|
2008
|
|
|
IELaren teoriak aurreikusten duenez gure artean ere IELaren eraikuntzan eta funtzionamenduan
|
hizkuntza
dimentsioa ezaugarri garrantzizkoenetakoa da, onerako eta txarrerako. izan ere, zenbait euskal osagarri negatiboki korrelazionatzen baitira (3 eta 4 Taula). Aldiz, espainiar osagarriekin ez da hori gertatzen, azken finean espainiarra prototipo moderatuago moduan agertzen baita.
|
|
|
• IELaren teoriak aurreikusten duenez —eta emaitzek etengabe erakusten dutenez—, gure artean ere IELaren eraikuntzan eta funtzionamenduan
|
hizkuntza
dimentsioa ezaugarri garrantzizkoenetakoa da, onerako eta txarrerako. Horrek zera esan nahi du:
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntzen historia sozialaren azterketa iker eremu berria da bai soziolinguistikaren eta baita linguistikaren diziplinetan. Hizkuntzen historia linguistikoak eta hizkuntzen historia konparatuak anitz dira baina
|
hizkuntzaren
dimentsio sozialaren azterketa sistematizatua bere garapen historikoan ez da ohiko ikerketa eremua. Zer esanik ez euskararen kasuan.
|
|
|
Hizkuntzen historia sozialaren azterketa iker eremu berria da bai soziolinguistikaren eta baita linguistikaren diziplinetan. Hizkuntzen historia linguistikoak eta hizkuntzen historia konparatuak anitz dira baina
|
hizkuntzaren
dimentsio sozialaren azterketa sistematizatua bere garapen historikoan ez da ohiko ikerketa eremua.
|
|
2010
|
|
|
Europako kontseiluko Ministroen Batzordeak. gutxiengo nazionalen babesa arautzen duen lehen ituna dela esan daiteke. diruz sustatu du europako batasunak. egun hiru eremu jorratzen ditu MerCator sareak: ...k laguntzea edota ekintza zehatzak abian jartzea. ekintza planaren arabera, irakatsi beharreko hizkuntza taldeak eskualdeko, gutxiengoen eta etorkinen hizkuntzak jaso lituzke. hala ere, ekintzek ez dute hori ezagutzen; esaterako, atzerriko hizkuntzen ikaskuntzari begirako SoCrateS programa batasuneko hizkuntza ofizialei (irlandera eta luxenburgera barne) begira besterik ez dago. europa eraikitzean
|
hizkuntzek
dimentsio politikoa eta ekonomikoa hartu dute, eta horrek eragina dauka batasuneko jardueretatik kanpo geratzen diren hizkuntzetan. tamalez, europako batasunak ez du kontuan hartzen eraikitzen ari diren europa horretan hizkuntza gutxiagotuak alboratzeak ekar ditzakeen ondorioak, bai eta hizkuntza horien barne garapenean ere. zer pentsa eman lieke horrek guztiak, berdintasunean oinarritutako europ... hizKunTz eSKuBideen deKlarazio uniBerTSala azken hogei urteotako errepasoa egiten ari garela, ezin saihestu hizkuntza komunitateen berdintasuna lortzeko gizarte zibilak egindako ekarpena:
|
|
2011
|
|
|
Bistan da, ordea, bestelako konstelazio bat eraiki duela Fishman-ek. Berrikuntza horietatik abiatuz, izan ere,
|
hizkuntzen
dimentsio indibidualak eta kolektiboak kontrastatuz lau situazio paradigmatiko azpimarratzen ditu Fishman-ek 1967an, geroztik hain famatua egin den taulan. hona, eskematizatuz, bi aldagai dikotomikoen araberako lau situazio polar horiek: (a)(+ diglosia,+ elebitasuna):
|
|
|
Landutako ezagutza teoriko praktikoan oinarritutako diskurtsoa eraiki, egituratu eta sendotu. diskurtsoa antolatu eta mailakatu plano ezberdinetan dimentsio eta errealitate ezberdinei egokitzeko eta erantzuteko: euskara
|
hizkuntzaren
dimentsio orokorra, balizko aplikazio ezberdinak hizkuntza lurralde ezberdinetan (ueMA, Lasarte..), subsidiaritatea non, funtzioen esklusibotasuna non, gutxiengoen diskurtsoa non... diskurtsoaren bidez, hizkuntza ekologiaren dibulgazioa egin maila ezberdinetan, hezkuntza arautuaren formazioan eta gizarte alorreko espazioetan: gizarte eztabaidak eta hausnarketak prozesu parte hartzaileen bidez, gaiaren sozializaziorako gizarte sareak, komunikabideetan eragiteko eta komunikazio ildo bat zabaltzeko lobby baten eraketa, esperientziak egikaritzen ari direnen arteko ezagutzaren truke foro baten sorkuntza, edota gasteiz europear hiriburu Berdea bezalako aitzakiarekin ekitaldi bereziak antolatu hizkuntza ekologiaren inguruan. gizarte erantzukizunaren kontzeptuaren bidean sakondu. gizarte erantzukizuna hizkuntza ekologiaren diskurtsoarekin jantzi eta planteagarria den kasuetan arauetan irizpideak finkatu, aplikatu eta ebaluatu. hizkuntza nagusia euskara duten lurraldeetan, hizkuntza ekologiaren diskurtsoari erantzungo dioten ‘habitat’ berezkoak eta zainduak sortu, euskarak naturalki funtzio hegemonikoa izango duen espazio ekosistemikoen gisara ulertuta. hausnarketan sakondu:
|
|
2012
|
|
|
Ikerketa lan horietan erabilitako analisitresnen arabera landutako kasu praktikoa da proiektu hori. Bertan, kultur politika eta hizkuntza politikaren begiradak bateratu ditu egileak kultur bizitza
|
hizkuntza
dimentsioaren ikuspegitik aztertuz. • Hitz gakoak:
|
|
|
Azken edizioan ikasle izan den Amaia zinkunegi teknikariak, Nekane Goikoetxearen zuzendaritzapean, egin duen Gradu ondo Amaierako proiektua dago lan honen muinean. Bertan saiatu da kultur politika eta hizkuntz politikaren begiradak bateratzen eta emaitza izan da kultur bizitzaren azterketa egitea
|
hizkuntz
dimentsioaren ikuspegitik.
|
|
2015
|
|
|
Garai berdinean eta alderdi politikoen legeztatzearekin batera
|
hizkuntzaren
dimentsio politikoa agerian geratuko zen, eta, orokorrean, euskararen inguruko diskurtsoak modu lerratuan eratuko ziren: alde batetik alderdi abertzaleei loturikoak; bestaldetik alderdi estatalistei loturikoak, lerro bakoitzaren barruan ikuspegi ezberdinak egonda ere.
|
|
2016
|
|
|
Xabier Erizeren ekarpenak oinarri hartuta, gizarte antropologia eta teoria feministatik abiaturiko hausnarketa proposatzen du Jone Miren Hernandezek. " Jarrera eta motibazio kontzeptuez harago... Hizkuntza kultura, praktikak eta emozioak" artikuluak" azken hamarkadetan
|
hizkuntzaren
dimentsio subjektiboak izandako garapenean" jartzen du soa, hizkuntza kulturaren garapenean, identitatea eta praktika gorpuztuetan, eta ekintza eta emozioen arteko loturan arreta jarriz.
|
|
|
Eta testu honen kasuan, garrantzitsuagoa dena: zer esan daiteke kultura horrek
|
hizkuntzaren
dimentsio subjektiboetan izandako eraginaren inguruan?
|
|
|
Artikuluak helburu bikoitza du. Alde batetik, erreparatzea azken hamarkadetan
|
hizkuntzaren
dimentsio subjektiboak izandako garapenean, eta bestetik, ibilbide honen ondorioz, irudikatzea aurrera begira planteatu daitezkeen erronka eta eginkizun berriak. Ariketa hau, nagusiki, gizarte antropologiatik eta teoria feministatik burutuko da.
|
|
|
Izaera partziala duen ariketa da, beraz. Gainera,
|
hizkuntzaren
dimentsio subjektiboak ertz asko eduki ditzakeela jakinik, kasu honetan hiru aspektutan jarriko da arreta: (1) hizkuntza kulturaren garapenean, (2) identitatea eta praktika gorpuztuetan (3) eta ekintzen (performancea) eta emozioen arteko loturan.
|
|
|
Helburua bikoitza litzateke. Alde batetik, erreparatzea —oso gainetik bada ere— azken hamarkadetan
|
hizkuntzaren
dimentsio subjektiboak (eta bere baitan biltzen diren elementuek) izandako garapena, eta bestetik, ibilbide honen ondorioz, irudikatzea aurrera begira planteatu daitezkeen erronka eta eginkizun berriak. Argitu behar da, ariketa hau egilearen erreferenteak diren diziplina eta paradigmatik egingo dela, alegia, gizarte antropologiatik eta teoria feministatik.
|
|
|
Bestalde,
|
hizkuntzaren
dimentsio subjektiboak ertz asko eduki baditzake ere, kasu honetan hiru aspektutan jarriko da arreta: (1) hizkuntza kulturaren garapenean, (2) identitatea eta praktika gorpuztuetan (3) eta ekintzen (performancea) eta emozioen arteko loturan.
|
|
|
2 Gurean ere, hizkuntzaren gaineko ikerlan mota berezi bat zabaltzen ari da euskaren historia soziala aztergai duena. Horrelakoetan hainbat gizataldek edota hiztun zehatzek utzitako markak mugarri gisa agertzen dira,
|
hizkuntzaren
dimentsio sortzaile horietako bat agerian utziz.
|
|
|
Komunikazio funtziorako tresna ez ezik, hizkuntzek atxiki dituzte norbanako eta talde identitateari zein estatus sozioekonomikoari beste hainbat balio eta ezaugarri ere. Hortaz, askotariko gizarte egoerak ongi ulertu eta kudeatu ahal izateko, beharrezkoa litzateke
|
hizkuntzen
dimentsio horiek ongi ezagutzea. Horren adibidea aukitzen dugu hizkuntza ideologien ezagutzan sakontzea zein beharrezkoa den aldarrikatzen duen ikerlan aitzindari batean:
|
|
|
Komunikazio funtziorako tresna ez ezik, hizkuntzek atxiki dituzte norbanako eta talde identitateari zein estatus sozioekonomikoa ri beste hainbat balio eta ezaugarri ere. Hortaz, askotariko gizarte egoerak ongi ulertu eta kudeatu ahal izateko, beharrezkoa litzateke
|
hizkuntzen
dimentsio horiek ongi ezagutzea.
|
|
2023
|
|
|
Horregatik, ulertu daiteke Balear Uharteetako, Valentziako eta Kataluniako Estatutuek zehaztapen gehiagoz lantzea tokiko hizkuntzaren xehetasunak. Hiru estatutu horien hitzaurreek, terminologia desberdinak erabiliz,
|
hizkuntzaren
dimentsio politiko identitarioa azpimarratzen dute (Pla, 2010: 103).
|
|
|
– Bukatzeko, erronka moduan identifikatzen dugu euskaltasuna, euskal
|
hizkuntzaren
dimentsio sozio historiko eta kulturala, urruti geratzen zaiola ikaslegoari. Ondorioz, euskara kosifikatuta hautematen dute askok, gauza bat balitz moduan, eta ez identitate kultural ireki eta garaikide baten oinarri moduan.
|
|
|
batetik, haurra edo heldu hasi berria komunitate batean txertatu ahal izateko jarduerak hizkuntza erabiliz egiten dira; bestetik, sozializatzeko prozesuan haurrak zein hasi berriak barneratuko du hizkuntza nola erabili behar den dena delako komunitate edo talde horretako kide bihurtzeko. Hizkuntzaren barneratzea edo jabekuntza ez dagokie bakarrik
|
hizkuntzaren
dimentsio fonologiko, lexiko, morfosintaktiko eta testual diskurtsiboei, baita, hizkuntza erabilera bakoitzaren balio sozialari ere. Horrela, egoera elebidun edo eleaniztunetako sozializazio prozesuetan haur edota edozein hasi berrik ikasten duena da hizkuntza bakoitzak zein balio sozial daukan egoera zehatzetan.
|