|
2007
|
|
|
Hirugarren puntu honetan —eta aurreko bi ataletan egindakoaren antzera— dimentsio etikoari helduko diogu, gure asmoa bertan euskal hezkuntzari buruzko hausnarketa etiko xumea eskaintzea baino ez delarik. Gogora dezagun, hasteko, hezkuntzaren antropologiatik eta hizkuntzaren pedagogiatik abiatuz iritsi garela, egiaz," jarduera pedagogikoaren zentzuaz eta erantzukizun etikoaz" eta"
|
hizkuntzaren
eta hezkuntza linguistikoaren esanahi etikoaz" hitz egitera247 Esparru horretan kokatzen ditugu gure oraingo galderak: zein da euskal hezkuntza" orohartzaile" baten" zentzu" etikoa?, zein da" euskarak" bertan betetzen duen papera?
|
|
|
Horrenbestez esan dezagun, gurera etorriz, giza eskubideen baitako
|
hizkuntz
eta hezkuntza eskubideek, egiaz, euskaraz ikasteko eta irakasteko giza eskubidera garamatzatela: San Martinek, aspaldi, zera zioen:
|
|
|
Horrekin, alabaina, bukatzera nator. Espero dut garbi utzi izana, ez dugula"
|
Hizkuntza
eta hezkuntza" gaia beste askoren arteko gai posible bat bezala bakarrik aukeratu eta, modu berean, ez diogula ere horrekin haize bati —bereziki filosofiatik guregana etorritako haize bati— jarraitu. Gu hemen, egiaz, gure espazio propioenean gaude, hau da, hezkuntzaren baitako gure erantzukizunaren espazioan.
|
|
|
gizadiaren patua, finean, hizkuntz gaitasunaren errealizazio mailaren araberakoa da, eta zeregin hori, lehenik eta behin, pedagogoen eskutan jarritakoa da, alegia, hezkuntzaren eta autoformazioaren eskutan jarritakoa. Horregatik da"
|
Hizkuntza
eta hezkuntza" egungo pedagogiaren problema nagusia, eta hain zuzen testuinguru horretan kokatu behar ditugu egun hauetan bakanka aztertu ditugun auzi guztiak.
|
|
|
Hizkuntzarenganako pedagogiaren interesa hezkuntzaren antropologia filosofikoaren eta sozio-kulturalaren perspektibatik aztertu ondoren, jarraian, interes horren dimentsio etikoari heldu nahi diogu, jakinik dimentsio hori ere egiaz —eta bete betean— antropologikoa dela. Gizakia, jada ikusi bezala, berez da" animalia moral eta linguistikoa", eta horregatik pedagogiak —Bollnowek azpimarratzen duen bezala— ezinbestean kontsideratu eta aztertu behar du"
|
hizkuntzaren
eta hezkuntza linguistikoaren esanahi etiko morala" 169 Hain zuzen hizkuntzaren jabe delako ahal du gizakiak gertueneko ingurunetik urrundu, erreakzio primarioenak akzio askeetan eraldatu eta, modu horretan, bere burua pertsona bezala garatu. Horren haritik, eta aurrekoa osatuz, zera dio berriz ere Bollnowek:
|
|
|
Aipatu dugu, baina, gizakiaren izaera ez dela itxia —batek bere burua etenik gabeko prozesu batean osatzen du— eta, Bollnowek esan bezala, bertan paper eragile garrantzitsua jokatzen du hizkuntzak, horri esker bakarrik ahal baitaiteke gizakiaren izaera gauzatuz joan. "
|
Hizkuntza
eta hezkuntza", horrenbestez, autore horren obran maiz agertzen diren kontzeptuak dira, eta beroriek, egiaz, elkarreraginean —ez bakarrik elkarren ondoan— kontsideratzen dira, garbi geratzen delarik horrela egiazko aztergaia hizkuntzaren berezko funtzio hezitzailea dela. Horregatik esan dezakegu Bollnowen hizkuntzarekiko interes pedagogikoa ez dela didaktika linguistikoaren mailakoa, baizik eta bere egitasmoa hizkuntzak berak gizakiaren izaera osoan eta, bereziki, gizakiaren garapen integralean betetzen duen papera aztertzea dela.
|
|
|
Eskainiko dugun Bollnowen testua," Elkarrizketarako hezkuntza", 1968ko apirilaren 7tik 10era Gottingen hirian"
|
Hizkuntza
eta hezkuntza" izenburupean egindako jardunaldi pedagogikoetan eskainitako amaiera hitzaldiaren idatzizko bertsioa da. Testu horren helburua, alabaina, ez da hainbeste aztergai horretan akademikoki sakontzea —horretarako baditugu bestelako bere idazlanak275—, baizik eta modu erraz batean hizkuntzaren zeregin hezitzaileari buruz aipatutako jardunaldietan esandakoa osatzea.
|
|
|
"
|
Hizkuntza
eta hezkuntzari" buruzko jardunaldi hauetan, nire ustez, bada nahikoa jorratu ez dugun aspektu bat, hain zuzen, hizkuntzaren eta hizkuntz pedagogiaren esanahi etiko morala. Horregatik, bada, zilegi bekit hemen horren inguruko ohar osagarri gutxi batzuk eskaintzea.
|
|
|
nondik dator eta nora doa euskal hezkuntza? Baina gure helburua, esan dezagun berriz ere, ez da euskal
|
hizkuntz
eta hezkuntza politika bere xehetasunetan ikertzea, baizik eta berorren marko antropologiko filosofiko eta antropologiko kulturala zehazten ahalegintzea. Zentzu honetan, beraz, abiapuntu —eta ez helmuga— batera iristea da gure asmoa.
|