|
2001
|
|
|
Fundazionala
|
hitzarekin
izendatzen du Koldo Izagirrek, Susa argitaletxearen «XX. mendeko poesia kaierak» bildumaren antologia egileak, Amaia Lasaren poesiak euskal letren eremuan suposatu zuena. Poeta hau agertu arte, emakumeak ez zeukalako leku propiorik euskal olerkigintzan, Erdi Aroko poeta bikain haien oihartzuna baino ez genuelako emakumearen ahotsa, da fundazionala Amaia Lasaren poesia.
|
|
|
60ko hamarkadan Alemanian Constanza ko Unibertsitatearen inguruan sortutako Harreraren Estetikaren(" Rezeptionsästhetik") ildotik, irakurleak duen garrantzi hau gogoratzea ezinbestekoa dugu. Bestalde, nahiko inozoa litzateke, eta gaur egun erabat baztergarria, literatur testu baten berezitasuna(" literaturtasuna"
|
hitzaz
izendatua izan dena) idazketa modu zehatz batean dagoela defendatzea, bere garaian norabide inmanenteko kritikak defendatu zuen bezala.
|
|
|
Errusiar Formalistez geroztik, testu narratibo orok bi alderdi dituela onartzen da: testuak berak kontatzen digun istorio edo edukia, FABULA, eta istorio hori kontatua dagoen modu berezia, INTRIGA, Todorov ek 1965eko itzulpenean" Sjuzet"
|
hitzaz
izendatzen duena. Geroago, testua narraziozkoa izan dadin narratzaile batek kontatua egon behar duela kontuan hartuz, Frantziako kritikari estrukturalistek banaketa horretan ahanzten zuten hirugarren alderdia gehitu dute, TESTUAren alderdia, hain justu.
|
|
|
Izozkien izenari dagokionez, izozkien elaborazioa eta merkataritza arautzen dituen indarreko arautegiarekin bat, zenbait jarraibideri jarraituz ezar daitezke izenak. Gutxienez %4ko arrautza gorringoa duten izozkiak beren izen bereziarekin eta ondoren “mantekadoak”
|
hitzarekin
izendatzen dira. Egoera erdisolidoan aurkezten diren ur sorbetak edo izozkiak jotzen dira pikortsutzat.
|
|
2002
|
|
|
Gorputz propioa zertarako? Gorputz propioa, izakera propioa garatzeko, mundu oso bat eraikitzeko, munduaren irakurketa propioa egiteko, munduarenkoloreak gure
|
hitzekin
izendatzeko; gorputz propioa, geure erara amesteko.
|
|
2004
|
|
|
Banoa berriro antzina batean izan zirenen munduan murgiltzera. Horrelako zerbaiti mundu
|
hitzez
izendatzea gogorra iruditzen bazait ere:
|
|
2008
|
|
|
amaginarreba aitaxe> eta amaxe>
|
hitzen bidez
izendatzen dira.
|
|
|
Maiz erabiltzen direnak barruan egon ohi dira, eta bereziagoak direnak, kanpoan. Oro har, Linux munduan kontrolatzaileak modules ingeles
|
hitzarekin
izendatzen dira, eta/ lib/ modules katalogoaren azpian gorde ohi dira.
|
|
2009
|
|
|
Euskal herritarrek, ordea, mundutik zetozen irudi eta istorioez gozatzeko gogo itzela zeukaten. Horiek horrela, zinemaren beraren izena euskaratzeko ahalegina egin zuten euskal garbizaleek, zinema idazpila, irudibilmintza edo biztelestia
|
hitzekin
izendatuz.
|
|
2010
|
|
|
Kukai taldeak, Tanttakarekin egin duen ibilbidean nolabaiteko heldutasuna suposatu duen formatu handiko hirugarren lana prestatzerakoan egin du topo Sarrionandiarekin. Hasieran hainbat egileren poesiarekin lan egiteko asmoa bazuten ere, Sarrionandiaren testuek hainbesteko pisua hartu zuten, arreta osoa eskaintzea erabaki zutela, ikuskizuna Hnuy illa nyha majah yahoo liburuaren lehenengo bi
|
hitzekin
izendatuz. 2009an saio ugari egin dute, eta Jon Maya Kukaiko dantzari eta koreografoak dioenez Sarriren poesiek badute publikoarekiko gertutasuna sortzeko ahalmena.
|
|
2011
|
|
|
Hiri
|
hitzaz
izendatzen duguna, sistema interkonektatu hori, jende eta zerbitzu dentsitate handi batekin eta, hori mamitzen ari da. Egia esan, erabat urbanoak diren denboretan, erritmoetan, gabiltza.
|
|
|
Ekaineko arratsalde bat zen bake argitsuz sosegatua ekaineko arratsalde bat zen eta
|
hitzek
izenda ezin zezaketen hunkidura bat zegoen aidean mindura mutua lagunen bisaian zu agurtu zintugunean, han, jendeek zeharka dutenean begiratzen erru bat, akats baten zauriak ezin xukatuz, oparitu nahiko genizun azken bat xamurtasunezko ahapaldi baten lorea bere xumetasunean edo agian barkamena eskatu hainbestetan bakarrik utzi zintugulako, zu joana baitzinen bizidunen ankerkeriek zeresanik ez dut...
|
|
2012
|
|
|
Man Rayk gauza bera egin zuen: bi euskal
|
hitzekin
izendatu zuen bere filma, eta hitz horien babesean ezkutatzen zen askatasuna, utzidazu bakean, Fiche moi la paix titulatu balu baino hobeto. Paradisua izendatzeko modua zen Emak Bakia.
|
|
|
Hizkuntzan sortzen diren aldaketak
|
hitzak
izendatu edo gogoratzeko zailtasunera, eta hitz arintasuna gutxitzera mugatzen dira. Hiztegia eta hitzezko adierazpena, berriz, hobetu egiten dira metatutako esperientziekin
|
|
|
1 Konbentzio honen ondorioetarako,, aberrigabe?
|
hitzak
izendatzen du pertsona oro, halakoa estatu batek ere nazionaltzat hartzen ez duenean, estatu horren legeriarekin bat etorriz.
|
|
2013
|
|
|
Etxeparerentzat, alemanek egin zituzten bonbardaketak aberekeriak ziren, eta beste batzuetan, hori baino urrunago joan zen «aleman abreak» aipatuz. Beste artikulu batean «ihizi higuingarriak»
|
hitzekin
izendatu zituen alemanak:
|
|
2014
|
|
|
musika taldeen loratze itzela dago, bai eta kontzertuak antolatzen dituzten lokalena ere, mundu lehiakor honetan horien eta hauen beharrak bat egiten dutela. Eta gu, publikoa, behin eta berriro eta beste
|
hitzetan
izendatuak izanik ere, kontsumitzaile desiratuak, bata zein bestearentzat. Baina gure artean ere lehia bat dago.
|
|
|
immigrazioa eta emigrazioa. Joaten direnak emigrante
|
hitzarekin
izendatzen dira; etortzen direnak, berriz, immigrante nahiz etorkin hitzekin. Azkenhamarkadetan, hainbat faktore direla eta, asko ugaritu dira migrazio fluxuak edo migrazio korronteak; adibidez:
|
|
2015
|
|
|
Formulatzean, egitura orokorrari jarraitu behar zaio. Nomenklatura tradizionalean anhidrido
|
hitzarekin
izendatzen ziren, baina IUPACek ez du gomendatzen sistema hori. Dena den, arrazoi historikoak direla-eta, nomenklatura hori ere ezagutzea gomendagarria da.
|
|
|
Lokal horretan herrialde musulmanetatik ekarritako eskulangintzaren, janariaren edo musikaren zenbait lagin ikusi ziren. Antolatzaileen helburua" islam"
|
hitzarekin
izendatzen dugun hainbat kulturen bizimoduen ikuspen bat eskaintzea zen. Kolaborazio gisa testu labur batzuk idatzi nituen; ahozko narrazio pare bat ere euskaratu nuen, panelen batean jartzeko asmoarekin.
|
|
|
Ez dute" Giza baliabidea" erabiltzen, bainan" Giza dohainak" edo" Giza talenduak". Errelitateak, dohain edo talendu
|
hitzekin
izendatua delarik, bertzerik dio. Ez du eginkizun praktika baten teknika gaitasuna bakarrik erraiten; bakotxak duen bere jeinua, bere jitea, bere nortasuna du erraiten.
|
|
|
Eta jendeen baitako eritasun horren deuseztatzearekin batera, euskal hitza ere desagertu bezala da gure hiztegitik. Nihaurek ere, funtsean, ez nuen ezagutzen, adiskide batek berrikitan jakinarazi arte lehengoek" hetika"
|
hitzarekin
izendatzen zutela tuberkulosia.
|
|
2016
|
|
|
Egungo artea, bestalde, arras zabaldua eta difuminatua topa dezakegula nolabait ikusi dugu testu honen sarreran (batik bat oraindik eskultura
|
hitzaz
izendatzen ditugun kode barreiatuetan), ekoizpen kultural eta publikoaren zenbait alderdi sozial, politiko eta ekonomikoetan eraginez, besteak beste (hala nola horri guztiorri «eskultura» deitzearen lizentzia onartzen duenarentzat). Bitartean, azken boladako joerek erakutsiko digute arteak mundu mailan edota nazioartekoan jakintza produzitzeko balio duela, eta hortik letorke goiko puntuan aipaturiko urgentzia:
|
|
2017
|
|
|
arteko muga harremanak xahutuz. Kontu egiten du batez ere XX. mendeko 80ko hamarkadatik gaurdaino (postmodernitate
|
hitzaz
izendatutako garaian) eskulturaren eta diseinuaren limiteen desagertzearen edo nahastearen hamaika eredu ditugula bai artean baita objektu erabilgarrietan ere. Eginbehar horretan asmo eta funtzio erabilgarri zein estetikoarekin sortutako objektuak aukeratzen dira adibidetzat, dekorazio hutsala diren beste batzuetatik bereiziz.
|
|
|
Lurraldea ez baita ezer haren gainean dabilten gorputzik gabe. Lurraldea ez da ezer inork zapaltzen ez badu, inoren begiek ikusi eta zedarritzen ez badute, inoren
|
hitzek
izendatzen ez badute, inork abegitzat jotzen, inork kontatzen, marrazten, kantatzen, aldarazten ez badu, ez da ezer inoren arimak sentitzen ez badu. Lurraldea ez da ezer bertan gurutzatzen den gorputzik gabe.
|
|
|
Horrek guztiak, bada, ez digu inola ere bazterrarazten Bestea objektu deneko eremua. Gehienez ere, objektibotasun mota berezi baten aurrean gaude, Husserlek ‘absentzia’
|
hitzarekin
izendatzen duenetik gertu, nahiz eta ez duen azpimarratu Bestea definitzen dela ez kontzientzia baten absentzia bezala nik ikusten dudan gorputzari buruz, baizik eta nik atzematen dudan munduaren absentzia bezala, hain zuzen, mundu horretaz dudan pertzepzioaren baitan bertan. Bestea da, maila horretan, munduko objektu bat munduak defini dezan uzten duena.
|
|
2018
|
|
|
Adiskidantza lana hiru zatitan banatzen da, eta latinezko
|
hitzekin
izendatu du haietako bakoitza, bi musikarien arteko partaidetza nola edo hala itxuratuz: Moto perpetuo, Imago eta Velox.
|
|
2019
|
|
|
emakume dira, gizaki guztien artetik, era arbitrarioan, emakume?
|
hitzaz
izendatu diren horiexek bakarrik; bereziki, emakume estatubatuar askok pentsatzen dute emakumeak, emakume gisa, ez duela lekurik izango aurrerantzean; hala, atzeraturik dabilen baten batek oraindik uste badu emakumea dela, adiskideek aholku emango diote psikoanalisia egiteko, obsesio hori bazter dezan. Modern Woman:
|
|
|
haiekin oheratutako gizonek berek. Izutu egiten ditu pentsatzeak nola aurkeztuko lituzketen, nolako
|
hitzez
izendatuko.
|
|
|
Egoerekosatzen dute esperientzia mota guztien oinarrizko unitatea eta inguratzen gaituen esperimentatutako munduabezala definitu daiteke hau. , egoera
|
hitzarekin
izendatzen duguna ez da isolatutako objektu bat edo gertakizunbat edo gertakizunen multzo bat. Guk inoiz ez dugu esperimentatzen isolatutako objektu ezta isolatutakogertakizunen gaineko epaiketa formalik, testuinguruaren osotasun batekin harremanetan baizik.
|
|
|
Hego Amerikako herri amerindiarrek, roro
|
hitzarekin
izendatzen zituzten gizon emakumeek ahoskaturikoa errepikatzeko abilezia zuten kolore askotariko hegaztiak. Errepikatu bai, baina esan… Mende batzuk geroago, Paul Valery idazleak ere animalia horiengan erreparatuko zuen, horrenbeste errepikatzearen ondorioz beraien benetako esanahia eta izaera galtzen dituzten berbak deskribatzeko hitz loro adiera aukeratu zuenean.
|
|
2020
|
|
|
Ez, bereziki, Aritzek utziko zuen uneari: horrek ere eragiten zion, noski, baina ez zekien beldur
|
hitzaz
izendatzea ere merezi zuen, ondo baitzekien gertatu egingo zela, lehenago edo geroago; Brigitte eta Emmanuel salbuespena dira munduan, sexismoaren hamaikagarren erakusgarri gisa, alderantzizko ereduak, gizon zahar/ neska gaztearenak, askoz ere kasuistika zabalagoa aurkezten duen bitartean, oro har, maila guztietan, eremutik hasita goi kulturarenera. Ez, bere beldur nagusia lotuta zegoen Koldo, bat batean, lehen lauhilabeteko ikasle hartaz gogoratu, eta, zirtolari, harengatik galdetuko zion momentuarekin, bikote barneko txantxa pribatu moduan.
|
|
|
Edonola, erretiratuaren larritasuna Lizardi baten aberri grina edo Cernuda baten sexu irrika bezain errespetagarria zen, baita paper haiek idazteko tenorean ere. Gizonak irabazita zeukan egunsentiko zaldi hura bere gogokoen
|
hitzarekin
izendatzeko eskubidea, andrearen besoetaraino noizbait itzuliko zuen corcela bera. Agian Olcoz zain zegoelako ausartu nintzen samurkeria horiek esatera.
|
|
2022
|
|
|
Horren ordaina gaztelaniaz" jornalero" dugu. Beste leku batzuetan, alokari, jornalari erako
|
hitzekin
izendatzen da, edota soldatapeko, besalari(" bracero") bezalakoekin.
|
|
|
Ez, bereziki, Aritzek utziko zuen uneari: horrek ere eragiten zion, noski, baina ez zekien beldur
|
hitzaz
izendatzea ere merezi zuen, ondo baitzekien gertatu egingo zela, lehenago edo geroago; Brigitte eta Emmanuel salbuespena dira munduan, sexismoaren hamaikagarren erakusgarri gisa, alderantzizko ereduak, gizon zahar/ neska gaztearenak, askoz ere kasuistika zabalagoa aurkezten duen bitartean, oro har, maila guztietan, txutxu mutxuen eremutik hasita goi kulturarenera. Ez, bere beldur nagusia lotuta zegoen Koldo, bat batean, lehen lauhilabeteko ikasle hartaz gogoratu, eta, zirtolari, harengatik galdetuko zion momentuarekin, bikote barneko txantxa pribatu moduan.
|
|
|
Kafkak, hizkuntzaren poetika lagun, zomorro gisa irudikatu gintuen bere narrazio ezagunean. Zomorro
|
hitzarekin
izendatzen dut, generiko moduan, metamorfosiaren ondorioa, baina ze zomorro klase da, zehazki, Kafkak eskaintzen diguna. Kakalardoa, labe-zomorroa, ehunzangoa, drosofila?
|
|
2023
|
|
|
Baina, frantses abertzaletasunak bere mami bizi kasik guzia galdu ondoren, III. Errepublikaren garaian ez bazen desagertu, arrazoi bakarra zen ez zela beste deus gelditzen; Frantziarrek Frantziaz kanpo ez zuten deus zertan fidel egon; eta 1940ko ekainean, frantsesek denboraldi batez herria abandonatu zutelarik, agertu zen zein itsusi eta deitoragarri izan zitekeen fidelitate guzitik kanpo bizi den populu baten ikusgarria. Horregatik, geroxeago, Frantzia bakarrari dira berriro lotu; baina Frantziak berreskuratzen badu gaur burujabetza hitzarekin deitzen duguna, 1940 aitzin zegoen zailtasun bera berragertuko da; izan ere, Frantzia
|
hitzak
izendatuko duen errealitatea estatua da oroz gain izanen.
|
|
|
Maitasun benetakoak eta aratzak irrikatzen du beti egia osoan egotea, edozein ere izan dadin, baldintzarik gabe; beste edozein motatako maitasunak ororen gainetik asebetetzea irrikatzen du, eta horrenbestez gezur eta erru aukera da; berez maitasun benetako eta aratza da egiaren izpiritu. Izpiritu saindua da; izpiritu hitzarekin itzultzen dugun hitz greziarrak erran nahi du suzko hatsa, suarekin nahasitako hatsa; eta antzinaroan, izpiritu
|
hitzak
izendatzen zuen gaur zientziak energia deitzen duen nozioa. " Egiaren izpiritua" deitzen dugunak erran nahi du" Egiaren energia", alegia, egia indar ekintzaile bezala; maitasun aratza indar ekintzaile hori da, inolako kasutan, inolako preziotan, ez gezurrik ezta errurik ere nahi ez duen maitasuna.
|