|
2002
|
|
|
Jakina denez, dela generoari berari eman zaizkion izenengatik (novella, romanzo, nouvelle/ roman), dela luzera edo fikziozko edukiek definizioan izan zuten garrantziagatik, eleberri hitzarekin adierazten denaren inguruko bibliografia eta eztabaidak ugariak izan dira. E. M. Fosterren definizio ezagunetik hasi(" Eleberria luzera jakineko fikziozko prosa da; hau da, 150.000
|
hitz
inguru dituen testua") eta Bajtin, James, Gide, Benedetti, Sábato edo Kunderak eman dituztenetara, gauza bat da etengabe argi geratzen dena: generoaren beraren izaera malgua, edo, Barojak zioenari jarraiki, historian zehar generoak bereganatu dituen forma anitzak.
|
|
|
|
Hitz
inguru horietan guztietan, gizabanakoak eta gizataldeek, biziari aurreegiteko aurkitzen dituzten arazo eta zailtasunen arteko inplikazioa gertatzen da.
|
|
2004
|
|
|
325 Xabier Urdangarin Lasa: . Hizkuntzaren ekologiaren eginkizuna edo helburu nagusia,
|
hitzak
inguruari (gizarte inguruari batetik eta inguru fisikoari bestetik) nola egokitu zaizkion eta egokitzen zaizkion aztertzea litzateke. Hau da, gizatalde batek bere ingurua nola izendatzen eta interpretatzen du hizkuntzaren bidez?
|
|
2008
|
|
|
Euskaraz, ingelesez baino mila aldiz edo hamar mila aldiz gutxiago omen dagoenez1, gutxi gora behera mila miloi hitz izango dira sarean orain. Tamaina horiek zein handi diren erakusteko nahiko da jakitea liburu normal batean 100.000
|
hitz
inguru sartzen direla, pertsona kultu batek egunean 10.000 hitz edo irakurtzen duela, urtean 3,65 milioi hitz, eta 300 milioi soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain bere bizitza osoan. Beraz, beldurrik gabe esan dezakegu gaur egun segundo batzuen buruan euskaraz eskura dezakegun testu guztia irakurri nahiko bagenu 3 aldiz edo bizi ginatekeela, edo 3.000 aldiz bizi ingelesez dagoen testua irakurri ahal izateko.
|
|
|
Euskaraz, ingelesez baino mila aldiz edo hamar mila aldiz gutxiago omen dagoenez, gutxi gora behera mila miloi hitz izango dira sarean orain. Tamaina horiek zein handi diren erakusteko nahiko da jakitea liburu normal batean 100.000
|
hitz
inguru sartzen direla, pertsona kultu batek egunean 10.000 hitz edo irakurtzen duela.
|
|
|
LEGE bi corpusa (Deustuko Unibertsitatea) eta Eroski ren Consumer aldizkariaren españolgalego catalán euskara corpusa. Deigarria da, gainera, bi corpus horiek CLUVI Corpus Lingü� stico da Universidade de Vigo gunean egotea3 Lehenak 2,4 milioi
|
hitz
inguru ditu guztira, eta bigarrenak 5,6 milioi. Azkenik, EHUko Euskara Zerbitzuak argitaratzen dituen liburuen itzulpenen kontsulta eskaintzen du (jatorrizkoa eta euskarazko itzulpena) 4.
|
|
|
Lehen urrats garrantzitsu horretan tradizioa, ondare lexikala, hartu da oinarritzat. Lehen urratsa amaiturik, 22.000
|
hitz
inguru finkaturik, bigarren urratsean beste hainbeste hitz finkatu nahi ditu Euskaltzaindiak. Finkatze hori gehienbat grafiari dagokio, ez hainbeste hitz horiek dituzten adierei edo esanahiei.
|
|
|
Baina ezinbestekoa dugu
|
hitzaren
ingurua aztertzea, diskurtsoaren ezaugarriak kontuan izatea eta alderdi pragmatikoa ere gogoan hartzea; izan ere, espezialitateko jakingaia espezialitateko lexikoaren eta lexiko orokorraren bidez adierazten da (Tercedor 2000) eta adierazpen horretan garrantzi handia du fraseologiak.
|
|
2009
|
|
|
Indargune nagusiak aipaturiko bi batzorde ahaldunduak eta informatika alorra direla uste dut. Bi urteren buruan beste 12.000
|
hitz
inguru normalizatuko dira, eta lehen definiziozko hiztegi ofiziala kaleratuko. Bestalde, Euskaltzaindia, informatika bidez orain arte egindako lanak jendearen esku jartzen ari da.
|
|
|
Lehen itzulian forma erabilienak edota hedatuenak jasota eta erabakita gelditu dira, baina erabilera urriagokoekin lanean ari da, 1997 urtetik, Hiztegi Batuko batzordea. Euskaltzaindiak bigarren itzuliko hitz edo formak onartu, osatu eta argitaratzean, guztira 40.000
|
hitz
inguru izan ditzake Hiztegi Batuak.
|
|
|
Euskaraz, ingelesez baino mila aldiz edo hamar mila aldiz gutxiago omen dagoenez3, gutxi gorabehera mila milioi hitz izango dira sarean orain. Kopuru horiek zein handi diren erakusteko, nahikoa da jakitea liburu arrunt batean 100.000
|
hitz
inguru sartzen direla. Kalkulu azkar bat eginda, 10 mila liburu betetzeko adina hitz dauzkagu euskaraz sarean.
|
|
2010
|
|
|
Lucca hirian sortu zen Nicolao Landuchio italiarrak Euskararen lehenengoetariko hiztegi bat prestatu zuen Araban 1562 urtean Dictionarium linguae cantabricae (Bocabularioa ezqueraz jaquiteco eta ezqueraz verba eguiteco). Hiztegiak 6.000
|
hitz
inguru dauzka eta hiru berriemaile arabarren laguntza izan zuen osatzeko; adituen arabera, hitz urbano ugari dituenez, Gasteizen bildua izan daiteke.
|
|
2011
|
|
|
SINONIMOEN HIZTEGIA (Aukeraketa bidez 3.500
|
hitz
inguru hartuta).
|
|
|
Oro har, euskalkien eragina kontuan hartuta (ezinbestekoak dira zenbait kasutan: aitona/ amona/ aitajaun?) 1.128
|
hitz
inguru ditugu euskaraz gutxieneko maila lortzeko jakin beharrezkotzat jotzen direnak, hau da, izar bikoak[**]. Oso beharrezkoak, hau da, izar batekoak[*] ordea, 1.728 inguru.
|
|
|
Oskillasok euskaldunen analfabetismoari aurre egiteko zenbait proposamen egin zituen. Esate baterako 100.000
|
hitz
inguru izango zuen kultur hiztegia egitea planteatu zuen. Baina berak Gaizka Barandiaranek ez bezala, bide garbizalea ez zuen egoki ikusten, ulergaitza zelako, euskara errazaren alde eginez.
|
|
2013
|
|
|
Txakurrek 165 giza
|
hitz
inguru bereizten dituzte, arazo errazak konpontzeko gai dira eta bost arte zenbatzeko gai dira
|
|
|
Hiru urteko haur batek 900 hitz maneiatzen ditu Izenordainak, preposizioak, galdera sinpleak erabiltzen dituzte, kontuetarako intonazio zuzena erabiltzen dute, eta pluralak eta zenbait aditz konjugazio erabiltzen dituzte. 900
|
hitz
inguru ditu hiztegi horrek. Hiru urtetik aurrera, haurraren komunikazioa askoz ere arinagoa da.
|
|
|
Ustekabeko laztan iletsuak, lansaio gogor baten ondoren suspertzen direnak; katuaren zurrunbiloak, lagun ilunekin eta lagun ilunekin hitz egiten dutenak. Jabeek esaten dutena ulertzen duten katuak Katuen jabeek diote beren felidoak 13 giza
|
hitz
inguru direla Bost jabetik batek uste du bere katuak ahalegin errealak egiten dituela berarekin hitz egiteko edo komunikatzeko, soinuen bidez (maulidoak eta ronroneoak, batez ere), baina baita gorputz felino bidezko hizkuntza adierazgarriaren bidez ere. Animalien komunikazio eskuliburu honetan, besteak beste, aurpegi keinuak eta gorputzaren jarrerak agertzen dira.
|
|
2014
|
|
|
Merkataritza sare zabala osatzeaz gain euskal aizkorak azaldu dira amerindiarren ehorzketa sakratuetan, Kanadan oso barrena berezko hizkera ere sortu omen zen, euskara eta amerindiarren algonkin hizkuntzen arteko pigdina. Hala, adesquidex adiskidea zen eta orignac oreina; tamalez lengoaia berezi haren 30
|
hitz
inguru baino ez dakizkigu egun.
|
|
|
–Nik esaten dizudana idatzi eta sinatzen baduzu, berrehun
|
hitz
inguru izanen dira?, itsasargiraino igeri egin eta laguntza eskatuko dut. Ez baduzu halakorik egiten, Jainkoak lagundu gaitzala, itsasoan galduko baikara!
|
|
2015
|
|
|
Guztira, 628 somatismo eta 654 binomio erauzi ditugu 3,5 milioi
|
hitz
inguru dituen AleuskaPhraseocorpusetik, eta honako itzulpen aukeretan oinarrituta aztertu ditugu:
|
|
|
Artikulu honek alemanetik euskaratutako unitate fraseologikoen itzulpena izango du aztergai. Horiegin ahal izateko, 3,5 milioi
|
hitz
inguru dituen corpus digitalizatu, lerrokatu eta eleanitza sortudugu, AleuskaPhraseo corpusa, alegia. Itzulpen moduak hau da, sorburu eta xede testuaren artekoharremanak berebiziko garrantzia dauka gure kasuan, itzulpen asko batez ere haur eta gazte literaturan (HGL) zeharka, zubi bertsio batetik abiatuta, egin izan direlako, eta egiten direlako.
|
|
2016
|
|
|
Softwareak burututako analisiaren lehenengo urratsa corpusa Testuinguruko Oinarrizko Unitateetan (Elementary Contextual Units, ECU) banatzea izan da, zeintzuk esaldi batez edo biz osatuta dauden (30
|
hitz
inguru) (Kronberger eta Wagner, 2000). ECUak eta hitz erroak gurutzatu egin dira kontingentzia taula bat sortzeko, zeinek hiztegiaren banaketa azalduko duen ECUekiko.
|
|
2017
|
|
|
maiztasun minimo batekin errepikatzen badira (gutxienez lau aldiz lehenetsita dagoelarik) Alcestek erroetara laburtuko ditu. Analisiaren lehenengo urratsa corpusa Testuinguruko Oinarrizko Unitateetan (Elementary Contextual Units ECU) banatzea izan da, zeintzuek esaldi batez edo bitaz osatuak dauden (30
|
hitz
inguru). ECU ak eta hitz erroak gurutzatu egin dira kontingentzia taula bat sortzeko, zeinek hiztegiaren banaketa azalduko duen ECU ekiko.
|
|
|
Morfologian eta sintaxian ere ugari aurkitzen ditu kidetasunak, baina lexikoari eskaintzen dio orrialde gehien. Bi mila
|
hitz
inguru jorratzen ditu, eta bakoitzean saiatzen da hizkuntza indoeuroparretan hoskideak edo zentzukideak bilatzen, eta etimologia ere proposatzen edo iradokitzen du askotan, nahiz eta gehienetan adibideak begien aurrean jartzera mugatzen den, aukerarik egin gabe.
|
|
|
" Erlijio arlo honetan atal asko dugu aztergarri ditugunak. Esate baterako, ara
|
hitzaren
ingurua. Ikerketa sakon bat eginez, erlijio zaharrari guztiz lotua ageri zaigu.
|
|
2018
|
|
|
Borroka feministaren harira idatziriko zure artikuluko azken
|
hitzaren
inguruan gogoetatu nahiko nuke: etsaia.
|
|
2019
|
|
|
Jolasa zabaldu, eta ekarpenak egiten hasi zitzaion jendea. Dagoeneko mila
|
hitz
inguru jaso ditu, eta ez du itxi zerrenda.
|
|
|
Jolasean, Hondarribiko hitzak biltzen hasi zen Ketxus Ponce (Hondarribia, 1968). Jolasa pasio bilakatu zen gero, eta mila
|
hitz
inguru jasoak ditu jada. Facebooken partekatzen ditu tarteka, baina denak argitaratzea da helburua; herritar guztien eskura jarri nahi ditu Hondarribiko hitzak.
|
|
|
Irakurri ahala ulertzen ez dituzuen hitzen hiztegitxo bat osatuko duzue eta hiztegian begiratu ostean, zuen hitzekin alboan esanahia jarriko duzue. Pertsona bakoitzari ezagutzen ez dituzuen 10
|
hitz
inguru txertatzea eskatuko zaizue.
|
|
|
EHHE osatzeko jarraitu dituzten irizpideak ere argitu ditu Lakarrak: . Hitzen hedadura geografiko zahar eta berria, lekukotasunen kantitate eta kalitate historikoa, haien antzinatasuna protohistorian eta historiaurrean, oinarrien emankortasun lexiko eta morfologikoa,
|
hitzon
inguruan sortutako bibliografiaren kantitatea eta kalitatea. Hori dena izan dugu kontuan?.
|
|
|
Softwareak burututako analisiaren lehenengo urratsa corpusa testuinguruko oinarrizko unitatetan (Elementary Contextual Units, ECU) banatzea da, zeinak esaldi batez edo biz osatuta dauden (30
|
hitz
inguru) (Kronberger eta Wagner, 2000). ECUak eta hitz erroak gurutzatu egin dira kontingentzia taula bat sortzeko, zeinak hiztegiaren banaketa azalduko duen ECUekiko.
|
|
2022
|
|
|
Dena den, azpimarratzekoa da emaitza horiek ez datozela bat APAren iradokizunarekin (2020); izan ere, APAk dio laburpen zientifikoek 250
|
hitz
inguru izan behar dituztela. Era berean, desberdintasun esanguratsuak daude ingelesezko eta gaztelaniazko antzeko ikerketetan lortutako emaitzekin alderatuta.
|
|
2023
|
|
|
Imagen: Tatiana Syrikova 18 hilabetetik 24ra Bi urterekin, 50
|
hitz
inguru erabiltzen ditu, baina 300 bat ulertzen ditu. Horietako hiru konbinatzen ditu perpaus bakun bat egiteko, eta horretarako substantiboak (katua, mugikorra, nene, begia), aditzak (jolastea, jatea), adjektiboak (hegaluzea) eta adberbioak (gehiago) erabiltzen ditu.
|