|
2000
|
|
|
1975
|
Hitzak
ebakitzean, poesia, Kriselu.
|
|
|
Lerro baten amaieran ez dugu
|
hitzik
ebaki behar; amaierako hitza osorik egon behar da, horrela irakurketa errazten baita. Esaldiak ere ezin dira moztu orrialdearen behealdean hurrengo orrira pasatzeko.
|
|
|
Guri, atal honetan, artikulazioan argi ez dagoen guztia interesatzen zaigu. Gogora dezagun badela paralinguistika fonetikoa, intentsitatea, tonua eta tinbrea alegia, zeinaren bidez
|
hitzak
ebakitzen dituen pertsonaren ahotsa nabaritzen eta jasotzen baitugu. Soinu baten intentsifikazioa dela bide, soinu hori zarata bihurtzera hel daiteke, esaterako,, gollllllla!?
|
|
2004
|
|
|
–Erotu zara, ala? –Del Valle hain zegoen haserre non
|
hitzak
ebakitzea ere zail baitzitzaion– Traste horrekin tiro eginez gero Paris osoak entzunen digu!
|
|
2005
|
|
|
Abizenaz, berriz, nazkatuta nengoen jendeak
|
hitza
ebakitzeko zituen zailtasunekin eta, halako batean, Shara aukeratu nuen, aldaki soilagoa baita.
|
|
2006
|
|
|
Anek baiezkoa egin zion. Ezin zuen
|
hitzik
ebaki. Beldurrez dar dar bazegoen ere, ez zuen Geppert bakarrik utzi nahi.
|
|
|
Honek eztarria garbitu zuen. Ahoa hain lehor zeukan non nekez lortu baitzuen
|
hitzak
ebakitzea.
|
|
2008
|
|
|
–Baina? , hasi da Gari, baina burua erabat nahasita dauka, ez daki
|
hitzik
ebakitzen, ahaztu zaio zer galdera egin behar zuen ere.
|
|
|
Heldu
|
hitza
ebaki zenuen:
|
|
2009
|
|
|
Orduan, Damasok eskua altxatu zuen, ikasleek galderaren bat zutenean egin ohi zuten bezala, eta aita Pierrek, istanteko erreakzio batean, imintzio atsekabezko batekin ihardetsi zion, harekin adierazi nahi balio bezala ezen etenaldia gogo txarrez hartzen zuela; haatik, bere gogo txar hura gaindituz, orbetar bat baitzen, azken finean,
|
hitza
ebaki ziona: don Nazario Orbe jaunaren semea, probintziako gizonik aberatsenetakoarena?, hitz egiteko aukera eman zion Damasori, zeina honela mintzatu baitzitzaion hitzez hitz:
|
|
|
Baina halakoa zara zu, beti kaka nahasten! , eta, azken
|
hitza
ebaki ez beste, Teofilo Mariak bortizki bultzatu zuen Domingo, izurria bultza zezakeen moduan, izurriak gorputzik balu.
|
|
|
Baina halakoa zara zu, beti kaka nahasten! –eta, azken
|
hitza
ebaki ez beste, Teofilo Mariak bortizki bultzatu zuen Domingo, izurria bultza zezakeen moduan, izurriak gorputzik balu.
|
|
|
Orduan, Damasok eskua altxatu zuen, ikasleek galderaren bat zutenean egin ohi zuten bezala, eta aita Pierrek, istanteko erreakzio batean, imintzio atsekabezko batekin ihardetsi zion, harekin adierazi nahi balio bezala ezen etenaldia gogo txarrez hartzen zuela; haatik, bere gogo txar hura gaindituz –orbetar bat baitzen, azken finean,
|
hitza
ebaki ziona: don Nazario Orbe jaunaren semea, probintziako gizonik aberatsenetakoarena–, hitz egiteko aukera eman zion Damasori, zeina honela mintzatu baitzitzaion hitzez hitz:
|
|
|
Kostata, ematen baitzuen haren ezpainek ezin zutela
|
hitzik
ebaki, Dariok erantzun zion:
|
|
2011
|
|
|
–Bai, nik badakit! , erran zenuen zuk, Florianek bere azken
|
hitza
ebaki bezain laster.
|
|
|
Bururagarria da egin dadila makina bat
|
hitzak
ebakitzeko gaitasunaz, edo baten batzuk ebaki ditzala bere organoetan aldaketaren bat eragiten duten ekintza dela eta (hala nola, lekuren batean ukitzen bazaio zer esan nahi zaion galdegin dezala, eta beste batean ukitzen zaionean min hartu izan balu bezala oihuka dezala, eta antzerakoak); baina hala ere, ditu hitzak taxutu bere aurrean esango den guztiaren zentzuari erantzun ahal izateko behar h...
|
|
|
Ez da pentsatu behar, ordea, iheskor zebilkidalako ez zidala sorik egiten. Hori ematen zuten aditzera jesartzera gonbidatu aurreko begiratu zorrotzak eta, batik bat, ahots sendoz
|
hitzak
ebakitzeko moldeak.
|
|
2012
|
|
|
Pastorala kanpoan emaiten beita, beharrezkoa da, bateek eta besteek ontsa beno hobekiago ahozka dezaen eta argi beno argiako
|
hitzak
ebaki ditzaen. Hori hanbatez haboro non ebilka beti mintzo diren.
|
|
|
IBON. (ezin
|
hitzik
ebaki, totelka) Baina, baina?
|
|
|
Loroen eta mikoen kasua baliatuz diosku«[...] izanere agerikoa da[. ] guk bezala,
|
hitzak
ebaki ditzaketela, baina ezin dute guk bezalahitzik egin, hau da, diotena pentsatzen dutela lekukotuz» (nire kurtsiba) (Descartes, 1997: 43).
|
|
2013
|
|
|
|
Hitzik
ebaki ezinik, besarkatu egin nuen, musukatu, estutu, behin eta berriz. Ahots kordak gobernatu ahal izan nituenean, tragoa ordaindu nahi izan nion esker onez, kafetxoa, cognaca, xanpaina, gogoak emango ziona, aukeran.
|
|
|
Galde egin nion Gabrieli ea hain erasokorrak ziren Sierra Nevadako hartzak, eta berak, buruarekin ukatu, eta shy
|
hitza
ebaki zuen. Nevadan geundenetik, galdetu zeinahi animalia arriskutsuri buruz, baita kaskabel sugeaz ere, eta beti hitz hura entzuten genuen:
|
|
2014
|
|
|
Lehenbailehen konpondu beharra zeukan hutsegitea? baina, otoitzeko azken
|
hitza
ebakitzeaz batera, zarata zorrotz bat aditu zen, eta leihatila itxi zen.
|
|
|
|
Hitzik
ebaki ezinik gelditzen gara minutu batzuetan. Dena galdu da.
|
|
|
Euskara naturala zen berea, landu gabea. Ez zuen sekula euskaraz idazten ikasi eta kanpoan nengoela gutunen bat idazten zidanean,
|
hitzak
ebakitzen zituen. Hori bai, kaligrafia koaderno bateko eredu izan zitekeen idazkeraz.
|
|
|
Orain aurpegiaren zati bat bereizi ahal zion Irenek, bular aurrean gurutzatuta besoak, begiak ere ilun, ahoa oso itxita. Gaztelaniaz esan zion, Qué necesitas, baina
|
hitzak
ebakitzeko moduagatik euskaraz jakin zezakeela iruditu zitzaion Ireneri, edo oso urrunekoa zela bestela. Ideia hori jende askorekin izan zuen askotan, adineko andreekin batez ere.
|
|
2015
|
|
|
Ernatu eta begiak zabaldu zituenean, aita eta biok zutitu eta ilundu aitzintxe Ezkaban beheiti etxerako bidea hartu genuen. Ustekabean, nire parean zebilen hura aita bera ez bailitzan, edo gizon hura aitaren beraren berehalako bertsio libreago bat bailitzan, edo lo kuluxkatik ernatzean hiri abegitsuago batetik heldu berria, gurea baino hiri irrealago baina une batez egiazko izan zen urruneko hiri batetik heldu berria bailitzan, irri herabe bat erakutsi eta eskuan neraman liburua seinalatuz dozena erdi
|
hitz
ebakitzera luzatu zen:
|
|
|
Izenetik beretik hasita, desegokitua zarela esango zenuke? Eskerrik asko –azken
|
hitza
ebakitzearekin batera ardo kopa altxatu zuen hizlariengana zuzenduz topa egiteko moldean. Gustura zirudien Esfingeak.
|
|
|
Zuazo ez zen klaustrofobikoa, ezta kaliginefoboa ere, misantropoa bai agian. Beharbada haien solas txatxuak eragin zion atzerakada,
|
hitzak
ebakitzeko zituzten manerak agian, kontua da igogailutik irtetea denbora luzea urpean ibili ostean burua azaleratzea bezalakoa iruditu zitzaiola. Arnasa sakon hartzeko behar ikaragarria.
|
|
|
Galga sakatu zuen, ordea, eta isilik geratu zen, txatxua begitandu baitzitzaion galdera. Beste autokontrol ariketa bat egitea ere agindu zion bere buruari Zuazok, izan ere azkeneko
|
hitza
ebaki orduko konturatu zen begiak emakumearen begietan iltzatuak zituela, imanak bailiran anbar eta hurraren arteko begi haiek.
|
|
|
Etxeko igogailuan aldi oroz oharrak ematen dizkion gizonezko berbera hizketan bortxazko jendetasunaren. Francoren garaian emisora guztiek eman behar zuten Radio Nacional de Españaren" egunkari mintzatua" gaztigatzen zuen ahots huraxe ekarri dio gogora, metaleztarri bat
|
hitzak
ebakitzen.
|
|
2016
|
|
|
Berehala deitu nizun. Lineaz bestalde topatu nuena, zoritxarrez, hain ezaguna zitzaidan ahots hura, esaldiak eta
|
hitzak
ebakitzeko modu berezia, larritasun eta adrenalina nahastea izan zen. Zeure onetik ateratzeko mugan kulunka urdurian zeunden, artegatasun kimikoz gainezka.
|
|
|
Eta presidenteak ez zuen
|
hitzik
ebaki sasoi hartako lintxamendu sonatuenetako baten harira: urte hartan, Sam Hose erre zuten Georgian.
|
|
|
Neskak ahoa mugitu zuen, baina ez zen
|
hitzik
ebakitzeko gauza izan. Azkenean begiak sabaira zuzendu eta barrea bota zuen.
|
|
|
Ez dut... , eskuak mugitu zituen, baina ez zen
|
hitzik
ebakitzeko gauza izan.
|
|
|
Guiomarrek barrexka bat egin zuen azken
|
hitza
ebakitzean.
|
|
|
Spadek
|
hitzak
ebakitzean besteak adinako lanak hartuz esan zion:
|
|
2017
|
|
|
Ez utzi ni bakarrik! , esan zuen harrapataka Mikelek, tripetatik etorritako zotin handi batek
|
hitza
ebaki zion arte.
|
|
|
1965az geroztik zen euskaltzain urgazle.Mujika literatur zalea zen, baina hiztegigintza eta toponimia ere landu zituen, Euskal Herriko toki izenei buruz 18 liburu plazaratu zituela 80ko hamarkadan (Euskal toponimiazko materialeak). Beranduago, Iparraldeko toponimia argitaratu zuen (Hiria, 2005). Hainbat literatur sari lortu zituen Mujikak bere garaian; tartean, Kritikaren saria(
|
Hitzak
ebakitzean; Lizardi olerki saria (Aire neurtuak); Txomin Agirre eleberri saria (bi aldiz: Loitzu herrian uda partean eta Hiru egun Larburun); Irun Hiria poesia saria (Nire soneto beroak); eta Irun Hiria eleberri saria (Bidean ihes). Filologia eta azterketa literarioko liburuei dagokienez, 1982an Latina eta erromanikoaren eragina euskaran (Sendoa) publikatu zuen; 1983an, Lizardiren lirika bideak (Haranburu); 1984an, Miranderen poesigintza; eta 1985ean, ostera, Euskal lirika tradizionala.
|
|
|
Isilik gelditu zen despistatu aurpegiarekin. Elkarri begira egon ginen
|
hitzik
ebaki gabe.
|
|
2018
|
|
|
Teklasek bere hontza begiekin begiratu dio betaurrekoen akuarioaren bestaldetik: irenste ahalmen handia du begirada hark, baina hasieran ez du
|
hitzik
ebaki. Lehenbizi pentsatu eta gero idaztea izan da beti bere estiloa, Lucas Azurmendirekin izan zuten ika mikan jarrera aldaketa bat ikusi bazion ere.
|
|
2019
|
|
|
Armairuan estreinatu gabe zegoen setazko gorbata marraduna. Baina, gazteegia,
|
hitza
ebaki duzu ahapeka. Aspaldi sikatutako ezpain umelekin musukatu nauzu.
|
|
2020
|
|
|
|
Hitzak
ebakitzeko eran sumatu nuen ezegokitasun arin bat: ongiegi ahoskatuak ziren, gaztelania helduaroan ikasitako atzerritar zirudien Izarbek.
|
|
|
Noizik behin atzerako ispilutik bidaltzen zizkidan bere begien argi horixkaren erramuak. Emakumearen ezpainek, ilea bezain moreak, doitasun mekanismo batez zizelkaturiko
|
hitzak
ebakitzen zituzten.
|
|
|
Hamaika eztabaidatan berotu diogu burua elkarri, askotan zorroztu ditugu mihi puntak; gehiegitan agian izan naiz azken
|
hitza
ebaki duena. Barre egin dugu elkarrekin; elkarrekin aspertu gara bilera amaiezinetan.
|
|
2022
|
|
|
Umeak pausoa pausoaren atzetik zuzen eta formal ematea baino nahiago du harriz harri salto egin, edo putzuz putzu hankak zipriztintzea, edo ziba bat balitz bezala gorputza bueltaka jartzea zorabiatzeraino. Txalo pin txalo egiten ere berehala asmatzen dute oraindik
|
hitza
ebakitzeko gai ez diren umemokoek; hor, musikaren aztarna. Eta imajinatzen ditut, historiaurreko gizakiak, umezarotik aurrera ere gaur egun dantza deitzen diogun hori taxutzen:
|
|
|
–Bihar lanera joanen gaituk –esan zion osabak,
|
hitzak
ebakitzeko zuen zailtasuna disimulatu nahian.
|
|
|
Florentino Tante Goren bila joan da zuzenean Donibane Lohizunen sartzean. Kortesiazko
|
hitzak
ebakita, premiazkoetara jo dute.
|
|
|
–Andrée De Jongh, jauna, Dédée lagunentzat, zure laguntza behar duena –irribarre batekin lagundu du
|
hitzen
ebakia.
|
|
|
–Hori da jarrera, Dédée. Ederra denak ez du apaingarrien beharrik –biak lehertu dira barrez
|
hitzak
ebaki ondoren– Ohartu gabe, gauak harrapatu gaitu; afaldu nahi. Ez dut gauza askorik, baina tripa betetzeko beste izango dugu.
|
|
2023
|
|
|
...rtaz mintzatu, ezertaz ez orduan, handitasuna, komunitatearen aterki eternala, hutsa, oro eta ezer ez, kontu serioa, mutilazioaz ari gaituk, gauzatu ez den mutilazioa nahi bada, ez da dolurik, ez da errurik urrerik ez bada, gonbita kontrakoa da, eta hala ere ez diozue “lotu”, diozue “ebaki”, metafora bat, kontundentzia behar du kantuak, esan indar handikoa da “ebaki”,
|
hitzak
ebakitzen dira eta harremanak eta egunak moztu, maite dugunari joaten utzi behar zaiola, ala. Hori al zen?
|