|
2001
|
|
|
Perfume
|
hitza
latinezko per fumum hitzetik dator,, kearen bidez, alegia
|
|
|
Hala ere, bere garrantzia azpimarratu ahal izateko, data eta aipamen batzuk egingo ditugu. Esan denez, perfume
|
hitza
latinezko, per fumum, hitzetik dator, eta era honetan egiten zitzaizkien eskaerak jainkoei.
|
|
|
Marcosek pentsatu zuen" mutılare"
|
hitza
latina dela eta bokal batzuk laburrak direla eta beste batzuk luzeak.
|
|
2005
|
|
|
Prosa zalu edo malgu eta lasterra beharra kazetaritzan, higikorra eta askatasun handikoa ekarri digu. Lafittek zioenez, dantzaria (figura
|
hitzak
latinez dantzako eskemak adierazten ditu) eta fantasía poxi batekin: zumea bezala bazerabilkan eskuara, gogo bihotzak eta aldarteak gidari (1971:
|
|
|
gogatu, bizitu, otoitu, dolutu, bihurtu,... Hiztegi honetan gainera ustezko euskal hitzak sarri gaizki aipatuak edo gaizki iruzkinduta daude, adib. letz euskarazko lege omen da, (bidenabar euskal lege
|
hitza
latinezko lexetik dator).
|
|
|
Saltsa
|
hitza
latinezko salsus hitzetik dator, gatzez ondua esan nahi baitu. Saltsak azken ukitua dira, eta, kasu honetan, plater prestatu edo gordin bat osatzen dute, ñabardura, testura eta zapore gehiagorekin.
|
|
2006
|
|
|
Errotikoa. Erradikal
|
hitza
latinetik eratorria da, eta sorpresaz ikasi nuen gaztetan bere erro gramatikala sustrai hitza dela. Hau da, etimologikoki erradikala da arazoen erroetara jo eta horietatik abiatzen dena konponbide bila.
|
|
|
euskararen herria ez da oso kultua izan), hizkuntzaren naturakoa bezala pasarazi. Horregatik, bitxiaren bitxia baino ez da, gero, testuingurua aldatu orduko, euskarak historian beti egin omen duena –kultur
|
hitzak
latinetik hartu– haren naturaren aurkakotzat jotzen badigu modernitaterako. Hizkuntza modernotzeko bi modu omen dago:
|
|
|
Erradikal horietakoa baldin bada, agian ohartxoren bat eginen dizu: delako
|
hitzak
latinean duela jatorria; bustidura automatikoa egin duzula; morfema jakin baten maiztasuna; kontsonante afrikatu gehiegi erabiltzen duzula...
|
|
2008
|
|
|
Baina mendeak aurrera egin ahala, jendeak latinez ulertu ez, eta erdiko bidea hartu behar izan zuen Elizak: Jainkoaren
|
hitzak
latinez, eta sermoia, herritarren hizkuntzaz. Horretan gaude orain Administrazioan.
|
|
2009
|
|
|
Domotika
|
hitza
latineko domus (etxea) eta automatika (bere kabuz dabilena) hitz grekotik dator. Domotikatzat hartzen dugu etxebizitza bat automatizatzeko gai den sistema multzoa; kudeaketa energetikoa, segurtasuna, ongizate eta komunikazio zerbitzuak eskaintzen dituena, sareen bidez integratuta eta etxe barrutik zein kanpotik kontrola daitekeena.
|
|
|
Kontraste horretan, natura gizakiaren jarduerarekiko independentea dena da; Aristotelesek esan zuen bezala, bere mugimendu eta geldialdirako motorra bera da. Kultura, bestalde, gizakien jardueraren menpe dago, eta, halaber, hura islatzen du —gizakien portaeraren patroia edo ethos a litzateke— Gure" natura"
|
hitza
latineko" natura" horretatik dator (grekoen" physis"), eta gauza bera esan daiteke" kultura" hitzaz. Halere," kultura" hitzak badu zerbait gehiago komunean latineko" mos" (singularrean) eta" mores" (pluralean) hitzekin; horiek dira grekoen" ethos" itzultzen dutenak, eta, azkenean," moral" hitza bihurtu dena.
|
|
2010
|
|
|
Deigarria da oso prozesu
|
hitza
latinezko processus tik,, aurrerapena, adierazi nahi duen hitzetik, eratorria dela.
|
|
|
hostoen hilabetea. loreila, loraila: loreena, lore
|
hitza
Latinetik badator ere.
|
|
2014
|
|
|
Persiako piktografiak dira baina
|
hitzak
latinez daude.
|
|
2015
|
|
|
" Clevelander"
|
hitza
latinetik dator.
|
|
2016
|
|
|
Emozio
|
hitza
latinetik dator, eta, astindua, edo, asaldura?
|
|
2017
|
|
|
Kultura horixe baita, lurra lantzea. Itxuraz, kultura
|
hitza
latinezko colere tik dator, eta, agidanean, hori kwel indoeuroparretik, zeinak esan nahi omen du nahastu, irauli, itxulastu, aldatu, berritu... Hitz horiek denek lurrera naramate.
|
|
|
Bainan hauxe dauku erraiten Dionisio Amundarainek: jende
|
hitza
latinezko gens hitzetik dator, eta gens hori gignotik, hunek" umeak sortu edo egin" nahi duela erran. Beraz, gizartea konprenitzen bada gizonen artean bezala, jendartea konprenitu behar dea soilki jendeen artean bezala ala, arrazoinamendua punta puntaraino eramanez, umeak sortzen edo egiten dutenen artean bezala?
|
|
2018
|
|
|
Haurren kasuan,% 2 – 3k gehienez urtikaria izan dezakete haurtzaroan, eta kasuen% 85ean akutua izango da. Urtikaria
|
hitza
latinezko urtikatik dator eta ortiga izenez ezagutzen den landareari egiten dio erreferentzia; izan ere, hostoekin kontaktuan egoteak, besteak beste, azido formikoz, erretxinaz eta histaminaz betetako anpulu txikiekin ileak ditu, eta deskribatutako motako lesioak eragiten ditu. Kaltetutako eremuetan, azala gorrituta eta bero egongo da, baina, batez ere, txikiak azkura nabarituko du, erraz ikusteko modukoa, hazka egiteko gogo geldiezina izango baitu.
|
|
|
Gaztelaniazko cuenca
|
hitza
latinezko concha hitzetik heldu da (‘moluskuaren maskorra’). Gero, izen generiko horrek nafar hiriburuaren inguruko lurraldea izendatu zuen, eta gaur bezala; hau da, mendiz inguratutako lurralde bat, urak Mediterraneora isurtzen dituena Arga ibaian behera.
|
|
2019
|
|
|
Erran beharrekoa da, Ipar Euskal Herriari dagokionez bederen, hizkuntzalari frantsesek beren falta badutela ere lanaren ikusteko manera horretan. Alabaina, orain arteko linguista eta orokorrean irakasle gehienek erakutsi dute frantsesezko travail
|
hitza
latinezko tripaliare aditzetik datorkeela, horrek erran nahi duelarik" sufriarazi, torturatu trepalium tresnarekin". Lan egitea torturatua izatea liteke, fisikoki lehenik, ondotik moralki.
|
|
2020
|
|
|
Verum
|
hitzak
latinez benetakoa esan nahi du, eta, haiek esaten duten moduan, ondo adierazten du ardoekin adierazi nahi dutena: lurraren benetakotasuna, lurrik eta mahastirik onenak berreskuratuz; familiaren benetakotasuna, lur horiek landu zituzten arbasoengandik ikasiz; eta ardoaren benetakotasuna, lurralde eta familiaren benetako isla.
|
|
|
Horren harira, bitxikeria etimologiko bat ere aipa daiteke: ‘materia’
|
hitza
latinezko mater, madre amahitzetik dator, eta ez isolamendu atomikotik. ‘Ama’ izatea, finean, harreman sinboliko bat da.
|
|
2021
|
|
|
Gorputza da, eta bideak haren beso eta hankak, leku trivial edo quadrivial bat, bidaiarien pasagune eta ostatu merke. Village
|
hitza
latineko villa tik dator, zeina," bide" rekin batera, via, edo antzinagoko ved eta vella, Varro k veho tik eratortzen duen, garraiatzea, zeren villatik eta villara garraiatzen baitira gauzak. Bizimodua mandazain gisa ateratzen zutenen gainean esaten zen vellaturam facere.
|
|
|
Tormentum soka bat zen, bihurritze jasanezinetarako erabiltzen zena. " Tortus"
|
hitzak
latinez, bira edo haria ere esan nahi du. Definizio ospetsuak!
|
|
|
kirol unibertsala da, antzinatik jokatua hamaika modutan.
|
Hitza
latineko pila hitzetik datorrela uste da, eta erromatartzearekin Europan sartu zen. Shistera, joko garbi edo punta balea ere deitua, litekeena da zesta punta izatea munduan gehien praktikatzen dena.
|
|
|
Ez gara geure buruaren egile. Materia
|
hitza
latinezko mater (ama) hitzetik dator; ez atomismo materialista isolatutik. Besteez osaturik gaude:
|
|
|
adibidez, Nemo kapitainak (Jules Verneren Hogei mila legoako bidaia itsaspetik liburuko protagonistetako batek) mundutik desagertzea du helburu itsaspekoan bizi denetik. Hau da, gizartearen begietan, Nemo kapitaina ez da ezer (nemo
|
hitzak
latinez ezereza nahi du esan). Halaber, R.
|
|
2022
|
|
|
" Jentil" izenari dagokionez, gogoratzeko da lehen kristauek, israeldarren ildotik," gentiles" deitzen zietela arbuiatzen zituzten paganoei; latinez, aldiz," noble" esan nahi du hitzak. Eta badirudi gure mitoek ere,
|
hitzaren
latinezko zentzuari eutsiz edo, noble izaera ematen dietela aro zaharreko jentilei, perruenetik bereiziz.
|
|
|
elver.
|
Hitza
latinetik (izigorra, zartailuai) etorri da. Txitxardin kontrabandoa zergatik?
|
|
|
Zuk ikasi, ikasi; zuk ikasi asko; aprobetxatu, haurra. Alma mater en
|
hitzak
Latin irakaslearen futurum adizkiekin nahasten ziren ikasgela itxi hartan, jabetu gabe oraindik benetako aldia tempus fugit zela.
|
|
|
Gogoratu Ednari" tostada"
|
hitza
latinezko" tostare" tik datorrela" urreztatu" esan nahi duena.
|
|
2023
|
|
|
Esaten du ene hiztegi batek desolamendu
|
hitza
latinezko desolatio hartatik datorrela, genitiboz desolationis.
|