|
2002
|
|
|
Euskal Herritik kanpo ikastera behartuta zeuden askok parte hartu zuen aipatu eztabaidetan. Unibertsitatea eduki ahal izana funtsezkoa suertatu zen Europako beste herri,
|
hizkuntza
eta nazioen eraketa modernoan. Hala nola, Norvegia (1905), Finlandia (1917), Txekia (1919) eta abar.
|
|
2004
|
|
|
Lehen aipatu dudan frakzioa kontutan hartuta, denominadorea txikitzerik ez dagoenean numeradorea behar da azkartu, nazio kultura, nazio
|
hizkuntza
eta nazio nahia haundituz. Katalanek ez dute besterik egin.
|
|
2005
|
|
|
Bigarren testua: " Euskal
|
hizkuntza
eta nazioari buruzko idazlan baten iragarpena, beronen ikuspuntu eta edukiari buruzko oharpenarekin" (1812) 105
|
|
|
" Euskal
|
hizkuntza
eta nazioari buruzko idazlan baten iragarpena, beronen ikuspuntu eta edukiari buruzko oharpenarekin" (1812) 206
|
|
|
" Ueber den Nationalcharakter der Sprachen" (1822): testu honek Humboldten hizkuntz teoriaren gai nagusietako bat du hizpide,
|
hizkuntzen
eta nazioen arteko harremana, eta tarteko maila garrantzitsu bat osatzen du bere teoria osoaren garapen prozesuan69.
|
|
|
Urte batzuk beranduago, indarberrituta edo, bere euskal ikerketaren proiektu zaharra berreskuratzen, sakontzen eta zehazten du, eta, zeregin honetan buru belarri sartzeko bere benetako intentzioa erakutsi nahian, honi buruzko" iragarpen" bat argitaratzen du. Beti ere, eta H. Schwarz-ek dioen bezala," Euskal
|
hizkuntza
eta nazioari buruzko idazlan baten iragarpena, beronen ikuspuntu eta edukiari buruzko oharpenarekin" (1812) izenburuko testua, egiaz, ezinbestekoa da ere haren hizkuntz teoriaren bilakaera zuzen antzemateko204.
|
|
2007
|
|
|
Le langage des Espagnols se sent fort de leur gravité, et de cet air superbe qui est commun à toute la nation. Les Allemans ont une langue rude et grossiere; les Italiens en ont une molle et effimininée, selon le temérament et les m, urs de leur païs? 138 Erdi Aroan
|
hizkuntza
eta nazioa berdintzen baziren, Birjaiokundea pasa eta, berdinketa hori XVII. mendean hizkuntzaren jeinu eta jeinu (izpiritu) nazionalarena legez egiten zela, aski goiz konstatatzen da. 1615 aurrekoa da edonola ere pasarte hau, E. Pasquier ena():
|
|
|
landugabea zegoen, urria lexikoan, espresioan zurrun, poesian zarpazahar, erretorikan arlote, gramatika egoki bat gabeko, etc., baina, hori bai, hala ere Fénelon entzat, la langue de Louis le Grand? da, eta Akademiaren egitekoa honezkero hura arautu eta dotoretzea da, pour devenir la langue universelle de toute l. Europe, et pour ainsi dire, de tout le monde? 156 Oso goiz dago helburu hori tinko157,
|
hizkuntzaren
eta nazioaren jeinua batera doaz: –que siempre la lengua fue compañera del imperio?
|
|
|
c, est d, après le caractère et le génie de leur langue qu, il faut prononcer: car(?) une nation entière parle d, après son génie? 159 Iraultzan
|
hizkuntza
eta nazio jeinuaren mintzamoldea inolako etenik gabe jarraitzen da. Condorcet ek espainolei deian Iraultzara, le génie de la nation?
|
|
|
–Si les grands talens doivent leur développement aux progrès sensibles que le langage a faits avant eux, le langage doit à son tour aux talens de nouveaux progrès qui l? élèvent à son dernier période? 107 Condillac-ek, eleberri baten antzeko? historia bat kontatzen jarraitzen du, nola hizkuntza, arteak eta nazioa batera goititzen diren, batera dekadentzian jausten gero, h. d., nola
|
hizkuntzaren
eta nazioaren historia bat diren: –par cette histoire des progrès du langage, chacun peut s, apercevoir que les langues, pour quelqu, un qui les connoîtroit bien, seroient une peinture du caractère et du génie de chaque peuple? 108.
|
|
|
In 1794 he repeats this: ...therland ranged against another in bloody battle is the worst barbarism in the human vocabulary»(?) 333 Herder, s attitude is clearly the normal enlightened attitude of his time; the point, however, is that he did not abandon it. He believed in kinship, social solidarity, Volkstum, nationhood?? 334 A. Schaff marxista poloniar ortodoxoak halaber, autoritateak eskuin ezker ailegatzen jarraitzeko?,
|
hizkuntzaren
eta nazioaren loturaz diharduela: –Les continuateurs de la conception de Herder et de sa problématique reprennent cette question dans le contexte de l, esprit de la nation et, par conséquent, d, une mystique idéaliste.
|
|
|
|
Hizkuntzak
eta nazioak, dio Humboldt-ek, bata besteagaz jaiotzen dira, eta bata besteagaz hiltzen dira, edo bestekotzen dira746.
|
|
|
Larresoro:
|
hizkuntza
eta nazioa 299
|
|
|
Topiko bat da, Humboldt-en hizkuntza eta pentsamenduaren gogoetak hizkuntza eta mundu ikuskera,
|
hizkuntza
eta nazioa eta aiurri nazionala, nazioa eta Volksgeist edo Herri Gogoa, etab., auzietan bokalerazten gaituela. Humboldt-en hizkuntza eta pentsamenduaren azterketa serio batek auzi horiek ezin ditu baztertu, Euskal Herrian eginiko azterketa batek gutxienez.
|
|
|
Barère rentzat hizkuntz aniztasuna «plusieurs nations dans une seule» egotea adina da (agerikoa da, beraz, egiten den
|
hizkuntzaren
eta nazioaren identifikazioa: bai nazio/ hizkuntza frantses baten aldeko, bai hizkuntza/ nazio ez frantsesen aurkako
|
|
|
Hala argudiatzen du, Condillac-i izendatuki erreferituz: «Los mots étant les liens de la société et les dépositaries de toutes nos connaissances, il s, ensuit que l, imperfection des langues est une grande source d, erreurs»913 Eta bukatzen du, beti irmo
|
hizkuntza
eta nazioa, eta hizkuntza eta mundu ikuskeraren filosofia berean: «Perfectionner une langue, dit Michaelis, c, est augmenter le fonds de sagesse d, une nation»914 Konbentzioaren dekretuak berak hala jaso du:
|
|
|
Izan ere, nazio bateko moda, ohitura eta usadioen eraginez nazio horretan hurbilekoak eta beharrezkoak direlako, beste batean, erabiltzeko aukerarik izan ez dutelako edo ideia horiez ohartu ere egin ez direlako? inoiz erabili ez diren ideia konbinaketak egiten dira, eta konbinaketok erabiltzen dituen nazioak [kasu,
|
hizkuntza
eta nazioaren identifikazio naturalari!] izenak jartzen dizkie eguneroko solasaldietako gauzetan perifrasi luzeak ekiditeko, eta horrela ideia konplexu bereizi bilakatzen dira gizakien gogamenetan». Berak «erlatibismo linguistikoaren» aurreneko formulazioa Locke-ren testuotan ikusten du, ik. Bustos, E., Introducción histórica a la Filosofía del Lenguaje, Madril 1987, 115.
|
|
|
4 LARRESORO:
|
HIZKUNTZA
ETA NAZIOA
|
|
|
filosofia eta zientzian, eta diplomazian. Politikoki, Henrike IV.ak «naturalki frantses mintzo den lurralde oro» Frantziako erregeak «naturalki berea» duela, printzipioa ezarri du577,
|
hizkuntza
eta nazio politikoaren (Estatuaren) berdintasun printzipioa establituz; ideia beretsukoa ei zen Sully Dukea higanota578 Filosofia hori politiko iraultzaileek naturalki Frantzia den lurralde orok naturalki frantses hitz egin behar duela, itzuliko dute: Talleyrand, etab. Entusiasmo berriak eta harrokeria zaharrak bat eginez, Volney aristokrata iraultzaileak Frantzia «nazio libre eta boteretsuak» laster arrazoimena mundu guztian garaipenera eramango duela, eta arrazoimenak frantsesa?
|
|
|
Erdi Aroan
|
hizkuntza
eta nazioa berdintzen baziren, Birjaiokundea pasatu eta, berdinketa hori XVII. mendean hizkuntzaren jeinu eta jeinu (izpiritu) nazionalarena legez egiten zen, aski goiz konstatatzen denez. 1615 aurrekoa da edonola ere pasarte hau, E. Pasquier ena():
|
|
|
XVII. mendearen buru eta XVIII.aren haste honetan, oraindik frantsesa, bere kritikak dira? ...en, urria lexikoan, espresioan zurrun, poesian zarpazahar, erretorikan arlote, gramatika egoki bat gabeko, eta abar, baina, hori bai, hala ere Fénelon en aburuz «la langue de Louis le Grand» da, eta Akademiaren egitekoa honezkero hura arautu eta dotoretzea da «pour devenir la langue universelle de toute l. Europe, et pour ainsi dire, de tout le monde»1000 Oso goiz dago helburu hori tinko1001,
|
hizkuntzaren
eta nazioaren jeinua batera baitoaz: «Que siempre la lengua fue compañera del imperio» esango zukeen inperialak, eta Rivarol ek, «on voit le caractère des peuples et le génie de leur langue marcher d, un
|
|
|
Iraultzan
|
hizkuntza
eta nazio jeinuaren mintzamolde honi inolako etenik gabe jarraitzen zaio. Condorcet ek espainolei deian Iraultzara «le génie de la nation» (espainola) inbokatzen du1004, Abbé Grégoire ri eskuarki ateratzen zaio «génie d, un peuple»1005, «génie national»1006, hizkuntza frantsesaren jeinua1007, bere diskurtsoan1008.
|
|
|
Condillac-ek «eleberri baten antzeko» historia bat erasten jarraitzen du, nola hizkuntza, arteak eta nazioa batera goititzen diren, batera dekadentzian jausten gero, hau da, nola
|
hizkuntzaren
eta nazioaren historia bat diren:
|
|
|
|
Hizkuntza
eta nazioa hain modu hertsian lo  tzean, nazionalismo berriak ezin izan zuen onartu euskara euskal herritar batzuen hizkuntza besterik ez dela. Lehenagoko nazionalismoak kontraesan hori gainditu zuen" arraza" bat asmatuz, euskaldunak ez ezik, Zazpiak Bateko gaztelaniadunak eta frantsesdunak ere biltzen zituena.
|
|
|
Azken batean" hizkuntzak", Menzek gogorarazten digun bezala," ez du gizakia gizabanako bezala soilik ezaugarritzen; aldiz, hizkuntzak gizakia bere existentzia nazionalean ere ezaugarritzen du" 213 Horregatik, hezkuntzak —zeinak beti eta nolanahi hizkuntzaren beharra duen— ezin du gizabanakoaren humanizazio prozesua sustatu, une berean horri dagokion komunitate linguistiko osoaren garapena bultzatzen ez badu. "
|
Hizkuntzaren
eta nazioaren formazioaren arteko loturaren fundamentazioa", honela Humboldt," berez da garrantzi handieneko zerbait eta, egiaz, hizkuntz estudioaren azken emaitza bezala izan daiteke ikusia" 214 Horrela, bada, eta bukatzeko, zera esango dugu: " euskal hizkuntz komunitatea" berezko errealitate historiko sozial bat da, eta, horrenbestez," euskal hezkuntzak" modu berezian arduratu du haren lokarri den euskal hizkuntzaz.
|
|
2008
|
|
|
|
Hizkuntza
eta nazioa aurrez aurre. Eta lehendabizikoaren eragin indarra auzitan.
|
|
2010
|
|
|
Hala uste du Terricabrasek: Esquerrak lortu zuen, neurri batean, PSC Kataluniako Alderdi Sozialistak eta presidenteak
|
hizkuntzaren
eta nazioaren aldeko zenbait erabaki hartzea. ERC eta PSCren arteko aliantzak lortu zuen Euskal Herrian lortu ez zena, alegia, nazionalisten eta ez nazionalisten arteko banaketa saihestea.
|
|
|
Bada, modu horretan agerian geratzen da puntu bat, zein W. v. Humboldtentzat hizkuntza ikerketa guztien artean garrantzitsuenetakoa den: "
|
hizkuntzaren
eta nazioaren formazioaren arteko loturaren fundamentazioa".
|
|
|
Bera ziur dago ama hizkuntzan osatutako mundu espiritualaz, bai eta horrek hizkuntza komunitatean bertan duen etenik gabeko eraginkortasunaz ere. Eta konbentzimendu hori agerian geratzen da W. v. Humboldtek
|
hizkuntza
eta nazioa modu harrigarrian parekatzen dituenean eta, are gehiago, parekatze hori bera berriz ere honako hausnarketarekin indartzen duenean: hizkuntza" zuzenean eta egiazki nazioa" da.
|
|
|
Ze horrek, finean, ikerketa linguistikoaren objektu zientifiko nagusitzat hartzen zituen" nazio" ezberdinak, orokorrean honela mintzo zelarik: "
|
Hizkuntzaren
eta nazioaren formazioaren arteko loturaren fundamentazioa, egiaz, hizkuntza estudioaren azken fruitu bezala izan daiteke ikusia" [W. v. Humboldt, GS V, 7].
|
|
2011
|
|
|
Baiespen hori, noski, Febvreren pentsaeran sarri gertatzen den bezala, kategorikoegia da. Alabaina, aski seguru esan dezakegu gutxi gorabehera 1750 baino lehen, hizkuntzaren eta Estatuaren arteko harremanak estuagoak zirela
|
hizkuntzen
eta nazioen artekoak baino?. Peter Burke, Lenguas y comunidades en la Europa moderna, 2004, 184 or.
|
|
|
–Nire
|
hizkuntza
eta nazio bakarra hizkuntza eta nazio katalana dira. Eta samintasunez ikusten dut zoriontzen nauten Estatuak eta Gobernuak (sari emate baten testuinguruan esandako hitzak dira) oraindik ere ukatu egiten dizkidatela aurreko bi eskubide horiek gauzatu ahal izatea?.
|
|
|
–Nire hizkuntza eta nazio bakarra
|
hizkuntza
eta nazio katalana dira. Eta samintasunez ikusten dut zoriontzen nauten Estatuak eta Gobernuak (sari emate baten testuinguruan esandako hitzak dira) oraindik ere ukatu egiten dizkidatela aurreko bi eskubide horiek gauzatu ahal izatea?.
|
|
2012
|
|
|
Testuinguru horretan, arriskutsua da nortasun autonomia lurralde autonomiarekin lotzea, Nafarroaren kasuan legez; izan ere, euskal nazionalismoaren kultura,
|
hizkuntza
eta nazio autonomiak gehiengoa lortuz gero baino ez dira egongoziurtatuta. Osterantzean, Foru Erkidegoan gertatu ohi den bezala, autonomiatxikitu egingo da, eta desagertzeko arriskua izango du.
|
|
|
|
Hizkuntza
eta naziotan banandu ziren eta egun latina deitzen zaion hizkuntza erabilizuten. Era berean, Europako lurraldeetan asentatu ziren Jafeten beste semeek bestehizkuntzak izan zituzten:
|
|
2014
|
|
|
Estatu nazionala baino lehenago literatura nazionala (teatro nazionala, etab.), hots, hizkuntza nazionala tinkatu da; eta erlijioak egiten ez zuenez eta politikak are gutxiago, nazio aleman osoa hizkuntzak eta literaturak lotzen zuen (XVIII). Hala ere,
|
hizkuntzaren
eta nazioaren kidego horrek ez izaera eta ez esanahi politikorik zuen. Dimentsio politikoa hartzen hizkuntza eta nazioaren lotura Iraultza frantsesarekin hasi da Alemanian, eta dudarik gabe, eraginarentzat arrazoi eta modu ezberdinak egon dira (XIX).
|
|
|
Hala ere, hizkuntzaren eta nazioaren kidego horrek ez izaera eta ez esanahi politikorik zuen. Dimentsio politikoa hartzen
|
hizkuntza
eta nazioaren lotura Iraultza frantsesarekin hasi da Alemanian, eta dudarik gabe, eraginarentzat arrazoi eta modu ezberdinak egon dira (XIX). Frantziaren aldetik,, hizkuntza nazionalaren?
|
|
|
versus. La Nation?), ez Estatu aleman batzuk bakarrik eta bakoitza bere aldetik.
|
Hizkuntza
eta nazioa denentzat badoaz ere loturik, lotura horren garapena autore bakoitzak bere gisara egin du. Esaterako, Fichte ez da Humboldt.
|
|
|
Esaterako, Fichte ez da Humboldt. Bion loturari zuzenki balio politikoa ematen diotenen artean ere, denak ez dira bat(
|
hizkuntza
eta nazioaren kontzeptu aleman batik ez dago, euren kidetasunean aski diferenteak baizik), bakoitzaren testuinguruari behar zaio jaramon egin. Hala maiz aipatzen den adibide bat E. M. Arndt nazionalista aleman (suediar jaio) antinapoleondar sutsuaren aldarrikapena da, nazioaren mugak hizkuntzaren mugak direla.
|
|
|
Ez da, beraz, Bretainiaren historia eta errealitatea Frantzian ez duela ezagutzen. Humboldtengan ere irakurria zukeen, nola Estatu moderno nazioanitz eta eleanitzetan, nazio bat eta hizkuntza bat nagusiarazi eta
|
hizkuntza
eta nazio txikiagoak zanpatuak geratzen ari ziren, desagertzeko arriskuan; Humboldtek hori Frantzian ikusten zuen. Arazoak Humboldt sakonki kezkatzen zuen, eta hizkuntza menderatuok nola salbatu arduratzen zen2444 Renanek, aldiz, Humboldt bere maisu aitortzen duenak, tutik ez dio Parisen politika linguistiko aspaldidanikoaz.
|
|
|
Zeharbidez eta ezkutatu samarki badarik ere, pentsaera honetan guztian
|
hizkuntza
eta nazioaren batasunaren aitorpena ikus genezake. Espresuki egin ere egiten da aitorpen hori hainbat pasartetan.
|
|
|
Ez aurrekaririk gabe, burgesek gortearen moduak kopiatu baitzituzten eta modu horietako bat, guztiz garrantzitsua, hitz egiteko modua zen. Kasu batzuetan, beraz, jarraipen bat ikus daiteke gorte hizkera, estatu
|
hizkuntza
eta nazio mintzoaren artean (Frantzia, Ingalaterra, Espainia...), besteetan, berriz, gorte hizkera arbuiatu eta hiritarren mintzoari helduko zioten naziogileek (batez ere, naziogintza berantiarren kasuan: Italia, Alemania...).
|
|
2015
|
|
|
Ez aurrekaririk gabe, burgesek gortearen moduak kopiatu baitzituzten, eta modu horietako bat, guztiz garrantzitsua, hitz egiteko modua izan zen. Kasu batzuetan, beraz, jarraipen bat ikus daiteke gorte hizkera, estatu
|
hizkuntza
eta nazio mintzoaren artean (Frantzia, Ingalaterra.), bestetan, berriz, gorte hizkera arbuiatu eta hiritarren mintzoari helduko zioten naziogileek (batez ere, naziogintza berantiarren kasuan: Italia, Alemania.).
|
|
2016
|
|
|
Nazio
|
hizkuntzaren
eta nazio kulturaren aldeko borroka eta autodeterminazioaren bidez independentzia lortzekoa dira axolazkoenak, eta borroka armatuak haien mendeko eta zerbitzuko izan behar du; bestela, kaltegarri denez, baztertu egin behar da. Beti planteamendu politikoen arabera juzgatu eta balioetsi izan du gaia, eta ez oinarri oinarrian gutxiz gehienetan uste eta nahi politikoak izan ohi dituen balioespen sasimoralen arabera.
|
|
|
Hertsitasun handian, buruaren gainean eraman beharreko zamarekin, Atxagak adierazten duena ulergarri egin daitekeena, sortzaileak askatasun bila joan nahi duen heinean. Garai bateko jarrera gisa begiratzen du egoera hori Parék,
|
hizkuntza
eta nazioaren defentsan aritzeko beharra, garai baten egoera gisa ikusten du, beste zubi batzuen eraikitzeko garaia aipatzen du: «Il faut créer un lien entre les deux mondes».
|
|
|
ArgitalpenakNork hil zuen Juan Jose Maiora? Euskara,
|
hizkuntza
eta nazioa (A week in Europe liburuan) (1995, Galesko Unibertsitatea) Pedro Diez de Ultzurrun (1996, Eusko Jaurlaritza, Bidegileak bilduma) Iruñeko Udalaren literatur lehiaketa (1998, Iruñeko Udala) Ez zaizu ahaztu (1998, Susa) Dolores Ibarruri, Pasionaria (1998, Elkar) Gaizkileen faktoria, Hemingway euskaldunon artean (2000, Euskaldunon Egunkaria) Mundu txikia (2005, Susa) Postkronikak (2009, ...
|
|
2017
|
|
|
Ibai Iztuetak gizartearen eta herriaren arteko bereizketa egiten du: gizartea administrazioak zehaztutako espazioa osatzen duten hiritarrekin lotzen du; herria, aldiz, identitate batekin identifikatzen diren herritarrek osatzen dute. gizartea (gesellschaft) bereizi zituen (Martinez de luna eta Jausoro, 1998). bi gizarte horietan
|
hizkuntza
eta nazioa lotuta daude, baina modu desberdinean. lehenengoan," hizkuntza eta berezko taldearen identitate kulturala bat datoz eta, bestean, komunikatzeko tresna preziatuena estatuaren hizkuntza da, ez hizkuntza minorizatua" (Joly eta uranga, 2010: 193). lengoaia arruntean, euskara euskaltasunarekin identifikatzen da. etimologikoki" euskaldun" hitza euskara duena edo euskal hi...
|
|
|
Gehituko dizu ezin dela hizkuntza patrimonializatu, ez dela inorena, ezpada hitz egiten duenarena. "
|
Hizkuntza
eta nazioa ezin dira berdintzat jo, hizkuntza hartuta identitate ezaugarri gisa, etnizista ia. Aragoitarra ez da aragoiera hitz egiten duena bakarrik.
|
|
|
–Euskal Herrian bere buruaren kontzientzia, edo bere buruaren pertzepzioa duen komunitate bakarra erdalduna da. Erdaldunek lotzen dutelako
|
hizkuntza
eta nazioa. Euskaldunen artean, berriz, euskara minorizatua dagoenez, edo minorizazioaren poderioz eta ondorioz, bi kontzeptu horiek sakabanatu egin dira, bereizi? 299 Horratx, bada, kontua:
|
|
|
Dakigunez, baldintza soziolinguistiko diglosiko eta etnikoetan mendeak eta mendeak iraun dute jatorrizko nazio linguistiko askok munduan. Erdi Aroaren hondarrean kolonialismo modernoaren garroak mundu zabalean hedatu arte, eta ondoren estatu moderno nazionalaren proiektua hezurmamitu arte, jatorrizko
|
hizkuntza
eta nazio ugarik hainbestean iraun dute bazterretan4 Errotik aldatuko da, ordea, estaturik gabeko nazioen patua denboraren joanean; izan ere, estatu moderno multinazionalen eredu asimilatzailearen ezarpenak hizkuntza, kultura eta identitate hegemonisten5 izurria zabalduko du kontinente guztietara. Eta, ezinbestez, haize kontra ibiliko dira geroztik jatorrizko mintzaira xumeak.
|
|
|
aldezle aski deklaratua ez agertzea jendaurrean.
|
Hizkuntza
eta nazioa edo hizkuntza eta mundu ikuskera lotzeko tesien konfesoretzat, aldiz, ez nuke aitortuko, guztiz kontrarioa baizik (geroago behintzat), estrukturalismoaren modari guztiz atxikia zen arren. Lafitte, Xarriton, Aresti, Gotzon Garate, etab., banan banan errepasatu lirateke.
|
|
|
4 Dagoeneko aipatu dugu Humboldtek ez duela baikortasunez ikusten euskaldunen etorkizuna ez zaio iruditzen ehun urte baino gehiago iraungo dutenik, eta horrek bakarrik ere agerian uzten du, berriro, zein puntutaraino ikusten dituen berak bat eginda
|
hizkuntza
eta nazioa. Zentzu horretan, adierazgarria da nabarmentzea nola eta zergatik erlazionatzen dituen eta behin baino gehiagotanbere garaiko euskaldunak eta garai bateko greziarrak, hau da, konstituzio foral askeak dituzten euskaldunak eta hiri estatu txikitan banatuta zeuden greziarrak.
|
|
|
" Historiaren ahots ziur baina ilun hau agerikoa da" (XIII, 195). Nolanahi ere, eta jada adierazi eta euskal nazioa, eta, hortik abiatuz, geroz eta gehiago hausnartuko du, orokorrean,
|
hizkuntzaren
eta nazioaren arteko loturaz bezala, euskaldunen balizko desagerpenak benetan tristatzen du: " Betirako isiltzen denean hotsa[...] zeinean giza leinu propio batek bere pentsamenduak eta sentsazioak isuri dituen[...] oraindik ere tamalgarriagoa da hizkuntza horren desagerpena" (XIII, 10).
|
|
|
5 Euskal Herrira etorrita, beraz, Humboldtek elkarreraginean atzematen ditu euskal hizkuntza eta euskal nazioa horregatik dute elkarren beharra bizirauteko, eta, hortik abiatuz, geroz eta gehiago hausnartuko du, orokorrean,
|
hizkuntzaren
eta nazioaren arteko loturaz. Bada, horrela, eta adibidez, esanguratsua da kasik hiru hamarkada beranduago bestelako testu bateanidazten duena:
|
|
|
Askotan esaten da euskara ez dela arma arrojadiza bezala erabili behar eta ziur horrela delabaina ezin dugu ere ahaztu hizkuntza batek, beti, berori hitz egiten dutenak biltzen dituela eta, aldi berean, hiztun horiek euren hizkuntza hitz egiten ez dutenengandik bereizten dituela. Gizakiari ezin zaio eskatu gizaki ez izatea, eta, horrela,
|
hizkuntzari
eta nazioari ere ezin zaie eskatu hizkuntza eta nazio ez izatea. Horregatik, horietaz aritzerakoan nahitaez kontsideratu dira horien dimentsio historiko, kultural, politiko eta abarrekoak ere.
|
|
|
Askotan esaten da euskara ez dela arma arrojadiza bezala erabili behar eta ziur horrela delabaina ezin dugu ere ahaztu hizkuntza batek, beti, berori hitz egiten dutenak biltzen dituela eta, aldi berean, hiztun horiek euren hizkuntza hitz egiten ez dutenengandik bereizten dituela. Gizakiari ezin zaio eskatu gizaki ez izatea, eta, horrela, hizkuntzari eta nazioari ere ezin zaie eskatu
|
hizkuntza
eta nazio ez izatea. Horregatik, horietaz aritzerakoan nahitaez kontsideratu dira horien dimentsio historiko, kultural, politiko eta abarrekoak ere.
|
|
2018
|
|
|
Haren ustez, euskarak egiten zuen nazioa eta euskara galduz gero, ezinezkoa izango zen nazioa mantentzea". Beraz, Von Humboltek,
|
hizkuntza
eta nazioa gauza bera ez izanik ere, loturik ikusi behar direla adierazi zuen, eta hizkuntza galduz gero, nazioa ere galdua bezala kontsideratzen zuela azaldu du Iñaki Zabaletak.
|
|
|
Manuel Larramendik hiztegia argitaratu zuenean, 1745ean, Euskal Herriaz mintzatzerakoan," nazioa" aipatu zuen, independente izatea merezi zuen nazioa. Euskarak eta euskaldun guztiek denek baturik nazio libre batean bizitzeko zuten eskubideaz mintzatu zen, beste
|
hizkuntza
eta nazio batekiko menpekotasunik gabe. Nazio horren barne(" Pirinioko Herrialde Batuak" izendatu zuena 1756an) sartzen zituen zazpi herrialdeak, 211 banan banan aipatu zituenak.
|
|
2020
|
|
|
Le magazine littéraire k eginiko iruzkinean (442 zbk., 85 or), ostera, haren azterketak" ez duela kronologia aintzakotzat hartzen eta ikerketa gisa eskasa dela" zioen. Aitzitik, Kundera baliatzen da kulturen arteko asimetria konpongaitza ziztatzeko, baina, kritika egitearekin batera (kritikak duen berezko esanahiari eutsiz),
|
hizkuntza
eta nazio askotako literaturan izandako eragileen arteko erkaketa ere ekartzen digu. Hala nola, Frantziako gustu literarioan," arrunkeria" alboratu beharra zuen; garrantzia, kitsch estetikaren munta, austriar kulturan, etab. Haietan guztietan, ordea, ez du bere burua ezkutatzen hautatzeko garaian, eta lasai asko agertzen zaigu Camusen alde Sartreren alde baino gehiago, edo Dideroten alde eta Victor Hugoren aurka, nahiz eta frankofoniaren irakurleria soziologikoak hori ez onartu inola.
|
|
|
Haatik, Gregoireren diskurtso profetikoak luzera ondorioak izan dituen konfigurazio politiko berri bat eragin zuen.
|
Hizkuntzaren
eta nazioaren etorkizunak lotuz, Frantziako nazioaren eraikuntza prozesuan estatuaren politika interbentzionistaren beharra marraztu zuen.
|
|
|
20). I. atalean
|
hizkuntza
eta nazio izaerari buruz ari da (12 or.).
|
|
|
20). I. atalean
|
hizkuntza
eta nazio izaerari buruz ari da (12 or.).
|
|
2021
|
|
|
Esan bezala, ondo dago estatus politiko autonomikoaren mende dauden
|
hizkuntzei
eta nazio hegemoniko bateko hizkuntzari dagokien gaitasun komunikatibo berdina eskatzea, baina ez da batere sinesgarria. Hizkuntzen gaitasun komunikatiboak lotura estruktural estua dauka ikasten den hizkuntzaren estatus eta botere harreman soziolinguistikoekin.
|
|
|
Elkar. Donostia, 2007 20 or. I. atalean
|
hizkuntza
eta nazio izaerari buruz dihardu (12 or.).
|
|
|
Haugenek, esate baterako (1966), hizkuntzen sailkapenak egiteko orduan irizpide" linguistikoekin" zerikusirik ez zuten irizpideak aipatu zituen (Haugen 1966). Hizkuntzen ideologien ikerlarien lanetan, maiz aztertu izan da
|
hizkuntzaren
eta nazioaren arteko lotura ideologikoa. Hizkuntzaz gaur egun dugun kontzeptua historiako garai zehatz batekin erlazionaturik dagoela argudiatu izan da (Woolard 1998).
|
|
2022
|
|
|
Gure zapalkuntza historikoa kontuan, eta gure
|
hizkuntza
eta nazioaren mendekotasuna, euskara bai baina erdara ere bai ariturik, biak maila berean baleude bezala, euskarak mendeetako bazterketa eta gutxiespena pairatu ez balu bezala, eta autonomia lorturik biek eskuak libre balituzte bezala, gizartearen askotarikotasuna maiz gure hizkuntzaren egoera kaskarraren zurigarri dela, eta erdara edo euskara erabili euskaldun izateko berdin balitz bezala jokatu...
|
|
|
Sabin Arana jaio baino 130 urte lehenago, XVIII. mendean, hau idatzi zuen Aita Larramendi andoaindarrak: «Zergatik euskarak ezin du bere hiztun guztiak elkarrekin ikusi, Nazio bakar batean bildurik, aske eta beste
|
hizkuntza
eta nazioen menpekotasunetik at. Zergatik egon behar dute Espainiako hiru lurraldek (Gipuzkoak, Arabak eta Bizkaiak) Gaztelaren menpean (eta zer ez nuke esan behar Nafarroako erresumaz?) eta beste hiruk (Lapurdik, Zuberoak eta Nafarroa Behereak) Frantziaren menpean?».
|
|
|
Bertsolaritza eta bertsolariak begirada, ideologia eta esparru jakin batzuetara heltzeko baliatu dira, eta, ezinbestean, kera horiek ere txertatu dira bertsolaritzan. Agian, gaiei eta diskurtsoei begira oraindik ez modu nabarmenegian, baina, bertsozaletasunari dagokionez, historikoki, batik bat,
|
hizkuntzatik
eta nazio ikuspegitik eraiki izan den publikoa beste leku eta arrazoi batzuengatik dator orain, eta hori, nire ustez, interesgarria da oso.
|
|
|
generoa ezin da formulatu klase ertaineko emakume* zurien esperientzia, espektatiba eta bizipenak bakarrik kontuan hartuta. Arrazaren zapalkuntza ikusarazi digute, beraz, duela gutxira arte arrazaren ardatzaz baino, kultura,
|
hizkuntza
eta nazio zapalkuntzaz aritzen baikinen. Feminismo dekolonialak, emakume* migratzaile edo arrazializatuen ahotsek, indarrez jarri dute mahai gainean ardatz koloniala.
|