|
2001
|
|
|
Ez dut hemen euskal hiztegirik, baina badirudi hitz berria dela. Horrela balitz, eta bestela baldin bada barka, beharrik gabe asmatua dirudi, gure artean saietera euskal
|
hitz
ezaguna baita oraindik, antzinako leiho mehar horietakoa adierazteko. Eta 313 orrialdeetan aipatzen den biolaren erdal kide jatorra ez zen viola, vihuela baizik.
|
|
|
ez dela filologo jakintsuentzat asmatua batik bat. Ale bakoitzak sarreran Axularren
|
hitz
ezagunak lekarzke: " Eztut liburutto haur letratu handientzat egiten.
|
|
2004
|
|
|
Biharamunean Gorteko lau" Besoak" (Eliza, Nekazariak, Aiton semeak eta Burgesia) Porvoo’n alkarturik, menpetasuna ziñegin zioten.
|
Hitz
ezagunak erabiliz" errege pertsona bakuntasun huts" bat sortu zala idatzi zan; eta horrela abiatu zan Errusia’ren jabealdia. Halere ziñegite beretik hasi ziran errusitarren saldukeriak:
|
|
2006
|
|
|
Hori han topatu genuen, Mongoliako azken herri hori ezagutu genuenean, Chatan. Hango bi kiderekin joan ginen mendira, eta egun gutxi izan ziren zaldian ibiltzen pasa genituenak, baina nahikoak guk eta haiek elkar ulertzeko, nahiz eta
|
hitz
ezagun bat bera ere izan ez. Guretzat garrantzitsua izan da hori, nola senti gaitezkeen hain hurbil hain urruneko jende batekin.
|
|
|
Suaren inguruan eman genuen egun bat, eta han komunikazio oso bat sortu zen. Azkar, bagenituen
|
hitz
ezagun batzuk, «yuyaptigin» haiena, «eskerrik asko» eta «ez horregatik» gureak. Beti osatzen da bi hizkuntzen artean zubiren bat, jolas bat ere badelako komunikazioa, besteak zer esan nahi dizun, zuk zer esaten diozun...
|
|
|
Data bat konbinazio bat da zenbaki mugatuak eta, beraz, hesi erraza hausteko. Ez erabili
|
hitz
ezagunak. Hiztegi digitala datu basea da online, eta ‘cracker’ batek ordenagailu bat eta pixka bat besterik ez du behar erabili ohi diren hitz guztiak probatzeko eta emateko denbora zuzena.
|
|
2007
|
|
|
Etengabeko prestakuntza, eskaintza berriei erantzuteko prestatu beharra, kalitatea, eguneratzea, oso
|
hitz
ezagunak bihurtzen ari dira euskaltegietan. Zerbait mugitzen ari den seinale da hori nire ustez.
|
|
|
Flysch.
|
Hitza
ezaguna da, eta askori Zumaiako labarrak etortzen zaizkie burura hura entzundakoan. Baina, berez, ez da Zumaiako berezitasun bat, askoz ere orokorragoa da.
|
|
2008
|
|
|
Nokiak dagoeneko ez dira existitzen, industrializazio basatiak Finlandiako lakuetan bizi ziren ugaztun igerilari horiek desagerrarazi zituelako. Baina, paradoxikoki, nokia da mundu guztian suomierazko
|
hitzik
ezagunena.
|
|
|
Gai horretan, betidanik agertu izan dira elkarren kontrako bi ulerkera: ...tea, jatorrizkoa zein gertatze bidezkoa, enpresa txiki eta ertainen eskakizunei aurre egiteko bide juridikoa baino ez da; beste batzuentzat, haatik, pertsona bakarreko sozietatea aukera orokor moduan aintzatestean, legegilearen zintzotasuna goraipatu behar da, hori berori egin behar duelako errealitatea eta zuzenbidea bat ez datozela ikusten duen edozein legegilek? 1951ko Legearen zioen azalpeneko
|
hitz
ezagunak erabilita?. Bigarren ulerkera horren ildotik, zuzenbide berri honek, pertsona bakarreko erantzukizun mugatuko sozietatea onartu eta arautu ez ezik, pertsona bakarreko sozietate anonimoa ere arautu behar du, eta hori legean bertan sartu litzateke, egun Sozietate Anonimoen Legeak sozietate publikoei begira jasotzen duen salbuespena erregela orokor bihurtuz.
|
|
|
Eskeletoarekin topo egin eta horrelako gauzetan pentsatzen hasi zirenetik, beren ahotsak gero eta isilagoak egin ziren, eta ordurako ahapeka ari ziren ia, halako moldez non hizketa hotsak doi doi urratzen zuen basoko isiltasuna. Batbatean, gure aurreko zuhaitzen artetik, ahots mehe, txorrotx, dardarati batek doinu eta
|
hitz
ezagun haiei ekin zien:
|
|
|
–Euskal Herria herri asmatua da?.
|
Hitzok
ezagunak egingo zaizkio irakurle bati baino gehiagori. Ez da harritzekoa, esaldia ez baita berria, ez hurrik eman ere; aspalditik zabaldua dago, zabaldu egin dute, eta edozein hedabidetan aurki dezakegu:
|
|
|
Barga> (lur-saila, erreg. 2409 Barga>
|
hitza
ezaguna da Ergoienan Naf.) eta bestetan toki menditsu> > eta garai> > bezala). Bargadilla> > (lur
|
|
|
|
Hitzak
ezagun (samarr) ak zaizkigu, baina esanahia ulertezina zaigu sintaxia dela bide, izenen zama izugarriak eta horien arteko lotura nola hala bideratu nahi eta ezinak sortzen baitu arazoa.
|
|
|
– Amigo.> Gaztelaniazko
|
hitz
ezagunean oinarrituta sortu den euskal oikonimoa: Amigonea> (Lesaka).
|
|
|
Lehenengo aldiz ikusiko balituzte bezala idazten dituzte ortografia arbitrarioa duten
|
hitz
ezagunak eta irregularrak.
|
|
|
– Haur batzuk gai dira ortografia zaileko
|
hitz
ezagunak ongi idazteko, baina arazoak dituzte ortografia errazeko hitz ezezagunak edo sasi hitzak idazteko.
|
|
|
– Beste batzuek, berriz, ongi idazten dituzte ortografia errazeko sasi hitzak edo hitz ezezagun erregularrak, eta arazoak dituzte ortografia anbiguoa duten
|
hitz
ezagunak idazteko.
|
|
|
– Ongi idazten ditu
|
hitz
ezagunak.
|
|
|
Irudi oroimena ebaluatu: ortografia arbitrarioko
|
hitz
ezagunak eta hitz irregular ezagunak idatzi behar ditu edo irudi geometriko ezezagunak ikusi eta gero buruz marraztu behar ditu.
|
|
|
–
|
Hitz
ezagunak idazteko arazorik ez dute, baina hitz ezezagunak edo sasihitzak idazteko bai.
|
|
|
Dislexia fonologikoa duenak ezin ditu hitz ezezagunak eta sasi hitzak irakurri, baina arazorik gabe irakur ditzake
|
hitz
ezagunak. Azaleko dislexia duenak, berriz, arazorik gabe irakurtzen ditu sasi hitzak edo hitz ezezagunak, baina hitz ezagunak irakurtzeko bide fonologikoa edo zeharkako bidea erabili behar du.
|
|
|
Dislexia fonologikoa duenak ezin ditu hitz ezezagunak eta sasi hitzak irakurri, baina arazorik gabe irakur ditzake hitz ezagunak. Azaleko dislexia duenak, berriz, arazorik gabe irakurtzen ditu sasi hitzak edo hitz ezezagunak, baina
|
hitz
ezagunak irakurtzeko bide fonologikoa edo zeharkako bidea erabili behar du. Azaleko dislexia dutenek nahasi egiten dituzte soinu berdina eta ortografia ezberdina duten hitzen esanahiak (adibidez, haur eta ahur hitzen esanahiak).
|
|
|
Ikusmenaren bidea, bide ortografikoa edo bide zuzena aukeratzen bada, gordailu grafemikotik, zuzenean eta azkar hartzen dugu hitza.
|
Hitz
ezagunak irakurtzeko eta idazteko erabiltzen da bide ortografikoa. Aktibatu behar den hitza aurretik oroimenean egotea eskatzen du bide horrek.
|
|
|
Lexiko ortografikoan indar handia du
|
hitz
ezagunen errepresentazioak.
|
|
|
|
Hitz
ezagunak idazteko aukera ematen digu bide lexikoak.
|
|
|
– Ortografia arbitrarioko
|
hitz
ezagunak idatzarazi. Arazo zentralak
|
|
|
Idazten eta irakurtzen ikasten era sistematikoan hasi baino lehen ere, haurrak gai dira
|
hitz
ezagun batzuk osotasunean ezagutzeko, haien ezaugarri pertzeptiboei, ingeradari eta itxura globalari begiratuta. Estrategia logografikoaz idaztean, hitzaksentazioak dira esaldiko hitzen adierazleak; ez zaie ematen garrantzirik letren orde identifikatzeko ezaugarri grafiko nabarmenenak erabiltzen dira; irudizko erreprenari eta faktore fonologikoei; errepresentazio sistema lexikala da, hitzak osotasunean hartzen dira-eta.
|
|
|
Zuzenbidearen filosofiaren hitzaurrean agertzen diren
|
hitz
ezagun eta eztabaidatuak Hegelen filosofia guztiarentzat dira baliagarriak: " Razionala dena erreala da eta erreala dena razionala da".
|
|
2009
|
|
|
Testuari dagokionez, ez dute irudi figuratiborik erabiltzen, soinuak du garrantzia, berba ezagunen antzekoak baina berba horiek esan gabe. Batzuetan badira
|
hitz
ezagunak ere tarteka, baina hots hitzak dira nagusi, erritmoarekin batera poemari eduki sentsitiboa ematen diotela.
|
|
|
Gure. Ttunkurrunku? halakoekin alderatzen badugu, onomatopeiak eta
|
hitz
ezagun bat behintzat identifikatzen ditugu; hurrengo pauso batean gaude inondik ere, baina hari bereko kantuez ari gara, zeren ezaugarri nagusia emo zio edo sentipen baten adierazpena baita, eta egoera hipnotiko bat sortzea. Lirikarik antzinakoenaren jatorria ikusten du Bowrak halako piezetan, hots, poesiaren jatorria.
|
|
2010
|
|
|
Irakurtzen hasi eta berehala susmoa.
|
Hitzak
ezagunak egiten zaizkit. Ezagunegiak.
|
|
2012
|
|
|
Gai hau modu formalean aztertu balitz ere, Barakaldoko gizartearen euskararen bilakaera historikoari buruzko pertzepzioa orokorrean bi joeratan banatzen dela esan liteke; alde batetik, ezkerraldean orokorrean inoiz ez dela euskaraz hitz egin uste dutenak, hots, patxi Lopez lehendakariaren
|
hitz
ezagunei jarraitzen dietenak: eta beste alde batetik, euskara espainiar etorkinak etorri zirenean galdu zela uste dutenak. hasierako atalean azaldu bezala, biak dira uste okerrak, baina Barakaldoko biztanleen artean sarritan entzun daitezkeen adierazpenak dira.
|
|
|
–Uste dugu gizaki guztiok dugula gure azken
|
hitzak
ezagunak izateko eskubidea, eta guk antolatutako txapelketa aplikazioa ezagutarazteko erarik onenetarikoa izan daiteke?, esan du Eran Alfonta Willoockeko fundatzaile eta kontseilariak.
|
|
|
Ez dut hemen euskal hiztegirik, baina badirudi hitz berria dela. Horrela balitz, eta bestela baldin bada barka, beharrik gabe asmatua dirudi, gure artean saietera euskal
|
hitz
ezaguna baita oraindik, antzinako leiho mehar horietakoa adierazteko. (LIB II:
|
|
|
4 urratsa:
|
hitz
ezagunekin osatutako kontakizunak, liburua osatzen duten sei laminako esaldi bakar bat idatziz.
|
|
2014
|
|
|
Fracking
|
hitza
ezaguna egiten zaigu, baina agian komeni da azaltzea zer den.
|
|
|
|
Hitzok
ezagunak egin zaizkio Estherri. Ezagunegiak.
|
|
|
Krisia eufemismo edo metaforetan ezkutatzen ez den hitz horietariko bat da, hutsik ez dagoen
|
hitz
ezaguna, mailukada batez bere etorrera iragartzen duen mamu beldurgarria. Krisia norberaren mundua hankaz gora jar dezakeen gertakizun katastrofikoa da, oso gutxik desiratu dezaketena.
|
|
|
Horrela, hiru
|
hitz
ezagun ditugu
|
|
2015
|
|
|
|
hitz
ezagunik gabea.
|
|
|
Zelulak, bizidunak, ekosistemak?
|
hitz
ezagunak dira zuretzat. Terminoak eta horien inguruko
|
|
|
Estraperlo
|
hitza
ezaguna bilakatu zen Espainia osoan. Strauss eta Perlo hitzekin osaturiko akronimoa zen, hauek negozio handiak burutzeko asmoz Espainiara iritsitako holandar jatorriko bi bazkide zirelarik.
|
|
2016
|
|
|
Ikaragarri maite dut hiztegiak kontsultatzea. Baina sarri sorpresak hartzen ditut
|
hitz
ezagunak begiratzean, askotan uste baino adiera gehiago dauzkatelako. Zenbaitetan, gaztelaniako ordaina topatutakoan, ez nago hiztegiak emandakoarekin konforme, zehatz mehatz ez duelako bat egiten buruan dudan kontzeptuarekin.
|
|
|
Pastoral
|
hitza
ezaguna dute Proventza eskualdean. Eskualdeko pastoralek drama liturgikoetan dute jatorria, hemezortzigarren mendean hasi ziren garatzen eta Eguberri kari ziren antolatzen Jesus haurraren sortzea antzerkietan emateko.
|
|
|
|
Hitz
ezagunak ulertzen ez baditu.
|
|
|
Zelulak, bizidunak, ekosistemak&
|
hitz
ezagunak dira zuretzat. Terminoak eta horien inguruko hainbat ezaugarri ikertzera zoaz, eta horretarako hegaztien mundu ikusgarria aztertuko duzu.
|
|
2017
|
|
|
Bizitza eta naturak beraien aroetan etengabeko gurpilari eraginez, inguru miresgarri zein bortitz hau aunitz kolorez margotzen dute etengabe, bertako bizidunen gogoak ere dantza horren partaide direlarik, eta oraindik ere, bazter hauetan Maxkarada
|
hitza
ezaguna ez zenean, hainbat pasarte gertatu ohi ziren, ikurra betirako utziko zutenak, delako antzezpen erritual horretan.
|
|
|
Arabako lekukoetan ere agertzen da, Landucciren, Lazarragaren, Betolatzaren eta Albenizen izkribuetan; Gamizen bertsoetan hitz lehiakide duela. Gaur egun
|
hitz
ezaguna da Deba ibarreko iparraldean: Debabarrenean eta Antzuolan.
|
|
|
Iparraldeko eta Hegoaldeko taldeendatuak alderatzean ikusi da Iparraldeko hiztunentzat hitz gehiago direla ezezagunak(% 10 vs% 1,5, p<, 0001). Hala ere,
|
hitz
ezagunak aintzat hartzean irudikagarritasun puntuazioa oso antzerakoa da: Iparraldeko hiztunen artean batez beste 6,25 eta Hegoaldekoen artean 6,26 Bestalde, bi taldeen arteanadin kopuruan alde esanguratsua egon arren (Iparraldekoak zaharrago, p <, 0001), ez dagokorrelaziorik adinaren eta hitz ezezagunen kopuruaren artean, ezta oro har adinaren etairudikagarritasun puntuazioaren artean ere... Hala, bi hiztun taldeen arteko hitz ezagutzari buruzkoaldea Ipar Euskal Herrian euskarak duen estatusari zor dakiokeelakoan gaude; ez da ofiziala, hainbatesparrutan normalizatu gabe dago eta euskara estandarraren erabilera ez dago Hegoaldean bezainhedatua.
|
|
|
Eufemismoak publikoki erabiltzeko" desegokitzat" jotzen diren hitzentzat bilatzen diren ordezko hitzak dira. Zalantzarik bada, ordea,
|
hitzik
ezagunenak eta adostuenak erabiltzea lehenesten da. Hizkera sexista, berriz, ikuspegi sexista islatzen duena da.
|
|
2018
|
|
|
Hainbatetan berariaz urrundu gara gure proposamen honetan Etxeparek erabilitako lexikotik ere, arras aberasgarri iruditu baitzaigu orrialde bikoitietan agertzen ziren jatorrizko hitz, aditz edo esamolde zenbait (jaugin, engustazu, mezu nenzan...) esparru semantiko bereko ordain desberdinez edota ezagunagoen bidez eskaintzea orrialde bakoitietan. Baita jatorrizkoan leku bezain
|
hitz
ezagunak agertu direnetan ere, ez baitugu uste parean toki jartzeak inoren ulermenari kalterik egin diezaiokeenik, alderantziz baizik. Denak kode bateratukoak badira ere, elkarren osagarri izan litezkeela pentsatu dugu.
|
|
2019
|
|
|
Ez dakit nondik datorkeen toponimo hau. Apote
|
hitza
ezaguna da Sakanan," aketz" aren esanahiarekin erabiltzen delarik. K. Izagirrek (1967, 51) horrela jaso zuen Altsasun:
|
|
2020
|
|
|
Amerikaren natur eta giza arpilatze masiboak bazuen nolabaiteko baliokiderik Europan. XVIII. mendean lur komunalen pribatizazio eta itxiturei ekin zitzaien, Ingalaterran enclosure
|
hitzarekin
ezagun zirenak eta 1820 artean herrialde hartako lurren %30" itxi" zen. Euskal Herrian ere" larre parteak zerratzerat" (13) eman ziren, baina desamortizazio horiek konplexutasun handia izan zuten eta gatazkak asko luzatu ziren.
|
|
|
Indijena arraza fin batekoak. Bere hiz kuntzak bazituen
|
hitz
ezagun batzuk Keolaren belarrientzat, horregatik ez zen zaila elkar ulertzea. Gainera gizonak oso begikoak ziren, eta emakumeak prest zeuden beti konplazitzeko.
|
|
|
Flamenkera entzun behar harek nazkatu egiten zuen: farragarri ere iruditzen zitzaion
|
hitz
ezagun askoren akabera flamendarrek nola" aldatzen" zuten; Elsa' ren ustez," frantsesetik berezi nahi eroan". Jende asko bildu ohi zan hara:
|
|
|
ez nuen uste egoera honetara iritsiko ginenik. Koronabirus
|
hitza
ezagun egiten hasi zitzaigun lehen asteetan konbentzituta nengoen faktore sozialek azal zezaketela fenomenoaren hedapena.
|
|
2021
|
|
|
Hala, esku artean duzun lana ekarpen handia dela esatean,
|
hitzak
ezagunak egiten zaizkit belarrian. Ezagunegiak, ekarpen handiak ez ziren lanei lotuta gehiegitan entzunak.
|
|
|
Bartzelonarako bidea hartuta eta hegazkinean emaztearen Gizon maitemindua euskarazko bertsioan irakurtzen jarrita, itzulpena berea dela konturatzen da protagonista: "
|
Hitzak
ezagunak zaizkit. Ezagunegiak.
|
|
|
Luis Mari Zaldua Etxabe ikertzaile saiatuaren lanari hitzaurre gisako honetarako hitz batzuk harilkatu beharrean ikusi dut neure burua oraingoan. Ataka gaitzean egia erran, tituluak onomastika
|
hitz
ezaguna badarama ere, egilea paleo onomastikaz mintzo baita gehienbat, eta hori terra ignota da niretako. Iberiera, zeltiberiera, aitzineuskara, aitzinzelta eta ildo bereko beste ele batzuk espezialista guti batzuen eskura baizik ez dauden alorren etiketak dira, eta ni, argi eta garbi, ez nago horien artean.
|
|
2022
|
|
|
Horrelako hitz sorkuntzak hizkuntza baten dinamismo eta bizkor ta sunaren adierazgarri dira:
|
hitz
ezagun eta arrunt batetik abiaturik, aditza eta izen eratorri berriak sortzea, egoera berri edo berri ustekoak izen bereziaz izen datzeko. Gaztelania hizkuntza irudikor eta dinamikoa dugu.
|
|
|
—Maitea dugu
|
hitzik
ezagunena dudarik gabe, eta maitale berriagoa, ia XX. men dekoa.
|
|
|
Gaur egun hitz horren oinaz darabilgun
|
hitzik
ezagunena txitxi burduntzi dugu. Oraindino ere, inauteri aurreko igandean, gaztetxoek eta, basora edo landa batera joanda egiten duten otordu txikia izen horrekin ezagutzen da.
|
|
|
Bizkaitik Gipuzkoara jauzi egin ahala, Deba eta Urolako parte batean, antxintxika dugu
|
hitzik
ezagunena. Ume jolas baten sorrera duen hitza:
|
|
|
Batzuetan jartzen naiz etxetik begira, begiak jausten zaizkit leihotik behera. Lurrean salto eginez kanikak bailira, gaua etorri arte dibertitzen dira
|
hitzak
ezagun egin ziren 80 hamarkadaren hasieran euskal musikagintzan. Geroztik, Euskal Herriko hamaika txokotan entzun da Zenbait bertso xelebre abestiaren lehen bertsoa.
|
|
|
|
Hitzak
ezagunak gertatu zitzaizkidan, baina ezin izan nuen igarkizuna asmatu. Jokintxok begiak itxi zituen, gogoratzeko ahaleginean.
|
|
|
(Argia! Argi gehiago!) azken
|
hitz
ezagunak.
|
|
|
3 Bi
|
hitzen artean
ezaguna hautatzea aukeraketa eskasa da, baina okerragoa izan liteke. Izan liteke ezezaguna eta itsusia.
|
|
|
Platon, filosofia bataiatu eta Akademia asmatu zuena. Diogenes, jakintzaren konbentzioak eta boterearekiko erlazioak gorroto zituena eta tina batean biluzik bizi zena;" erotutako Sokrates", Platonen beraren
|
hitz
ezagunen arabera. Akademia eta tina, gizon prestigiotsua eta kale zakurra, ezagutza guztiak batasunean antolatzea eta errotik suntsitzea, hezkuntza eta desezkuntza, politika erreformatzeko xedea eta subertsioa:
|
|
|
hau da, komunikabideei. Edmund Husserlen
|
hitz
ezagunen arabera, filosofoa gizadiaren funtzionario egin zen. Baina Agnes Hellerrek kontra egin zionez, horrela filosofia jakintza profesionalizatu eta kalterik gabeko bihurtu zen, beste arriskugarritasun bat behar zuena.43 Nola aintzatetsitako existentzia akademikoan hala legitimatutako presentzia mediatikoan, filosofoa ohiko figura izatera pasa zen, batez ere Europako intelektualitatean eta erakunde zientifiko, mediatiko eta kulturaletan.
|
|
|
Haurrentzat idatziriko hizkuntzen corpusetatik ateratako
|
hitz
ezagunak eta esaldiak lortu dira eta horiek azkar kopiatzeko eskatu zaio.
|
|
2023
|
|
|
Azkenean, Jean Lacoutureren
|
hitz
ezagunei jarraituz, kazetariok ez gara pazientzia gutxiko historialariak baino. Eta, hortaz, historialariek darabiltzaten metodo eta teknologia asko erabiltzen ditugu guk ere, baita errealitateari aurpegi emateko modu bera ere, hein batean.
|
|
|
Laster, neba arrebek nekez ulertuko zuten solasaldian murgildu ziren gazte biak, matea eskuz esku pasatzen zela.
|
Hitz
ezagun eta ulergarriak –komunitatea, irratia, azterketak, kamioneta, batzarra... – inoiz entzun gabeekin nahasten ziren –ngillatun, ruka, machi... – bikientzat esanahirik ez zeukan soinu kate bat osatuz, eta biek batera kantaren zati bat abesteko baino ez zuten eten solasa:
|
|
|
Aurrenekoz zorroratu du aro bidaiariak. Izotzari buruzkoak solasbide, hiru
|
hitz
ezagun baliatzen dituzte: izotza, horma eta karroina.
|