|
2003
|
|
|
Irakaskuntzari dagokionez, Korsikan ez dago murgiltze sistema aplikatzen duen eskolarik (Ikastolak, Calandretak, Diwan edo Bressola ren antzekorik).
|
Hizkuntza
Frantziako Estatuko beste tokietan baino hobeto mantendu arren, korsikarrek ez dute asmatu eskola «autoktono»ak sortzen. Antza, duela urte batzuk ahaleginak egin ziren, baina ez zegoen behar adina eskaera sozialik.
|
|
2007
|
|
|
Iraultzaren printzipioak, batasuna eta berdintasuna? Frantzian zehar zabaldu zirenetik, frantsesa
|
hizkuntza
Frantziako biztanle guztiei inposatzeari ekin zion Gobernu frantziarrak; hain zuzen ere, helburu nagusitzat hartu zuten hikuntza eta zibilizazio frantsesaren hedapena, tokiko hizkuntza eta bizimoldeak desagerraraziz.
|
|
2008
|
|
|
Onartutako emendakinak, Konstituzioaren 75.1 artikuluak alegia, dio: " eskualde
|
hizkuntzak
Frantziako ondarearen zati bat dira".
|
|
|
Legebiltzarrean onartu ostean, Frantses Akademiak adierazpen publikoak egin zituen hartutako neurria arbuiatuz. Bere hitzetan," duela bost mende, frantses
|
hizkuntzak
Frantzia eraikitzeko balio izan du. Ordainsari zuzen baten izenean, gure Konstituzioak ebidentzia hori ezagutu du:
|
|
2009
|
|
|
Euskara eta eskualdeetako beste hizkuntzak 2008ko uztailean sartu ziren Konstituzioan, zehazki 75.1 artikuluan. Horren arabera, eskualdeetako
|
hizkuntzak
Frantziaren ondarea dira. Baieztapen hori, Errepublikako hizkuntza frantsesa da jasotzen duen Konstituzioaren bigarren artikulutik urruti dago.
|
|
|
Euskararen kasuan, balio du bestetako defizita estaltzen saiatzeko. Tokiko
|
hizkuntzak
Frantziaren ondarea direla aitortzen du Frantziako konstituzioak. Baina museoko ondasunak ez dira karrikara ateratzen besten karietara.
|
|
|
Frantziako Parlamentuak, eskualdeetako
|
hizkuntzak
Frantziako ondare, direla onartu zuen iaz Konstituzioko 75 artikuluan.
|
|
|
Hitz eder horiek, baina, ezin dezakete herri hizkuntza horien egoera larria ezkutatu. Frantziako Konstituzioak eskualde
|
hizkuntzak
Frantziako ondare direla aldarrikatzen badu ere, aspalditik indarrean den politika baztertzaileak ondorio oso larriak eragin ditu. Okzitanieraren adituek diote gehienez bi milioi lagun direla okzitanieraz hitz egiteko gai direnak.
|
|
2010
|
|
|
...teritzaren kabineteko buruaren gutunean, 2009ko martxoan," eskualdetako hizkuntzei buruzko lege proiektua(...) aurten bi batzarrei aurkeztua izan zaie, gaur finkatu ez den data batean" baieztatzen zen oraino. azkenean 2010ko martxoaren 29an, Senatuan, lege berri proiektuaz galdetua kultura eta komunikazioaren ministro berriak (Frédéric Mitterand, eskuina) erantzun du" eskualdetako
|
hizkuntzak
Frantziako ondare" direla hitzartzen duen konstituzioaren artikuluak balizko lege horrek" Nazioaren ondare linguistikoari forma instituzionala" emanen ziola ekarten zuela. gehitu du ere" oraiko legezko eta arauzko tresnak eskaintzen dituen posibilitateak ez [zirela] beti baliatu". beste hitzetan errana, lege berri baten beharrik ez zela. azken finean gobernuak bere hitza ... 2010ko azaroan berriz bi diputatuk, bata eskuinekoa, bestea eskerrekoa, lege berri proiektu bat aurkeztu dute. eztabaidatu izan baino lehen batzar nazionalaren legeen batzordearen oztopoa gainditu du eta ezaguna da lege proiektu askok etapa hori ez dutela gainditzen, gobernuak hor geldiarazten baititu.
|
|
|
Eskualde hizkuntzak aipatuak dira XII. atalean, lurralde elkargoenean, 75 artikuluan: Eskualde
|
hizkuntzak
Frantziako ondare dira.
|
|
|
Parlamentuak, biltzar bateratuan bildurik, Konstituzioaren XII. atalean artikulu bat sartu zuen baieztatuz: Eskualde
|
hizkuntzak
Frantziaren ondarean daude: historian lehen aldikotz eskualde hizkuntzak onartuak dira gure oinarrizko testuan gure nortasunaren funtsezko ezaugarri bezala.
|
|
|
Alabaina, geroztik, lehen aldikotz, Konstituzioak, 75 artikuluan finkatzen du: Eskualde
|
hizkuntzak
Frantziaren ondarean daude. Beraz ikusi behar da lege berri bat sortzeko bi arrazoiek orandik balio duten.
|
|
2011
|
|
|
Euskara hizkuntza ofiziala ez deino eta aldeko legerik ez duen artean hizkuntza eskubideen aldeko mobilizazioa beharrezkoa izanen dela azaldu zuen.Manifestazioan entzundako leloa izan zen «Aski ele, hitza bete», eta, preseski, hartutako engaiamenduak betetzeko eskatu zion Frantziako Hezkuntzari. «Zertarako hainbeste ele, zertarako lurralde
|
hizkuntzak
Frantziako Konstituzioan agerrarazi, ondotik ezinbestekoak ditugun garapen baldintza minimoak segurtatzen ez badizkigute?», galdetu zuen. Ikastolak eraikitzeko dauden trabak aski ez balira bezala Frantziako Hezkuntzak behar diren irakasle postuak ez dituela eman nahi salatu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Hau da euskararen onarpenari buruz lortutakoa: “Eskualdeetako
|
hizkuntzak
Frantziako ondare dira”.Euskara, gaztelaniaren eranskin gisa erabiltzen da, konstituzio espainolaren 3.artikuluak dion bezala: “1:
|
|
2016
|
|
|
" Frantses moldeko Berdintasunaren izenean, talde eskubide berezirik ez da herritar multzo batentzat, frantsesaren derrigorrezko erabilpena aldiz bai. Konstituzioak herrialde
|
hizkuntzak
Frantziaren ondarearen zati bezala onartzen ditu. Konstituzioak hizkuntza horiek lurralde elkargoan sailkatzen ditu.
|
|
2017
|
|
|
75 artikuluak «eskualdeetako
|
hizkuntzak
Frantziaren ondare direla» zehazten baitu. Beraz, Frantses Iraultza hasi zenetik bi mende iragan eta, azken artikulu honek
|
|
|
Legezko koadroak eta hizkuntza normalizatzeko egiten diren eta ez diren ekintzek denek hizkuntzaren estatusa eragiten dute3 Ekintza horiek hizkuntzak betetzen dituen gizarte esparruak eta funtzioak gizartean eragiten dituzte, hots, hizkuntzaren estatusa eragiten. Beraz, euskararen estatusa Ipar Euskal Herrian neurtuko dugu, alde batetik, eskualdetako
|
hizkuntzek
Frantzian duten legezko koadroaren arabera eta, bestetik, euskarak Iparraldeko gizartean betetzen dituen gizarte esparruen eta funtzioen bidez.
|
|
|
Geroztik ñabardurak agertu dira, bereziki Konstituzioak" les langues rtgionales", eskualdeetako
|
hizkuntzak
Frantziaren" patrimoine" ondarean onartu dituelarik. Haatik artikulu txiki horrek ez du mementoko deus konkreturik ekartzen praktikan, soilik teorian laguntza psikologiko bat.
|
|
|
Hizkuntza horien aipamena Konstituzioan sartu da, haatik ez gobernuak nahi zukeen ate handitik, baina xoko batetik, erdi ezkutuan, Academie française famatuaren eraginez, senadoreen ohiko herabeaz baliatu baita hau: " eskualdeetako"
|
hizkuntzak
Frantziako ondarrean daudela aitortzen zaie. Baina praktikan aitormen horrek zer ondorio dakarke?
|
|
|
" Bost mende baino gehiagotan barrena, frantses
|
hizkuntzak
Frantzia eratu du. Ordainetan, gure Konstituzioak, haren 2 artikuluan, begi bistakoa den hori aitortzen du:
|
|
2018
|
|
|
Eneko Gorri – Euskararen erronkak dauka (frantsesa). 75 artikuluaren arabera," eskualdetako
|
hizkuntzak
Frantziaren ondarean sartzen dira". Errepublika bat eta zatiezinaren printzipioen arabera, hizkuntza eskubideak ez dakizkieke gutxiengo bati aitortu.
|
|
2021
|
|
|
75 artikuluak, tokiko hizkuntzen ezagupen bat egin zuen, hoErreforma konstituzional horrek ez dio aterik ireki hizkuntza eskubideen aitorpenari edo ofizialtasun printzipioaren inplementazioari. nakoa aldarrikatuz: " eskualde
|
hizkuntzak
Frantziaren ondarea dira". Xedapen honen onarpenak hotz hartu zuen Frantziako doktrina juridikoa.
|
|
|
Egoera hori ikusiz, artikulu honek beste alternatiba konstituzionalak lantzen ditu, euskarari lege babes egokiagoa emateko. Tresna horiek botere publikoei inposatutako obligazio juridikoak dira, tokiko
|
hizkuntzak
Frantziako ondare konstituzional diren heinean. Euskararen lurralde estatus bat garatzeko ere, esperimentazio normatiboa martxan ezartzea aukera interesgarria izan daiteke.
|
|
|
1.2 Eskualdeetako
|
hizkuntzak
Frantzia metropolitarrean: kopurua
|
|
|
" Errepublikaren hizkuntza frantsesa da" (1992) eta 75 artikuluak hau dio: " Eskualdeetako
|
hizkuntzak
Frantziaren ondare dira" (2008). Geroztik 2 artikulu hori beti baliatu da eskualdeetako hizkuntzen aldeko aitzinamenduak oztopatzeko eta, itxuraz baikorra izanik ere, 75 lagungarria ez da izan.
|