|
2000
|
|
|
Honekin batera, informazioaren zintzotasuna, independentzia eta aniztasuna, eta pentsamendu eta ideia korronte ezberdinen adierazpen anitza bermatuko dituela zehaztu da, betiere tratuberdintasunaren printzipioaren pean eta CSA ren gomedioen errespetuan. Azkenik, ikus entzunezko kanpo ekimenak, frankofoniaren gorespena eta frantses kultura eta
|
hizkuntzaren
hedapena munduan sustatuko dituela ere finkatu da.
|
|
|
Jon Bergaretxe). Komunikabideak erakundeen gatibu. 81 zk. (1994), 21 (Itz.: Juan Mari Mendizabal).
|
Hizkuntz
hedapena eta arriskuan dauden hizkuntzetarako hizkuntz politika. 48 zk. (1988), 5 (Itz.:
|
|
|
BASTARRIKA, Iñaki Eberkera eredu... 3 zk. (1957), 147
|
Hizkuntz
hedapena eta arriskuan dauden hizkuntzetarako hizkuntz politika. 48 zk. (1988), 5 (Itz.:
|
|
2002
|
|
|
eta belaunaldiberrian ikastolatik etorritako gazteak, horiek baldintza hobeak dituzte, baina kontratazioen murrizketa dagoela eta, iturri natural horrek emandezakeena galdu egiten da?. Dena den, unibertsitateko hezkuntzan, mugaobjektiboak dituen, lehen aipatutako muga politiko kulturalei produkziozientifikorik eza, kontzeptu zientifikoaren gabezia eta
|
hizkuntz
hedapenaren eskasia gehituz, hizkuntza berri baten ezarpenak tratamendu, baliabide eta errekurtso bereziak eskatzen ditu, lan hori egiten dutenak diskriminazio positiboaren bitartez sarituz?.
|
|
2004
|
|
|
Herri baten hizkuntza nortasuna gordetzeko eta sustraitzeko nekez aurkituko dugu masa hedabide bat baino tresna indartsuagorik. Masa hedabide hauei esker
|
hizkuntzak
hedapen eta ezarpen nabarmena izango du etxezulorik zuloenean ere. Garai bateko supazterretako mintzoa telebistaren uhin miresgarrietan etxeratuko zaigu hizkuntza batean edo bestean.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde, Liga Gaelikoak, herri ekintza eredua eskaintzen zuen: filologia hutsa landu ordez
|
hizkuntzaren
hedapen sozialaz ere kezkatu zen, gaeliko eskolak sortuz. Beraz Euskal Akademiak eredu horiek segi zitzakeen, filologia lana (hizkuntza aztertzea eta arautzea, batuz) eta soziala (hedapena) bultzatuz.
|
|
2009
|
|
|
FISHMAN, Joshua: "
|
Hizkuntz
hedapena eta arriskuan dauden hizkuntzetarako hizkuntz politika", Jakin, 1988, 48 zk, 5 orr.
|
|
2010
|
|
|
Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da: ...at jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar
|
hizkuntzaren
hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez muga... euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean, euskararen eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz:
|
|
|
1643an argitaratu zuen gure literaturaren klasikoa den Gero liburua. Sarreran
|
hizkuntzaren
hedapenaren berri ematen du (grafia gaurkotuz): " Zeren anhitz moldez eta dferentki minzatzen baitira euskal herrian.
|
|
2011
|
|
|
|
Hizkuntzaren
hedapena eta garapena, eskala handiagoan edo txikiagoan, hizkuntza bizi guztietan funtzionatzen duten faktoreak dira. Ezberdintasuna, hizkuntza normalizatuetan lan hau kreatiboa izatean datza:
|
|
|
aurrez aurreko bi hizkuntzek bizirik irautea, era batera edo bestera, kontaktu gune berrian; b) mintzaldatzea (language shift): aurrez aurreko bi hizkuntzetariko batek hiztun talde horretako jardun guneak, harreman sareak eta, azkenik, hizkuntza horretan egiten dakiten (eta egin ohi zuten) hiztunak galtzea; c)
|
hizkuntza
hedapena (languago spread): L1 moduan ikasten ez den hizkuntza batek kontaktu gune horretan" bere lekua" egitea baina, Mikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz.
|
|
|
Language shift edo mintzaldaketa gertatu da beraien artean (ez bertakoen artean) eta, horren ondorioz, etorkinen relinguification (eta askotan horren eskuz esku, baina ez ezinbestean neurri eta abiadura berean, transetnization) fenomenoa dugu begien aurrean181 etorkin askoren kasuan gertatu izan da, lehen, erabateko mintzaldatze hori. orain ere halaxe gertatzen da kasu askotan. Bertako B hiztun elkarteak (demografiazko nagusitasunaz gainera ordainsarieta zigor sistema sendoagoa duenean bere esku) B
|
hizkuntzaren
hedapena (language spread) eragiten du, lehen lehenik, k hiztun taldeko etorkinen artean. hedapen hori mintzaldatze bizia bihurtzen da une batetik aurrera, k taldeko hiztunek beren artean B hizkuntzaz jardutea ezinbestekotzat hartzen (gogoz edo gogoz kontra onartzen eta asumitzen) dutenean. ordura arte beren esku zituzten azken jardun guneak (gutxienez etxea eta talde giro hurbila) ahultzen diren... etxean bertan ikasten dute k taldeko seme alabek, handik aurrera, B hizkuntzan egiten. emaitza bide hori ongi ezagutua dugu euskaldunok, mende joanetan.
|
|
|
–Aspaldikoa da hizkuntzaren eta botereraren arteko lotura. Demografiazko hedapen historikoa
|
hizkuntzaren
hedapenari uztartuta dago. Dena dela, Nebrijaren garaitik, XV. mendetik, Estatuen eraikuntzari buruzko jarduera orotan ageri agerian azaltzen zaigu uztardura hori.
|
|
2012
|
|
|
Horren ondorioz, maila makrosoziolinguistikoan mintzaerari eustea gerta liteke (language maintenance), edota mintzaldatzea (language shift). Baita
|
hizkuntza
hedapena (language spread) edota, atzera eraginez, ahuldutako hizkuntza indarberritzea ere (HINBE edo Reversing Language Shift). (Zalbide, 2008)
|
|
2015
|
|
|
FISHMAN, Joshua: ?
|
Hizkuntz
hedapena eta arriskuan dauden hizkuntzetarako hizkuntz politika?, in Jakin aldizkaria, 48 zenbakia, 1988b (euskaratzaileak: Xixa Gardner eta Mikel Zalbide), 5 or.
|
|
|
|
HIZKUNTZA
HEDAPEN
|
|
|
|
Hizkuntzaren
hedapen indarra goitasun soziala da, eta statu quo hau alda ez dadin, ez dezagun, erakargarritasuna aipatzen digute errealitatearen elebitasun asimetrikoarenestalgarri. Euskarak literaturarekiko ezintasuna zeukan inoiz, gero zientziarekiko ezintasuna izan zuen, orain lilurarekiko ezintasuna dauka.
|
|
2016
|
|
|
Ez da irudipen soila. UPNren agintaldian argitaratutako azken mapa soziolinguistikoak (2011) agerian uzten du euskararen kontrako aurreiritziak dituztenak baino askoz gehiago direla
|
hizkuntzaren
hedapena eta normalizazioa begi onez ikusiko lituzketenak.
|
|
|
Obra nagusiak eman dira bi hizkuntza nagusi horietan. Hauek ziren euskal antzerkiaren lehen auzoak, bi
|
hizkuntza
hedapen handikoak honetara ekarri nahi izan ditugunak lerro ezagunenak hartuz. Helburua ez zen baitezpada konparazio baten egitea, baizik eta euskal antzerkiaren eremu errealaren neurtzea.
|
|
|
|
HIZKUNTZA
HEDAPEN
|
|
2017
|
|
|
Hortxe hasten da lanaren, lanbide eta karrera desberdinen mundu serioa; mundu horretantxe pasatzen dute herritar gehienek bere bizialdi gehieneko denbora gehiena?. Joshua A. Fishman,?
|
Hizkuntza
hedapena eta arriskuan dauden hizkuntzetarako hizkuntza politika?, Jakin, 1988, 48 zenbakia, 15
|
|
|
425 Joshua A. Fishman,?
|
Hizkuntza
hedapena eta arriskuan dauden hizkuntzetarako hizkuntza politika?, Jakin, 1988, 48 zenbakia, 14.
|
|
|
420 Joshua A. Fishman,?
|
Hizkuntza
hedapena eta arriskuan dauden hizkuntzetarako hizkuntza politika?, Jakin, 1988, 48 zenbakia, 15.
|
|
2018
|
|
|
Euskararen kalitatean edo jatortasunean ere onartu dira higadura handiak,
|
hizkuntzaren
hedapena eremu gero eta' arrotzago' etan gauzatuko bai da.
|
|
2019
|
|
|
Igoera digitala nahiko fenomeno berria da, bereziki hizkuntzen heriotzaz ikertzen den ehunka urtetako denbora tartearekin alderatzen badugu. hizkuntzen funtzionalitateen artean komunikazio digitala ez da gai garrantzitsua izan 1970eko hamarkada arte, orduan hedatu baitzen dokumentu digitalen sorrera. ondoren etorri ziren Internet eta e posta, 80eko hamarkadan, weba eta blogintza 90ekoan, eta wikiak eta SmSak 2000koan. gure hurbilpena, hala ere, kontserbadorea izango da, izan ere, euskarri eta irizpide kontzeptual estandarrak domeinu digitalera eraman ditugu. kontserbadore jokatzeko bide horretan, aldeko ebidentziaren interpretazioa egingo dugu ahal denean, alarma faltsuak ekiditeko asmoz. elkartzen diren bost faktore hartuko ditugu kontuan: (i) hizkuntza komunitatearen tamaina eta osaera demografikoa, (ii) hizkuntzaren ospea, (iii) hizkuntzaren identitate funtzioa, (iv) softwareak emandako sostengu maila, eta (v) wikipedia. azken biak domeinu digitalari atxikitakoak dirudite lehen begiratuan, baina geroago ikusiko dugunez, adierazle egokiak dira ohiko irizpide bat berresteko,
|
hizkuntzaren
hedapen funtzionala, hain zuzen.
|
|
|
Bestalde, hizkuntzaren aldaera horretatik haratago, hizkuntzek Iktekin lotutako lexikoa sortu dute, Ingelesak, interneteko hizkuntza nagusia izatea tarteko, beste
|
hizkuntzengan
hedapena handitu du, testu genero berriak sortu dira, hizkuntzen arteko talka eta alternantziak aldatu dira eta abar. hortaz, Iktek hizkuntzak zeharo eraldatu dituzte, baina ez dago argi ea eragin hori nolakoa izan den hizkuntza gutxituengan. Iktak hizkuntza gutxituentzat mesedegarriak dira, ala kalte egiten al diete?
|
|
|
hizkuntzaren eta kulturaren transmisioa lehenik, haurtzaindegi eta aisialdi zentroetan esku hartzeak babestu, eta irakaskuntza elebidun eta helduen formakuntza eskaerak dagozkien erakundeei bideratuz.
|
Hizkuntzaren
hedapenean ere indarrak eginen dituzte, elkargoaren komunikazio euskarrietan eta seinaleetan hizkuntza biziarazi, eta herriei eta elkarteei laguntza eskainita. Azkenik, kultur garapena sustatuko du elkargoak, artistak haien sorkuntzetan lagundu, eta tokiko eta beste lurraldeetako eragileekin harremanetan ezarriz.Okzitanieraz arduratuko den teknikari bat lanean hasia da Euskal Elkargoan, eta, azken asteetan, lurraldearen diagnostikoa egiten aritu da.
|
|
|
Txostenean genioen bezala, egoera gutxituan dagoen
|
hizkuntzaren
hedapenak berekin dakar hedatzen den hizkuntzaren, kalitate, aren galera nolabaitekoa, erdararen kutsaduragatik bereziki, baina baita barruko faktoreengatik ere. Koldo Izagirre izan zen aspektu honetaz idatzi zuten lehenengoetako bat:
|
|
|
Bizkitartean,
|
hizkuntzaren
hedapenaz eta erabilera egokiaz arduratzen diren erakunde, fundazio eta gainerako elkarte gehienek, tartean UZEI, Elhuyar eta Euskaltzaindia bera?, etorkizunari eta, beraz, gazteen ohiturei begira jarririk, baliabide praktiko eta ludikoetan nahiz sare sozialetako egunerokoan bilatu dute hiztegi hutsen bidez lortzen ez den oihartzuna. Egun, hartu eman zuzenak berebiziko garrantzia du, eta Jagonet moduko zerbitzuei berehalakotasuna eta interaktibotasuna ematea lehentasun bihurtu da.
|
|
|
Aaker maisuaren marka identitatearen modeloak ematen dio hasiera kapitulu honi eta, pertzepzioen mundu erakargarriaren eskutik, berehala barneratzen gaitu komunikazio digitalaren munduan. Egileak zerrendatutako aukerei begiratzea besterik ez dago ingurune digitalaren ahalmen eta irismenaz jabetzeko(
|
hizkuntzaren
hedapena, barne kohesioa, kanpoan ezagutzera ematea, bitartekariak gainditzea, etab.), eta bere gonbita aintzat hartzeko: «Ari gaitezen gu ere (ingurune digitalean) eta egin dezagun ongi inoiz imajinatu ez dugun jende kopuruarengana iristeko, leihoa baita parez pare duguna».
|
|
2023
|
|
|
Hitz egin daiteke euskaraz, gainerako erreferentzia guztiak erdal mundukoak direnean?... Badakigu" kalitate" aren galera nolabaitekoa onartu dugula
|
hizkuntzaren
hedapena gertatuko bada, hori argi dago, baina zenbateraino. Hegoaldean, euskañola da.
|
|
|
Egunkariak irakurtzeko euskarriak eta moduak, bistan da, izugarri aldatu dira hogei urteotan, eta egunkarien negozio eredu estandarrak ere bai. BERRIAk eutsi egin zion 2011n webgunean edukiak libre eta doan eskaintzeari; ordainpeko hesien gainetik, euskaldun guztientzako euskarazko informazioaren zoru eta zeru nazionala,
|
hizkuntzaren
hedapen eta biziberritzerako estrategikoa zela pentsatzen zuelako.
|
|
|
«Eztabaida aberasgarria da, bakoitzak bere ikuspegia badu. Ikusten da batzuek oraino
|
hizkuntzen
hedapenarekiko aldekotasunik ez dutela. Hortan bego, baina iruditzen zaigu Elkargoko batzarraren helburua ere badela horrelako eztabaidei lekua egitea».
|