|
|
Horrelako zerbait da latinaren eta hizkuntza erromanikoen artean gertaturikoa. Hizkuntza politikaren helburua ez da halako bilakaerei langa jartzea, baizik eta hizkuntzarekin berarekin zerikusirik ez duten beste faktore batzuen eraginez gertatzen diren
|
hizkuntzen
galera prozesuei ateak ixtea, bi arrazoirengatik nagusiki: batetik, hizkuntza oro delako gizadiaren kultur ondarearen parte, eta, bestetik, herritar gehienen gogoa delako bere hizkuntza (k) bizirik gordetzea.
|
|
|
Sarrera badirudi egungo mendea elkarrekiko mendekotasunarena izango dela. inoiz baino gehiago, lurra gero eta txikiago ari da bilakatzen, gizakiak lortutako aurrerakuntzen ondorioz. elkarrengandik milaka kilometrora dauden bi pertsonek elkarrekin hitz eta lan egin dezakete gaur egun, denbora errealean. aurrerakuntza handi horiek ingelesez hedatzen dira, nagusiki, eta, nazioarteko beste hizkuntza gutxi batzuetan, bigarren maila batean. hizkuntza aniztasunari krisi larria dakarkion joeraren erakusgarri da jokamolde hori. horrenbestez, hizkuntzek bizirauteko aukera bakarra idatzizko araudi bateratu bat sortzea izango da eta, horren ondorioz, dagokion lurralde historikoan normalizatzea, betiere lurralde hori barne hartzen duen/ duten estatuaren/ estatuen babes irmoarekin. zoritxarrez, berrehun baino gutxiago dira egoera horretan dauden hizkuntzak. horrek izugarrizko deskalabrua ekarriko liguke; izan ere, oraindik munduan diren 6.000 hizkuntzetatik gehienen heriotza ekarriko luke (ia seguru, egungo mendea amaitu baino lehen). deskalabru hori jada iragarri zuten itzal handiko zenbait hizkuntzalarik, duela zenbait hamarkada. XX. mendearen bigarren erdian, haugen, soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain breton eta Fishmanen lanek1 aurreratu ziguten nondik zetozen iraganeko inposaketak eta, batez ere, zer ondorio ari ziren sorrarazten hizkuntza gutxituetan. irakaspen mugimendu horren arabera, une honetan bertan abiarazitako jarduera sendo batek soilik geraraz eta itzularaz zitzakeen
|
hizkuntzen
galera prozesu horiek. gero eta gehiago, norabide horretako gizarte mugimenduak sortzen joan ziren, indartsu, hizkuntza gutxituko hainbat herritan. dakigunez, euskararen berreskurapen mugimendua izan zen aitzindarietako bat, eta mugimendu guztietan arrakastatsuena izan zen, gainera, zalantzarik gabe, erabileraren ehunekoen bilakaerari dagokionez behinik behin, jarraian ikusiko dugun bezala. euSKa... estatuek beren eskola sistemak hobetu zituzten, soldaduska hedatu zuten, eskala handiko hedabideak garatu zituzten eta barneko lan mugikortasuna bultzatu zuten. bat batean, hiru belaunaldi eskasetan, atzerakada historiko horizontaletik atzerakada moderno bertikalera igaro zen. egoera horrek geolinguistikak proposatzen zituen mapa zaharrak hankaz gora jartzea ekarri zuen, besteak beste. euskaradun herriak, atzerakada geldi baina etengabean zegoenak, bere baitan eutsi zion euskararen transmisioari eta gizarte erabilera erabatekoari. amaitu zen hizkuntza muga poliki poliki, baserriz baserri eta auzoz auzo atzeratzen joatea. besterik gabe, desagertu egin zen.
|
|
|
Lehengo blokea jatorrizko hizkuntzen biziberritzerako oinarriak aztertzeko marko teorikoa lantzekoa da. Euskal Herrian, eta mundu zabalean, azkeneko 50 urteetan, soziolinguistikatik eta hizkuntzen ekologiatik abiatuta, hizkuntza aniztasunaren balioaz eta beharraz,
|
hizkuntza
galeraren prozesuaz eta arrazoiez eta hizkuntza gutxituetako biziberritze
|
|
|
Berak zioenez, genero bakoitzak gizartean betetzen zituen funtzioen ondorioz, gizonezkoek, oro har, lehenago ikasten zuten hizkuntza hegemonikoa (lana, harreman sozialak, etab.), eta beraiek ziren jatorrizkoa uzten azkenak; emakumezkoek, aldiz, beranduago ikasi ohi zuten hizkuntza hegemonikoa eta lehenago uzten jatorrizkoa, beste arrazoi batzuen artean, harreman esparru murritzagoa zutelako eta hizkuntzaren transmisioaren ardura beraien gain erortzen zelako. Ondorioz,
|
hizkuntzen
galera prozesuen, elebiduntze, fasea dezente laburragoa zen emakumezkoen artean gizonezkoen artean baino.
|