|
2000
|
|
|
Egiaz, badirudi hiztunen kopurua lehen zenbakitik hurbilago dagoela, eta hogeita hamar milaren bueltan legokeela ulertzen dutenena. Beti ere Goi Aragoiri gagozkiolarik, hau da,
|
hizkuntzari
eutsi dion lurraldeari. Izan ere, hustutako lurralde horietako hiztun asko industri guneetara joan da eta Zaragozan adibidez, Goi Aragoiko jende ugari bizi da.
|
|
2001
|
|
|
Ilunpe beltzen artean, haatik, agertu zitzaigun argia, eta inork  espero ezin izan zezakeen adinakoa. Galzorian zegoen
|
hizkuntzari
eutsi nahiak sortu zituen gure arteko ikastolak7, ezkutuan lehenbizikoz, erdi agerian gero (ez ikusia egiten zieten hartan), legez azkenik. Ikastolak heldu ziren lizeo mailara eta horien inguruan ernatu eta hazi dira hainbeste mota  bateko eta besteko lantegi.
|
|
2003
|
|
|
|
Hizkuntzari
eusten saiatu dira diasporako armeniarrak?
|
|
2004
|
|
|
Okzitaniera integratzeko baliabide gisa ikusten dute orain. Erakundeen laguntza ere aipatu zuen Sansek eta argudiatu zuen elkarlan hori gabe gaur egun inork ez zukeela okzitaniera erabiliko, hau da,
|
hizkuntzari
eusteko erabaki politikorik gabe galdu egingo zela. Arauak dio aranera okzitanieraren aldaera bat dela eta Aran haranean ofiziala dela.
|
|
|
–Hizkuntzaren fenomenoa ezin daiteke ulertu hizkuntza horren funtsapena den giza taldearen partaidetzarik gabe eta, beraz, giza taldeen arteko negozio guztietan bezala, harreman linguistikoa botere egitura batean ulertu behar da. Hizkuntza baten egoera linguistikoa beste gainerako hizkuntzen presioaren emaitza da eta, honekin batera, hiztunek beren
|
hizkuntzari
eusteko erakutsi duten indarraren isla. Boterearen teoriarekin egiten dugu topo, beraz, hizkuntzaren fenomenoa aztertzen hasten garenean, politikaren erdigunearekin, hain zuzen ere.
|
|
2006
|
|
|
Euskal historiografia ortodoxoak euskaldunen nolabaiteko izaera berezia, ezin etsia, errebeldia, nortasun indartsua eta gisakoak ikusi nahiko lituzke
|
hizkuntzari
eusteko kasketa horren azalpen moduan. Baliteke hala izatea.
|
|
2007
|
|
|
Valentziarrak azaldu zuenez, asmo hori burura eramateko ez da nahikoa hizkuntza gutxiagotuaren kontzientzia izatea, eguneroko hizkuntz gatazketan zerbait gehiago behar da hizkuntza dominatzaileak mendean har ez zaitzan. Hiztunak garbi izan behar du bere
|
hizkuntzari
eutsiko diola, kontuan izan behar du deseroso sentituko dela muturrak ikusi ditu, denbora galdu du... eta pentsatu behar du egoera horietan zer esango eta zer egingo duen. Suayren ustez, horrelako ariketarik gabe hizkuntz sumisioa bermatua dago.
|
|
|
Ez zen horrela gertatu: toki askotan
|
hizkuntzari
eutsi diote ehunka urtez, zapaltzaileak zapaltzaile, eta, galdu denean, beti hegotik iparrera eta ekialdetik mendebalera galdu da. Euskararen galeraren zergatikoa eta iraupenarena bat izan dira:
|
|
2008
|
|
|
Kapituluaren bigarren atalean, gainbegiratu bat emango zaio Komunitate Autonomiaren Ereduari. Eredua egitearen helburua izan zen hobeto azaltzea nola elkartzen diren osotasun instituzionala, hurbiltasun soziala eta legitimitate ideologikoa identitate kolektiboaren bidez, mobilizazioak sustatu ahal izateko gehiengoen inguruneetan dauden gutxiengoen
|
hizkuntzei
eusteko eta haiek aurrera egiteko. Kapituluaren hirugarren atalak soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain hurbilketa bat egiten du Europako, Kanadako eta Quebeceko hizkuntzagutxiengoen ongizatea neurtzeko nolabait, eta, horretarako, bizindarraren eta kultura autonomiaren esparruak erabiltzen ditu.
|
|
|
Hizkuntzak gutxitze prozesuan barneratuta daudenean, bada aipatu behar den ezaugarri bat, eta hauxe da: erregularki hizkuntza horretan hitz egiteak konnotazio ideologikoa du eta, bereziki, solaskideak gure hizkuntza hitz egin ez arren
|
hizkuntzari
eusten bazaio. Horrek garbi adierazten du, edozein elebitasun baldintzatatik urrun, disHizkuntza batean mintzo denak hizkuntza hori utzi du, sistematikoki, erantzun gisa ulertezintasuna, axolagabetasuna, edo bazterketa (nabarmenagoa edo ezkutukoagoa) jasotzen baditu. kriminazio egoeran bizi garela, eta" herri eta hizkuntza batekoa izateari irmo eusten dietenak apartheidera eramaten direla beren lurraldean bertan, beren hizkuntzan hitz egin ahal izateko baimen eskuzabala emanez" (Adell 2003).
|
|
2009
|
|
|
Krisiaren alarma gorria orduan pizten da zinez hiztun herri menderatuentzat. Bitartean, elebakarrez osatutako guneari eusten zaion bitartean, dena delako hiztun herriak badu arnasbiderik bere berezko
|
hizkuntzari
eusteko. Hara, bada, gure euskaltzale modernoentzat albiste txar bat Txillardegiren harrobitik aterata:
|
|
|
Euskaraz mintzatzen diren gurasoak dituzten eta Ereduan ikasten duten ikasleek nabarmendu egiten dituzte idatzizko eta hitzezko hizkun" B" ereduko ikasleek euskara galdu egin dela adierazten dute, eta gizarte eremu berriak sortzeko beharra sentitzen dute. Horrez gain, norberaren erantzukizuna ere nabarmentzen dute,
|
hizkuntzari
eusteko eta hura hedatzeko orduan. Alabaina, bada ageriko kontraesan bat:
|
|
|
" B" ereduko ikasleek euskara galdu egin dela adierazten dute, eta gizarte eremu berriak sortzeko beharra sentitzen dute. Horrez gain, norberaren erantzukizuna ere nabarmentzen dute,
|
hizkuntzari
eusteko eta hura hedatzeko orduan. Alabaina, bada ageriko kontraesan bat:
|
|
|
«It is strange, but I had not even the slightest desire to learn English. All I wanted was to make the money and come back to my own country.» Bere
|
hizkuntzari
eusteko desirak bere «lurrean» jarraitzeko asmoa iradokitzen du, hizkuntzak eremu batekin, «lurraldetasun» batekin lotzen baikaitu, Steinerrek eta bestek adierazi bezala. Baina itzultzeko tenorea ez zen inoiz iritsi Dominiquerentzat.
|
|
|
Nago, moderatuenek ere zera esango luketela: eurek bere
|
hizkuntzari
eutsi nahi badiote horrela egin dezatela, baina, Espainiako hizkuntza ofiziala derrigor jakin dute, espainiarren eskubidea baino gehiago betebeharra delako.
|
|
2010
|
|
|
Neurri batean horrekin bizitzen ikasi dugu. Ezin gaitezke egunero haserretu, burugogorrak izan behar dugu, nafarrak horretarako onak zarete, eta geure
|
hizkuntzari
eutsi behar diogu Nafarroan ere".
|
|
|
Hizkuntza gutxitua ikasteko eta erabiltzeko baliabide eraginkorrak bideratzea beharrezkoa da eleaniztasun giroan, hizkuntza askoren geroa hiztun komunitatearen jarrera edo borondatearen baitan dagoela jakinez. Beraz, corpusa lortu, erabilerarako espazio sozialak sortu eta hiztun komunitatearen partetik
|
hizkuntzari
eusteko eta enpresako jardunean funtzioak emateko aldeko jarrera babestea prestakuntza eraginkor batekin ezinbesteko gutxieneko osagaiak dira hizkuntzak biziberritzeko espazio produktibo globalean.
|
|
|
Kapitulo hartan genioenez, Europara iritsi ziren hizkuntza indoeuroparreko lehen biztanleak, Europako lehenbiziko nekazari abeltzainak izan ziren, eta antzinako hizkuntza indoeuroparren hedapena nekazaritza abeltzaintzak Europan barrena izan zuen hedapen mailakatu baina iraunkorraren ondorioa izan zela genioen. Bizirik iraun zuten hizkuntza ez indoeuroparra hitz egiten zen guneek nekazaritza abelzaintza iritsi aurretik Europan bizi ziren herrien hizkuntza izango zuten jatorria, herri haiek nekazaritza abelzaintzan oinarritutako ekonomia bereganatu zuten arren beren
|
hizkuntzari
eutsi baitzioten. Etruriera eta iberiera (eta beharbada piktera ere), garai klasikoetaraino iraun zuten talde haien ondorengoak izango ziren, eta euskara gure garairaino iraun duen ondorengoa".
|
|
2011
|
|
|
New Yorken lur hartu zuenetik urte asko pasatu diren arren, Baztango euskara ederra darabil Olabek.
|
Hizkuntzari
eusten dio. Ez du, aldiz, herria, familia eta lagunak agurtu zitueneko unea gogoratzen.
|
|
|
Beraz, honen arabera, haurren hizkuntza errealitatean eragiteko lehentasunezko esparrua familia izango da eta honen atzetik egongo dira irakaskuntza eta aisialdia. Gazteek, ordea, haurtzaroko
|
hizkuntzari
eutsi diezaioten eragin beharreko esparruak ibilbide kulturalari dagozkionak izango dira, hau da, aisialdia eta irakaskuntza.
|
|
|
–Kultur indentitatea sendotzeari esker, jarrera aldaketa nabaritu dugu hainbat eta hainbat hiztun herritan. Jatorrizko
|
hizkuntzari
eusteko ahaleginari darion aldarrietan islatzen da jarrera aldakera hori, nahiz eta munduko herri indigena gehienen baldintza ekonomikoak eta sozialak arras makurrak izan. Ez dezagun ahantzi, izan ere, hizkuntza galeraren kontzientziari erraz hartzen diola gain komunitateak jasaten duen egoera ekonomiko eta sozial penagarriaren arazoak?.
|
|
|
Baina Afrikako
|
hizkuntzek
eutsi egin zioten. Ez zuten besterik gabe latinaren bidea hartu, arkeologia linguistikoak lurpetik atera, sailkatu eta nazioarteko kongresuetan eztabaidatuko ziren fosilak bihurtzeko.
|
|
|
Suedian 8 milioi biztanle baino gehiago dira, eta horietatik milioi bat inguru, etorkinak. Hezkuntza sisteman jatorrizko kultura eta
|
hizkuntzari
eusteko tradizioa ez da eragozpena izan atzerriko ikasleen kultura errespetatzeko. Horrela, eskolaurretik helduen hezkuntza arte, etorkinek hezkuntza euren ama hizkuntzan jasotzeko eskubidea dute, Hezkuntza Ministerioak etorkinen etxeko hizkuntzei atzerriko hizkuntzen tratamendua ematen dielako, eta ondorioz, etxeko hizkuntzan egin lezakete eskolatzea.
|
|
2012
|
|
|
130). Beraz,
|
hizkuntzari
eutsi eta hizkuntza ordezkatzeko prozesu horietan dago txertatuta mintzairaren ondorengoenganatzea, hiztunen hautu gisa.
|
|
|
|
Hizkuntzari
eustea eta hizkuntza ordezkapena ikerbide kualitatibotik jorratu duten lanen artean ikuspegi antropologikoa da sakontasun handiena erdietsi duena. Azterbide hori jorratu duten ikertzaileendako hiztunen hautuek beren kultura balioak islatzen dituzte eta hautu horiek hizkuntzaren irauteari edo galtzeari eragiten diote.
|
|
|
1 Gizaki orok eskubidea du justizia auzitegiak kokatuta dauden lurraldean historian zehar hitz egindako hizkuntza ahoz eta idatziz erabiltzeko. Auzitegiek lurraldeko berezko hizkuntza erabili behar dute barne jardunetan, eta estatuaren antolaketa judizialaren ondorioz prozesuak hasierako lurraldetik kanpo jarraitu behar badu, hasierako
|
hizkuntzari
eutsi zaio.
|
|
|
XVIII. mendearenamaierako iraultzaile frantziarrek nazio batasunarentzako oztopotzat jotzen bazutenlurralde batzuetan frantses hizkuntzak lekurik ez izateak, nola baloratu behar dugugaur AEBn etxean ingelesa ez den hizkuntza bat erabiltzen dutenen kopurua% 11tik% 20ra igo izana azken hogeita hamar urteetan (USA Census, 2010)? Edotaherrialde horretako etorkinen artean etxeko
|
hizkuntzari
eusteko joera indartu izana (Siegel, Martin eta Bruno, 2000). Australian ere, etxeko hizkuntza ingelesa ez duenpopulazioa hazi egin da,% 17tik% 22ra, azken bi hamarkadetan.
|
|
2013
|
|
|
Baina egunkariek berebiziko ekarpena egiten dute komunikazioaren bidez; oso tresna baliagarriak dira kultura eta hizkuntza erakusteko.
|
Hizkuntzari
eustea da garrantzitsuena. Hizkuntzarik gabe, ez ginateke gutxiengoa izango.
|
|
|
Julen Urkizakazpimarratzen du Ipar Euskal Herrian Eliza izan zela euskararen «kultur genozidioaren aurka jaiki zen bakarra». Hala nola, Frantziako Iraultzatik landa edota XX. mende hasieran, Frantzia euskarari jazarri zitzaionean, «irakaskuntza eta aginte politikoetan zeudenak erraz makurtu ziren estatu laikoaren esanetara», baina apaizek
|
hizkuntzari
eutsi zioten. Beñat Goñikgehitu zuen eskualde hizkuntzak «kontzentrazio jakobinoari» ihardukitzeko baliabide gisa ikusten zituztela.
|
|
2014
|
|
|
Hiztunak hautua egin behar izaten du elkarrizketa bakoitzean, interakzio bakoitzean erabiliko duen hizkuntzaren hautua. Horrek nekea dakar, eta
|
hizkuntzari
eusteko zailtasuna izaten da ondorioa.
|
|
|
Hiztunak hautua egin behar izaten du elkarrizketa bakoitzean, interakzio bakoitzean erabiliko duen hizkuntzaren hautua. Horrek nekea dakar, eta
|
hizkuntzari
eusteko zailtasuna izaten da ondorioa. Aukeratu behar izate horri adituek estres linguistikoa1 deitu diote.
|
|
|
Lidergo eraldatzailearen kontzeptua baliagarria izan daiteke herriko taldeetako kideekin lantzeko ere:
|
hizkuntzari
eustearen garrantzia, motibazioa, komunikazioa, enpatia, auzolana, gizarte erantzukizuna...
|
|
|
Hartara, lan hau euskara ia isil gordeka galdu zuten leku horietan
|
hizkuntzari
eutsi zioten azken haien oroitzapen gogoak eragin du. Balio al du ezertarako haran edo herriren batean azkeneko euskaldun zaharrak zein izan ziren edota noiz bizi izan ziren jakiteak?
|
|
|
Estruktura politikoa onuragarritzat jota ere, hizkuntzak eta kulturak identitate kolektiboan duten egitekoa aldarrikatzen digu iritzi horrek: alegia, estruktura politikoa gorabehera, kultura nortasunari eta
|
hizkuntzari
eusteko lanean jartzeko arreta.
|
|
2015
|
|
|
Egunero ikasten ditugu hainbat portaera, bai behaketa bidez eta baita imitazio bidez ere, eta ez dira izaten ez geure
|
hizkuntzari
eustekoak. Hizkuntza menderatzaileen (gure kasuan frantsesa eta gazteleraren) aurrean otzandu egiten gara, eta lehenaz gainera, euskara are hizkuntza gutxituago bihurtzen dugu; hizkuntza portaerei dagokienez, errazegi egiten baitugu men.
|
|
|
Korrika laguntzailea.“Umeak korrika ikusteak asko pozten nau”1 Iristear da 19 Korrika eskualdera. Zein sentimendu pizten dizu euskararen aldeko lasterketak. Gure
|
hizkuntzari
eusten saiatzen gara, azken batean aberastasuna baita hizkuntza mantentzea, nahiz eta askok eta askok ez diguten askorik laguntzen. Aurrera begira ere euskararen alde egiten jarraitu behar dugu Korrika bezalako ekimenak bultzatuz, bestela zail samarra baitaukagu aurrera egitea.
|
|
|
Eskatzen digutena da bertako eragileek berek lortzen ez duten sinesgarritasunez entzuleak motibatzea. Batzuetan komunitateetako gazte hautatuak dituzu aurrean,
|
hizkuntzari
eustearen edo galbideko azkenak izatearen arteko bidegurutzean daudenak. Gehienetan, komunitateetako gidariak, udaletako agintariak, erakunde publikoetan dabiltzanak, bultzatzaileak, eszeptikoak.
|
|
2016
|
|
|
guretzat nahi duguna, denontzat ona da. (...)... hemendik joandako emigranteek euren
|
hizkuntzari
eutsi diotela entzutean pozten garen bezala, gurera etorri direnen hizkuntzak ere ongi babestu eta transmititzen direla jakiteak poztu gintuzke. Hirugarren arrazoia, bizikidetza:
|
|
|
|
Hizkuntza
eutsita
|
|
2017
|
|
|
Hasierako interes akademikoa, beraz,
|
hizkuntzari
eusteko gogo bilakatu da?
|
|
|
Eskola batean zeukaten Mbya guarani gaztelania hiztegi bakarraren kopiak egin, eta gainerako ikastetxeetan banatu dituzte. Antzinako
|
hizkuntzari
eusteko ahalegin handia egiten dute Misionesko mbya guarani komunitateek. Hori dela eta, interes handiz hartu dute, Corpuseko Eusko Etxearen bidez, Euskal Herriari buruz heldu zaien informazioa.
|
|
|
Elkarrizketa elebidunak mantentzetik hasi da iraultza berria. Baina horretarako euskaldunoi
|
hizkuntzari
eustea eragozten diguten aurreiritziak gainditu behar ditugu. Mapa egokiari begiratu, alegia.
|
|
|
Horrekin guztiarekin zera esan nahi dugu: ia dena aurka izanda ere, azken bost hamarkadetan
|
hizkuntzari
eutsi egin zaiola, berriro ere Mitxelenaren esaldia gogoan, katea ez dela eten. Odriozolak ongi esan bezala, kapitalismoaren garapenak bretoiera ondoratu zuen.
|
|
|
Erantzun bakarra bururatzen zaigu: Historian zehar gure lurralde honek bizi izan dituen egoera sozio-politiko desberdinetan zehar, zorionez, euskaldun eta euskaltzale kopuru aipagarri batek, sasi guztien gainetik eta hodei guztien azpitik, bere
|
hizkuntzari
eutsi nahi izan diolako. Jon Sarasuaren eta Julen Arexolaleibaren iritziz hizkuntza gutxitua berreskuratu nahi izan duen beste inongo komunitateetan ez delako eman euskal komunitatean adinako herri ekimenik.
|
|
|
1 SARRERA ikerketa honetan guraso erdaldunek beren seme alabak euskarazko murgiltze ereduan hezteko hautua dugu ikergai, euskararen jarraipenerako funtsezko gertaera gisa. ipar euskal herrian euskarak atzera egin du azken hamarkadetan eta galera prozesua ez da oraindik eten, nahiz eta aldaketa zantzuak nabaritu: azken urteotan euskarazko murgiltze eredua eta sare elebiduna hazten ari dira etengabe,
|
hizkuntzari
eusteko borondate sozialaren erakusgarri. hizkuntza komunitate bakarrean integratzea eta elebitasun sozialaren kasuan hizkuntza bat bertzearen gainetik nagusitzea dominazio politikoaren emaitza da, alegia hizkuntza bakar eta legitimoa inposatzeko indarra duten instituzioen jardunarena (bourdieu, 1982: 28). baieztapen horretatik abiatuta, geure buruari galdetzen diogu zergatik guraso batzuek seme alabak legitimoa eta ofiziala ez den hizkuntza batean eskolatzen dituzten. gainera, irudi luke guraso erdaldunak daudela euskaratik eta euskal kulturarengandik urrunen. alta, badira euskarazko irakaskuntzaren aldeko hautua egiten duten guraso erdaldunak eta beren arrazoietan sakontzea da gure asmoa. ipar euskal herrian euskararen aldeko berpiztea berantiarragoa izan da (Mart� nez de luna, 2012: 117; Coyos, 2008:
|
|
|
Aia, Getaria, Orio, Urteta, Urdaneta, Elkano, Meaga, Aizarnazabal, Oikia… Herri eta auzo horietako biztanle asko etorri izan da azken mende honetan Zarautzera bizitzera. Eta horrek zerikusi handia izan du
|
hizkuntzari
eustearekin. Baita Zarautz bertso herri izatearekin ere.
|
|
|
Elkarrizketa elebidunak mantentzetik hasi da iraultza berria. Baina horretarako euskaldunoi
|
hizkuntzari
eustea eragozten diguten aurreiritziak gainditu behar ditugu. Mapa egokiari begiratu, alegia.
|
|
|
–Bertakoek gaurdaino
|
hizkuntzari
eutsi izana miraria dela uste dut?, zioen Xokrik. Nafusan ez bezala, Zuwaran ez dago herria babestuko duen gailurrik; bai, ordea, hain begi bistakoak ez diren beste aldagai batzuk.
|
|
|
Baina, tira, demagun gauzak oraindik horrelatsu direla jatorrizko hainbat herriren egoera soziolinguistikoan. Alegia, berezko
|
hizkuntzari
eusteko ez dutela nazio proiektuaren garapenik behar eskueran dituzten baliabide ekonomiko, politiko, sozial eta kulturalen haizea alde edo dutelako. Mundu industrializatu eta modernoan kokatzen diren hizkuntza minorizatuen historia soziolinguistikoa ezagututa, ordea, ezin dugu inola ere antzeko ondoriorik atera, eta, zalantzarik gabe, hizkuntza praktika etnokulturalak ez luke leihorik zabalduko itxaropenerako euskaldunona bezalako testuinguru nazional batean.
|
|
|
Nazio minorizatuok eskueran dauzkaten sozializazio baliabideak izango dira azken buruan giltzarri: hala,
|
hizkuntzari
eutsiko diote baldin eta hizkuntzaren sozializazio esparru formalak eta informalak beren eskuko baldin badituzte, eta gainerako nazio tasunekin ere antzeko. Nazio identitatearen transmisioan erabakigarria honako auzi hau izango litzateke Fabregaten esanera:
|
|
|
Engaiamendu horrek ahalbidetu du, zailtasun guztien gainetik zein azpitik, etorkizunari beste begi batzuekin begiratu ahal izatea, eta, orobat, azkenaldian, euskara biziberritzeko pauso esanguratsuak ematea. Pasa den mendeko berrogeita hamarreko hamarkadaz geroztik beste kontzientzia bat joan baita iltzatzen, emeki emeki, herritarren burmuinetan, «ez gara inor baino gehiago, ez eta gutxiago, gure
|
hizkuntzari
eustearren, euskaraz aritzearren» esaldian laburbildu daitekeena, ezen, euskararen bidez baikara garena, Frantzian nola baita munduan barrena!
|
|
|
Hortaz, txikitatik barneratuz zoaz zure identitate etnikoa, eta gurasoak dira prozesu horren oinarria, bai identitatea sortzeko garaian, bai hizkuntza babesteko garaian. Adibidez, Alemaniara joan behar izaten genuen nire aitaren lanarengatik, eta haurtzaroko epe garrantzitsu bat han pasatu nuen, 5 urtetik aurrera; hala eta guztiz ere, familiak
|
hizkuntzari
eutsi zion.
|
|
|
Euskaldun batzuk gure identitateari eusteko
|
hizkuntzari
eustea eta erabilera bultzatzea hartu dugu helburutzat. Ez genuke ahaztu behar, hala ere, J. M. Barandiaran Aierberen kulturaren definizioan biziraupen premiei (jana, etxea, heriotza, ingurunea, osasuna...) emandako ezinbestekotasuna.
|
|
2018
|
|
|
Ez, inondik ere, ideologia politiko jakin bati lotutakoa, gizarte proiektu bati lotutakoa baizik: etxean jasotako
|
hizkuntzari
eusteko erantzukizuna, gizarte pluralaren singulartasunari eusteko nahia, identitatea, pragmatikotasuna… Lotu dezagun hizkuntza kontzientzia era horretako elementuekin. Nik ez dut beste biderik ikusten euskara gure hizkuntza nazional bihur dadin.
|
|
|
Samiok, berriz, hirietara ari gara, eta horrek kultura aldatzea dakar ezinbestean". Eta
|
hizkuntzari
eusteko lanak areagotzea. " HIGAn ikusi dudanez, zailtasun bertsuak partekatzen ditugu hizkuntza gutxituetako hiztun guztiek, nahiz bakoitzak bere espezifikotasunak dituen".
|
|
|
" Ze indarra ematen duen
|
hizkuntzari
eusteak!"
|
|
|
Baina zein da xedea, egiten ari denaren xedea, euskara bera ala euskalduna/ euskal hiztun taldea? Euskal hiztun taldea da
|
hizkuntzari
eutsi eta geroratzen duena. Ikuspegi horretatik azken 50 urteak gazi gozoak izan dira.
|
|
2019
|
|
|
" Egoera elebidunetan jarrerek garrantzi handiagoa hartzen dute; izan ere, hizkuntzaren biziraupena jokoan egon daiteke. Motibazio egoki eta indartsuak eta aldeko jarrerak funtsezkoak izango dira, sarritan, hizkuntza komunitateak bere
|
hizkuntzari
eutsi diezaion" (Zarraga et al. 2010, 76).
|
|
|
Erizek berak behin baino gehiagotan aipatu izan duen bezala, bibliografia soziolinguistikoa hizkuntzen galerari, azken hiztunei eta atzerakadari buruzko liburuz mukuru beteta dago. Askoz urriagoak dira, ordea, hizkuntzen biziraupenari edo hizkuntza komunitateek beren
|
hizkuntzei
eusteko egin dituzten ahaleginei erreparatu dieten ikerketak eta argitalpenak. Esango nuke, hala ere, ugaltzen ari direla hizkuntzen biziberritze prozesuei buruzko argitalpenak, munduan zehar pizten eta indartzen ari diren mugimendu ugarien eta berauek dakartzaten ikuspegi aldaketaren ondorioz.
|
|
|
Ohitura bat ordezkatzeko portaera berri bat behin eta berriro erabili behar dugu. Gogoratu behar dugu ohiturak kulturalak direla; sarritan Kataluniarekin konparatzen dugu
|
hizkuntzari
eusteko ohitura ezberdintasuna, baina urrunera joan gabe, UEMAk Bermeon eta Ondarroan egindako ikerketak ondo baino hobeto erakutsi du kilometro gutxitan egon daitezkeen ohitura ezberdinak.
|
|
|
Errana da hizkuntza isolatua, bakartua dela; baina, horrek ez du erran nahi ondoko hizkuntzekin harremanik izan ez duenik; ezta pentsatu ere! Harreman hauek, hain zuzen, bere marka utzi dute gure hizkuntzaren ehunduran; baina, marka horiek guztiek, nola dauden barneratuak baloratuz gero, ederki erakusten dute euskaldunek bere
|
hizkuntzari
eutsi egin diotela. Hortik heldu zaio bere berezitasuna eta ez bakartasuna.
|
|
2020
|
|
|
Berez gaitza den jarduna are gaitzagoa baita hizkuntza hemen bezain funtsezko elementu duten literatura lanetan. Bachmannen hitzetan, zeinak Santamariak baitakartza hitzaurrera, «idazle batek darabilen
|
hizkuntzak
eusten ez badio, edukiak ere ez dio eusten». Eta gurean, hizkuntzak inon eusten badio, itzulpenean, itzulpen hauetan eusten dio.
|
|
|
Antzinatik datozen zapalketa, subordinazio edo bazterketa egoerak dira. Euskaldunok, mundua nazio estatutan antolatu eta uniformizatu den sasoian, mendiko
|
hizkuntzari
eusten dion komunitate txiki bat gara. Beste faktoreekin modu konplexuan artikulatzen da hori gizarte konplexuetan, baina globalizazioarekin ere arazoa hor dago, eta areagotu besterik ez da egin gure ziurtasun eza alde horretatik.
|
|
|
Koronabirusak, aldiz, elkarrengandik urruntzera behartzen gaitu, multzo txikiagotan biltzera, eta era guztietako ekitaldiak bertan behera utzi, atzeratu edo egokitzera. Neurri zehatzak hartzen ez badira eta euskaldunok ez badiogu
|
hizkuntzari
eusten, joera horiek hizkuntza hegemonikoak indartuko dituzte are gehiago. Egoera honetan euskararen alde jokatzea, bestalde, bada komunitatearen alde jokatzea, hau da, hezkuntza inklusiboaren alde egitea, gertuko komertzioa eta sortzaileak babestea...
|
|
2021
|
|
|
Hizkuntza onartua da, eta zabaldua dago Ginea Bissaun, Senegalen, Boli Kostan… Ganbian ere bai, ze Portugalek Ginea Bissau kolonizatu zuen garaian, bertako batzuek handik alde egin eta oraingo Ganbian kokatu ziren. Familiak osatu zituzten eta
|
hizkuntzari
eutsi zioten, eta hainbat kultur ohiturari ere bai. Janzkerari dagokionez, adibidez, ezkontza edo hileta baterako janztekoak bereziak dira…
|
|
|
Egoera hori anai arreben arteko komunikazioan gertatzen da batez ere; gurasoekin, berriz, jatorriko hizkuntzan komunikatzen saiatzen dira. [...] lehenik ere ikusten dugu gurasoentzat garrantzitsua dela seme alabek beren
|
hizkuntzari
eustea" (Shershneva eta Fernández Aragón 2017, 764). Hala jarri nahi izan da fokua ikerketa honetan ere, jakiteko ea gurasoek zein jarrera duten euren hizkuntzekiko.
|
|
|
Premiaz egin behar duguna da komunikazio eredu berriak sortu, oinarrituko direnak, ez hizkuntza baten nagusitasunean, ulergarritasun eta gaitasun pasiboko estrategietan baizik. Artikulu honen hasieran aipatu ditugu presioak presio
|
hizkuntzari
eutsi dioten komunitateak. Fenomeno horiek aztertzean, ikus dezakegu oro har komunitate eleaniztunak direla.
|
|
|
LISTEN metodologiaren elementu interesgarria da eremu urriko hizkuntzekin ez ezik, hizkuntza handiekin ere erabil daitekeela. Hau da, kanpoko faktore kaltegarrien aurrean nork bere
|
hizkuntzari
eusteko beharra duenean erabiltzeko metodologia da.
|
|
|
gure arbasoek indartsuenak, prestatuenak, egokituenak, iaioenak eta, batez ere, azkarrenak zirelako biziraun zuten, eta antzeko zerbait gertatuko zen bizirik utzi behar ziren hizkuntzak hautatzerakoan. Burugabea izango zen milioi bat lagunen artean banatutako mundu zabal batean nork bere txokoko
|
hizkuntzari
eutsi nahi izatea. Herrixka bakoitza bere hizkuntza bereziaren jabe ia.
|
|
2022
|
|
|
Erdarara joz gero, beren aitak mahaian ukabilkada jo eta «euskaraz!» oihu egiten ziela gogoratu du idazleak, eta susmoa du egoera irauli ote den. «Horrela, eskolak ukatzen zigun etxeko
|
hizkuntzari
eutsi genion. Orain, berriz, modu neurritsuagoan egindako agindu berari,' Que no estamos en la ikastola', erantzun bide dio umeren batek.
|
|
|
Halaber: eskarmentuz dakigu zu eta ni bizi garen lurraldeko hizkuntza hegemonikoek ez dutela diziplinaren eta legeen beharrik beren
|
hizkuntzei
eusteko, eskarmentuz dakigu majo erreibindikatzen dituztela beren eskubide zilegiak eta bi, eta lotsagabe baliatzen dituztela mendeetako prebenda eta petxa ustez justiziazkoak ere. Hala ere, gu salatzen gaituzte hizkuntzarekin politika egiteaz.
|
|
|
«Kantu batzuk aukeratu ditugu, eta melodia nagusiari, kantariarenari, eutsi egin diogu. Hitzetan ere jatorrizko
|
hizkuntzari
eutsi diogu, ingelesari. Eta zera egin dugu:
|
|
|
Azken urteotan egindako ikerketek erakutsi dutenez, estatuaren politikek nabarmen eragin diote kurdueraren osasunari, baina bizi bizirik dago oraindik. 3 urte bitarteko umeen 1.500 gurasori egindako galdeketa batek erakutsi zuenez, %6 baino ez ziren kurdueraz ezer ez zekitenak; beste %15ek ulertu bai baina ez ziren hitz egiteko gai, eta %63k
|
hizkuntzari
eusten zioten, hitz egiteko gai ziren; baina idatzi/ irakurtzen %16k baino ez dakite. Beste datu argigarri batek zioenez, guraso horien ia bi herenek (%64k) kurdueraz soilik edo nagusiki kurdueraz egiten dute euren gurasoekin –umeen aitona amonekin–, baina kopuru hori bera da umeekin turkieraz soilik edo nagusiki turkieraz egiten dutenena.
|
|
|
" Idazle batek darabilen
|
hizkuntzak
eusten ez badio [testuari], edukiak ere ez dio eusten".
|
|
2023
|
|
|
«Biziberritu egin nahi dugu, eta kulturari, historiari eta
|
hizkuntzari
eutsi etorkizunerako», azaldu du Hokkaidoko Ainu Museoaren arduradunetako batek, Shirourik bere jatorrizko hizkuntzakoa du izena. Ainu herriak gutxienez bi mila urte daramatza Japonia iparraldeko eta Asia ekialdeko uharteetan, eta errusiarrek eta hegoaldeko japoniarrek herri «basatitzat» jotzen zuten duela hamarkada gutxi arte.
|
|
|
Esan zidatenez, herrialdeko guaranien %40 Santa Cruz de la Sierran bizi da, beren lurraldetik kanpo, hiru milioi biztanleko hirian deserrotuta. Nola ikusarazi hiztunei garrantzitsua dela
|
hizkuntzari
eustea, bizimodua kanpoan emateko hain aukera handia dutenean. Nola eutsiko genioke gure biziberritze prozesuari, Euskal Herriko gazteen erdiek lana Parisen edo Madrilen bilatu balute?
|
|
|
Horien pentsaera nagusia honetan oinarritzen zen: herri batek bere izaerari eutsiko badio, bere hizkuntza gorde du, eta, alderantziz,
|
hizkuntzei
eutsiz gero, herriaren izaerak ere iraungo du (Erize 1997: 476).
|