|
2004
|
|
|
Zenbait administraziotan gainera urrunago doaz, eta funtzionario erdaldunari agintzen diote norbait euskaraz eginez badatorkio, euskaraz egiten duen funtzionario baten bila joan behar duela herritarrari zerbitzua emateko (Donostiako Udala, Osakidetza, urte amaieran edo indarrean jarriko denplanaren zirr iborroak dioenez). Gipuzkoako Diputazioa joan da euskaldunon eskubideen defentsan urrunen, eta berariaz debekatu berri die erdaldun huts diren funtzionarioei euskaraz datorkienei erdaraz
|
hitz
egin diezaieten eskatzea. " En erdera por favor" eskatzea debekatuta dago une honetan.
|
|
2005
|
|
|
Bi kolektiboetan gehiago erabiltzen da euskara hurrengo belaunaldikoekin[...] belaunaldi berekoekin baino[...]. Azken hauekin argi dago askoz gehiago
|
hitz
egin dezaketela euskaraz, beraz aurkitu da modua ohitura hori aldatzeko eta bitartean euskararen erabilera maila mantentzeko.
|
|
|
Duela urte gutxi batzuk Amaia Lasak aldarrikatzenzuen beste hizkuntza bat, eta orain Miren Agur Meabek egiten du hori, Azalaren kodea aldarrikatzen du berak, gorputzak
|
hitz
egin dezala nahi du, sentitzen duena azaleratuz. Iñaki Zubeldiak egiten duen Meaberen poesiaren deskribapena oso argia da:
|
|
2007
|
|
|
Horrela hasi zen euskal langileriaren bigarren eraketa historikoa; lehen eraketa 1890ean hasi zen, gutxi gorabehera, eta 1937 arte mantendu zen bizkor eta indarrez. Agian
|
hitz
egin dezakegu 1990etik aurrera beste prozesu batez, hau da, frankismoaren azken garaian ezagutu den langile mugimenduaren moldaketaz eta zenbait kasutan desagerpenaz, nahiz eta gaur egungo langileriaren eraketa historikoaz inolaz ere ezin den hitz egin (Majuelo 2000, 2004).
|
|
|
Nork
|
hitz
egin dezake kritikaz, kritikariak berak baino hobeto. Nork, Mari Jose Olaziregirekin batera sariak eman eta euskal literatura garaikidearen kanona egin duen Jon Kortazarrek baino?
|
|
|
Gure irudian ez da ageri geure lana, lanarekiko daukagun distantzia baizik (kopetilun edo barrez, ustetsua ala ezaxolatua, zimur bera da funtsean), hots, bat egiten dugu bisitariarekin, irakurlea ikusle bihurtzen dugu, hari so gu ere, magnifikatuak (hara, Susako estandean dagoen hori ez al da Elkarreko estandean daukaten argazki horretakoa? Saltzailea zela uste nuen...) eta aldi berean banalizatuak (beha iezadazu, zu lakoxea naiz, liburuak egitea aitzakia besterik ez da, tabernan identifika nazazun nago hemen,
|
hitz
egin genezake, idatzian bezain gozoagoa nauzu).
|
|
|
Lehenaren kasuan, isilik gelditu direnak ere izango ziren baina, ahoa zabaldu duten guztiek Zorionak zuri kantatzeko egin dute, eta nik ere bat egingo dut poz horrekin eta kantu horrekin. Euskadi Irratiaren lan txukuna zalantzan jarri gabe, luze eta zabal
|
hitz
egin genezake hedabideetan oro har (idatzizko, ikus entzunezko zein digitaletan) gure hizkuntzak duen tokiaz eta izan behar lukeenaz, baina hemendik kanpo geratzen den eztabaida da hori. Eta eztabaida baino gehiago, praxia behar duen arloa, bai sortzaile bai hartzaile garen aldetik.
|
|
|
Esaterako, kanonak paratzeko orduan, komisario politikoak, komisario kulturalak, komisario politiko kulturalak eta are kritikariak ere sobera daudela dioen hori. Utikan horren aitzakiaz, esaterako, kanonen erlatibizazioaz
|
hitz
egin genezake, gogoeta egin Vazquez Montalbanek dioen horretaz, kritikak obra bakoitza irakurtzen berrikasi behar duela dioen horretaz.
|
|
2008
|
|
|
Komunikazioaren kalitateaz ere
|
hitz
egin dezakegu. Hizkuntza kalean ikasten da:
|
|
|
Aberatsenak ilara batzuetatik atera daitezke; besteak ez. Pobreenen arrazakeriaz
|
hitz
egin dezakegu, AEBetan" zuri pobreen" arrazismoa izenarekin ezagutzen dena. Baina kontua da erreakzio primario horiek gero eta gehiago gertatzen ari direla gure gizartean, baita progresistak diren (eta hain pobreak ez diren) hiritarren artean ere.
|
|
|
Hauteskunde bezperetan gaude Komunitate Autonomoan, baina une honetan (azaroaren azken egunetan ari naiz lerrook idazten), edonori hauteskundeei buruz galdetuz gero, Barack Obamak irabazi berri duen horretaz erantzungo liguke. Globalizazioaz edo amerikanizazioaz
|
hitz
egin diezadakezue, munduaren balizko aldaketaz eta AEBetan sorturiko espektatiba faltsuez; hangoaz ez baizik hemengoaz jardun nahi dut nik, eta deigarria egiten zait une honetako apatia (pentsatzekoa da lerrook argitaratzerako apur bat girotuago ibiliko garela, ez beharbada guztiz gorituta baina).
|
|
|
Historiak ez, istorio errealak nahi dituzte.
|
Hitz
egin ezazue gaurko arazoez, esaten zuten.
|
|
2009
|
|
|
Honaino, gatazka azaltzeko euskal arrazoiak adierazi ditugu. Arrazoi historikoengatik zein euskal nazionalismoaren diskurtsoa lantzeko moduagatik, kontua da gatazka politiko bati buruz
|
hitz
egin dezakegula. Gatazka horrek Euskal Herriak Espainiarekin eta Frantziarekin —kokatuta dagoen estatuekin, alegia— dituen harremanei eragiten die.
|
|
2010
|
|
|
|
Hitz
egin dezagun polemika hartaz. Koldo Mitxelenak UZEIri buruzko oso artikulu kritikoa argitaratu zuen 1981ean, Muga aldizkarian:
|
|
2012
|
|
|
berau da eskerrak emateko orduan gujaratera erabiltzen duen lehena, ez beldurrik gabe hala ere (294 or.). Kuriosoa da, ekitaldi politiko abertzale batean berau, Hego Afrikatik datorrelarik, da bertako hizkuntza erabiltzen duen bakarra, baina adi, ez dago ingelesik aurrean, denak indiar abertzaleak dira... eta beldurrez dago txartzat hartuko ote duten gujarateraz hitz egitea! Handik hiru urtera Indiako erregeordeak gonbidatzen du ekitaldi publiko solemne batean parte hartzera, gobernua sustatzen ari den errekrutamendu kanpainaren alde ager dadin; Gandhik hindiz hitz egiteko baimena eskatzen du; erantzuten zaio bietan
|
hitz
egin dezakeela, hindiz eta ingelesez; finean, Gandhik esaldi bakarra esaten du, hindiz; lehen aldia omen da inor ausartu zela erregeordearen aurrean hindiz, eta hindiz bakarrik, hitz egitera, ekitaldi publiko batean gainera (344 or.). Ekintza sonatua izan zen. Gogora dezagun urte horietan gutxi gorabehera beste horrenbeste gertatu zela gure artean:
|
|
|
Artea demokratikoa eta masiboa bada, gehienetan, poliarkietan bezala, bere kalitatea murriztuta ikustearen arriskuan jartzen da. Baina arteak
|
hitz
egin dezake demokraziari buruz, eta, gizabanako desberdinak bateratzean gertatzen den era berean, badu gogoetara daraman eztabaida pizteko aukera.J
|
|
2013
|
|
|
Hiztun kopurua gurean baino baxuagoa: populazioaren %21ek
|
hitz
egin dezake galeseraz, eta beste %5ek ulertu egiten du. Antzekotasunekin jarraituz, S4C galeserazko emanaldiak ematen dituen telebista gure EITB baino bi hilabete lehenago aireratu zen lehen aldiz.
|
|
2016
|
|
|
Horrek, ordea, eta bigarren puntuan atera dugun ondorioari jarraiki, aukerak asko murrizten dizkigu, erabakigaia oso ahaltsua izanagatik ere (euskal estatu propioa, kasu), erabakitzeko ahalmenak oinarrian izan dezakeen potentzialtasuna estaltzen baitigu. Zentzu horretan, eta sarreran aipatutako estrategia eraginkorra buruan, Euskal Herriaren estatus juridiko administratiboa erabakitzeko ahalmenaz hitz egin beharrean,
|
hitz
egin dezagun Euskal Herriaren etorkizunak zein izan behar duen erabakitzeko ahalmenaz.
|
|
2017
|
|
|
Gorputza aipatu dugu. Gorputzez
|
hitz
egin dezagun, ez gorpuez. Gorputzez egiten dugulako geure bizitza politiko.
|
|
|
Baina, hizkuntza ez hegemonikoetako hiztunok badakigu, eguneroko zapalkuntzazko esperientziaren poderioz, hizkuntz aniztasuna aberastasuna dela, eta hizkuntza bakoitza errealitatea ulertzeko modu bakar batera sarbidea ematen digun inbutu bat bezalakoa dela. Hizkuntza hegemonikoetako hiztunak ez dira auzi horretaz ohartzen, eta Gayatri C. Spivak ek ‘Can the Subaltern Speak? ’(
|
Hitz
egin dezake subalternoak?) idazkian definitzen duen bezala, honelaxe pentsatzen dute: mundua bere osotasunean uler dezaketela eta gauza esanguratsu guztiak hizkuntza ‘garrantzitsuetan’ hitz egingo direla.
|
|
|
oharkabe pasatzen direla. Agian ‘klase itsutasunaz’ ere
|
hitz
egin genezake, eskolari dagokionez behintzat. Izan ere, ez al dirudi apur bat bitxia eta ezohikoa klasearen gaia bera azaleratzea ni orain egiten ari naizen bezala?
|
|
2019
|
|
|
Bakardade ez hautatua, isolamendu sentsazioa eta bizitzak gainezka egiten duelako aferak gutxitu egiten omen dira komunitatean. Komunitate sare horren existentziak, era berean, zaintza puntualei begirako ikaragarrizko laguntza suposatzen du, haurrak parkean zaintzeko txandak dituzte, enpleguan dituzten egoeren nondik norakoez
|
hitz
egin dezakete korridoreetan bizilagunekin topo egitean, zaharrak elkarrekin doaz sendagilearengana eta gaixotasunez hitz egiten dute inongo beldurrik gabe, afari eta bazkariekin lagunduz, eta historikoki emakumezkoenak izan diren etxeko lan horien ardura gehienak kolektiboki hartuz.
|
|
2020
|
|
|
Esku hartze politikoa moralki a posteriori bakarrik justifikatu daiteke, hau da, ezarri nahi den balio sistema berri horretatik. Horren aurretik, hobeagotasunarekiko fede edo esperantza bati esker bakarrik
|
hitz
egin dezakegu. Gaur egun eskas dugun hori.
|
|
|
Oso era ezberdinetan
|
hitz
egin genezake nazioari buruz. Beren burua estatuaren bitartez egituratzea lortu zuten eta duten nazioen egoera eta estaturik gabeko nazioen egoera zeharo ezberdina da.
|
|
|
Lehen batzuen eskubideez eta besteen biolentziaz soilik hitz egin behar zen bezalaxe, orain haien sentipenez soilik hitz egin daiteke. Eta nork eta noiz
|
hitz
egin dezakeen Madrilgo ordezkari batek esango du, dirudienez. Edo euskal moralista batek.
|
|
2021
|
|
|
Mirets ditzagun merezi duten gure sortzaileen lanak, bai. Goza ditzagun, zabal ditzagun, harro
|
hitz
egin dezagun, inspira gaitezen. Eta har ditzagun kritikarien iritziak aintzat, hori ere bai.
|
|
2023
|
|
|
xix. mendean eskola elebidunak sortzeko proposamenak egin ziren, haurrek ez baitzekiten frantsesez. Hastapenean haurrek euskaraz
|
hitz
egin zezaketen, eta gero frantsesa sartzen zen, poliki poliki. Ez zen onartua izan!
|
|
|
Hizkuntza jakin batzuen galera ez da berria, duela milaka urte ere desagertu izan dira, baina sekula ez da fenomeno globala izan. Historian lehen aldiz, mundu mailako uniformizazio prozesu bakar batez
|
hitz
egin dezakegu, lekuan lekuko ezaugarriak hartu arren.
|
|
|
Bada, espresuki, adimen artifizialak euskaraz
|
hitz
egin dezan aurten abian jarri den egitasmo bat ere," batu ditzagun gure ahotsak" lemapean martxan den Gaitu.eus ataria. Esaldi batzuk irakurri altuan eta grabatu, beste batzuenak entzun eta ondo dauden edo ez erabaki...
|