|
2001
|
|
|
Datu demolinguistiko eta soziografikoaktaldearteko marko batean hizkuntz taldeek duten bizitasun erlatiboa ahalik etaobjektiboen ezagutzeko erabil daitezke. Esate baterako,
|
hizkuntz
talde bat ahulaizan daiteke aldagai demografikoetan, baina indartsua laguntza instituzionalari etaestatusari dagokienez. Kasu horretan esan daiteke, orokorrean, estatus altua duentalde gutxitu dominatzaile horrek erdi mailako bizitasuna duela bizitasunaren faktore guztietan (demografia, estatusa, laguntza instituzionala), ahula izaterapasatzen den beste hizkuntz talde gutxituarekin konparatuz.
|
|
2008
|
|
|
talde batek bere patuan eta beste taldeen patuan duen kontrol maila.
|
Hizkuntza
talde batek garai bereko beste hizkuntza talde batzuen aldean duen botere sozial gisa ikus daiteke (Sachdev eta Bourhis, 2001, 2005). Kontrol instituzionala, berriz, hauxe da:
|
|
|
Hortaz, babes formalak honako hau adierazten du:
|
hizkuntza
talde bateko kideek erabakiak hartzeko zenbaterainoko boterea lortu duten gehiengoaren eskuetan dauden aparatuetan, esaterako, hezkuntzan, osasun zerbitzuetan, armadan edota negozioetan, industrian, komunikabideetan eta kultura, kirol eta erlijio erakundeetan. Beraz, kontrol informala gutxiengoaren hizkuntza erabiltzen duen komunitatearen barrutik dator, eta kontrol formal bihur daiteke, hizkuntza gutxiengoei gehiengo menderatzailearen kontrolpean dauden erakundeen barruan erabakiak hartzeko postuak izateko eskubidea emateraino.
|
|
|
1977 urtean Parti Québécois alderdi separatistak Frantses Hizkuntzaren Gutuna (101 legea) hartu zuen. Gutun hori lehian dauden
|
hizkuntza
taldeetako baten babes instituzionala handitzea helburu duen hizkuntza plangintzaren adibide klasikoa da (Bourhis, 1984, 2001b). Adibidez, 101 legeak immigranteei hezkuntza sistema ingelesetara sarrera mugatzea lortu zuen; hiru hamarkadaren buruan, Quebecen ikastetxe ingelesetara joaten zen ikasleen kopurua %60 gutxitzea lortu zuen.
|
|
|
Alderantziz ere gertatzen da: estatus baxua duen gutxietsitako
|
hizkuntza
talde bateko kide izateak ahuldu egin dezake gutxiengoak hizkuntza komunitate berezitu gisa jarraitzeko duen nahi kolektiboa, eta azkenean hizkuntza asimilazioa ekar dezake. Estatus baxuko hizkuntza komunitate bateko kide izateak nortasun sozial negatiboa ekar dezake, eta hizkuntza taldeen arteko estatus bereizgarritasunak betikotu egin daitezke hizkuntzako estereotipoen eta aurreiritzien bidez (Bourhis eta Maass, 2005; Ryan, Giles eta Sebastian, 1982).
|
|
|
Aurrez aipatutako hiru dimentsio horiek elkartu egiten dira eta era batera edo bestera eragiten diote hizkuntza komunitate bakoitzaren bizindar orokorrari (Giles eta beste batzuk, 1977).
|
Hizkuntza
talde bat ahula izan daiteke demografia aldagaien ikuspuntutik, baina sendoa babes instituzionalaren eta estatusaren faktoreen ikuspuntutik. Kasu horretan, hizkuntza talde horren bizindarra erdi mailako posizioan dago hiru dimentsioetan ahula den beste hizkuntza gutxiengo batekin alderatuz gero.
|
|
|
Litekeena da geografikoki isolatuta dauden hizkuntza komunitateek demografia bizindar ertaina izatea, hiztunak leku edo lurralde jakin batean kontzentratuta daudelako. Adibidez, beste
|
hizkuntza
talde baten kontrolpean dagoen lurralde jakin batean kontzentrazio demografiko handia izateak (esaterako, erreserbak) konpentsatu egin dezake komunitateak demografia ahula izatea kopuru absolutuetan. Dena den, babes instituzional formal eta informalik ez izateagatik, hizkuntza gutxiengo horiek 4a irudiko" egoera egonkorra baina gaixotasun problematikoa" koadrantean daude.
|
|
2022
|
|
|
Beste dokumentu batzuek lantokian egindako hizkuntza praktika espezifikoen eta azken hamarkadan izandako bilakaeraren argazkia egiten dute (GQ; ISQ 2020, OQLF 2017, 2019a, 2021b). Dokumentu berrienean, frantsesaren erabilera oso zabaldua dagoen arren eta egoera egonkorra den arren, aldaketa nabarmenak daude, alde batetik, lantokiko hizkuntza praktiketan probintziako eremu soziogeografikoen, lan egoeren, enpresaren tamainaren eta enpresa pribatuak edo publikoak izatearen arabera, bai eta, beste alde batetik, langileen artean ere,
|
hizkuntza
talde bateko kide izatearen eta profil soziodemografikoaren (adina eta ikasketa maila) arabera (OQLF 2021b). OQLF erakundeak ingelesa gehien erabiltzen duten lau azpitalde hauek identifikatzen ditu:
|