|
2001
|
|
|
Estetika" sentimenaren apriorizko printzipio ororen zientzia" (A21/ B35 (E76)) da. Bestela badirudi ere, horrela eginez Kantek
|
hitzaren
jatorrizko esanahia berreskuratzen du. Hala ere, sentimenaz ez du ulertzen ikusmena, ukimena, entzumena, etab.; sentsu konkretuen sail hau antropologiaren aztergaia izango da.
|
|
|
(titirik paripé). Eta hortaz, bukatu nuen nire azalpena, hortik zetorrela –esaerak eta
|
hitzak
jatorrizko esanahitik apur bat desbideratzen dituzten fenomeno soziolinguistikoak medio– paripé hitzaren bidez zerbaitetik eduki ez eta edukiko balitz bezalako plantak egitea, edo simulatzea, faltsutzea, eta faltsukeria sinesten delakoa egitea. Ez dut esango azalpena jeniala zenik, baina ataka hartatik ateratzeko asmatu nuela aintzat hartzen bada, ez zitzaidala hain gaizki gelditu esango nuke.
|
|
2003
|
|
|
Poesiak hitzen zentzua bilatu behar du.
|
Hitzek
jatorrizko esanahia galdu omen dute. Poesiaren esanahia edo funtzioa aldatu al da hartara?
|
|
|
Jakina da, kanpotiko hitzak behar diren guztian hartzeko erreparu gutxi duela, nasai jokatzen duela horretan, garaiko eta aurretiko purismo joeren kontra. Baina jatorrizko grafia euskaraz ere mantentzea bere garaian ere kritikatu zioten.36 Erregulartasun handiz, kanpotiko
|
hitzetan
jatorrizko grafia jagotera egiten du. Hala:
|
|
|
Salbuespena egin dugu mailegu hitzekin: mailegu modernoak diren
|
hitzak
jatorrizko grafiaz laga ditugu: artilleri, bachilleratoa, banderilla, gallego, kiskillak, montilla, muelle, pantalla, taller, zepillo.
|
|
|
Baina poeta zentzura mugatu zen, hau da, poeta literatur sortzailea da. Hemen Platon,
|
hitzaren
jatorrizko esanahiaren bidez, langile guztiak sortzaile poeta direla gogoratu nahi digu.
|
|
2004
|
|
|
esatean bezala), egungo marko territorial bat iraganera proiektatzen ari garela zehaztu behar da (eta konbentzio gisa praktikoa izan liteke), baina argi utziz erromatar garaian ez zegoela Euskal Herririk egungo zentzuan. Eta jakina, zazpi probintzien erreferentzia baliatzeaz gain Euskal Herri
|
hitzaren
jatorrizko esangura ere profita dezakegu behinolako euskararen eremuak ikusteko (Antzinateko Akitania, Erdi Aroko Errioxa eta Burgos aldea...), nahiz ez dakigun garai hartan hala deitzen zitzaion. Beraz egungo Euskal Herri ideiatik abiatuz lurraldetasuna malgutasunez eta dogmatismo gabe aplika daiteke, une bakoitzean ematen diogun zentzua argituz.
|
|
2005
|
|
|
Beharbada antzekotasun formalagatik gertatu zen nominalismoa, bietanematen baitziren gizon armatuen eboluzioak. Eta beharbada alarde foralengainbeherak lagundu egin zuen
|
hitzaren
jatorrizko kontzeptua galdu ahala, hitzarenesanahia ere aldatzen, zertarako eta hain zuzen jatorrizko kontzeptuaren ordezegiten zen beste ekintza hura izendatzeko. Ez litzateke harrigarria, kontuan hartutaIrunen gutxienez 1708az geroztik bakantzen hasiak zirela teorian urtero beharzuten alarde haiek, derrigorrezkoak izanagatik (OASM: 106) 29.
|
|
2006
|
|
|
Erasoak geratzea etsaien artean aldi baterako. Baina kasu honetan ez erasotzearen ezaugarriaz gain, aliantza zentzua dauka, atreguados dira elkarri ez erasotzeko hitzarmena dutenak eta elkarri lagunduko diotenak besteen kontra ere; nolabait,
|
hitzaren
jatorrizko esanahiari lotuta, triggwa hizkuntza gotikotik dator eta, akordioa, esan nahi du.
|
|
2007
|
|
|
«It is not a matter of laypublic' cultural responses to meaning neutral' objective scientific knowledge, but of cultural responses to a cultural form of intervention that is, one embodyingparticular normative models of human nature, purposes and relationships» (Wynne, 1996a: 68, azpimarraturiko
|
hitza
jatorrizkoa da).
|
|
2008
|
|
|
tua ez denarentzat, ez delako hain garbi ageri
|
hitzaren
jatorrizko izate bakarra. Baina horiek ere esanguratsuak gertatzen dira edozein hizkerari antzeman nahi zaionean. jaiki>/ > jeiki>/ > jiki>/ > xogi, > bulka (tu) >/ > bultza (tu), > usain>/ > urrin>/ > usin, > matel>/ > mazel> hitzek, esaterako, hitz bakartzat hartu behar ote dira?
|
|
|
Aristotelesen testuinguru filosofikoan, badena (to on), da (esti) eta izan (einai)
|
hitzek
jatorrizko adiera aniztasun bat adierazten dute. Aniztasun horren adierak edo zentzuak ezin dira haietako adiera bakar batera murriztu; baina zentzu guztiak, azken finean, printzipio bakar batera zuzentzen dira, eta printzipio hura substantzia da.
|
|
2009
|
|
|
www.badok.info. Bertan jaso dituzte, besteak beste, 1960ko hamarkadaz geroztiko kantugileen 160 biografia inguru, 1.000tik gora disko, DVD eta libururi buruzko informazioa, 270 diskotako
|
hitzak
jatorrizko diseinuarekin, ehunka argazki, 300dik gora kantu, 16 diskoetxeren biografia laburrak, bibliografia, bideoak eta albisteak.
|
|
2010
|
|
|
Iraultzak frantses nobleziaren pribilegio guztiak desegin nahi zituen, baina horren barnean eskualdeetako estatus berezi guztiak sartu zituzten, lurralde horien" pribilejioak" bailiran, izan ere, berezko erakundeak" privileges" deitzen zituzten, zuzenki deitu ere
|
hitzaren
jatorrizko esanahia ezaguturik: priviHges= privata lex, lege propioa alegia.
|
|
2013
|
|
|
Ironikoki, erabilera eremu
|
hitzaren
jatorrizko esanahia asko aldatu bada ere, izen horrek nahiko irmo jarraitzen du bibliografia espezializatuan. Galdera da zenbateraino mantendu ahal duen kontzeptu batek bere erabilgarritasun analitikoa, bere interpretazioak hain eraso kontraesankorrak jasotzen baldin baditu.
|
|
2015
|
|
|
Horretan ere, baina, izan zuen bere alderdi makurra. Tradizio greko latindarreko
|
hitzok
jatorrizko ortografian idaztearen aldekoa zen: syllaba, synthesis, telephono, adibidez.
|
|
|
zahar/ zar, mehe/ me, zuhur/ zur, nahiz/ naiz, aho/ ago/ abo/ ao, lehor/ legor/ leor/ lior... Ezbairik gabe, h a jarrita, zuzenago agertzen da
|
hitzaren
jatorrizko itxura. Azken batean, txistukariekin gertatzen den arazo bera zegoen mahai gainean:
|
|
2016
|
|
|
Ezen bat izan litekeen lizentziadun, ikertzaile, doktore?, filologo, hizkuntzalari, soziolinguista,?, eta denetan ere profesionalago edo amateurrago?, edo ez hain. Baina nire bizitzako euskararen inguruko jardun guztiak izan du euskaltzaletik, amateurretik
|
hitzaren
jatorrizko esanahi osoan. Ez da neutrala.
|
|
2018
|
|
|
Abrahamek eta Torokek diote doluaren ezaugarri den galeraren introiekzioan espazio huts bat ezartzen dela, hizketarako eta esanahia adierazteko beharrezkoa den aho hutsaren bidez literalizatua. Orduan libidoa galdutako objektutik desplazatzen da objektu hori aldi berean adierazten eta desplazatzen duten hitzak eratzearen bidez; desiraren desplazamendu hori funtsean jardun metaforiko bat da, zeinaren bidez
|
hitzek
jatorrizko objektuaren absentzia «irudikatzen» eta gainditzen duten. Introiekzioa dolu lana da, baina gorputzeratzea, galerari konponbide magikoa ematen diona, malenkoniari dagokio.
|
|
2019
|
|
|
Filosofia ikasi zuen garaietatik zeukan gogoan euforia
|
hitzaren
jatorrizko esanahia. Ez zuen zerikusirik pozarekin edo dinamismoarekin.
|
|
|
aztergai hartutako hizkuntzetan agertzen diren hitz baliokideen zerrenda osatzen dute, eta, beren parekotasunaren arabera (aldaketa fonetikoen arau ezagunak aintzakotzat hartuta), kideko hitzak diruditen edo kidekoak direla ziur dakiten bikoteak bereizten dituzte. Ondoren,
|
hitzok
jatorrizko ama hizkuntzatik gorde direla ulertzen da, eta aztergai hartutako hizkuntzetan desberdinak diren hitzak, berriz, jatorrizko hitza hizkuntzaren batean edo bietan galdu delako bereizi direla" (Colin Renfrew, Arkeologia eta mintzaira, 137 or.).
|
|
|
Gorago esan dudan bezala, horren atzean ez bakarrik Orotariko Euskal Hiztegia, baizik eta azken 30 urteko ikerketa filologiko sakonak daude. Hiztegi honetan irakurleak agian etimologia bitxi eta harrigarriak aurkituko ditu, baina inolaz ere ez Blevinsen etimologien antzekoak, zeinek asmo gazt. zah. asmar ekin zerikusirik ez duen
|
hitz
jatorrizkotzat hartzen duen edo Izpea Axpe ‘haizpe’ ren aldaera gisa hartu beharrean ‘secret’ bezala ulertzen duen (hitz+ behe). Cf. Blevins 2018, 358 eta 204 Honek esan nahi du lekukoen ezaugarri guztiak, batez ere agerraldien kronologiari, hedadurari eta testuinguru filologikoei dagozkienak, kontuan hartuak izan direla azalbide historiko eta etimologikoetan.
|
|
|
Oharra: Toponimo honek eragin zuzena izan du euskal hiztegian, bai baitzen oinarri aski gaztelaniazko ‘facerfa’
|
hitzaren
jatorrizko euskal ordaina elkarrekiko dela egiaztatu ahal izateko. Hala onartu du berriki Euskaltzaindiak8.
|
|
2020
|
|
|
Queer teoria dugu identitateen aniztasun honen bidean lan egiten duen korronte feminista. Queer
|
hitzaren
jatorrizko esanahia ‘arraroa’ da (Alvarez Uria, 2013). Solak (2011) adierazten du identitate aniztasunak bilatzen duen espazioa dela Queer teoria.
|
|
2021
|
|
|
XVIII. mendea baino lehenago, euskal itzulpenaren eta literaturaren eremua biak bat zirela esan dezakegu, darabiltzagun kontzeptuak aplikatuta (alegia, eragileak, erakundeak, praktikak, eraginak, pertzepzioak... denak bat ziren, gaur egun itzulpenaz eta literaturaz dugun ikuspegia aplikatuz gero). Auzia, gizarte egiturekin ez eze, itzulpena eta literatura hautemateko moduarekin dago lotuta; izan ere," literatura"
|
hitzaren
jatorrizko esanahira joz gero, latinez literaturak `instrukzio´ esan gura zuen; beraz, literaturaren eduki semantikoa loturik zegoen jakintzarekin, idaztearen eta irakurtzearen artearekin, gramatikarekin, alfabetoarekin, erudizioarekin... (Aguiar e Silva, 1972:
|
|
|
Horretarako propio garatu du jatorrizkoan modu desberdinean ageri den eszena hau. Guk, hori errespetatzearren, pertsonaien
|
hitzak
jatorrizko hizkuntzan utzi ditugu. (Itzultzailearen oharra)
|
|
|
Honetaz gain," Sakanako lexikoaren inguruan" (Euskera LIII, 2008, 2, 331) artikuluan nioen moduan, euskarazko zenbait
|
hitzen
jatorrizko esanahia garai eta lanbide berrietara egokituz joan den moduan, beste hitz batzuk ere egungo kontzeptu berrietara moldatzeko saiakera ere egin litzateke, hau da, zenbait hitzen berrezarpen lexikalerako proposamena egin.
|
|
|
Santuen betiko mezetan gehigarri sartuta geunkan" dohatsu" hitza; izan be, hainbat kasutan santuarena barik dohatsu baten (beato) ospakizuna egitea gertatuko da; baina dohatsu
|
hitza
jatorrizko testuan ez dagoanez, kentzeko eskatu euskuen. Eta latinaren arabera, zehatz erabiltzea otoitzetan azaltzen diran" aita santu"," gotzain"," abade"," presbftero"," diakono"," martiri"," eleiz artzain"," eleiz irakasle"," birjina"...
|
|
2022
|
|
|
Semenario hitzera joan dira gure begiak. Beste asko bezala, akats iradokitzailea,
|
hitzaren
jatorrizko esanahira hurbiltzen dena. Eta Garabidetik batzuetan egin nahi dugun ernaltze lan txikiaren ideiara.
|
|
2023
|
|
|
Poulantzasek, bere azken liburuan, Estatua suntsitu beharrean «Estatuaren erabateko eraldaketa» zeritzona imajinatzen zuen. Eraldaketa horrek, Poulantzasen ustez, langileen jabetza eta autokudeaketa bezalako berrikuntzak hartuko lituzke, baita masa demokraziaren organoetan oinarritutako «kontseilu komunista» forma mugatuak ere (errusiar testuinguruan sobiet
|
hitzaren
jatorrizko esanahia). Hala ere, Poulantzasek uste zuen berrikuntza hauek errepublika demokratiko moderno baten osagai demokratikoa indartu, zabaldu eta sakontzeko balioko zutela, desafiatu eta botere dualeko estrategia baten bidez lekuz aldatu beharrean, Errusiako Iraultzan gertatu zen bezala.
|
|
|
euri ugerra (ugertu, zikindu egiten du honetariko eurixkak); euri garo, eurigarapa eta euri ziri. Ziri
|
hitzaren
jatorrizko esanahia ezin hobeto uztartzen da euri xehearekin aro bidaiariaren ustez: " Zurezko edo metalezko atala, puntako ertza aski zorrotza duena, pitzadurak zartarazteko, zuloak estaltzeko edo kideko gauzetarako erabiltzen dena." Gehienetan hitz bat errepikatzen denetan, bigarrenak m bat atzitu ohi du; adibidez, ikusi makusi, zurrumurru, txutxu mutxu...
|