|
2000
|
|
|
Gainera, argi dago haurtzarotik euskaraz eta erdaraz dakitenek, bi
|
hizkuntzok
beraien egituraz elkarregandik hain desberdinak izanik, errazago ikasten dutela hirugarren hizkuntza. Ikastoletan aspalditik irakasten duten ingelesa dugu horren lekuko.
|
|
|
Hortik ohartu nintzen mugaz handiko literaturaren aberastasunaz. Eta gidaritza horri esker,
|
hizkuntzak
berez ematen digun loturagatik, Euskal Herrian zehar egiten nituen ibilerek erakutsi zidaten Iparraldean ere ez nintzela arrotz, anaia baizik. Esker onez eskaini nion ongi merezia zuen artikulua,. Yon Etxaide, idazle bikain eta adiskide minaren oroitzapenez?
|
|
2001
|
|
|
Komunikazio egoeraren ezaugarriak identifikatu eta garrantziaz jabetzea.Ikasleek maila honetan ez dute kontuan izaten zein den egoera komunikatiboa, eta, ondorioz, ez dute hizkera egokitzen. Bloke hauen bidez hizkeraformalaren eta informalaren ezaugarriak ezagutu, kontrastatu eta aplikatzeko aukera izango dute,
|
hizkuntza
beren inguruan topa ditzaketen egoeretan nola egokituko luketen hausnartuz. Lehenengo blokearen kasuan, diskurtsoen naturaltasuna eta arintasuna azpimarratzen zaie, eta bigarrenean, zehaztasuna eta hizkuntz formek duten garrantzia.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean aldagai ezberdinek duten eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. Subjektu horiek Gipuzkoan eta euskaldunen proportzioa%40 baino gehiagokoa den herrietan jaio eta bizi dira; euskara dute lehen
|
hizkuntza
beren gurasoek ere, edo gutxienez horietako batek; gurasoak Euskal Herrian jaioak dituzte; euskararen erabilera altua dutenen artean, emakumezko gehiago daude gizonezkoak baino; subjektu horiek euskararen ezagutza maila altua dute, baita beren inguruko pertsonek ere (gertuko eta urrutiko sarea); euskararekikoeta euskaldunekiko jarrera positiboa erakusten dute; horrez gain, euskaldunei etaerdaldun...
|
|
|
Baina muga bat badago; esan nahi dut, honenbeste hiztunetatik behera erabiltzen den hizkuntza txikia da eta txikia denez, eta hor dago kontua, besteren premian dagoena, edota hortik gora pasatzen baldin bada, hizkuntza handiagoen artean sartzen da eta ez du horrenbesteko besteren laguntzaren premiarik.
|
Hizkuntzak
berez ez du inoren premiarik; hizkuntzak berez, hizkuntza den aldetik, ez du inoren eta ezeren premiarik. Hori euskaraz baino erdaraz hobeki adieraz daiteke, guk erabiltzen dugun euskaraz hitz jokoak âHiribarrenek erabiltzen zuenean, bai, O mihi ederrena, hasteric gabea!
|
|
|
Baina muga bat badago; esan nahi dut, honenbeste hiztunetatik behera erabiltzen den hizkuntza txikia da eta txikia denez, eta hor dago kontua, besteren premian dagoena, edota hortik gora pasatzen baldin bada, hizkuntza handiagoen artean sartzen da eta ez du horrenbesteko besteren laguntzaren premiarik. Hizkuntzak berez ez du inoren premiarik;
|
hizkuntzak
berez, hizkuntza den aldetik, ez du inoren eta ezeren premiarik. Hori euskaraz baino erdaraz hobeki adieraz daiteke, guk erabiltzen dugun euskaraz hitz jokoak âHiribarrenek erabiltzen zuenean, bai, O mihi ederrena, hasteric gabea!
|
|
|
|
Hizkuntza
berez eta beragatik zuzenean lantzeko zeregina berandu askatu da inguratzen zuen zaborretik: liburuzaleen hizka mizkak, euskal ikerkuntzari, zabalean, eta, zehazkiago, euskal linguistikari dagozkionak, e.a., berauen balioa kolokan jarri gabe, gisa denez.
|
|
2004
|
|
|
Multimedia ikastegi horiek dira ordutegi aldakorrak dituen jendearentzako egokienak,
|
hizkuntza
beren erritmoan eta eguneko unerik aproposenetan ikasteko aukera dutelako.
|
|
|
Hizkuntza bat gizarte hesi bat dala hitz hauetxetaz ez esanagatik ere, hizkuntzazko hesia eten gabe ari izan da kondairan zehar. Era berean, legeetan eta agirietan gobernuek berariazko hitzez
|
hizkuntzei buruzko
beren asmoak edo xedeak agertu ez arren (maiz oharrezko xederik ez zutelako) asmo edo xede nabarmenik ezagutarazten ez bada ere, erresumek eta gobernuek ba zuten aspaldidanik, nere ustez, hizkuntzari buruzko politika eta helburu bat.
|
|
|
Alvaro Gartfa Meseguer hizkuntzalariak, adibidez, bere azken lanean, gaztelania
|
hizkuntza
berez ez dela sexista esaten du, eta hau esateko gorago aipatu dugun genero gramatikala kategoria hutsa delako argudioa ematen du. Berak esaten du hiru arlotan ager daitekeela sexismoa, hiztunaren testuinguruan, entzulearenean edota sisteman (hizkuntzan), eta orain aipatutako argudioak direla-eta lehenengo bi arloetan gauzatzen dela sexismoa gaztelaniaz.4
|
|
2005
|
|
|
Era berean, gizarte horretan gaztelaniara jo duten goi mailako indarrek darabilten diskurtsoa da neoliberalismo krudelarena:
|
hizkuntzek
beren kabuz funtziona dezatela. Horrekin badakigu zer dagoen.
|
|
|
Gutako bakoitzak hitz egiten duenean, egiaz, gaizki ulertua izateko posibilitatearekin kontatu behar du, eta jakintsuagoak berriz baita gai finetan gaizki ulertua izateko probabilitatearekin ere. Banakoak, beti ere, bestearen ulermenera zuzentzen du bere hizketa eta, berau aldi berean iriztearen eta ulertzearen menpeko izanik,
|
hizkuntza
berez bi hizlarien emaitza kolektiboa da bakarrik eta beti. Era honetan eta bere kabuz desagertzen da, beraz, gizabanakoaren indibidualitatearen arrasto zorrotzegia.
|
|
|
Hizkuntz estudioaren errazte hau, beti ere, helburu osagarri bat izango litzateke oraindik, alegia, era honetako hizkuntza guztien entziklopedia baten garrantzi gutxiagoko helburu bat. Beronen helburu nagusia,
|
hizkuntza
berez eta beretzako aurkeztea izango litzateke, hau da, hizkuntz estudioa interes orokorreko estudio garrantzitsu bat bezala aurkeztea.
|
|
|
Puntu honetan azaldutako hizkuntzaren inguruko erreflexio antropologiko pedagogikoek, azken finean, Humboldten teoria linguistiko osoaren erdigunea osatzen dute, ze, sarritan aipatu bezala, bere helburu nagusia gizakiari bere humanizazio prozesuan laguntzea da. Aurrenik,
|
hizkuntzak
berez erakusten duen" izaera sozialaz" arduratu gara eta, honen haritik, oraindik ere argiago ikusi ahal izan dugu gizakia bera aldi berean eta berez dela izaki sozial eta linguistikoa. Ondoren aztertu dugun bezala, eta bere hitzak erabiliz," hizkuntzaren izaera nazionala" izan dugu hizpide eta, hemendik abiatuz, giza-talde ezberdinen hizkuntzez eta hauen hezkuntzarako garrantziaz aritu gara.
|
|
2006
|
|
|
Egiaz, hiltzeak etaatentatuak justifikatzeko erabiltzen zen mintzaira bukolikoak, iparraldeko kutsuarekin gainera, nazkatzen ninduen. Euskaraz idazten segitzea posible zenetzgaldetzen nion neure buruari, Hannah Arendten testu batean, alemanaz ari zen, erraten zituen gertakari latzetan
|
hizkuntzak
berez errurik ez zuela leitu nuen arte.Horregatik, idazleen lana liteke, hizkuntza bederen bortizkeriaren fraseologia loakharrarazlearen sareetarik urruntzekoa.
|
|
|
1908an aurre egin behar dio, zeri eta latinoamerikar askok Espainiarekin hurbiltasuna bilatzeko ez duela gogorik batere erakusten. " ¿ Pero no ve usted, amigo Unamuno, el absurdo de que veinte repúblicas se estén sirviendo de la lengua de una monarquía?" 350 Edo gurago duela
|
hizkuntza
beren modura garatu Espainiaren axolarik gabe; edo itxaropena duela" que pronto llegarán en esa América a formarse dialectos diferenciados del castellano de España" 351, etab. Unamuno-k horiei ere352 hispanofobia egozten die: " En el fondo de todo eso, hay que decirlo, no hay en muchos más que ojeriza y desafección a España y a todo lo español.
|
|
2007
|
|
|
Leibniz-en monadak bezala, hizkuntza guztiak guztiekin harremanduta daude, guztiak guztiengan eragiten eta eraginak izaten ari direla, zuzenean ala artekotuki. Itsasoak nola, hizkuntzak ere hala egiten baitu, herriak banatu eta aldi berean elkartu247; ezerk ez du gizadia gehiago eta sakonkiago batzen, banatzen duen
|
hizkuntza
berak baino248 Gizadia dagoenez gero, talde, adin, sexu, herri, nazio guztiak hizkuntzaren bidez elkarri eragiten ari zaizkio, gizatasunaren mundu ideal komun bat denen artean eraikitzen.
|
|
|
mundua irudi batean itxi, Moderniak egin du. Ikusten da, mundu irudi hori
|
hizkuntzak
berez ei duenetik oso urrun gelditzen da (edo kontrarioa da: gure hizkuntzen mundu ikuskeran eguzkiak irten egiten du, mundu irudi kopernikarrean ez).
|
|
|
euskalariek eta euskaltzaleek, denek, izango dute jendaurreko plazara inguratzeko aukera, euskararen Erakunde ofizial horrek deituta. Hilabete bakar baten buruan (1956ko irail urrietan) Erbesteak bezala Hegoaldeak euskal kulturaren eta
|
hizkuntzaren inguruan
beren gogoeta irekia egiteko parada izan zuten: Arantzazun/ 16an eta Parisen astebete geroago38.
|
|
|
Horregatik, bada, beharrezkoa iruditzen zaigu, aurretik, hezkuntzaz eta hizkuntzaz orokorrean hausnartzea, eta, zentzu honetan, idazlan hau autore honek Humboldten teoria pedagogiko linguistikoari buruz argitaratutakoaren2 jarraipen bezala har daiteke. Ondoren bakarrik —hezkuntza berez zer den eta
|
hizkuntzak
berez ze interes pedagogiko duen aztertu eta gero— joko dugu euskal hezkuntzara, berori bere oinarrizko eta erreferentziazko elementuetan ulertzen ahaleginduz. Hau da, hain zuzen, Paideia eta hizkuntza:
|
|
|
Hezkuntza berez zer den eta
|
hizkuntzak
berez ze interes pedagogiko duen aztertu eta gero, eta orduan bakarrik, du gure aburuz zentzurik euskal hezkuntzara jotzea eta —gure asmoa izango den bezala— berorren oinarrizko hainbat auzi antropologiko linguistiko aztertzea. Guk, euskaldun bezala, ezin diogu hezkuntzari eta hizkuntzari buruzko teorizazio propio bati uko egin, zeinak agerian edo ezkutuan, beti, gure jarduera pedagogikoa baldintzatzen duen:
|
|
2008
|
|
|
Eskema orokor hori biziki interesgarria da zeren eta, gure ustez, kulturetatik at kontaktuan diren
|
hizkuntzei
beraiei ere aplikatzen ahal diegu, euskarari eta frantsesari beraz.
|
|
2009
|
|
|
Zenbait girotan erran komuna da hizkuntza komunikazio tresna hutsa dela eta, beraz, politikaren esparrutik erabat kanpo egon lukeela. Baieztapen bera modu gordinagoan agertzen da batzuetan, alegia,
|
hizkuntza
berez
|
|
|
Ikastaro horietan, ikasleek irakaskuntzak osa ditzakete eskolaz kanpoko jarduera honekin. Hala, azken urteotan, unibertsitate asko hasi dira atzerriko
|
hizkuntzak
beren titulazioetako ikasketa planen barruan sartzen; hala, nahi duen ikasleak irakaskuntza hizkuntza gisa, batez ere ingelesez, atzerriko hizkuntza baten zati bat, edo programa akademiko osoa, egin dezake. Ikasleak, aldi berean, aukeratutako espezialitateko teknizismoak eta hiztegia ikasten ditu.
|
|
|
Euskal Herriko Unibertsitatea: ikasturtean eleaniztasun plana jarri zuen abian, atzerriko
|
hizkuntzak
beren irakaskuntza eskaintzan ager daitezen sustatzeko; horri esker, ikasleek, hizkuntzaz gain, espezialitate bakoitzeko hizkuntza teknikoa eta berariazkoa ikasten dute. Unibertsitate honetako hiru campusetan, guztira, 102 irakasgai egin daitezke atzerriko hizkuntzan (gehienak ingelesez, baina gutxi batzuk frantsesez), unibertsitateko 30 fakultate edo eskolatan baino gehiagotan.
|
|
|
Ertz asko dituen kontua da hau, konplexutasun handikoa. Izan ere,
|
hizkuntzak
berez edo bere hutsean ez baitira deus, hiztunak mintzo diren neurrian baitira zerbait. Hizkuntzak, beraz, nahitaez, gizatalde bat du atzean.
|
|
2010
|
|
|
...izateari uzten badio bukatu dira gainerako balio guztiak. alferrik dira hizkuntzarekiko maitasun suharrenak edo identitate lotura estuenak komunikabide izateari utziz gero. garbi dago, beraz, hizkuntza bat, gurea nahiz inorena, batez ere gizarte baten mintzabidea dela. beraz, hizkuntza bat baliagarria izango da, baldin eta elkarrekin mintzatzeko eta elkarri zernahi adierazteko balio badu. ez dago
|
hizkuntzarik
berez baldarra edo motza denik; zernahitarako eta noranahiko trebe, hiztunak bihurtzen du, erabiltzaileak alegia. erabilera da hizkuntzaren sasoibide nagusia. norbanakoen komunikaziopremiak asetzeko balio duen eta erabiltzen den neurrian da tresna baliotsua hizkuntza. eta halatan bakarrik, ez bestela, biziraun dezake. euskararen erabilerari gagozkiola, azkenaldi honetako ikerketen arabera, lau ge... batetik, hamarkada hauetan euskararen ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan; eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta etxeko lehen hizkuntzak zuzenean eragiten dute elebidunen hizkuntza hautuan, hots, euskararen erabileran. garbi esanda, beraz, erabilera ere hazi egin da, baina erabileraren hazkundea ezagutzaren gehikuntzari zor zaio, ez elebidunek lehen baino gehiago erabiltzeari; elebidunek, izan ere, kasu batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago erabiltzen dute, nahiz eta oro har erabilera aukera gehiago izan eskura. erabileran eragiten duten faktoreen artean, hauek nabarmendu ohi dituzte adituek:
|
|
|
Euskaraz gehio mintzatzea gustatuko litzaidake baina txikitatik etxean erdaraz bizi naizenez, gaur egun kosEuskara galtzeari beldur psikologikoa diote. Ez hizkuntza desagertzearen beldurra,
|
hizkuntza
beraiek galtzeari diote beldur. Euskara galtzeko, ahazteko arriskua sentitzen dute. izan ere, euskarak dituen hiztun galerak beraien koadriletan ikusi dituzte:
|
|
|
euskararekin harremana izaten segitzeko eta euskara ez galtzeko modua baita. Euskara galtzeari beldur psikologikoa diote. ez hizkuntza desagertzearen beldurra,
|
hizkuntza
beraiek galtzeari diote beldur. euskara galtzeko, ahazteko arriskua sentitzen dute. izan ere, euskarak dituen hiztun galerak beraien koadriletan ikusi dituzte: txikitan euskaraz eskolatutako gazte anitzek, harreman informaletan erdaraz egiten badute, ikasketei erdaraz jarraitzen badiete eta erdaraz hasten badira lanean, euskara galtzera ere iritsi daitezke, hizkuntza behin ere ez erabiltzeagatik. horretaraino iristen da inguruaren eragin erdalduntzailea:
|
|
|
Diziplina horiek biek, bada, hasieratik onartzen dute —Radl eta Santosen hitzetan—"
|
hizkuntzak
berez osatzen duela gertakari sozial bat" 150; zentzu horretan, garbi diote ere hizkuntzari berari dagozkion erlazio, aldaketa eta egitura sozial guztiak ikertu behar direla. Ezeren aurretik, baina, interesgarria dirudi abiapuntu horren funtsean dagoen planteamendu filosofikoa gogora ekartzea, zein, finean, Herderren pentsamendu antropologikoan sustraitzen den.
|
|
|
Azkena" elkarmenpekotasun linguistikoaren printzipioa" da, zeinen arabera —eta Arnauren hitzetan—" ikasleek hizkuntzekiko independentea den azpiko gaitasun komun bat duten, zein hizkuntza batean garatzen bada ere, egiaz, bestean ere aplikatzen den" 283 Transferentzia hori teorian bi noranzkotakoa da, bai, baina egia da berori errazago gertatzen dela hizkuntza gutxitu batetik hizkuntza nagusi batera alderantziz baino284 Printzipio horietaz gain, bestela, hizkuntz irakaskuntzaren jarduerak nahitaez hartu behar ditu kontuan bestelako" kuestio psikopedagogikoak": azken batean, psikolinguistika ez da gai dena azaltzeko, eta, zentzu horretan, Cummins bera ere" pedagogia elkarreragilearen" garrantziaz mintzo da, zein egiaz" hizkuntzaren beraren oinarrizko funtzio esanahitsu eta komunikatibotik abiatzen den" 285 Kontua da
|
hizkuntza
berez jarduera dela —giza jarduera— eta, horrexegatik, hizkuntza berri bat irakasteko modurik onena berorren edukizko erabilera aktiboa bultzatzea dela, hain zuzen, horrela bakarrik delako posible hizkuntza horrekiko ikaslearen barruko motibazioa piztea. Horren haritik, eta psikopedagogiari zuzenean begira, zera dio Arnauk:
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute
|
hizkuntza
beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute
|
hizkuntza
beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Batzuk helduen euskalduntzearen gaian, eskolan, eskola teknikoan, eta abar. Baina lehenik esan dezadan soziolinguistika terminoan sozio hitza nabarmendu behar dela.
|
hizkuntza
berez sozioa da, tresna sozial bat, beti dugu alde sozial hori. Beraz, neurri batean edo bestean sozio hori hor dugu.
|
|
|
Émile Benveniste: . Ez dago
|
hizkuntzarik
berez izpirituaren jarduna eragotzi edo aldeztu dezakeenik. Pentsamenduaren zer nolakoak giza gaitasunari lotuagoak daude hizkuntzari berari baino, kulturaren baldintza orokorrei eta gizartearen antolamenduari atxikiagoak; hots, pentsamenduaren zer nolakoak ez dira hizkuntzaren barne izaera bereziaren eskuko?.
|
|
|
Ikerketa dezente ari dira egiten, esate baterako, Afrikako hainbat hizkuntzaren egituraz, baina ia ez da horren erabilerarik egiten ari sormenezko literaturan, denok ere lanpetuegi gaudelako Europako literaturaren topikoen kontrako borrokan. Hizkuntzalaritzak horrenbesteko kemena eta arreta eskaintzen badie Afrikako
|
hizkuntzei
beren eremu mugatua eta tribala gorabehera, zergatik ez du ausartu behar norabide horretan irudimenezko literaturak, benetan herritarren kultura aberasteko aukera gehiago izaki?
|
|
|
Ildo horretatik, Ezekiel Mphahlelek, Transition en 11 zenbakian ateratako gutunean, ingelesa eta frantsesa zapaltzaile zurien kontra fronte nazionalista aurkezteko hizkuntza komuna bihurtu zirela idatzi zuen aurrerago; are gehiago: «zuriak jadanik erretiratu diren tokietan, estatu independenteetan kasu, bi hizkuntza horiek indar bateratzailea dira oraindik».3 Literatur arloan, berriz, hala zirudien sarri, haiei esker salbatuko zirela Afrikako
|
hizkuntzak
beren buruaz. Birago Diop en Contes d' Amadou Koumba ri egindako hitzaurrean, Sédar Senghorrek goraipatu egiten du idazlea Afrikako fabula eta ipuinen espiritua eta estiloa erreskatatzeko frantsesa erabiltzeagatik.
|
|
2012
|
|
|
jolasteko, esperimentatzeko, ondorioak ateratzeko eta ikasteko. Zuk jolasten baldin baduzu haurrarekin eta hizkuntzarekin, gogo hori transmititzen badiozu,
|
hizkuntza
berez aberastuko da.
|
|
|
Hizkuntza ikuspegitik helduko diogu euskararen eragin pertsuasiboa ikertzeari, baina
|
hizkuntzak
berekin dakarren kultur kargari eta bestelako inplikazioei mugarik jarri gabe noski, hizkuntza ez baita komunikazio tresna hutsa, ez behintzat hizkuntza gutxituetako hiztun gehien gehienentzat, ikerketa honetan bertan ere baiezta daitekeenez.
|
|
|
Azterketa horren helburua da “hizkuntzen irakaskuntzaren eta ikaskuntzaren bidez kulturen arteko elkarrizketa eta gizarteratzea sustatzeko praktika egokien trukea erraztea”, eta Europako lankidetza sustatzea hizkuntza politikak eta praktikak garatzeko. Txostenaren arabera, enpresen erdiek kontuan hartzen dituzte
|
hizkuntzak
beren plantilletan sartzeko hautagaiak aukeratzeko orduan, 500 bat erakunderi elkarrizketa egin ondoren: Austria, Bulgaria, Estonia, Frantzia, Grezia, Hungaria, Italia, Lituania, Herbehereak, Polonia, Portugal, Errumania, Espainia, Erresuma Batua, Bosnia Herzegovina, Suitza.
|
|
2013
|
|
|
Hipotesi moduan pentsa dezakegu laguntza (SOS) eskatzen duten pertsona guztiek antzeko mekanismo psikolinguistikoek bultzatuta antolatuko dituztela berbak munduan barrena, komunikazio eraginkorra lortu ezean, porrot eginez gero, heriotza letorkiekeelako laguntza deia modu ez komunikatiboan igorriz gero. Beraz, komunikaziorako eragile edo eragingarri ez diren hurrenkerak
|
hizkuntzetatik
berez desagertuz joango dira (batez ere ahozkotik, idatzizkoan komunikazioa lortzea beti ez delako lege nagusia, bestelako helburu batzuk ere izaten direlako, esate baterako, estetikoak). Aipatu unibertsal horiek euskarari ere ez zaizkio arrotz, eta linguistikak onartzen duenaren arabera, hiru motatakoak izan daitezke:
|
|
|
zein itzulpen mota aukeratzen den, modu jakin batean. Esate baterako, bikoizketa aukeratzen bada, jatorrizko hizkuntzako soinu banda xede
|
hizkuntzan
beren beregi eratutako beste batez ordezkatuko da; azpidatzietan, jatorrizko bertsioaren gainean itzulpena ematen da idatziz, jatorrizko soinua bere horretan mantenduta; ahotsen gainjartzea aukeratzen denean, jatorrizko soinuaren gainean ezartzen da grabatutako ahotsekin osatutako itzulpena, telebistako dokumentaletan oso ohikoa da?. Azkenik, interpretazioa baliatzen denean, jatorrizko soinua entzuten da eta aldibereko itzulpen ahots goran egina, zinema jaialdietan, ikusi izan da itzulpen mota hau?.
|
|
|
Gizakiok, hiztunak garen neurrian, hizkuntzan murgilduta bizi gara, eta
|
hizkuntzak
berekin ebaluaketa atributuak dakartza. Hizkuntza guztietan badaude, egon, gaitzespena eta gorespena (hau da, balio negatiboa eta positiboa) adierazten dituzten hitzak.
|
|
|
Hizkuntzena patata beroegia dela, patata egosiei azala kentzen ohituta dauden hatzamar beltzaran zaildu horientzat ere. Boliviako
|
hizkuntzek
beren tokia lortu eta garabidean jartzeko benetan behar dutenak astindua eskatzen du. Evo Moralesi eskatuko lioke astindu intelektual eta politikoa sortzea, lehenik bere baitan, eta gero herrialdean.
|
|
2015
|
|
|
Komikia eta euskara ikastea uztartuta, irakurle talde berezia sortu zuten urtarrilean Katakrakeko kideek. Euskaldun berriei zuzenduta dago egitasmoa,
|
hizkuntza
beren kasa praktika dezaten.
|
|
|
|
Hizkuntzek
beren testuinguru sozialean duten egoera islatzeko, soziolinguistikako hainbat termino
|
|
|
batetik, hizkuntzok gizarte mailanizan beharreko tokia eta, bestetik, berau egikaritzeko modua. Azken aldian gainera, historikokilurraldeotan berba egin diren mintzairoz aparte, herrialdeen arteko hartu emanak ugaritu ahala, atzerriko
|
hizkuntzek
beraiek ere goranzko presentzia bereganatu dute politikoen saio etamintzoan; bereziki ingelesarenak, bere lingua franca estatusak bultzatuta, baina baita etorkinkomunitateek beraiekin ekarritako aniztasun linguistikoak ere.
|
|
|
Horren ostean, lekukoek hartzen dute hitza eta barru barrutik kontatzen dituzte beraien bizipenak. Sentimenduetatik eta emozioetatik azaltzen dute zeinen garrantzitsua den
|
hizkuntza
beraien bizitzetan. “Kultura bat hizkuntzarik gabe ez da ezer”; “hizkuntza bat ez da hobea edo txarragoa, besteak bezalakoa da”; “mundua ezagutu eta bizitzari osotasuna ematen dio hizkuntzak”; “hizkuntzarekin ni naiz, nire familia, nire herria” bezalako esaldiak entzun daitezke protagonisten ahotatik, behin eta berriro.Euskal Herria erreferente munduko hainbat tokitanEuskararen egoera beraien hizkuntzekin alderatzen dute eta, batez ere, hemengo herri ekimena eta lan kolektiboa miresten dituzte.
|
|
|
Anomalia izateko gaitasuna du gaurko egoeran, ezerk baino gehiagok. Ez, bistan da,
|
hizkuntzak
berez halako indarra duelako, baizik eta euskal Zeraren baitan artikulaturik halako indarra hartzen duelako: euskaraz egitea euskal Zeraren beregaintasunarekin artikulaturik anomalia hutsa delako (euskaraz egiten dugunean anomalo ari gara, batez ere, beregaintasuna erakusten eta agertzen egiten dugunean).
|
|
|
Gure lehentasuna
|
hizkuntza
beren lanaren erdian edo nahiko erdian jartzen duten elkarte txikiak izan dira, eta aurrerantzean ere horiek eragile garrantzitsuak izango direla dirudi. Duela berrogeita hamar urte Euskal Herrian lehen ikastolen bultzatzaileekin, euskaltzain gazteekin edo gau eskoletako sortzaileekin lan egitea bezala da nolabait:
|
|
|
Proselitismoa?
|
Hizkuntza
beren interesetarako erabiltzea?
|
|
|
Eskema horren arabera, frantsesa ‘ez hizkuntza’ moduko zerbait litzateke. ‘Laikoa’ eta ‘neutroa’ berez,
|
hizkuntza
berez ‘laiko’ eta ‘neutro’ bakarra da. Harrigarria da zer autokonplazentzia logikoz sostengatzen den Frantzian beste hizkuntzekiko gorroto zaharra.
|
|
2016
|
|
|
Funtsean bi hizkuntzek arazo berak dituzte, hizkuntzek legearen aldetik jasotzen dituzten erasoak berdinak dira, legearen babes eskasa dela eta. Bi
|
hizkuntzek
beren hezkuntza proiektuak normalizatuak izatea dute xede. Midou Curmerrek honela erran digu azkenik:
|
|
|
Soziolinguistika da hizkuntzak bere testuinguru sozialean aztertzen dituen hizkuntzalaritzaren adarra. Hainbat ikuspuntutatik eta era askotako galderei erantzunez azter daitezke
|
hizkuntzak
beren testuinguruan. Lehenengo osagaian landuko ditugu horietako hainbat.
|
|
|
|
Hizkuntzek
beren testuinguru sozialean duten egoera islatzeko, soziolinguistikako hainbat termino erabiltzen dira testuetan. Ezagunak asko, laster ezagutuko dituzunak besteak.
|
|
2017
|
|
|
...auzitegi konstituzionalari dagokio. auzitegi horren epaiek berebiziko garrantzia dute, izan ere, auzitegiak konstituzioan dauden hutsuneak interpretatu ditu azkeneko hamarkadetako epaietan hartutako hainbat erabakitan; hainbat urtez sorturiko jurisprudentzia konstituzioaren osagarri bihurtu delarik. hizkuntzei dagokionez, konstituzioak" espainiako hizkuntzak" aitortu egiten ditu. euskal
|
hizkuntza
berez aipatua ez bada ere, multzo horretan jasoa dago. hizkuntza horien ofizialtasuna aitortzeaz gain, hizkuntza horien arteko hierarkiak eta mugak ere ezartzen ditu. nolabait esan daiteke, hego euskal herrian, eta euskal autonomia erkidegoan, 1978ko espainiako konstituzioa dela, legearen ikuspegitik, euskararen normalkuntzarako lege esparru edo arau nagusia. konstituzioaren lehenengo artikuluan ...
|
|
|
Ahoz eta idatziz euskararen erabilera normalizazio sozialaren galbahetik igarota soilik beregana dezake euskarak beharrezkoa duen etorri komunikatiboa, eta ez bestela.
|
Hizkuntzak
berez zernahi eta nora nahirako gaitu daitezke, ez dago hori esan beharrik, baina prozesu hori ez da hizkuntzaren sozializazio zabal eta sakonik gabe hezurmamitzen. Euskara gizartearen espazio esanguratsuetan, botere instantzia sozialetan?
|
|
|
– Tokiko eragileekin estrategien partekatzea, lurraldearen kultur egitasmo> baten lantzea, haren barruan euskal kulturak eta
|
hizkuntzak
beren leku osoa izateko gisan.
|
|
|
Aipatutakoaren ildoan, DeAngelis ek (2007) baieztatzen du eleaniztunek tipologikoki gertuago dauden hizkuntzetatik eragingehiago izan ohi dutela, bide batez baieztatuz Kramshek eta Whitesidek (2007) aurrera eramandakoikerketan ondorioztatutakoa. Hau da, hiztun eleaniztunek
|
hizkuntzak
beren erara erabiltzen dituztelakomunikazio baliabide moduan hauek nahastuz edo aldatuz hutsune lexiko bat betetzeko.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, mendebaldarrok magiaren misterioaz egiten ditugun gogoeta hutsalen aurrean, Ludwig Wittgenstein-ek geure
|
hizkuntzak
berekin dakarren karga mitologikoaz ohartarazi izana(" Geure hizkuntzak mitologia oso bat gordetzen du", Frazerren urrezko adarrari buruzko oharrak). Esaldiak guztiz enigmatikoa badirudi ere, biek ala biek —hala hizkuntzak nola mitologiakbanakoen kontzientzietatik haratago eragiteko duten ahalmenak alderaketa hori berretsi baino ez du egiten.
|
|
2018
|
|
|
Ondarroan euskara ondarroarren identitatearen ezaugarri nagusitzat jotzen dute;
|
hizkuntza
beraien nortasunarekin uztartuta dagoela diote, ezaugarri nagusi moduan sentitzen dute. Euskalduntasuna harrotasunez bizi dutela aipatu dute behin baino gehiagotan.
|
|
|
Are gehiago. Askotan (eta ez Euskal Herrian bakarrik) sasi olerkari horiek (sasi olerkari baizik ez bait dira sarritan) ez dira gauza izaten beren olerkietan erabilitako
|
hizkuntzaz
beren bizieran erabiltzeko. Bertso egile faltsu anitzek horrela jokatuz, beren olerkien mamiaz eta beren olerkien hizkuntzaz, egiatik ihes nahi zutela erakusten digute nabarmenkiro.
|
|
2019
|
|
|
akreditazio ofiziala duen estandarren garapenerako erakunderik ez da egon, orain arte, hizkuntza eta arreta soziosanitarioa uztartzen dituzten estandarrak egin dituenik, ez ISok (International organization for Standardization) ez CeNek (european Committee for Standardization). Izan dira, izan, eremu urriko hizkuntzetarako zenbait ebaluazio gida sortu dituztenak, hala nola healthcare Improvement Scotland egeak edo osasunerako munduko erakundeak (ome), baina ez beren beregizko estandarrik. ameriketako CLaS (Culturally and linguistically adecuate services) estandarrek, beste aldetik, kultura bere osotasunean lantzen dute; arraza, jatorria, erlijioa, sinesmenak... baina ez
|
hizkuntza
beren beregi. gauzak horrela, orain arte mundu mailan ez da
|
|
|
Orain arte azaldu bezala, aipatutako hipotesiaren arabera KA ez da posible sintaktikoki konplexuakdiren hitzen barnean (MacSwan eta Colina, 2014). Hori horrelaxe litzateke
|
hizkuntzek
beren PFpropioa edo behintzat sistema fonologiko bereiziak dituztelako PFan, eta materiala horietako bateraala bestera bidali behar delako. Euskara eta gaztelaniaren arteko KAri erreparatuz, hipotesi honenarabera posible litzateke hitz barnean hizkuntza bietako elementuak aurkitzea baldin eta sistemafonologiko bakarraren bitartez islatzeko moduko egiturak izanez gero.
|
|
|
Genero bereizketaz ari naiz, gramatikalaz, noski. Euskarak, oraingoz, ez du modurik gure inguruko
|
hizkuntzek
berez egiten dutena izenordain soilez bereizteko: he/ she, él/ ella il/ elle...
|
|
2020
|
|
|
Eneritz Albizu Azpeitiko Udaleko euskara eta kultur batzordeburua ere izan da aurkezpenean, eta hark Gure mintzak proiektuaren garrantzia azpimarratu du: " Herrian isilduta dauden
|
hizkuntzei
beraien lekua emateko egin duzue proiektua. Hizkuntza txiki bateko komunitatea gara, eta hizkuntzek ulertzeko, bizitzeko eta izateko modu bat ematen digute.
|
|
|
Gure hizkuntzan, nork esaten du gutxituak direla? Maia
|
hizkuntza
berez espainiera bezain garrantzitsua da, bere arau eta sintaxi propioak ditu, ez da menpeko hizkuntza, gero eta esparru eta diziplina gehiagotan beharrezkoa baita maia hizkuntza erabiltzea, bere bizitasuna adieraziz, idazten eta hitz egiten jarraitzen delako.
|
|
2021
|
|
|
Eta
|
hizkuntzek
berez lotura bat dutenez sorburu duten kulturarekin, Moskuko Estatu Unibertsitateko euskara ikasle horiek badute bestelako euskal osagai batzuen berri ere: kuadrillak, bertsoak eta abar.
|
|
|
Hesiaz beste aldean, antzinako erromatar kontserbadoreak ere gaizki esaka aritzen ziren. Juvenalek, bere satiretako batean, aditzera ematen du ezin duela jasan hiria greziarrez betea,
|
hizkuntzarekin batera
beren bizioak ekarri dituen jendaila kalakari eta bizkarroi hori, ohiturak ustelarazi eta egiazko herritarrak baztertu dituena.
|
|
|
Testuinguru naturalean hizkuntz aldaketak(" kode" moduan ulertuta) botoi ezberdinak zapaltzeak behar dituen funtzio exekutibo berak izan ditzakeela pentsatzeak mugak izan ditzake. Horrekin ez dugu esan nahi bi aktibitateetan hainbat mekanismo neuronal antzekoak izan daitezkeenik, baina,
|
hizkuntzak
beren testuinguru ideologikoan kokatutako prozesu eta aktibitate sozialtzat jotzen baditugu, ohartzen gara pertsona batek baliabide semiotiko zehatz batzuk erabiltzea edo ez erabiltzea aukeratzean hainbat faktore sozial eragiten ari direla, laborategian botoi koloredun bat aukeratzean gertatzen ez direnak, eta faktore horiek pertsonaren garapen kognitiboan eragina izan dezaketen faktoreak direla.... Adibidez, euskaldun bat denda batera sartzean ohartzen bada dendariak euskaraz ez dakiela eta elkar ulertzeko modua hizkuntzaz aldatzea dela, hainbat aukera izango ditu pertsona euskaldun horrek.
|
|
2022
|
|
|
Jakina, eztabaidaren puntu nagusia hizkuntzen arteko tratamendu ezberdina izan zen: espainiarren ikuspegitik nazio espainol bakarrari hizkuntza derrigor jakin beharreko bakarra espainola dagokio, eta nazionalitateetako
|
hizkuntzak
beren lurraldean ofizial izan daitezke baina espainiar hiztunak molestatu gabe. Zer proposamen aurkeztu zituzten katalanek?
|
|
|
Horra, bada, lehen irakaspena gaztelania, katalana, euskara edo beste edozein hizkuntza hedatzeko: okupazio militarra lehenik, eta funtzionario zibil eta erlijioso katalan edo euskaldunen hedapena ondotik, hau da, boteredunen hizkuntza gisa kokatzea bere herrian edo aldameneko herrian, eta aginduzko neurri leun eta eztiak ezartzea, hartara
|
hizkuntza
berez bezala, ezari ezarian, hedatzen eta nagusitzen joan dadin.
|
|
|
Batuz Aldatu ren proposamena eragile horiek euskalgintzara ekartzea da, baina hainbat eragile ditugu euskalgintzara ekarri. Ezin diegu eskatu
|
hizkuntzarena
beren egitekoaren ardatza izateko, beren izatea eta egitekoa beste nonbait dagoelako. Baina bai bilatu, adierazi, azaldu eta propiziatu haien ardatzeko egitekoak euskararen biziberritzearekin gurutzatzea.
|
|
2023
|
|
|
Hausnartu behar genuke eta pentsatu zer aukera dituzten gure ikasleek eskolaz kanpo ikastetxeko hizkuntzak erabiltzeko. Eskolan erabiltzen dituzten
|
hizkuntzak
beraien aisialdian eta inguru naturalean daude. Bai?
|
|
|
Gehitzeko, esan beharra dago Europak estatuan nolabaiteko ofizialtasuna duten hizkuntzak hartu dituela aintzat, eta kontuan izan behar dugu gutxiagotutako egoeran dauden hainbat
|
hizkuntzek
beraien estatuetan ez dutela inolako ofizialtasunik. Espainiako Estatuan, adibidez, asturiera izan daiteke hizkuntza horietako bat.
|
|
|
Irati Fernandez euskara teknikariak ere aztertuko du ekimena, Jaurlaritzak diruz lagundutako ikerketa batean. Euskarabenturak" gazteen hizkuntza ohituretan eta
|
hizkuntzekiko
beren jarreretan duen eragina" aztertu nahi dute horren bitartez. Gazteekin batera, 30 lagunek osatutako laguntza taldea joango da.
|
|
|
Literatura, hori ere neuri handi batean konputagailuen esku utzia, entretenimendurako eta denbora pasarako industria oparo eta erraldoi bihurtu da.
|
Hizkuntzak
beren lurrezko sustrai geografikoetatik eta giza harremanen berezko sareetatik erauzi eta bereizita daude, eta hizkuntza guztien egiturak oro gero eta elkarren antzekoago dira eta gero eta homologatuago daude, itzulpenetan ia ezer ez galtzeko moduan mintzatuak eta idatziak izateraino. Horren guztiaren ondorioz, ahazten ari zaigu hizketari komunikaziotik haragoko edertasuna bilatzea zer den ere, erremediorik gabeko moteltasun temati batek ahultzen ditu gure zirto eta ateraldirik ezustekoenak ere, gure ezintasuna agerian eta lotsagarri utzita.
|