|
2012
|
|
|
Wang eta Minnetek (2005) nabarmendu zutenez, ordea, eredu horrek badu ahulgune nabarmen bat: A eta B
|
hizkuntzen
hiztun elebakarrak bakarrik hartzen ditu kontuan.
|
|
|
bata (A izenekoa) gehiengoarena da, eta gizarteko kide guztiek hitz egiten dute; bestea (B izenekoa), berriz, gutxiengo elebidun batek (A eta B hizkuntzen hiztunek) bakarrik hitz egiten du. Askotan, B arriskuan dago, eta, desagertuko ez bada, hiztunen populazioak gora egin behar du; horretarako, hiztun elebidunek B transmiti eta erabil dezaten eta A
|
hizkuntzaren
hiztun elebakar batzuk elebidun bihur daitezen bultzatu behar da. Adibidez, hori egin litzateke galesera eta Eskoziako gaelikoa ingelesarekin lehiatzeko; euskara frantsesarekin eta gaztelaniarekin lehiatzeko; bretoiera, katalana eta okzitaniera (gaskoiera, proventzera eta aranera) frantsesarekin lehiatzeko; samiera suedierarekin, norvegierarekin eta errusierarekin lehiatzeko; Frisian (Herbehereetako probintzia batean), frisiera nederlanderarekin lehiatzeko; Zeelanda Berriko eta Australiako jatorrizko hizkuntzak ingelesarekin lehiatzeko; Amerikako bertako hizkuntzak (besteak beste, kitxua, aimara eta guaraniera) ingelesarekin, gaztelaniarekin, frantsesarekin, portugesarekin eta nederlanderarekin lehiatzeko; eta Errusiako errepubliketako hizkuntzak errusierarekin lehiatzeko [Adibide gehiago nahi izanez gero, ikusi Fishman (2001)].
|
|
|
Txosten honetan ez dugu aztertuko nola eta zergatik erabakitzen duten gizarteko kideek A
|
hizkuntzaren
hiztun elebakar izateari uztea eta elebidun (A eta B erabiltzeko gauza) bihurtzea. berak izan lituzketela, eta neurri berean erabili eta sustatu liratekeela. Gizarte horretako kide guztiek A egiten dute, eta gutxiengo batek A eta B egiten ditu.
|
|
|
Horrenbestez, bi talde linguistiko besterik ez dago: A
|
hizkuntzaren
hiztun elebakarrak eta gutxiengo elebiduna.
|
|
|
Txosten honetan ez dugu aztertuko nola eta zergatik erabakitzen duten gizarteko kideek A
|
hizkuntzaren
hiztun elebakar izateari uztea eta elebidun (A eta B erabiltzeko gauza) bihurtzea. Gure ustez, gizarte elebidunetan, gehiengoaren hizkuntza bat eta gutxiengoaren hizkuntza bat daudenean, A eta B hizkuntzen arteko lehia asimetrikoa behar bezala deskribatzeko, ezin da hartu oinarritzat, zenbat eta handiagoa izan hiztunen proportzioa eta hizkuntzen estatusa, hizkuntzak orduan eta erakargarriagoak direnik (Abrams eta Strogatz, 2003; Minnet eta Wang, 2008).
|
|
2013
|
|
|
1 Edozein bi hizkuntzen arteko ukipen egoeran hiru hiztun tipo aurki daitezke: A eta B
|
hizkuntzen
hiztun elebakarrak eta AB/ BA hizkuntzen hiztun elebidunak.
|
|
|
5 A eta B
|
hizkuntzen
hiztun elebakarren multzoak, biak egonez gero, A eta B hizkuntzen erabilera, maila batekoa edo bestekoa, gertaera segurua da. Bi hizkuntzen erabilera mailak, printzipioz, hiztun elebakarren multzoen tamainen araberakoak dira; osotara begiraturik, multzorik handienak erakutsiko du haren hizkuntza erabilera tasarik handiena.
|
|
|
6 A eta B
|
hizkuntzen
hiztun elebakarren multzoek antzeko tamaina dutenean, AB/ BA hiztun elebidunen multzoen hizkuntz erabilerak eragiten ditu A edota B hizkuntzen erabilera tasak. Kasu horretan, hizkuntzen estatusa, boterea eta abar erabakigarriak dira hizkuntza bat baino bestea erabiltzeko.
|