|
2001
|
|
|
Dimentsio ekonomikoaz ari gara, gutxieneko garapen puntu batera iritsi diren gizarteetan bederen, lanaren banaketa teknikoari lotuta azaltzen dena. Lanaren banaketa honek talde sozial ezberdinei dagozkien eginbeharrak finkatzen dituenean, lanaren banaketa sozialaz ere
|
hitz
egin genezake; gerta liteke talde sozialen arteko banaketarik ez egotea ere (utopia komunistak).
|
|
|
Irudimenaren eta adimenaren arteko harreman askea edonorengan suposatzen dugu; ahalmen hauen akordio prelogikoaz
|
hitz
egin dezakegu. Gustamen estetikoa, beraz, adigaietan oinarritzen ez bada ere komunikagarria da.
|
|
|
Eta hortik honako ondorioa ateratzen du: " Utz iezaiozu, beraz, zuen aurkakoari arrazoimenaren bidez
|
hitz
egin dezan eta arrazoimenaren armekin baino ez ezazue borrokatu" (A744/ B772 (E549)). Arrazoimenak du ezer argitu emaitza aurretik ezartzen bazaio; beraz, polemika beharrezkoa zaio.
|
|
2003
|
|
|
— Orduan, Fedro —esan omen zuen—, utz iezadazu Agatoni oraindik huskeria batzuk galdetzen bere adostasuna lortu ondoren
|
hitz
egin dezadan. c
|
|
|
Zu harritu egiten zara doktrina pitagorikoaren hain jarraitzaile gutxi dagoelako, baina ni harritzen nauena da orain arte hura bere egin eta jarraitu duen nor edo nor egon izana. Ezin izango dut inoiz nahikoa miretsi doktrina horri heldu diotenen eta egiazkotzat onartu dutenen zorroztasun bikaina; adimenaren indar soilaren bidez halako bortxaketa egin baitiote beren zentzumenei, sentipen esperientziak argi eta garbi aurkezten zienaren aurkakoaz arrazoimenak
|
hitz
egin ziezaiela nahiago izanez. Izan ere, dagoeneko aztertu ditugun lurraren errotazioaren aurkako argudioak oso onargarriak dira, ikusi dugunez; eta ptolemaiko eta aristotelikoek eta beren ikasleek erabatekotzat onartu izana, benetan, argudio irmoa da beren eraginkortasunaren alde.
|
|
2004
|
|
|
Zeinuek ordezkatzen dituzte. Haiei (objektuei) buruz
|
hitz
egin dezaket soilik, ezin adieraz ditzaket. Perpaus batek gauza nola den esan dezake soilik, ez, ordea, zer den" (3.221).
|
|
|
Erreal (itate) a nola den azaltzeko zientziak eman dezake azalpenik koherenteena eta beteena, Wittgensteinen ustez. Areago, Tractatus a oldoztu eta idatzi zuen Wittgensteinen arabera, zientzia da, errigore hertsian, errealitatearen nola delakoaz zuzen
|
hitz
egin dezakeen jakintza bakarra. Errealitatearen berri emateko, baina, ez da aski nola den esatea, zer den ere azaldu beharra baitago, eta hori metafisikaren zeregina da.
|
|
2005
|
|
|
esan beharra dago, hasteko, antzeko bereizketa egingo dutela askoz ere beranduago F. Saussure-k (1916) eta N. Chomsky-k (1965), hurrenez hurren," langue eta parole" eta" competence eta performance" bezalako kontzeptuak proposatzerakoan. Hizkuntza, alde batetik," produktu" bat bezala agertzen zaigu eta honengatik
|
hitz
egin dezakegu bere dimentsio edo izaera" estatikoaz" (ergon). " Hizkuntza, nahiz eta pentsatze ekintza bakoitzean bakarrik izan baliozkoa, independentea da bere osotasunean eta, honengatik, existentzia berezia ematen dio berak bere buruari" 80 Hizkuntza, bestalde," jarduera" bezala ikus dezakegu eta, zentzu honetan, posible zaigu haren dimentsio edo izaera" dinamikoaz" (energeia) hitz egitea.
|
|
|
Gizakiaren formazio prozesua dela eta, bigarrenik, ezin dugu ahaztu honek beste alde bat duela, hain zuzen, gizabanakoaren garapen pertsonalarekin loturik dagoena. Hemen ere oinarrizko desira edota obligazio batez
|
hitz
egin dezakegu, ze pertsonak pertsona izateko bere burua etengabe landu behar du eta, honekin batera, behin eta berriz adiskidetu behar du berau inguratzen duen munduarekin. Azken finean, giza-formazioak ez du bere bidea maila kontzeptualean bukatzen eta, honengatik," aldi berean garaiagoa eta intimoagoa den zerbaiten" beharra du ere, alegia," joera espiritual eta moral guztien ezagutzatik eta sentimendutik sortzen den eta sentsibilitatearen eta karakterearen gainean harmonikoki isurtzen den" zerbaiten beharra117 Guretzat hemen esanguratsuena, gorago aipatutakoaren antzera, hizkuntzak prozesu honetan ere funtzio formatzaile ordezkaezina duela antzematea da.
|
|
|
Pedagogo bezala diseinatzen du Humboldtek bere antropologia, hau da, garbi du bere helburua gizakia teorikoki ezagutzea baino pertsonari bere garapenean laguntzea dela, eta, honengatik," giza-indibidualitate errealean" edo" giza-karakterean" zentratzen da. Honi esker
|
hitz
egin dezakegu, egiaz, gizakiaren singularitate historikoaz, ze, finean, inor ez da baldintza espazio tenporal partikular batzuetatik at bizi, alegia, berorren naturan eta garapenean esentzialki ere —eta ez akzidentalki bakarrik— eragina duten zirkunstantzietatik kanpo. Horrela, bada," karaktereak" osatzen du gizaki errealaren erdigunea, eta baita proiektu formatzaile edo hezitzaile ororen oinarria, ardatza eta jomuga ere.
|
|
|
Aro oso bati ere ezin zaio aurpegira bota eginkizun hau hasi bakarrik baina inoiz bukatu ez izana ze, zinez, berez da izugarria eginkizun hori. Ideia alferrik galdu izanaz ez besterik
|
hitz
egin dezakegu. Egia da, bai, askotan burutu izan direla hizkuntz konparaketak baina, soilik, ikerketa historikoak osatzeko, jatorrizko hizkuntza baten ideia kimerikoa oinarritzeko edo hizkuntza partikular baten edo bestearen jabekuntza errazteko.
|
|
2007
|
|
|
Horrenbestez esan dezakegu, aurrera eginez," euskal hizkuntz komunitatea" hartzen dugula —gure atal honetako hausnarketa guztietan bezalaxe—" euskal hezkuntzaren dimentsio etikoaz" esango dugunaren marko orokor edo erreferentzia nagusi bezala. Euskal komunitate linguistikoa, finean, errealitate natural bat da —inork ez du" euskaltasuna" asmatu—, eta horregatik
|
hitz
egin dezakegu ere euskal hizkuntz eta kultur eskubide etikoez: kontua da" problematika honetan", honela Setien," balio etiko batzuk daudela inplikatuta, hain zuzen, herrien kultura eta —bereziki— horien hizkuntza estuki lotuta daudelako pertsonen eta herri horien errealizazio osoarekin" 256 Gizakiaren izaera eta garapena, ikusi bezala, ezinezkoak dira gizabanakoen eta gizataldeen hizkuntzak kontsideratu gabe, eta, zentzu honetan, euskal hizkuntz eskubideak —beste hizkuntza guztiei dagozkienak bezalaxe— gizakiari berari loturiko eskubideak dira.
|
|
|
gizartean bizi da, hiztunengan; hiztunak ditu jasaile, hiztunek bizi dute" 262 Horrela, bada, eta bukatzeko, zera azpimarra dezakegu: " euskal hezkuntzak" euskararekiko duen —edota eduki behar duen— erantzukizuna, egiaz, euskaldunekiko eta horien giza garapenarekiko erantzukizuna da, eta, finean, horregatik
|
hitz
egin dezakegu haren sakoneko" dimentsio etikoaz".
|
|
|
176 C. Beorlegui, 1989: 73 Hain zuzen horregatik
|
hitz
egin dezakegu, autore horren arabera, gizakiaren benetako errealitateaz eta etikaren gutxieneko fundamentazio batez.
|
|
|
Horrekin guztiarekin, batez ere, zera eman nahi dut aditzera: pentsatzea eta pentsatzeko modu osoa ere ezberdina da batean eta bestean eta, horrenbestez, pentsatze monologiko eta pentsatze dialogikoez
|
hitz
egin dezakegu. Esan beharrekoa da ere, bestela, gure bizitza osoa —zientziaraino beraraino— pentsatze monologikoan oinarritzen dela zoritxarrez.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntza, jakina den bezala, giza eta gizarte zientzia ezberdinen aztergai garrantzitsuenetakoa da eta, horrela, pedagogiak ere badu interesik hizkuntzan, hain zuzen, berori bai hezkuntzaren bitarteko bai irakaskuntzaren objektu delako. Kontua da hizkuntzak berezkoa duela esanahi antropologikoa —hizkuntza edukitzeak ezaugarritzen du gizakia bereziki gizaki bezala—, eta, horrexegatik,
|
hitz
egin dezakegu ere hizkuntzaren funtzio humanizatzaileaz edota hizkuntzaren bidezko hezkuntzaz. Finean, gizakiaren" linguistizitatea" eta hizkuntzaren" humanitatea" elkarreraginean daude —gizakia eta hizkuntza, nola edo hala, bat datoz—, eta zentzu horretan hizkuntz irakaskuntza askoz ere gehiago da kuestio tekniko edota estrategia metodologiko bat baino.
|