|
2006
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola
|
hitz
egin behar den, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola
|
hitz
egin behar den, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
2008
|
|
|
Edonola ere, nire ustez, eskolan landu beharreko ezinbesteko gaitasuna da. Bizitza honetan askotan suertatuko zaie gure ikasleei jendaurrean
|
hitz
egin behar izatea eta zenbat eta lehenago hasi, orduan eta hobeto. Jakintza Ikastolan saiakera ezberdinak egin ditugu alor honetan eta oraintsu ari gara jendaurreko azalpenetan lau hizkuntzetan jarraitu beharreko protokoloaren txosten bateratua prestatzen (etapa guztietan eta gai guztietan fisika edo matematikan, gizarte zein ekonomian mota honetako jardunetan jarraitu beharreko urratsak identifikatu eta zehazten).
|
|
|
Baina katalanerako itzulpen automatikoaz
|
hitz
egin behar zen; hizkuntza horri" valentziera" ere esaten zaio, besteak beste. Baina, eztabaidak alde batera utzita, eta teknologia alorretik aztertuta, besteak beste, Castallan, Sabadellen, Ordinon, Perpinyàn, Manacorren, Mequinensan eta l’Alguerren bizi garen gehienok hitz egiten dugun hori edo, hobe, itzulpenez ari garenez, ondo idazten saiatzen garen hori izango da katalana.
|
|
|
Oro har aldea handia ez bada ere, handia da euskara lehen hizkuntza bakar gisa hartzen dutenak %76, 2 direla kontuan hartzen badugu eta, aldiz, euskara gaztelaniarekin batera hartzen dutenak %16, 2 direla. Beraz, transmisioaren portzentajea %90etik gorakoa izan dadin, bi bikotekideek euskaraz ondo
|
hitz
egin behar dute, eta gutxienez bietako batek lehen hizkuntza euskara izan behar du.
|
|
|
Transmisioaren portzentajea %90etik gorakoa izan dadin, bi bikotekideek euskaraz ondo
|
hitz
egin behar dute, eta gutxienez bietako batek lehen hizkuntza euskara izan behar du.
|
|
2009
|
|
|
Jakina, erakunde publikoek bultzaturiko azterlanetan konponbiderik ez da falta: merkataritzako azalera handiko frankiziekin
|
hitz
egin behar da euskara ere erabil dezatela konbentzitzeko; interneten euskal web orriak eta internet bidezko komunikazioak euskaraz bultzatu behar dira, euskararen aldeko aukera hori ez baita galdu behar. Ezin dugu ahaztu edo ukatu leiho horietatik euskaraz irten daitekeen baino hamaika aldiz gehiago sartuko dela erdaraz, munduan globalizatuta dauden produktu kopuru amaiezin eta izugarri aldakorren eskutik.
|
|
2010
|
|
|
Txikitan, ikastolan nengoenean errekreoan beti erderaz hitz egiten nuen eta horregatik maiz zigortzen ninduten. Hori dela eta, euskerari ‘nazka’ pixka bat hartu nion, derrigorrez
|
hitz
egin behar nuelako. Gainera, inoiz ez dut sentitu euskera nire sustraietan egon delarik.
|
|
2011
|
|
|
Miquel Siguan en elebitasunaren inguruko gogoetatik abiatuta Aracilen ekarpenak aipatzen ditu ondoren. Bere iritziz, gizarte hezkuntzari buruz, balioen hezkuntzari buruz, kultur arteko hezkuntzari eta kulturaniztunari buruz hitz egiten den bezala, heziketa soziolinguistikoaz ere
|
hitz
egin behar da. gainera, behar hori ez du ikasleengan soilik sumatzen, irakasleengan ere gabezi hori ikusi baitu. horrela bada, herrialde katalanetan argitara eman diren soziolinguistikako eskuliburu eta beste argitalpenen berri ematen du. • Hitz gakoak:
|
|
|
3 ErABilErA erabileraz
|
hitz
egin behar dugu, berriro erabileraz! euskara gutxi erabiltzen da!
|
|
2012
|
|
|
Bilakaera orokorraz hitz egiterakoan esaten genuen bezala, ordea, belaunaldi gazteenen erabileran izandako bilakaera positiboaren kasuan ere, moteltzeaz
|
hitz
egin beharrean gaude, eta azken bost hamar urteotan hazkundea gelditu egin dela ere esan daiteke hainbat eremutan. Horrela, eremu informaletan, 2011ko datuek ez dituzte bost urte lehenagokoak hobetu (eta haurren kale erabilerari buruzko datuekin ere horixe bera gertatzen da).
|
|
|
Azkenik, jokalari elebidun bat nahiago duen hizkuntza (B) erabiltzeko koordinatzen saia daiteke, baina huts egin dezake, eta gehiengoaren hizkuntza (A) erabili azkenean interakzioan; egoera horretan, elebiduna ala elebakarra izan, A aukeratzen duen jokalariaren ordaina n da, eta B erabiltzen saiatu den jokalari elebidunarena, n c —bertan, c k adierazten du zenbateko frustrazio edo eskubide galera sentitzen duen B erabiltzen saiatu den jokalari elebidunak hizkuntzaz aldatzera behartu dutelako— Kontuan izanda jokalari elebidun baten ordainak n izan behar duela nahitaez A aukeratzen badu, n ri kendu behar diogu frustrazioaren kostua (c). Hau da, jokalari elebidun batek B aukeratzen badu baina A aukeratzen duen elebakar (edo elebidun) batekin elkartzen bada eta A
|
hitz
egin behar badu azkenerako, jokalari elebidunaren ordaina (n c) da. Ordainaren aldetik jazo daitezkeen hiru egoera nagusiak kontuan izanik, ondoko ustekizuna azaltzean antolatuko ditugu.
|
|
|
Ingelesezko literaturan lesser used language da eremu urriko hizkuntza adierazteko gehien erabiltzen den terminoa, eta frantsesez, berriz, langue moins repandue. Hautatu dugun" hizkuntza gutxitua" terminoa ez da minority language, lengua minoritaria edo langue minoritaire bezalako kontzeptuen itzulpen zuzena, uste baitugu hizkuntza minoritarioez baino gehiago hizkuntza minorizatuez edo gutxituez
|
hitz
egin behar litzatekeela. Ikerlan honetan" hizkuntza gutxitua" terminoa hobetsi dugu, zehatzena delakoan," gutxitu" izenlagun horrek egoera historiko jakin baten ondorioz gertatutako fenomeno bat adierazten duelako:
|
|
|
Horrekin lotuta gaineratzen du: " gauza praktikoak hobeto ulertzeko, nire hizkuntzan
|
hitz
egin behar dut nik". Azken argudio horrek euskaldun osoentzako bakarrik balioko lukeela uste dugu.
|
|
|
Maria Jose Azurmendik hizkuntzaren ikuspegi psikologikoari eta ikuspegi soziologikoari ikuspegi psikosoziala gehitu zien gizabanakoaren eta gizartearen arteko elkarreragina aztertzeko. Eta erakutsi zuen, hizkuntzen erabileraren kasuan, hiztunek gaitasun soziolinguistikoa dutela, hau da, badakitela egoera bakoitzean eta toki bakoitzean zer eta nola
|
hitz
egin behar den, eta hortaz, egokitasuna taldeak partekatzen duen kontzeptua izanik, gizartea bera aldatzen den heinean moldatuz doala (Azurmendi, 1987).
|
|
2014
|
|
|
Nik mutil batei hitz egiten badiot k kin, baino nik mutil bati nitaz
|
hitz
egin behar badiot zer d k kin. Ez dakit, eske nola ez diguten erakutsi...esateko aspertuta nagola mutil bati ze esan behar diot neska bezala edo mutil bezala?
|
|
|
Bai. Nik orain, aspaldi ez dudala egiten esaldi oso bat frantsesez e... lagunekin ere ez, fin, salbu ez bada eremu bat nun frantsesa
|
hitz
egin behar dudan bortxaz. bai, ta bertso... ez, ez dut uste bertso eskolan, e... Ez. M.A.S.:
|
|
|
Euskal Herrian gaztelaniaz
|
hitz
egin behar dela uste dut
|
|
|
Euskal Herrian gaztelaniaz
|
hitz
egin behar dela uste dut
|
|
2015
|
|
|
Gehiago
|
hitz
egin behar da kalean eta konplexurik gabe ibili, etorkinek beraien hizkuntzekin egiten duten bezala.
|
|
|
Gehiago
|
hitz
egin behar da, nahiz eta jendeak ez duen aukerarik praktikatzeko. Pertsona guztiei eskatu behar zaie ikastea eta bakoitzak errespetatu dezala berea.
|
|
|
Planteamenduaren nondik norakoa hauxe da: ikasleek euskaraz hitz egin dezaten nahi badugu, maiz eta sarritan
|
hitz
egin behar dute. Baina, eta eskolatik kanpo euskaraz hitz egiteko aukerak ikaragarri murrizten badira, non egin behar dute euskaraz?
|
|
|
Zerbaitenganako leialtasuna edo atxikimendua, identitate sentimendua, lotura... Euskara geure hizkuntza da eta geuk
|
hitz
egin behar dugu, bestela nork hitz egingo du, bada?
|
|
2016
|
|
|
Ez dut honen inguruan inolako zalantzarik egiten.
|
Hitz
egin beharra edo hiztun aktiboaren diskurtsoa guztiz presente dagoenean, hiztungaiek euskaraz egiten ez badute ezinezkoa zaielako da. Isiltasunaren espiralak azaltzen ditu ederto mututze prozesuak.
|
|
2017
|
|
|
uste, balore eta jarrerak aipatzean" pertsona batek botere edo aginpidea duela beste baten gain, beste lagun horren jokaera zuzentzeko edo kontrolatzeko gai den neurrian" (Alberdi, 1993, 2 orr) esan nahi da. Botere hau ekonomikoki, sozialki edota kulturalki emana izan daiteke eta beraz hauei, boterea dutenez, desberdin
|
hitz
egin behar zitzaien. Egoera honetan beraz boterearen aldagaiak erlazio asimetrikoak bultzatu izan dituela esan daiteke hizkuntz tratamenduei begira baina aldi berean berdinen artean elkartasunezko tratamendu simetrikoa egon da.
|
|
|
Hitanoa norberaren adinetik hurbil agertzen diren pertsonei hitz egitea izan da ohitura. Aurretik aipatu bezala, boterearen semantika agertzen da hemen non berdinen artean
|
hitz
egin behar den hitanoa. Hau da, adinez, edo belaunaldiz," berdinak" direnen artean hitz egin behar da.
|
|
|
Aurretik aipatu bezala, boterearen semantika agertzen da hemen non berdinen artean hitz egin behar den hitanoa. Hau da, adinez, edo belaunaldiz," berdinak" direnen artean
|
hitz
egin behar da.
|
|
|
Nokaren auzia ateratzean seguru aski hitanoa inguruan eduki duten gazte gehienek dakite hau zer den emakumeei
|
hitz
egin behar zaien hika formaoinarrizko arauak badakizkitelako hala ere, igertzen da noka nahiko urrun gelditzen zaiela.
|
|
|
Nahiz eta katalan hiztunak gutxitan egon gaztelaniahiztunak nagusi diren laninguruneetan, leialtasun linguistikoz jardun izan duten horiek ere euren gain hartzen dute gaztelaniaz
|
hitz
egiteko beharra, egoerari hala badagokio.
|
|
|
Jatorriz katalan hiztunak direnentzat lana izaten da sarritan gaztelania, ahoz edo idatziz, ohiko hizkuntza gisa erabiltzen hasteko lekua, hezkuntza ibilbidean salbuespen gehiagorekin erabili ondoren. nahiz eta katalanhiztunak gutxitan egon gaztelania hiztunak nagusi diren lan inguruneetan, leialtasun linguistikoz jardun izan duten horiek ere euren gain hartzen dute gaztelaniaz
|
hitz
egiteko beharra, egoerari hala badagokio. Sarritan azaltzen dute, hasieran, nolabaiteko esfortzu bat egin behar dutela ordura arte zutena oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak baino jariotasun hobea eskura dezaten; baina ahalegin hori egitea eragozpenik gabe onartzen dute. zentzu horretan, nolabaiteko desberdintasun bat dago katalana eta gaztelania mantentzen dutenen artean:
|
|
|
Euskararen egoera gaiztotu ahala, baliabide praktikokognitiboa izan zitekeena, maxima morala bilakatu zen: euskalduna ez zen izango euskaraz hitz egiten zuena, euskaraz
|
hitz
egin behar zuena baizik. ekarriko du(" euskaldunen artean, euskaraz"); beraz, euskaraz ikasten ari den orok euskaraz jakingo du, eta euskaraz dakienez motibatu dugu. hala gauzak, ikaskuntza eta motibazioa subjektibatzea, are eta psikologizatzea ere, oso erreza izaten da. ondorioz, joera horiekin bat egiten duten politikak eta interbentzio publikoak legitimatzen dira eta hutsal edo bigar... erdaldunak ere izan badirela erdi lausotuta, eta euskaldunak direla erabakita, ez al da jarduera jakin eta bakar baten gainean gehiegi eraiki nahi?
|
|
|
euskaraz egiten du= euskalduna esatetik euskalduna= euskaraz egiten du uste izatera pasa bagina bezala. euskararen egoera gaiztotu ahala, baliabide praktiko kognitiboa izan zitekeena, maxima morala bilakatu zen: euskalduna ez zen izango euskaraz hitz egiten zuena, euskaraz
|
hitz
egin behar zuena baizik. euskaldunen artean euskaraz hitz egitea izango zen gizalegezko araua. gure ustez inbertsio hau hizkuntza biziberritzeko bitarteko garrantzitsua izan da; zeren eta inguruan predeterminazio objektiborik (soziala eta estrukturala) ez duen praktika sozialak disposizio subjektiboetan topatu behar baitu non ainguratu eta non bermatu. alabaina, inbertsioa emanda gero, praktika e... orduan, euskalduna ez da" euskaraz egiten duena", euskaraz" egin behar duena" baizik. arau hau da euskararen erabilerarako maiz aurreikusten dugun baldintza bakarra. eta horregatik ez da oso harrigarria euskarazko jardunak zenbatu beharrean, euskaldun eta hiztun motak zenbatzeari eman zaion nagusitasuna. baina, hartan hainbat arazo topatzen ditugu, hiru gutxienez:
|
|
|
Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza praktiketara kontua" delako. lezon eta pasaian egindako ikerketan nerabeak helduen munduaren emaitza eta ispilu direla ondorioztatu nuen: ...tzen ez zaiguna da. eta ondorio horrek berdin balio du hizkuntza praktikak deskribatzeko eta, baita, genero desberdinkeriaz hitz egiteko ere. haur, nerabe eta gazteei buruz hitz egin baino, haur, nerabe eta gazteekin hitz egin eta egon behar dugula uste dut. haien ahotsak entzun behar ditugu, asko esateko dutelako eta gako diren gauza asko adierazten digutelako. beharbada, euskarari buruz gutxiago
|
hitz
egin behar dugu, eta gizartean ditugun praktika, diskurtso eta arau sozial eta kulturalei buruz (eta kasu honetan genero ardatza bereziki kontutan hartuta) gehiago hitz egin behar dugu eta zalantzan jarri behar ditugu. horiek baitira boterezko hizkuntza harremanak mantentzen dituztenak.•
|
|
|
Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza praktiketara kontua" delako. lezon eta pasaian egindako ikerketan nerabeak helduen munduaren emaitza eta ispilu direla ondorioztatu nuen: ...ruz hitz egin baino, haur, nerabe eta gazteekin hitz egin eta egon behar dugula uste dut. haien ahotsak entzun behar ditugu, asko esateko dutelako eta gako diren gauza asko adierazten digutelako. beharbada, euskarari buruz gutxiago hitz egin behar dugu, eta gizartean ditugun praktika, diskurtso eta arau sozial eta kulturalei buruz (eta kasu honetan genero ardatza bereziki kontutan hartuta) gehiago
|
hitz
egin behar dugu eta zalantzan jarri behar ditugu. horiek baitira boterezko hizkuntza harremanak mantentzen dituztenak.•
|
|
2019
|
|
|
ez ezinbestean nonahi eta noiznahi, ez interakzio guzti guztietan nornahi delarik ere solaskidea39 Bai, ordea, eguneroko mintzajardun arruntaren ohiko leku, situazio eta harreman sare nagusietan. Batez ere
|
hitzez
egin behar dute euskaraz40 b) Udalerri euskaldunak" udalerri" dira neurriz, berez eta ezinbestean: halaxe definiturik daude.
|
|
|
ARnASgUnEEn EgOERAZ ETA BIlAKAERAZ KAlEERABIlERAREn DATUEn AZTERKETAK EMAngO DIgUnARI BURUZKO hAInBAT hIpOTESI esan bezala, etxeko erabilerari buruz egin diren zentsuetako datuekin gauzatu dugun azterketatxo hau osatzen ari gara kale erabilerari buruzko datuekin. orain arte egindako probek erakusten digutenez, kale erabilerari buruzko datuek baieztatu egingo dituzte etxeko erabileraren azterketak agerian utzi dituen hainbat ikuspegi, eta beste hainbati ñabardura garrantzitsuak egin zaizkio. gure doktoretza tesian ikusi dugu hori (kaleko erabileraren datuekin, zenbait eredu lantzen ari gara balioen haztaketan eta erregresioan oinarrituta). Lanketa hori guztiz amaitu gabe dugunez, zuhurtzia guztiarekin, behin behinekotasun osoz eta berez liratekeen xehetasun metodologiko guztiak emateko astirik gabe
|
hitz
egin beharra dugu. ziurrenik, azterketak guztiz amaitu arte ez zabaltzea litzateke zuhurrena. Baina informazioak irakurlearentzat izan dezakeen interesak garamatza horrela jokatzera. plantea dezagun, hipotesi gisa oraingoz, zer ekar dezakeen kale erabileraren azterketa eta etxeko erabileraren azterketa elkarrekin lantzeak.
|
|
|
Beranduxko bada ere, hasi gara konturatzen hizkuntzaren geroa ez dagoela goi esparruetan bakarrik. ez han bakarrik eta, agian, ez han nagusiki. gero eta argiago ikusten dugu belaunez belauneko jarraipen transmisioak oin ahulak dituela euskarazko eskola, egunkari aldizkariak, irratitelebista eta unibertsitateko zein administrazio esparruko idatz langintza jasoa hartzen badugu lehentasun osoko, kasik lehentasun bakarreko, xede eta harrobi. Lehentasun eskemez
|
hitz
egin beharra daukagu, goiko (eguneroko jardun arruntaren sostengu fisiko territorial eta soziofuntzional diren jardungune, harreman sare eta rol harremanetatik goragoko) eginbehar jasoetan zentratu ordez itsu itsu. hizkuntzaren (hiztun elkarteen eta, bereziki, bizienik dauden hiztun taldeen) eginbehar
|
|
|
Lehentasuneskemez
|
hitz
egin beharra daukagu, goiko (eguneroko jardun arruntaren sostengu fisikoterritorial eta soziofuntzional diren jardungune, harreman sare eta rolharremanetatik goragoko) eginbehar jasoetan zentratu ordez itsu itsu.
|
|
2021
|
|
|
Baita familiarekin telefonoz aritzen naizenean ere. Alabei irakatsi nien baina ez dute erabiltzen, euskaraz ari dira[...] Ez dut hemen hizkuntza horretan
|
hitz
egiteko beharrik sentitu. [MA]
|
|
|
Eta aurreiritziak dira, alde batetik, hizkuntza batzuk besteak baino hobeak direlako oinarririk gabeko usteak, eta, bestetik, hitz egiteko modu bakarra dagoela eta, hortik kanpo, gaizki hitz egiten dugula pentsatzea. Heldu asko hizkuntza berriak ikasten ari diren une batean, ezin dugu espero hiztun berriek bertakoen gaitasuna eskuratzea, ezinezkoa delako, sinpleki esateko, eta denok dakigu, ondo hitz egiteko hizkuntza bat, gaizki
|
hitz
egin behar dela lehenbizi. Trantsizio etapa honi ekin behar diogu, non pertsona asko hizkuntza ikasten ari diren, nonahiko pertsonez osaturiko eta hizkuntzak loturiko komunitate bat sendotzeko aukera emango digun egonkortze fase batera iritsi arte.
|
|
|
Eta pentsatu dugu hobeto ezagutu behar ditugula gazteak. Bai, gazteek
|
hitz
egin behar dute, eta helduok aditu. Gazteek esan behar digute nola bizi duten hizkuntza, zer pentsatzen duten euskarari buruz.
|
|
|
/ taldian nola moldatzen zareten/(...) antolatuko dogu espazioa guztion artian/(...) Irakurtzen dotzuet bigarren orri hau/ hemen da gero azalpena ematerako orduan ze gauza euki bidezien kontutan/ bale? / zelan
|
hitz
egin behar dogun/ zelako azalpenak eman bar dian/ zelako esaldiak/ ze hitz erabili behar diran/ azalpena landu dozue bestela gelan?
|
|
2022
|
|
|
(46)" beinga, mesedez, hitz egin dezakegu euskaraz? eske ez det euskaraz entzuten" ta(...) esaten nun" eske
|
hitz
egin behar det edo ez, da nahi dudana edo...?" (1ET Z)
|
|
|
(58) Lizarran ere guztiek ez dakite euskaraz edo ta juten zea denda batera ta ez dakizu euskaldunak edo... erdaraz
|
hitz
egin behar dezun... edo badakizu baina ya badaukazu beste txipa. (BE Z)
|
|
|
(23) esaten genun" beinga, mesedez, hitz egin dezakegu euskaraz? eske ez det euskaraz entzuten"(...) esaten nun" eske
|
hitz
egin behar det edo ez, da nahi dudana edo...?".(...) batzutan ahazten zitzaigun baina beti izaten zen" e, euskaraz!". (1ET Z)
|
|
|
Hau da, euskara oso presente dagoen tokian euskara normaltasun handiagoz transmititu eta ikasten da. Dentsitateak agintzen du zein hizkuntzatan
|
hitz
egin behar dugun, zer nolako hizkuntzak ikasi behar ditugun, zein testuingururi dagokion hizkuntza bakoitzaren gizarte praktika zehatza. Indar arrotz eta ikusezina da dentsitatea, baina eraginkorra, berak agintzen baitu.
|
|
2023
|
|
|
Euskaldunen artean, erdaldunekin harremanetan, euskara beti alde batera utzi eta gaztelaniaz
|
hitz
egin beharra modu traumatikoan bizi izan duenik ere bada. Azken finean, errespetuaren eta heziketa onaren izenean gehiegi galdu izanaren bizipena dago lekukoen artean.
|
|
|
• Gatazkaren beste aldea da, ordea, euskaldunen pertzepzioa fenomeno horren inguruan: esan behar da euskaldunen artean erdaldunekin harremanetan, euskara beti alde batera utzi eta gaztelaniaz
|
hitz
egin beharra modu traumatikoan bizi izan duenik ere badela. Azken finean, errespetuaren eta heziketa onaren izenean gehiegi galdu izanaren bizipena dago lekukoen artean.
|