2009
|
|
1 Hurbiltasuna: Inportantea da euskaltegiak
|
hitz
egin dezan. Blog bat erabiltzea euskaltegiari aurpegia eta ahotsa ematea da.
|
2010
|
|
" Ezinbestekoa da jendaurrean lan egiten duten funtzionarioek euskaraz
|
hitz
egin dezaten eskatzea", onartua ez delako.
|
|
— halaber, ondoko ideiaren auka daude: " Ezinbestekoa da jendaurrean lan egiten duten funtzionarioek euskaraz
|
hitz
egin dezaten eskatzea." euskararen aldekotasuna, beraz, azalekoa eta konpromisorik gabea da, erdaldun askorengan. horregatik, ikerlan horren egileek egiten duten balantzean zera diote:
|
|
galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako hizkuntza normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda: ...ak eta agiriak egiterakoan edo barnezein kanpoharremanetan, besteak beste. esparru humanistikoaren eta juridikosozialaren barruan galizieraren erabilera altua da irakaskuntzan, baina eskasa teknologiaren eta osasunaren esparruetan; eta bi eremu horien artean kulunka dabil galiziera. laburtzeko, unibertsitateko ikasleen %31k ohikotasunez erabiltzen du galiziera, baina %83ak inolako eragozpenik gabe
|
hitz
egin dezake. ikasleen %55ak badaki galizieraz hitz egiten, irakurtzen eta idazten, baina galizieraz ematen diren irakasgaiak %20 izatera ere ez dira iristen. galizieraren aldeko jarrerak oso baikorrak dira unibertsitatearen testuinguruan, baina aurreko hezkuntza mailetatik jaso ohi diren gaztelaniaren aldeko joerak aldatzen ez diren bitartean, hizkuntza oreka egitasmo utopikoa izango da, oraindik...
|
2011
|
|
B. U. Bai, euskara atxikirik izan arren, kultura transmisioa galdu izanaren kontzientzia bada gure inguruan. Transmisiorekin jarraituz, hizkuntzaren transmisioan zeregin garrantzizkoa duen beste eragile taldearekin jarrai dezakegu.
|
hitz
egin dezagun pixka bat irakasleen paperaz. nola motibatu genuke irakaslea transmisio horretan duen garrantziaz jabetzeko?
|
2012
|
|
Kontuan izan behar da ustekizun honek ez duela zertan egia izan, Europako eskualde batzuetan adibidez; esaterako, Galizian: han, A (gaztelania) hitz egiten duen agente batek eta B (galegoa) hitz egiten duen batek elkarrekin
|
hitz
egin dezakete, A eta B hizkuntzen artean ez dagoelako distantzia handirik; izan ere, hizkuntza erromanikoak dira biak [ikusi Mira eta Paredes (2005), hizkuntzen antzekotasunak A eta B hizkuntza bien epe luzeko iraupenean duen eraginari buruzko atala]. Bi hizkuntza ofizialek elkar ukitzen duten beste eskualde batzuetan (adibidez, Euskal Herrian), ordea, ez da ohikoa elkarrizketak bi hizkuntzetan izatea, A hizkuntzaren (gaztelaniaren edo frantsesaren) eta B hizkuntzaren (euskararen) arteko distantzia handiegia delako; izan ere, euskara hizkuntza aurreindoeuroparra da.
|
2013
|
|
(13) — Eske ez dakit, ez dakit. Aber, nik gehiau erderaz hitz egiten det, baino, eske, euskeraz dakit ta euskeraz
|
hitz
egin dezaket, eske ez dakit, euskalduna ez da ze ez da nere ama hizkuntza
|
2015
|
|
Planteamenduaren nondik norakoa hauxe da: ikasleek euskaraz
|
hitz
egin dezaten nahi badugu, maiz eta sarritan hitz egin behar dute. Baina, eta eskolatik kanpo euskaraz hitz egiteko aukerak ikaragarri murrizten badira, non egin behar dute euskaraz?
|
2016
|
|
‘modernotasun likidoa’ Komunitateak ‘jokaera solidoak’ eskatuko lituzkeen moduan, hirian aukera gehiago dago eta portaera likidoaren aukera zabaltzen da: " Tarteka euskaraz
|
hitz
egin nezake, baina euskaratik ezkutatu egin naiteke ere".
|
|
Datu hori garrantzi handikoa da, urte horietan gertatutako gaztelaniaren hedapenak eragina izan baitzuen hezkuntzan. Testuinguru horretan, biztanle elebakarren %40 eta asturieraz
|
hitz
egin zezaketen %66, 5 egotea estimazio onargarria da, batez ere datu hori landako biztanleriari dagokion datuarekin gurutzatzen bada, kontuan izanda analfabetismoa nagusi zela.
|
2017
|
|
Batek beste norbaiti hitanoan
|
hitz
egin diezaiokeen arren bigarren honek beharbada ez diola hitanoan erantzungo.
|
|
Honi loturik esan behar da kuadrillan adibidezbatek beste norbaiti hitanoan
|
hitz
egin diezaiokeen arren bigarren honek beharbada ez diola hitanoan erantzungo. Hau ere gertatzen den fenomenoa dugu.
|
|
Honetaz gain belaunaldien arteko" arau apurtzearen" inguruan nahi dut hitz egin baita ere etorkizunera begira garrantzitsuak izan daitezkeelako hemen eman daitezkeen aldaketak. Badirudi gazteek jarrera ireki bat dutela hitanoaren erabilerarekiko, hau da," garaiko arau sozialak" (Ozaita, 2014, 101 orr.) erantsi dizkiote eta beraz, edonorekin
|
hitz
egin dezaketela uste dute, parra zaiela nor duten aurrean. Hau da, hitz egiterako orduan berdintasunean sinesten dute eta etorkizunean beraz, guztiok guztiekin hitanoan hitz egiteko egoeran aurki gaitezke.
|
|
Hau da, ez boteredunak ezin dio boteredunari Tn hitz egin baizik eta Vn. Aldiz, helduek, boteredunek, Tn
|
hitz
egin diezaiokete gazteagoei.
|
|
Aldagai honek bi pertsona ezezagunen artean, eta ondorioz konfiantzarik ez dutenen artean, hitanoa erabili daitekeela erakusten du ohikoa ez den arren. Adibidez, Alberdiren (1993) adibideari jarraiki, mendizaletasuna duten bi pertsona ezezagun mendian elkartzen badira beraien artean, konfidantzarik ez egon arren, hitanoan
|
hitz
egin dezakete biek konpartitzen duten zaletasun, eta ondorioz, taldekidetasun horregatik. Aldagai hau garrantzitsua da hitanoaren erabilera orokorraren aurka egiten duelako eta beraz kasu solte batzuk azaltzeko balio du.
|
|
egunero · bueno nire uniko lagunik onenetako bat unibertsitatekoa brasildarra da eta harekin hark niri gaztelaniaz hitz egiten dit eta nik katalanez hitz egiten diot beti[! ] eta orduan jendea asko harritzen da ikusten duenean baina ni erosoago nago horrela eta bera ere erosoago dago horrela · eta ez dago arazorik · bestela denbora osoan arduratuta nago ea gauzak ondo esaten ditudan edo gaizki adierazten ditudan gauzak eta horregatik unibertsitatean han nagoenean jende asko dago gaztelaniaz hitz egiten duena · eta orduan ados
|
hitz
egin dezakezu gaztelaniaz ulertzen ez dizun jendearekin baina · orduan ni egunero unibertsitatean batez ere lehenengo urtean egoten nintzen pentsatzen denbora guztian hau" gaztelaniaz hitz egingo dut, katalanez?
|
|
Suposatzen dut hizkuntzari kalte egiten dion gauzetako bat ezjakintasuna dela badago jendea hortik zehar gai dena eh irlanderaren garrantzia azaltzeko eta irlanderaren aberastasuna azaltzeko ingelesdunei hots hizkuntza ezin
|
hitz
egin dezakeen jendeari edo hura irakurri edo ulertzeko aukerarik ez duen jendeari// garrantzitsua da/ erakundeetan modu aktiboan parte hartzeari dagokionez nik ez dut hain interes handirik alde horretako gauzetan baina gustu handiz emango nuke denbora idazten hitzaldiak emateko alegia Irlandako jendeak hizkuntzari buruz gehiago jakitearen alde nire aletxoa jartzeko/ pozik egingo nuke baina ez nin...
|
2018
|
|
Elebakarrek, hain zuzen ere, bermatzen zuten euskararen erabilera gertaera segurua zela, haiek desagertzean, berriz, hizkuntza gutxituaren erabilera zorizko aldagaia bilakatzen da. Elebidun batzuek, kasurako, euskararen aldeko ingurumari soziolinguistikoan bizi direnek, euskaraz dezente
|
hitz
egin dezakete, nahi badute, bederen. Beste batzuek, ostera, ingurumari soziolinguistiko erdaldunetan bizi direnek, nahi izanda ere, ez dute aukera askorik izango euskaraz mintzatzeko.
|
|
Izan ere, harreman hizkuntza gaztelaniaz abiatuz gero, ondoren aldatzea ez da erraza izaten. 3 Euskaraz hitz egiteko gaitasun mailak zeresan handia du hiztunak euskaraz
|
hitz
egin dezan. Ez da soilik gaitasun formala behar dena; hiztunak behar dituen erregistro guztietan erabiltzeko egokia izan behar du ikasi duen hizkuntzak, esate baterako, hurbileko elkarrizketetarako.
|
|
Horretarako, Osakidetzak ahalegin handia egin du" Euskaraz bai sano!" 13/ 14 proiektu korporatiboaren zabalkundea egiteko eta hura sendotzeko. Profesional eta zerbitzu elebidunak identifikatzea du helburu kanpainak, euskaraz komunikatu nahi duten herritarrek argi eduki dezaten Osakidetzako zer zerbitzu eta langilerekin
|
hitz
egin dezaketen euskaraz eta, horrenbestez, euskarazko zerbitzuen eskaintza aktiboa handitu dadin. Zenbait inkesta egin zaizkie profesional eta erabiltzaileei, identifikaziosistema zenbateraino onartu den eta eraginkorra izan ote den jakiteko asmoz, eta bi kolektiboek oso erantzun positiboak eman dituzte.
|
|
Dena den, erakunde batzuetan, beharrezkoa da lanean jarraitzea" Euskaraz bai sano!" proiektu korporatiboaren zabalkundea egiteko eta hura sendotzeko. Profesional eta zerbitzu elebidunak identifikatzea du helburu kanpainak, euskaraz komunikatu nahi duten herritarrek argi eduki dezaten Osakidetzako zer zerbitzu eta langilerekin
|
hitz
egin dezaketen euskaraz. Oro har, litzateke beste saio bat egitea identifikazio sistema hori berriz sustatzeko, publizitate kanpaina baten bitartez, garbi geratu baita eraginkorra izan dela euskararen erabilerari eta sustapenari begira.
|
|
Profesional eta zerbitzu elebidunak identifikatzea du helburu kanpainak, euskaraz komunikatu nahi duten herritarrek argi eduki dezaten Osakidetzako zer zerbitzu eta langilerekin
|
hitz
egin dezaketen euskaraz.
|
2021
|
|
Jatorri atzerritarreko biztanleek jatorri herrialdeetako hizkuntza ofizialak hitz egiten dituzte; hizkuntza ofizialez gain, jatorrizko herrialdeetan
|
hitz
egin ditzaketen hizkuntzak ere identifikatu behar dira.
|
|
• Ondorioz, hizkuntza ofizialez gain, jatorrizko herrialdeetan
|
hitz
egin ditzaketen hizkuntzak ere identifikatu behar dira.
|
|
• Gaztelaniaz gain beste hizkuntza bat
|
hitz
egin dezaketen Espainiako beste Erkidego Autonomietan jaio eta EAE n bizi diren biztanleen datuak ere kontuan izan dira.
|
|
Hogei jatorri estatu nagusietatik etorri diren biztanleen artean, bederatzi hizkuntza komunitate zerrenda daitezke, zeinak EAE n 4.000 hiztun baino gehiago izan ditzaketen: 1) Arabiera eta amazigera
|
hitz
egin ditzaketen biztanleak (jatorria Marokon eta Aljerian), 2) errumanieraz aritu daitezkeenak (jatorria Errumanian), 3) portugesez mintzo daitezkeenak (jatorria Portugalen eta Brasilen), 4) Mandarin txinera eta kantonera hizkuntzetan aritu daitezkeenak (jatorria Txinan), 5) Wolofera, fula, serer... hizkuntzak ezagutu ditzaketenak (jatorria Senegalen), 6) frantsesez hitz egin dezaketenak (jatorri... Azpimarratzekoa da gaztelania ofizial duten estatu gehienetan jatorrizko beste hizkuntza ugari hitz egiten direla; beraz, EAE n, hizkuntza horietako batzuetako hiztunen presentzia egon daiteke:
|
|
Hogei jatorri estatu nagusietatik etorri diren biztanleen artean, bederatzi hizkuntza komunitate zerrenda daitezke, zeinak EAE n 4.000 hiztun baino gehiago izan ditzaketen: 1) Arabiera eta amazigera hitz egin ditzaketen biztanleak (jatorria Marokon eta Aljerian), 2) errumanieraz aritu daitezkeenak (jatorria Errumanian), 3) portugesez mintzo daitezkeenak (jatorria Portugalen eta Brasilen), 4) Mandarin txinera eta kantonera hizkuntzetan aritu daitezkeenak (jatorria Txinan), 5) Wolofera, fula, serer... hizkuntzak ezagutu ditzaketenak (jatorria Senegalen), 6) frantsesez
|
hitz
egin dezaketenak (jatorria Frantzian), 7) jorubera, igboera, hausa... hizkuntzak ezagutu ditzaketenak (jatorria Nigerian), 8) Urdu eta punjabera hizkuntzetan aritu daitezkeenak (jatorria Pakistanen), eta, azkenik, 9) jatorri estatuan gaztelania ofiziala duten biztanleak (Kolonbia, Bolivia, Nikaragua, Ekuador, Venezuela, Paraguai, Honduras, Argentina, Peru, Dominikar Errepublika...).... Azpimarratzekoa da gaztelania ofizial duten estatu gehienetan jatorrizko beste hizkuntza ugari hitz egiten direla; beraz, EAE n, hizkuntza horietako batzuetako hiztunen presentzia egon daiteke:
|
|
Galegoa
|
hitz
egin dezaketen biztanleak ere aintzat hartzekoak dira. 41.000 lagunetik gora dute jatorria Galizian.
|
|
Marokon eta Aljerian dute jatorria EAEko 34.946 biztanlek. EAEko jatorri atzerritarreko biztanleriaren% 14,6 osatzen dute arabiera edo amazigera
|
hitz
egin dezaketen lagun horiek. Dena den, jatorri horietako biztanleek frantsesa ere hitz egiten jakitea oso ohikoa da, hizkuntza horrek estatu horietan duen presentzia sozial eta administratiboagatik.
|
|
Marokon eta Aljerian dute jatorria EAEko 34.946 biztanlek. EAEko jatorri atzerritarreko biztanleriaren% 14,6 osatzen dute arabiera edo amazigera
|
hitz
egin dezaketen lagun horiek.
|
|
Txina jatorria duten ia 7.000 lagun bizi dira EAEn, eta, mandarin txinera edota kantonera hizkuntzak hedatuenak badira ere, hizkuntza aniztasun oso handia dago estatu horretan. Beraz, aurreikus daiteke jatorri honetako biztanleek beste hizkuntza batzuk ere
|
hitz
egin ditzaketela.
|
|
Azkenik, aipatu gabe ezin utzi Frantziako jatorria duten biztanle batzuk ere frantsesaz gain beste hizkuntza batzuk ere
|
hitz
egin dezaketela, hala nola, bretoiera, okzitaniera, katalana, alemana, korsikera eta, jakina, baita euskara ere.
|
|
Euskara, gaztelania eta ingelesa albo batera utzita, 4.000 hiztun potentzialetik gora izan ditzaketen hamar hizkuntza komunitate aurreikusi dira: (1) galegoz mintza daitekeen komunitatea (jaioterria Galizian), (2) arabieraz edo amazigeraz
|
hitz
egin dezakeena (jatorria Marokon eta Aljerian), (3) errumanieraz mintzo daitekeena (jatorria Errumanian), (4) katalana (jaioterria Katalunian, Valentzian edo Balear Uharteetan), (5) portugesa (jatorria Portugalen edo Brasilen), (6) mandarin txinera edo kantonera (jatorria Txinan), (7) frantsesa (jatorria Frantzian), (8) wolofera, fula edo serer hizkuntzak (jatorria Senegalen), (9) Jorubera, Igboe...
|
|
gaztelania, portugesa, errumaniera, arabiera, txinera, ingelesa, frantsesa, alemana, eta ukrainera (Unzurrunzaga 2007, 9; Uranga et al. 2008, 17 eta ondorengoak). Hain zuzen, hizkuntza horiek 1.000 lagunek baino gehiagok
|
hitz
egin ditzaketela aurreikusi da (Aierdi et al. 2020), betiere populazioaren jatorria aztertuta (ingelesaren eta alemanaren kasuan, hiztun kopuru potentzial gutxiago aurreikusi dira). Hizkuntza komunitate potentzial nagusi horiez gain, urdua edo wolofera hitz egin dezaketen 1.000 lagun baino gehiago ere egon daitezke Gipuzkoan (jatorria Pakistanen eta Senegalen duten biztanleez ari gara, alegia).
|
|
Hain zuzen, hizkuntza horiek 1.000 lagunek baino gehiagok hitz egin ditzaketela aurreikusi da (Aierdi et al. 2020), betiere populazioaren jatorria aztertuta (ingelesaren eta alemanaren kasuan, hiztun kopuru potentzial gutxiago aurreikusi dira). Hizkuntza komunitate potentzial nagusi horiez gain, urdua edo wolofera
|
hitz
egin dezaketen 1.000 lagun baino gehiago ere egon daitezke Gipuzkoan (jatorria Pakistanen eta Senegalen duten biztanleez ari gara, alegia). Hizkuntza komunitate esanguratsuak lirateke horiek ere (Aierdi et al. 2020).
|
|
Izan ere, erabiltzaile gehienak ez dira jatorrizko hiztunak: EBko herritarren% 44k ingelesa
|
hitz
egin dezake, baina% 1 bakarrik da jatorrizko hiztuna Brexit ostean. Suitzan, esaterako, ingelesak betetzen du, nagusiki, lingua franca funtzioa.
|
|
Egungo errealitatetik urrun dago helburu hori. Europako herritarren erdiek baino gehixeagok diote bigarren hizkuntza batean
|
hitz
egin dezaketela. Lautik batek bakarrik hitz egin dezake lehen hizkuntza ez diren beste bi hizkuntzatan, eta hamarretik batek daki hiru hizkuntza baino gehiago.
|
|
Europako herritarren erdiek baino gehixeagok diote bigarren hizkuntza batean hitz egin dezaketela. Lautik batek bakarrik
|
hitz
egin dezake lehen hizkuntza ez diren beste bi hizkuntzatan, eta hamarretik batek daki hiru hizkuntza baino gehiago. Jakina, ehuneko horiek nabarmen aldatzen dira estatu batetik bestera:
|
|
Office public de la langue bretonne erakundearen zenbatespena da; batzuek gutiago direla erraten dute, 200.000 inguru. Beraz, biztanleen% 6,7k inguru bretoieraz
|
hitz
egin dezakete, ongi edo aski ongi. Bretainiako mendebaldean daude nagusiki.
|
|
LISTEN proiektuak pertsonak gaituko ditu beren hizkuntzan
|
hitz
egin dezaten beren buruarekin lasai eta seguru sentitzen direnean, bai eta beren solaskideek hizkuntza berean hitz egiten dutela ziur ez daudenean ere. ikastetxeen hezkuntza helburuak berme osoz eta baldintza berdinetan lortu ahal izateko.
|
|
LISTEN proiektuaren helburuetako bat da hizkuntza asertibitatearen kontzeptua irakastea desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzetako, hizkuntza indigenetako zein eskualdeetako edota eremu urriko hizkuntzetako hiztunei. LISTEN proiektuak pertsonak gaituko ditu beren hizkuntzan
|
hitz
egin dezaten beren buruarekin lasai eta seguru sentitzen direnean, bai eta beren solaskideek hizkuntza berean hitz egiten dutela ziur ez daudenean ere.
|
2022
|
|
(46)" beinga, mesedez,
|
hitz
egin dezakegu euskaraz, eske ez det euskaraz entzuten" ta(...) esaten nun" eske hitz egin behar det edo ez, da nahi dudana edo...?" (1ET Z)
|
|
(51) pasatzen garela agian e egoera batetik non jende guztiak dakien euskaraz ta ordun gu ba konturatzen gara euskaraz(...)
|
hitz
egin dezakegula elkarrekin, baina gero berriz bueltatzen garenean ba beste egoera horretara, ba aldatzen dugu gaztelerara. (BE J)
|
|
(23) esaten genun" beinga, mesedez,
|
hitz
egin dezakegu euskaraz, eske ez det euskaraz entzuten"(...) esaten nun" eske hitz egin behar det edo ez, da nahi dudana edo...?".(...) batzutan ahazten zitzaigun baina beti izaten zen" e, euskaraz!".
|
|
● Katalana sartzea garatzen diren ordenagailu softwareetan edo haurrentzat egiten diren eta
|
hitz
egin dezaketen panpinetan.
|
2023
|
|
Hizkuntzen bilakaera ezagutuko ez bagenu, bi hizkuntza ofizial dauden lurralde batean bizi diren biztanleek bi hizkuntzak jakingo dituztela pentsatuko genuke askok (ulertu bai, behintzat), eta herritarrek batean zein bestean lasai
|
hitz
egin dezaketela, egoera mota guztietan. Baina euskararen errealitateak oso konplexuak dira, lege, babes zein ezagutza aldetik.
|
|
Horrek guztiak giro sozial bat eragin zuen zenbait familia euskaldunen artean euskararen transmisioa etetera eraman zituena, seme alabek gaztelaniaz ahalik eta azkarren eta hobekien
|
hitz
egin zezaten. Baina eten hori ez zen erabat hedatu Altzako familia euskaldun guztien artean:
|
|
– Beti gaztelaniaz edo beste hizkuntza batean aritzen direnek bi hizkuntzetan edo gaztelaniaz euskaraz baino gehiagotan egiten dutenen antzeko baliotan dute eskolako erabilera. Aipagarria da erabat, kasu horietan eskolak erakusten duen gaitasuna euskaraz
|
hitz
egin dezaten, erabilera datu horiek oso altuak baitira kasu horietan ere.
|
|
Zumaiako neurketan euskararen erabilera orokorraren datua% 50,8koa izan da, eta haurren erabilera orokorra% 70,3koa (Iñarra et al. 2022). Esan daiteke daurren kaleko eta eskola esparruko euskararen erabileraren datuak oso koherenteak direla, izan ere, eskola inguruan jasotako datua bost puntu altuagoa izateak berresten du eskola giroak haurrek euskaraz gehiago
|
hitz
egin dezaten duen eragina (ikus artikuluaren bigarren atala: Sozializazioaz).
|