|
2006
|
|
|
Euskalduntzea eta Alfabetatzea, Hizkuntzen Irakaskuntzarako Oinarri Psikopedagokoak, Eleaniztasuna: Oinarrizko Kontzeptualizazioa, Soziolinguistika Hastapenak, eta
|
Hizkuntzaren
eta Hizkuntzen Aniztasuna izeneko bost irakasgai daude, derrigorrezkoak diruditenak. b) Hizkuntzen Psikopedagogia izeneko ibilbidean ere: Diskurtso Teoriak, Diskurtso Teoriak eta Hizkuntzaren Didaktika, Hizkuntzaren Eskurapena:
|
|
2008
|
|
|
egoera maila okerreko kasuetan, eusteko; egoera maila kaskarrekoetan, mantentzeko eta irauteko; egoera maila hobeagoko kasuetan, errekuperazioari eta ber normalizazioari ekiteko, eta egoera maila nahiko oneko kasuetan naturaltasunez bizitzeko eta geroa ziurtatzen laguntzeko. Bestalde, ukipen egoeran dauden
|
hizkuntza
eta hizkuntza komunitateetan, bai menderatzailearen baitan, eta baita —horregatik, agian— menderatutakoarenean ere, identitatea da —IELa gure kasuan— beren arteko harremanak azaltzen dituen prozesu nagusienetakoa —nagusiena ere bai, agian— Hala erakusten du" asimetria" ren araberako teorizazioak, boterea, estatusa, tamaina, justizia,... erlatiboak erabiliz.... Gainera, bi hizkuntza komunitateren arteko asimetriaren neurriaren arabera, menderatzailearen IELaren intentsitatea aldatu egiten da era honetan:
|
|
|
Lehen zatian
|
hizkuntzaren
eta hizkuntza taldearen (komunitatearen,...) bizindar erlatiboaren teoria aurkezten da, bai objektiboa eta baita subjektiboa ere —hautemateak, usteak, itxaropenak— Aurkezpenean ohiko hiru dimentsioak bereizten dira: 1) demografia, 2) kontrol eta babes instituzionala, eta 3) estatusa.
|
|
|
Laburpen modura esan daiteke, hori guztia bizindar erlatiboaren teoriaren baitan soilik uler daitekeela, teoria horren bilakaera modura, gutxiengo komunitatearen kultura— edo hizkuntzaautonomia eta ongizate posibilitateak azaltzeko. Bilakaeraren azken bertsioraino joanez, helburua ongizatea lortzea da, beti ere, gutxiengo
|
hizkuntzei
eta hizkuntza komunitateei ematen zaizkien aukerak ulertzeko.
|
|
|
Gehiengo horiek estatuak dira, talde edo komunitatea baino aplikazio maila nagusiagoa dutenak, babes instituzional hori nahi dutenean eta nahi duten neurrian emango dutenak. Aldiz, ez da kontrol instituzionala aipatzen —boterearekin lotzen dena, auto kontrola eta exo kontrola eginez—, bide hori gutxiengo
|
hizkuntza
eta hizkuntza komunitateari itxiz, betirako, dirudi.
|
|
|
Horrela balitz, pentsa genezake Quebecen frankofonoen iraupen lasaia Estatuak soilik ziurtatu dezakeela, kontrol instituzionala erabiliz. Edo bestela esanda, ezinezkoa dela estatua izan gabe
|
hizkuntza
eta hizkuntza komunitate batek etengabeko susperraldi egoera prozesual batetik ongizate egoera lasai iraunkor batera joatea.
|
|
|
Termino horiek esanahi ezberdinak dituzte eta modu argian erabili behar dira: asimetriaren dagoen
|
hizkuntza
eta hizkuntza komunitatea egokien definitzen duen terminoa menderatzaile terminoa da —nahiz eta sarri gehiengoa edo estatus altuenekoa ere izan—, eta asimetrian dagoenari menderatu terminoa —nahiz eta askotan gutxiengoa edo estatus baxuenekoa ere izan—, besteak beste: menderatzaile izateak kontrola izatea dakarrelako —aukeratzeko, erabakitzeko, inposatzeko, saritzeko eta zigortzeko ahalmena izatea—, eta, bide batez, derrigorrezko harremanak ezartzen dituelako. tik, hizkuntza gutxiengoaren ongizate ereduan, babes instituzionala aipatzen da kontrol instituzionalaren ordez, menderatua eta gutxiagotua den hizkuntzari —eta hizkuntza komunitateari— betirako leku horretan kokatuz, nahiz eta horretan neurri desberdinak lortu ditzakeen, ematen zaion neurrian, noski.
|
|
|
Aztertze eta aplikazio maila artean ere badago zer argitua, izan ere taldea askotan, eta komunitatea batzuetan, menderatu den
|
hizkuntza
eta hizkuntza komunitatea izendatzeko erabiltzen baita, baina menderatzailearentzat gehienetan hizkuntzamenderatzailea edo gehiengo hizkuntza menderatzailea erabiltzen da, baina ez estatu menderatzailea, behar lukeen moduan; gure ustez, oro har, harreman asimetrikoak maila desberdinen artekoak dira, menderatzaile— eta menderatu egoerak posible egiteko, eta ez demografia neurri edo tamaina de...
|
|
|
Beraz, askoz ere nekezagoa izango zaigu euskararen alde egitea espainieraren alde egitea baino; gurean aipatzen den" elebitasun eta elebiduntasun orekatuak" lortzeko helburura iristea ia ezinezkoa izango da. Nahiz eta euskara gutxiengoaren
|
hizkuntza
eta hizkuntza gutxiagotua izan —hizkuntza gutxiagotua eta bereziki landu beharrekoa—, eta espainiera, berriz, hizkuntza hedatuagoa eta osasuntsuagoa izan, horren aldekoak dira bereziki euskara nahi ez dutenak, paradoxikoki berriz ere.
|
|
|
Nahiz eta euskara gutxiengoaren
|
hizkuntza
eta hizkuntza gutxiagotua izan hizkuntza gutxiagotua eta bereziki landu beharrekoa, eta espainiera, berriz, hizkuntza hedatuagoa eta osasuntsuagoa izan, horren aldekoak dira bereziki euskara nahi ez dutenak, paradoxikoki berriz ere.
|
|
|
Baina, Frantzian, mugaz haraindiko hizkuntzekin baino ez da gertatzen hori; hau da, ondoko herrialdeetan Estatuko hizkuntza ofizial direnekin —esaterako, alemana eta nederlandera— eta mugaren bi aldeetan eremu urriko hizkuntza edo hizkuntza minoritario direnekin —esaterako, euskara eta katalana— Azken bi hizkuntza horiek, autonomia estatutuak direlaeta, koofizialak dira gaztelaniarekin batera, mugako alde bateko lurralde batzuetan, baina, hala ere, aldaera arautuen bidez kodetu eta hedatzen dira, eta, hein handi batean, oso estandarizatuta daude gaur egun. Estandarraren leku hori hizkuntza beharraren adierazpenarekin lotu behar da. Hizkuntza beharra are nabarmenago adieraziko da, baldin eta aldaera estandar eskuragarri eta eraginkorra badago —edo erabiltzeko minimo bat— Hori da eremu urriko
|
hizkuntzaren
eta hizkuntza beharraren arteko loturari heltzeko giltzarrietako bat: hizkuntza adierazpen horietarako aldaera estandarra izatea edo ez.
|
|
2009
|
|
|
Proposamen metodologikoa biltzen duen txostenean Mikel Zalbidek, proiektuaren aholkulariak, honela zehazten du Euskararen Historia Sozialaren helburua: " Euskararen izaera soziala (aurrez aurreko
|
hizkuntzen
eta hizkuntza aldaeren erabilera, hizkuntzei eta hiztunei buruzko jarrerak, hiztunen mintzagaitasuna...) azaltzea eta izaera horrek perspektiba kronologikoan izan duen bilakaera adieraztea" 14.
|
|
2010
|
|
|
(6 artikulua. Kataluniako berezko
|
hizkuntza
eta hizkuntza ofizialak, Kataluniako Autonomia Estatutuan 2006).
|
|
|
79/ 2010eko dekretua, galiziako gobernu berriak bultzatutakoa, guztiz ilegala izan ez ezik10, atzerapauso larria ere bada hezkuntza galizieratzeko asmoan; besteak beste, arrazoi hauengatik: galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako hizkuntza normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako
|
hizkuntzen
eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda: berdintzat tratatzen ditu zeharo desberdinak diren kasuak, eta horrela ez da sekula lortuko desiragarri bihurtu den hizkuntzen arteko orekarik, ezta berdintasunik ere. ikasketa ez unibertsitarioetan galizieraren derrigorrezko ezaguera eskatzen zaie irakasleei, baina unibertsitatean ez da halakorik gertatzen, eta han kanpokoak diren irakasleen ehunekoa askoz ere handiagoa da. galiziako unibertsitatean galiziera hizkuntza ofizial nagusia da, eta erabiltzen da errotulazioak eta agiriak egiterakoan edo barnezein kanpoharremanetan, besteak beste. esparru humanistikoaren eta juridikosozialaren barruan galizieraren erabilera altua da irakaskuntzan, baina eskasa teknologiaren eta osasunaren esparruetan; eta bi eremu horien artean kulunka dabil galiziera. laburtzeko, unibertsitateko ikasleen %31k ohikotasunez erabiltzen du galiziera, baina %83ak inolako eragozpenik gabe hitz egin dezake. ikasleen %55ak badaki galizieraz hitz egiten, irakurtzen eta idazten, baina galizieraz ematen diren irakasgaiak %20 izatera ere ez dira iristen. galizieraren aldeko jarrerak oso baikorrak dira unibertsitatearen testuinguruan, baina aurreko hezkuntza mailetatik jaso ohi diren gaztelaniaren aldeko joerak aldatzen ez diren bitartean, hizkuntza oreka egitasmo utopikoa izango da, oraindik, eremu horretan. iii. azKeniK (gaBe) galizierak bizi dituen gudu zelaien gainetik modu telegrafikoan egin dugun errepasoaren ostean, egoera hori ikusita, euskal begirale batek landu dezakeen iritzia ez da baikorregia izango ziurrenik, eta itxura txarra hartuko dio, orain arte ez baita kontrakoa pentsatzeko inolako borondate politikorik agertu, ez gizarte dinamismorik antolatu, ez plangintza seriorik egin; eta galizierak hiztunak galtzen jarraitzen du. hala ere altua da oraindik galiziera erabiltzen duten hiztunen kopurua, adineko hiztunak batez ere. baina gazteen artean galizierak duen hiztunen kopurua ere handia da; gauza dira linguistikoki, baina lo daude eta esnatu egin behar dira, lagundu egin behar zaie; eta nola egin, bada, besteak beste, lan egin ahal izateko, haien gizarteratzea bultzatzeko, haien arteko harremanetarako, ikasteko eta legearen babesa edukitzeko baliabide eta baldintza egokiak haiei eskainiz, horrela egun duten eta ona den beren ezaguera maila sustatzeko. eta kulturan zein politikan sektore jabea ere bada galiziera; gutxiengoan dauden sektoreak dira, baina bizitasuna eta gogoa kutsatzeko gaitasun handikoak ere bai, eta elebakartasunean erreferentzia gisa jarduten dute. asko dago oraindik borrokatzeko, eta handia da gainditu beharreko inertzia. galiziatik kanpo hitz egiten den galizieraren egoera, berriz, askoz ere petralagoa da; eta hala izaten jarraituko du espainiak euskara, galiziera eta katalana bospasei nazionalitateren edo erkidegoren barruan legalki" zokoratzen" dituen bitartean, edo haiek kontuan hartu gabe segitzen badu beste horrenbestean. horretarako, europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunak dioena zuzentasunez beteko balitz, lehen urrats ederra egingo litzateke. beste urrats bat litzateke, oinarrizkoa hori ere, erreinuaren hiriburuko komunikabide ahalguztidunak hizkuntza aniztasunari buruz ari direnean sentsibilizazioaren eta hezkuntzaren aldeko mezu gehiago erabiltzea, pedagogiazko eta gizarte heziketazko injekzio bat, hori ere guztiz beharrezkoa. baina horren guztiaren alde egin beharrean, kontrako bidea hartzen da gero eta gehiago.
|
|
|
galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako hizkuntza normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda: ...gainditu beharreko inertzia. galiziatik kanpo hitz egiten den galizieraren egoera, berriz, askoz ere petralagoa da; eta hala izaten jarraituko du espainiak euskara, galiziera eta katalana bospasei nazionalitateren edo erkidegoren barruan legalki" zokoratzen" dituen bitartean, edo haiek kontuan hartu gabe segitzen badu beste horrenbestean. horretarako, europako kontseiluaren eskualdeetako
|
hizkuntzen
eta hizkuntza gutxituen itunak dioena zuzentasunez beteko balitz, lehen urrats ederra egingo litzateke. beste urrats bat litzateke, oinarrizkoa hori ere, erreinuaren hiriburuko komunikabide ahalguztidunak hizkuntza aniztasunari buruz ari direnean sentsibilizazioaren eta hezkuntzaren aldeko mezu gehiago erabiltzea, pedagogiazko eta gizarte heziketazko injekzio bat, hori ere guztiz beharrezkoa. bai...
|
|
|
BiBliograFia europako kontseilua (1992): Eskualdeetako
|
Hizkuntzen
eta Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna. begiratu: www.avogacia.org/web/ nelde, p., Strubell, M. y williams, g. (1997):
|
|
|
...ko hizkuntza araudi guztiz eskasak eta plangintza estrategia ofizialaren gabeziak eraginda, ofizialtasunak ezarritako betebeharrak betetzen ez direla hamarkadak igaro diren honetan, galiziako parlamentuak 2005eko urtarrilaren 25ean aho batez onartu zuen Plan Xeral de Normalización Lingü� stica de Galicia izenaz ezagutzen dena4 bestalde, 2001ean espainiak europako kontseiluaren eskualdeetako
|
hizkuntzen
eta hizkuntza gutxituen ituna sinatu eta berretsi zuen, eta horko testu hori espainiako araudi konstituzionalaren eremuan dago autonomia estatutuak dauden maila berean; hala ere, espainiako zein erkidegoko gobernuek ez dute aintzat hartzen, 2005eko eta 2008ko europako kontseiluaren adituen komiteak egindako txostenek agerian uzten duten gisan5.
|
|
2011
|
|
|
inork, dakidala, ez ditu psichari eta Marçais horregatik epaitu eta zigortu, ez orduan eta ez gero. hori egia bada, askozaz egiago da kontrakoa: gertaera soziolinguistiko bat hotz hotzean deskribatzen saiatu nahi izateak, zientzia arauzko metodoak eta ikuspegi global kontrastagarriak aplikatuz
|
hizkuntzen
eta hizkuntza aldaeren gizarte dimentsioa perspektiba jeneral batera jasotzen saiatzeak alegia, ez du ezer" guante zuri" ko jokabide okerretik. Ferguson-en eta Fishman-en jarduera akademikoak ez du ezer txarretik eta bai asko, aitzitik, arras txalogarria den jokabide zuhurretik. puntu garrantzitsua da hori.
|
|
2016
|
|
|
Gainera, patriarkatua eta kapitalismoa ulertzeko, hegemonia linguistikoa ulertzea beste erremediorik ez dago. Hizkuntza artefaktu konplexua da eta bere baitan biltzen du banako gisa eta kolektibo gisa garen hori guztia, eta are gu geu eta geure ingurunea eta ingurune horretan bizitzeko sortu dugun guztia ere, kultura alegia,
|
hizkuntzatik
eta hizkuntzaren gain azpitik sortua baita. Alessandro Duranti antropologoak dioen legez, hizkuntza munduarekin harremanetan jartzeko tresna prototipikoa da, eta hitz egitea bitartekaritza ekintza prototipikoa.
|
|
|
Pierre Bourdieu soziologoak hizkuntza merkatu kontzeptua sortu zuen eta" geroztik hizkuntza merkatua nozio hori ukipenean diren
|
hizkuntzei
eta hizkuntza hautaketari hedatu zaie (Boyer, 2001 eta Calvet, 2002, adibidez)". (Coyos Etxebarne 2010:
|
|
|
Hurbilpen horrek biologiarekin lotutako fenomenoak aztertzeko zein gizarte garapeneko arazoetan historikoki erabili izan den ekologia kontzeptuaren metafora hartu eta hizkuntzen gizarte prozesuen azterketara zabaldu eta egokitu du. Era horretara, kontaktuan diren
|
hizkuntzen artean
eta hizkuntzen eta haien ingurumenaren artean ematen diren interakzioak aztertzen dituen diziplinatzat aurkezten da ekolinguistika: " Language ecology may be defined as the study of interactions between any given language and its environment/.../ The environment of a language is the society that uses it as one of its codes.
|
|
|
Heiner Haugen (1972) ekosistema bereko espezieen eta habitataren beraren interakzioaren ideiaren eta
|
hizkuntzen
eta hizkuntza horien gizarte eta ingurumen ekosistemen interakzioaren ideiaren artean ezar zitekeen antzekotasunari aipamena egiteko hizkuntza ekologia terminoa erabili zuen lehenengo egiletzat jotzen da. Geroztik egile askok (Bastardas, 2005, 2009, 2011; Calvet, 1999; Couto, 2007, 2009; Creese et.al., 2010; Fill, 2001; Mackey, 1976, 1994; Mühlhaüsler, 2003; Steffensen, 2014..) ikuspuntu hori jaso eta haren kontzeptualizazioan sakondu dute.
|
|
|
Kontaktuan diren
|
hizkuntzen artean
eta hizkuntzen eta haien ingurumenaren artean ematen diren interakzioak aztertzen dituen diziplinatzat aurkezten da.
|
|
|
Jada hainbat egile jabetu dira
|
hizkuntza
eta hizkuntz gertakariak aztertzean ere emozioak kontuan hartzeko elementuak direla. Eremu honetan bereziki interesgarriak dira Catherine
|
|
|
Jada hainbat egile jabetu dira
|
hizkuntza
eta hizkuntz gertakariak aztertzean ere emozioak kontuan hartzeko elementuak direla. Eremu honetan bereziki interesgarriak dira Catherine Lutz eta Lila AbuLughod (2008)" Language and the Politics of Emotion" liburuan egindako ekarpenak.
|
|
|
• Maila ideologikoaren onargarritasuna (edo legitimitate ideologikoa): hemen balio ideologikoak ditugu; bai proiektu gisa, bai balio kode gisa; alegia,
|
hizkuntza
eta hizkuntza praktiken gaineko sinesmen antolatuak eta balio kontzienteak artikulatzeko borroka sozio erretorikoa.
|
|
2017
|
|
|
2.1 Eskolako
|
hizkuntza
eta hizkuntzak eskolan etxeak gehienetan elebakarrak izanik, pertsona batzuentzat haurtzaindegia eta eskola dira lehenengo inguruneak non" beste hizkuntzarekin" eguneroko kontaktua izaten duten eta hura ikasteko prozesua hasten duten; gehienetan, oroimenean galduta gelditzen da. Jatorrizko gaztelania hiztunak diren askorentzat hezitzailea edo irakaslea dira katalanez hitz egiten dioten bakarrak zein berak hitz egiten dien lehenak ere. elkarrizketatutako gehienek jotzen dute haurtzaroko garai hori ingurune oso elebakartzat, eta hori ez dator guztiz bat katalanaren mapa soziolinguistiko osoa kontuan hartuz gero; izan ere, bi hizkuntzak hitz egiten dituzten hiztunak proportzio desberdinetan daude lurralde osoan zehar. garai horretako oroitzapenak oso fidagarriak ez izatetik harago, alegre et al. ren (2008) ikerketan aurki dezakegu hori zergatik gertatzen den azaltzeko era posible bat. diotenez, gurasoek egiten duten eskola aukeraketaren ondorioz, klase sozialak bereizten dira, eta, zeharka, hizkuntza baten eta bestearen hiztunak. den bezala izanik ere, ohikoak dira jatorrizko auzo edo herrian jende guztiak gaztelania (bartzelonako metropolialdean) edo katalana (batez ere kataluniaren barnealdeko herri edo hiribilduetan) hitz egiten zuelako azalpenak. ondorioz, elkarrizketatuek azaltzen dute haur guztiek lagunekin auzoko edo herriko hizkuntza soilik hitz egiten zutela, eskolako hizkuntza edozein izanik ere. horren ondorioa da, baita ere, jatorriz katalan hiztunak diren askorentzat, lehen aldiz gaztelaniarekin ohiko kontaktua beranduagokoa dela, eta hori bat dator lehen hezkuntzako bigarren zikloan gaztelania ikasgaia hasten den unearekin.
|
|
|
Soziolinguistikazko Mapa. 1986 Urteko Erroldaren Araberako Euskal Autonomi Elkarteko Azterketa Demolinguistikoa. esan bezala, bertan jaso ziren biztanleriaren ama
|
hizkuntza
eta hizkuntza gaitasunari buruzko datuak. hurrengoetan bide beretik jo zuten eta 1991ko zentsuaren galdetegian, etxeko ohiko hizkuntzari buruzko galdetu zen9.
|
|
|
bila eta erabil. biak ala biak dira arestian aipatu ditugun produktu (objektu) estatistiko adituak: fabrikazio tekniko baten emaitzak eta errealitatea deskribatzeko eta antolatzeko bideak. bila hizkuntza bilakaeraren tipologia da, zehatzago esan, ama
|
hizkuntza
eta hizkuntza gaitasuna neurtzeko erabili ziren kategoriak gurutzatuta agertzen diren tipoen bilduma da. ama hizkuntza dela eta, berriro agertzen dira jakintza arrunteko kategoriak (euskaldun zaharra, euskaldun berria, erdalduna...). orotara, hamabost tipo agertzen baziren ere, zazpi baino ez ziren erabili azterketan; honako hauek: euskaldun zaharrak, jatorrizko elebidunak, partzialki erdaldunduak, guztiz erdaldunduak, euskaldun berriak, partzialki euskaldun berriak eta erdaldun zaharrak. eragiketa, egia esan, ez da aski konplikatua, esaterako:
|
|
|
37" hiztun izatea edo hizkuntza batekiko zernahi atxikimendu adieraztea komunitate edo elkarrekintza espazio zabalago baten parte izatea edo bertan parte hartzea erran nahi du, eta espazio hori
|
hizkuntza
eta hizkuntza jarduerak azaleratzeko dutenera ezberdinen bidez definitzen da".
|
|
|
|
Hizkuntza
eta hizkuntza praktikak identitate sortzaile gisa hizkuntzaren eta identitatearen arteko harremanak argitzeko Jarduera Komunitate kontzeptua hartuko dugu abiapuntutzat, eckert eta McConIdentitatea egiten dugunaren emaitza da.
|
|
2018
|
|
|
Ikus dezagun jarraian nola gauzatzen den gaur egun familia bidezko transmisioa Euskal Herrian. Horretarako, 3 eta 15 urte bitarteko seme alabak dituzten inkestatuek euskara nola transmititu dieten aztertu du VI. Inkesta Soziolinguistikoak, eta emaitzak inkestatu horien eta haien bikotekideen lehen
|
hizkuntzaren
eta hizkuntza gaitasunaren arabera gurutzatu dira.
|
|
2019
|
|
|
Bide bereko diskurtsoa da hori, hein batez. gauza bat izan behar da hor, dena den, gogoan: ‘If they lose their language we lose our history’ dioenak besteren esku uzten du
|
hizkuntza
eta hizkuntzaren berreskurapena," gu" multzoaren zati, osotasunaren azpimultzo, dira" haiek". hori ez da, erabat harturik, hemengo hizkuntza plangintzaren diskurtsoa. arriskutsua izan liteke," gu"/" haiek" dikotomia txertatzea gure artean; hausnartzeko moduko gaia litzateke, behintzat.
|
|
|
OnDORIOAK munduko hizkuntzak igoera digitalari begira automatikoki sailkatu dira, eta gure ondorioa da igoera digitalera iristen diren hizkuntzak gehienez %5 direla.
|
hizkuntzen
eta hizkuntza familien arabera egoera konplexu samarra da, eta ez da erraza ondorioak laburtzea. gure estimazio subjektiboaren arabera inkubagailu egoeran dauden hizkuntzen artean heren batek baino gutxiagok burutuko dute aro digitalerako trantsizioa. klingon hizkuntza zaharra adibide gisa jar dezakegu, ikusteko lagun talde sutsu bat saiatu daitekeen arren, zailagoa dela komunitate trinko bat sor... 50 mila hiztun ditu eta kalitate handiko wikipedia ere garatu dute.
|
|
|
Crystal, david (2017): "
|
hizkuntzen
eta hizkuntza etxeen mundua", Bat, 102, 105 davant, Jean Louis (2017): Frantzia eta nazioa, maiatz, Baiona. etxegoien Juanarena, Juan Carlos Xamar (2018):
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, euskararen azterketa sozialak bi noranzko ditu: gizartetik
|
hizkuntzara
eta hizkuntzatik gizartera. Gure kasuan, gazteen mundutik hizkuntzara, eta hizkuntzatik gazteen mundura.
|
|
|
Bertan egindako lanketei dagokienez, aipatzeko modukoak dira, esaterako, ELENek ekin ziola 2013an eurodiputatuen %92k babestutako Arriskuan dauden
|
hizkuntzei
eta hizkuntza aniztasunari buruzko txostenaren3 prestakuntza faseari, ondoren politikarien esku uzteko; edota Hizkuntza berdintasuna aro digitalean4 izeneko dokumentuan egindako lanketa intentsiboa.
|
|
2022
|
|
|
Zailtasun horiek ohikoagoak izan daitezke gune erdaldunetan, euskaraz aritzea" arau soziala" ez den tokietan eta, bereziki, euskara ofiziala ez den guneetan. Gauzak horrela, irakasleen formazioa eta ahalduntzea aipatzen ditugunean, ezinbestekotzat jotzen dugu irakasleek" babes guneak"(" safe spaces") sor eta berma ditzatela hizkuntzaren inguruan,
|
hizkuntzari buruz
eta hizkuntzaren gainean segurtasunez aritu ahal izateko.
|
|
|
Esan bezala, batera edo bestera izan bada ere, ideia hau azken urteetan hizkuntza antropologiatik egin diren ikerketetan agertu da: adibidez, Soziolinguistika Klusterretik (2020) egindako ikerketetan, hizkuntzak safe space ak, hau da, babesguneak behar dituela defendatu da," hizkuntzaren inguruan,
|
hizkuntzari buruz
eta hizkuntzaren gainean aritzeko" (106 orr.). Bestela, aurretik aipatutako ereduko kirola ikerketan (2018) ere, hizkuntza soziabilitate zaindua izeneko kontzeptua plazaratu zuten:
|
|
2023
|
|
|
Hau litzateke hizkuntza eskubideen alorrean nazioarteko erreferente nagusia. Azken batean, ordura arte ez bezala, propio
|
hizkuntza
eta hizkuntza eskubideak bere horretan tratatzen baititu. Horren adierazle dira estatuen, hizkuntza eskubideen eta hizkuntza komunitateen inguruan kokatzeko egiten dituen hainbat erreferentzia.
|