|
2001
|
|
|
hiztegia. Baina hitz zaharren bila baino, narrazioari kolorea emango zioten
|
hitzen
bila ibili nintzen: baronet, musde, aba, bilaun, fraile doktrino...
|
|
2004
|
|
|
Bestea. Hala ere ez zuen apusturik behar izanen horrela janzteko, ia astebururo egiten baitzuen; La Escuelita izeneko pub gay batean kabaret baten antzeko ikuskizuna antzezten zuen, ez horren, ez horren... aritu zen Marck
|
hitzaren
bila... ez horren atso, ordea. Beharbada atso xaharko eta cartlandki janzte hura, nahiz eta Marckek ez ulertu nola, apustua irabazi zueneko seinale bainoago amodio frogantza zen, edo biak batera.
|
|
|
Ikeren tonu trufarian halako zitalkeri ukitu bat nabaritzea uste izan zuen Ferminek, nolabait ordura arteko,
|
hitzaren
bila aritu zen Fermin, inplikazio pertsonal batek benetan sentitzera eta esatera beharturik aspaldiko bizipenen baten oroitzapenak edo haren identitatearen antzeztean urratu bat eginez, barrunbeak, barrunbe minduak horratik, pentsatu zuen Ferminek, agerian gelditu balitzaizkio bezala.
|
|
|
Bazekien Estik ez ziola horren inguruan galderarik eginen, eta
|
hitzen
bila ari zen.
|
|
|
Bazter
|
hitzaren
bila nabaritu uste izan zuen Harakinek, baina hitzik ez zitzaion sortu. Lagungarri, zerbitzaria hurbildu zitzaien, eskaera egiteko libreta eskuan.
|
|
2006
|
|
|
Eta, aldizkaria isilarazi zutenean, ostera ere
|
hitzaren
bila langileak, eta Natur Zientzietaraino heldu zen lantaldea oraingoan, Paulo Agirrebaltzategi zuzendaria Arantzadirekin batera zela (Natur Zientziak,). Lanbide horretako aldats gorako eskarmentuak erakutsi zuen, zein zaila edo ezina zen aitzina egitea, baliabide erabakigarriagorik ez bazegoen:
|
|
2007
|
|
|
Momentu bakoitzean behar dudan
|
hitzaren
bila ibiltzen naiz, bai, eta ez da erraza. Gainera, egunean hiruzpalau hizkuntza erabiltzen ditut, hizkuntza batetik bestera jauzika beti, eta beharbada horregatik, are eta zailago zait behar dudan hitz xuxen hori mingainera ekartzea.
|
|
|
eztanda baten eran eman da, hizkuntza erdeinatua gailur literario gorenera jasoz, Kant-en iraultzaren garai berean. Hala ere, Schelling gazteak Schiller bisitatu duenean, horrek oraindik elkarrizketa alemanez eramateko zailtasunak zituela, eta oso erraz frantsesera pasatzen zela
|
hitzen
bila, konstatatu du32 Goethe-ren aitak italianoz eramaten zuen egunkaria. Goethe bera idazle frantsesa izateko asmotan hasi da literaturan.
|
|
|
Agurea makilarekin tak tak kolpetxoak ematen ari zen lurreko lauzen gainean.
|
Hitz
bila zebilen, agidanez.
|
|
|
Lisak sofan atzera egin zuen. Ez zuen
|
hitz
bila ibili beharrik izan. Dena arnasaldi batean jaurti zuen:
|
|
|
Den dena, beren edalontzietan alferrik zerbitzatutakoa izan ezik, atsoaren eztarritik behera joana zen. Lisa
|
hitz
bila hasi zen, atsoa berriz hizpidera ekartzeko, baina ez zen beharrezkoa izan, bat batean begi bakarra ireki, eta inpentsan esan baitzuen:
|
|
2009
|
|
|
Bere mina adieraz zezaketèn
|
hitzen
bila abiatu zen Nazario Orbe, baina, hitzik ezean, intziri batzuk egin zituen, haur batenak iduri, eta Reginak, orduan, bere besapean hartu zuen, ama batek bere haurra hartzen duen bezala; gero, honela mintzatu zitzaion senarrari:
|
|
|
Gaua zen arren, ez zen gau itxia ez gaumina, ziega hartan ere ez, hormetako baten goialdean leiho txiki bat baitzegoen, nondik sartzen baitziren egunaren azken argi hondarrak, ilunak ezinbestean?, ziegako hormetan halako efektu ia sumaezin bat egiten zutenak, karearen zuri iluna apur bat zuriagotuz; esan nahi baita aita semeak, ziegan beren denboratxoa egin zutenez gero, elkar ikusteko moduan zeudela, ikusmena argi ilun hartara egokituta; haien ikusmena, haatik, ez zen zehaztasun handikoa, muga estu haien barruan ezin bestelakoa izan?, baina bai nahikoa, beharbada, Teofilo Mariak aitak zuzendu ziòn irriari antzeman ziezaion: ...bat baizik, zer besterik??, baina, zegoèn egoeran zegoelako, bihotza bero eta burua ere gogobero, halaxe interpretatu zuen, beharbada, Teofilo Mariak aitaren irria, Nazariok Jainkoagan zuèn fede baldintzarik gabearen adierazpidetzat, halako eran, non, une haien garrantzia azpimarratu nahian edo, sentimenduen ur handiak hitz handien egarri betiere, gaztetan zer esanik ez?, dir dir egin zezaketèn
|
hitzen
bila abiatu baitzen; ez al zen, bada, arestian heroi bat bezala portatu?; oi, jainkozko une hura, Jainkoaren existentziaren bermea baizik ezin izan zitekeena?!; eta orduan, tragedietako heroien antzera. Teofilo Mariak Tasio Loidi falangista zuen lagun min, berak bezalaxe heroien hizkera miresten zuena?, honela mintzatu zen:
|
|
|
Baina zer egin, adibidez, bokalez hasten diren hitzak topatu nahi baditugu? Edo, hiru karaktereko
|
hitzen
bila baldin bagabiltza. Aurreko galderei erantzun eta gure bilaketaesparrua zabaltzeko karaktere klaseak zer diren ikusiko dugu atal honetan.
|
|
|
Gaua zen arren, ez zen gau itxia ez gaumina, ziega hartan ere ez, hormetako baten goialdean leiho txiki bat baitzegoen, nondik sartzen baitziren egunaren azken argi hondarrak –ilunak ezinbestean–, ziegako hormetan halako efektu ia sumaezin bat egiten zutenak, karearen zuri iluna apur bat zuriagotuz; esan nahi baita aita semeak, ziegan beren denboratxoa egin zutenez gero, elkar ikusteko moduan zeudela, ikusmena argi ilun hartara egokituta; haien ikusmena, haatik, ez zen zehaztasun handikoa –muga estu haien barruan ezin bestelakoa izan–, baina bai nahikoa, beharbada, Teofilo Mariak aitak zuzendu ziòn irriari antzeman ziezaion: ...besterik? –, baina, zegoèn egoeran zegoelako, bihotza bero eta burua ere gogobero, halaxe interpretatu zuen, beharbada, Teofilo Mariak aitaren irria, Nazariok Jainkoagan zuèn fede baldintzarik gabearen adierazpidetzat, halako eran, non, une haien garrantzia azpimarratu nahian edo –sentimenduen ur handiak hitz handien egarri betiere, gaztetan zer esanik ez–, dir dir egin zezaketèn
|
hitzen
bila abiatu baitzen; ez al zen, bada, arestian heroi bat bezala portatu?; oi, jainkozko une hura, Jainkoaren existentziaren bermea baizik ezin izan zitekeena...!; eta orduan, tragedietako heroien antzera –Teofilo Mariak Tasio Loidi falangista zuen lagun min, berak bezalaxe heroien hizkera miresten zuena–, honela mintzatu zen:
|
|
|
Bere mina adieraz zezaketèn
|
hitzen
bila abiatu zen Nazario Orbe, baina, hitzik ezean, intziri batzuk egin zituen, haur batenak iduri, eta Reginak, orduan, bere besapean hartu zuen, ama batek bere haurra hartzen duen bezala; gero, honela mintzatu zitzaion senarrari:
|
|
|
Orduko irakurketa haiek gogoratzeko, Auspoa saileko lehen liburu haietako bat hartu dut apaletik. Bitoriano Iraolaren Oroitzak ipuin sorta?, eta orri pasa hasi naiz hamasei bat urterekin azpimarratu nituen
|
hitzen
bila. Ezagutzen nituen amu eta perkal hitzak, baina pertxa gramatikalak falta nituen inoiz entzun/ irakurri gabeko amugile eta perkalezko eratorrietara heltzeko.
|
|
2010
|
|
|
" Zerbait bururatzen bazaizu, aldatu —esan zidan berak— Davidi ez litzaioke ardura. Beti esaten zuen zuk oso ondo zenekiela Obabako hizkuntza."
|
Hitz
bila hasi nintzen oroimenean. " Ez dakit ba, agian hau..." Paperean abeletxe idatzi nuen.
|
|
|
Tetuanen bizi zenean arrifiengana inguratzen zen, laborari edo mandazain haiekin ematen zituen orduak, eta haien ezpainetatik jasotako berbak koadernoetan apuntatzen zituen. Kafetegietan ere esertzen zen, edo azoka jendez beteetan zehar paseatzen zen
|
hitzen
bila, lapitza eskuan beti:
|
|
|
Lurralde isolatu eta pobrea aspalditik, jende itxi eta lehorrekoa. Haien
|
hitzen
bila abiatzen zen. Nork erakutsiko zion ba haien hizkera?
|
|
2011
|
|
|
Demagun emakumeak argi dituela gauzak, baina aktoreak ez dakiela zer egin. Demagun jatetxetik atera eta elkarri begira geratu direla une batez, hain erabakigarriak izan ohi diren
|
hitzen
bila. Emakumea isilik dago, zain.
|
|
|
Hori guztia pantailaratzea erabaki zuen, oinarritzat hartuz zinemarako egokitzapenak mamiarekin, funtsarekin izan behar duela leial (idatziak transmititzen duenarekin), baina ez formarekin;, eleberria existitzen da dagoeneko, bere lengoaia propioa, literarioa dauka, eta beraz zinemara bere horretan kopiatzea akatsa da?. Istorio batzuk hartu eta denen lotura egiten duen pertsonaia berri baten bidez egituratu zituen, liburuko Azken
|
hitzaren
bila ipuineko protagonistaren trasuntoa. Eleberriko pertsonaia horrek sorkuntza literarioari buruz hausnartzen du, eta Armendarizi bururatu zitzaion ordezkoak sorkuntza zinematografikoari buruz gogoetatuko zuela, errealitate bisual, zinematografikoa harrapatzearen ezintasunari buruz (liburuan, pertsonaiari ere ezinezkoa zaio berak duen euskal kontzeptu unibertsala osotasunean biltzea).
|
|
|
Handienetakoa hiztegian. Azkueren irizpideari jarraiki, Zaitegik, Orixek eta Ibinagabeitiak eta, auzo baratzeetara
|
hitz
bila ezinbestean baino ez zela joan behar irizten zioten; lehenik, euskal harrobia ustiatu behar zen, Azkuek hiztegian jasoa eta artean jaso gabe zegoena Euskal Herriko hainbat lekutan. Zaitegik buruz zekien Azkueren hiztegia eta Olabidek Itun Zaharra eta Berria itzultzean erabilitakoa.
|
|
2012
|
|
|
|
Hitz
bila darabilen lehia horretatik zer aterako dugu, gure Berbelitz dontsua entomologoa dela?
|
|
|
Ez daki zer esan. Egoera luzatu denean, Norari nabarmena iruditu zaio Aingeru ere
|
hitzen
bila hasi dela, eta nahiko arin lortu du zerbait esatea:
|
|
2014
|
|
|
Azken
|
hitzaren
bila
|
|
|
Azken
|
hitzaren
bila 110
|
|
2015
|
|
|
Inoiz baino hutsago dago patioa. Presoak alderik alde ibili geldoan, bakarka lanbropean, elkarrekin hitz egiteko adorerik batere gabe, edo zer esan asmatu ezinda, batzuetan, ariketa ikaragarri konplikatua baita adierazi nahi duzun hori esateko
|
hitzen
bila aritzea buru barruko armairuan, beti apalak falta dituen arasan. Zer hitzek balio du akabera aurreko istantean minak oro uxatzeko?
|
|
|
Errek gaztaina koloreko begi handi haiek beragan iltzatuta zituen, erantzunaren zain, itxaropen
|
hitzen
bila. Koitadua.
|
|
|
|
hitzen
bila hasi ohi naiz.
|
|
|
Baina, behingoz, ez da beteko legea. Egileak bere errealitateari ostuko dio —azken
|
hitzaren
bila doalakontatzeko gaia. Oraingoan ez da izango, beraz, transkribatzaile bat baino.
|
|
|
Zer ote da sentimenean korapilatu zaiona" yo soy indigena" esaten hasi eta burua" kichwa karanki"
|
hitzen
bila zihoakionean. Ze min zahar, ze oroitzapen hunkitu, bere familiako zeinen gomuta, irentsitako ze gertaera etorri ote zaio hitzak mingainetik atera aurretik burmuinean formulatu dituenean?
|
|
2016
|
|
|
Oinarrizko ezaugarrietan Facebook en antzera funtzionatzen du; izan ere, beharrezkoa da profil bat izatea (curriculuma bezala jarduten duena), beste erabiltzaile batzuekin harremanak sortzea eta berrien atal bat izatea, non eguneratzeak, artikulu interesgarriak eta kontaktuetarako interesgarriak diren beste elementu batzuk partekatu baitaitezke. LinkEdin eta Facebooken arteko alde handia da lehena lan mundura bideratua dagoela, eta, beraz, lan eskaintzak aurkitzea posible dela, sektoreen, karguen, enpresa izenen edo gako
|
hitzen
bila. Gizarte sareak, gainera, funtzio bereziak ditu enplegu eskaintza interesgarriak gordetzeko edo alertak jasotzeko, bilaketa irizpideen arabera emaitza berri bat aurkituz gero.
|
|
|
Zure arrebaren limoiak probatu nahi izanen zituen apez hark!, irri ergelik erantsi gabe, Patxik. Irakurtzen zihoan neska batek burua jaso eta beha geratu zitzaien, tinko, luze, errateko maneran aita sumindu baten muturrekoarena emanen zien
|
hitzaren
bila. Euskalduna fortunatu, halakorik.
|
|
2017
|
|
|
Ezaguna denez, jatorrizko argitalpenean hots, euskarazkoan Obabakoak bi zati nagusitan banatuta dago: batetik," basoko" ipuinak, arestian aztergai hartu ditugunak; bestetik, Azken
|
hitzaren
bila izenburupean garaturiko kontakizuna, zeinean literatura fantastikoa besteak beste osagarri funtsezkoa izateaz gain, hausnarketa metaliterarioa ardatz nagusi bilakatzen den, Atxagak bere poetikaren giltzarriak bertan aditzera ematen dizkigularik. Alderdi poetologiko horiei helduko diegu ondoko orrialdeotan, ni poetikoaren aldaera postmodernista zertan den erakutsi asmoz.
|
|
|
Azken
|
hitzaren
bila ko istorioa hiru argumentu hari nagusiko bilbea da.125 Lehenik, narratzaileak eta bere osaba literaturzaleak, azken honen Obabako etxean bilduta, hilero egin ohi duten irakurketa literarioaren saio bat dugu kontagai, zeinera, oraingo honetan, narratzaileak lagun mediku bat gonbidatu duen. Horrela, irakurketa saioan bertan zein bezperatik elkartuta narratzaileak eta bere lagun medikuak eginiko txango laburrean zehar aletuko diren ipuinen kontaketarako marko narratiboa eratzen da, Erdi Aroko literaturan zabaldu zen narrazio egitura berezia gogoraraziz.126 Bigarrenik, narratzailea obsesionaturik daukan fantasia itxurako misterioa eta berori argitzeko ahaleginak biltzen dituen argumentu haria dugu, Atxagak, esan bezala, aurrekoarekin bilbaturik eskaini diguna.
|
|
|
Irudiak gogorarazitako bi gauzaren elkartzeak eragin dio narratzaileari bere harridura: batetik, muskerrak gizakion buruko muinen zaleak direlako mitoa, Obabako umeei gaztigu modura kontatu ohi zitzaiena belarretan lo geratzeak ekar ziezaiekeen arriskutik libratzeko, hain segur; bestetik, 125 Hemen aintzat hartutako argumentu hariok ez dira Azken
|
hitzaren
bila k daukan egitura konplexu eta aberatsaren osagarrietako bat baino. Mari Jose Olaziregik egitura horren analisi ezin xeheagoa burutu zuen, elementu bakoitzaren adierazkortasuna zehaztasun handiz islatuz.
|
|
|
127 Ibid., 387 or. Olaziregik zehaztu bezala, Atxagak aipatu idazlea Joseph Joubert frantsesa da(). eman dio Azken
|
hitzaren
bila ri, bide batez errealitatearen izaeraz dauzkagun usteak zalantzan jartzera bultzatu gaituelarik, beste behin ere.
|
|
|
Aurrera egin baino lehen, ohar bedi Carla ko Rafael Gortarik zein Azken
|
hitzaren
bila ko narratzaileak proiektu bertsua hartu dutela beren gain, bien artean ñabardura batzuk ere egin daitezkeen arren. Azken batean, bi egitasmoetan ere, bere burua artearen bidez aditzera ematen duen ni poetiko batek
|
|
|
Lertxundirenean, xede hori burututa ni poetikoak lortuko lukeen singulartasuna da nabarmentzen dena; Atxagarenean, berriz, ni poetikoak bereganatuko lukeen ezagutzaren orokortasuna. Baina Azken
|
hitzaren
bila n ere ni poetikoa helburu garbia da, narratzaileak eginiko formulazioan singularreko lehen pertsonak daukan garrantziak erakutsi legez: " [h] itz bat aurkitu nahi nuen[...]";"[...] esan nahi dut Joubert bat izan nahi nuela, eta haren helburu berdina neukala:
|
|
|
Muskerraren istoriora itzuliz, azpimarratu behar da lotura garbia ezartzen duela Obabakoak en bi zati nagusien artean," basoko" ipuinak eta Azken
|
hitzaren
bila, alegia. Han, Camilo Lizardi ez zen gauza Javier basurde bilakatu zelako azalpenari uko egiteko, eta Esteban Werfellek bizitza osoan zehar eusten zion Maria Vöckelekin izandako solasaldi telepatikoa benetakoa izan zelako usteari; hemen, berriz, narratzailea ez da moldatzen bere fantasia azalpen arrazional baten bidez uxatzeko, eta obsesio horren erabat mende eroriz, erotu egiten da, muskerra burmuinean zinez sartu zaiola sinetsita.
|
|
|
Mundua interpretatu baino ezin dezakegula egin baiezta tzen duen postulatu postmodernista zaigu horretarako giltzarria, zeinak errealitatea bere horretan atzemateko ezintasuna egiaztatzen baitu, ezagutza absolutuaren ezina, alegia, halako gisaz, non gure ezagutza ustez arrazionalak irrazionaltasuna ere ezinbestez barne hartuko baitu, guk ere, oharkabean, geure mito eta sineskeriei eutsiko diegularik beste mota batekoak, noski," arrazionalagoak" nahi baldin bada, edo ohikoagoak, onartuagoak, besterik gabe. Horren guztiaren jakitun, beraz, Atxagak errealitatearen izaera interpretatiboa islatzeko asmoz garatu ditu, hain zuzen ere, aipatu motibo fantastiko guztiak, Camilo Lizardiren haluzinazioa, Esteban Werfellen eldarnioa, eta baita Azken
|
hitzaren
bila ko narratzailearen eroaldia ere. Giza ezagumenak berezkoak ditu muskerrak, hasieratik izan dira gurekin eta ez dugu sekula gure burmuinetik kanporatzerik izango.
|
|
|
Gabilondok, berriro ere, guztiz bestelako interpretazioa dakar. Haren ustez, Azken
|
hitzaren
bila ko bi hariok ez dira adabaki narratibo hutsak baino, Atxagak liburuari bortxaz erantsi dizkionak modernismoarekin omen daukan zor intelektuala edo aitortzeko asmoz. Eransketa hori dela medio, gainera, Gabilondok modernistatzat jotzen du Azken hitzaren bila.
|
|
|
Haren ustez, Azken hitzaren bila ko bi hariok ez dira adabaki narratibo hutsak baino, Atxagak liburuari bortxaz erantsi dizkionak modernismoarekin omen daukan zor intelektuala edo aitortzeko asmoz. Eransketa hori dela medio, gainera, Gabilondok modernistatzat jotzen du Azken
|
hitzaren
bila. Ikus" Modernismoaren jarauntsia[...]", 38 orr.
|
|
|
132 Honainoko argudioa laburbilduz, Azken
|
hitzaren
bila n Atxagak zera ematen du aditzera," erreal vs. fikziozko"," ezagutza vs. sineskeria" edota" sen ona vs. eromena" tankerako dikotomiak ez direla tinko sostengatzen, haien barne mugak lausoak direlarik. Mari Jose Olaziregik, berriz," mundua vs. literatura" aurkakotasuna, bederen, tinkaturik gertatzen dela dio:
|
|
|
Mari Jose Olaziregik, berriz," mundua vs. literatura" aurkakotasuna, bederen, tinkaturik gertatzen dela dio: ...ratzen zaigu, bestela, Quijoteari eta liburuko pertsonaia nagusiari gertatu zitzaien moduan, eromena izan baitaiteke zilegizko irtenbide bakarra." Ikus Bernardo Atxagaren irakurlea, gorago aipatua, 128 or. Ildo bertsutik argudiatu du Iñaki Aldekoak ere Atxagak muga garbia marraztu nahi izan duela eromenaren eta jakinduriaren artean, bi kontzientzia egoera horien ordezkaritzat aurkeztuz Azken
|
hitzaren
bila ko narratzailea eta beronen osaba, hurrenez hurren. Ikus" Obabakoak hamargarren urtemugan().
|
|
|
(182 orr.). zendentzia oro behin ukatu ondoren ere. Utopia modernoaz gabetuta, edonola ere, literatura horrek ezaugarri bereziak izango ditu, Atxagak bere poetikaren ardatz bihurtu dituenak, Azken
|
hitzaren
bila n gauzatu hausnarketa metaliterarioan erakutsi legez. Ezagutza transzendentea behin betiko galarazita zaion neurrian, kasu, literaturak ezinbestez hartu du luzamendutan ibiltze amaigabearen eitea, Azken hitzaren bila ko narratzaileak behin eta berriro adierazi lez.133 Errealitatea interpretatzera mugatuta dagoen heinean, bestalde, literaturak aditzera emandako errealitateak nahitaez izaera sortua, asmatua izango duela onartu da, izaera manipulatua, alegia.
|
|
|
Utopia modernoaz gabetuta, edonola ere, literatura horrek ezaugarri bereziak izango ditu, Atxagak bere poetikaren ardatz bihurtu dituenak, Azken hitzaren bila n gauzatu hausnarketa metaliterarioan erakutsi legez. Ezagutza transzendentea behin betiko galarazita zaion neurrian, kasu, literaturak ezinbestez hartu du luzamendutan ibiltze amaigabearen eitea, Azken
|
hitzaren
bila ko narratzaileak behin eta berriro adierazi lez.133 Errealitatea interpretatzera mugatuta dagoen heinean, bestalde, literaturak aditzera emandako errealitateak nahitaez izaera sortua, asmatua izango duela onartu da, izaera manipulatua, alegia. Horixe da, ziur aski, Atxagak atal osoari emandako egitura alfabetikoak oinarrian daukan arrazoi filosofikoa.134 Azkenik, zerrenda poetologiko ad hoc honi amaiera emanez," azken hitza" atzematerik ez badago, hau da, erabat berria, guztiz singularra, inoiz ere entzun gabekoa litzatekeen hitza existitzen ez bada, esan litekeen orok, hein batean bederen, dagoeneko esana egon du, tradiziozkoa izan du, alegia.
|
|
|
134 Ezaguna denez, Azken
|
hitzaren
bila ko ipuinen izenburuek ordena alfabetikoa jarraitzen dute. Olaziregik ere Atxagaren antiesentzialismoarekin lotzen du egitura hori:
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Obabakoak, denok suma dezakegunez, literaturaren onartze tinko, sinestun eta itxaropentsua da. ...a; horren ordez," esanguratsua den harekin jokatu" ohi dute, heriotza, maitasuna edota bakardadea bezalako" gai eternalen inguruan", alegia, gure bizi esperientzia argituz, gure aurreiritziak kolokan jarriz, gure obsesioak leunduz, poza, harridura zein kontsolamendua ekarriz... 137 Hitzen ahalmena, izan ere," infinitoa da, nahi den guztia egin liteke beraiekin", Azken
|
hitzaren
bila ko narratzaileak bere ipuinetako batean dioenez.138 Baina Atxagak eginiko onartze esplizitu horretatik haratago, esanguratsuagoa iritzi behar zaio Obabakoak ek gauzatu onartze inplizituari, literaturaren izateko baldintzaren beraren onartzea baita, literatura posible egiten duen indarrarena berarena, alegia, zeinak gertaleku baldintzatua eratzen duen literatura jardun aldi berean ezindu eta ... Literatura, azken batean, esanahi sorkuntza baita, eta ondorioz, esanahi sorkuntza oro ahalbidetuaz batera baldintzatu ere egiten duen dyferentziaren indarrera makurtu beharra dauka, dyferentziak esanahian eragiten duen ezberdintzeeta geroratze mugimendu etengabera, alegia.
|
|
|
Horrela sorturiko errealitateirudikapenak gero eta fidelagoak izan dakizkioke lengoaiak inoiz zehatzmehatz agertzerik izango ez duen errealitate dyferentzialari. Obabakoak en etengabe seinalatzen zaigu errealitatea interpretazioa delako ideia, ugariak dira, oso, arrazionaltasunaren muga hautsita beste errealitate bat besarkatzen duten pertsonaiak, mugaz bestalde betiko irauteko, mugaren bi aldeen artean zanga137 Azken
|
hitzaren
bila ko narratzaileak eta bere lagun medikuak ipuin onen ezaugarriak analizatzean esandako gauzak dira goian aipatuak. Obabakoak, 217 orr. latrau geratzeko zein mugaz alde honetara berriro itzultzeko izan.139 Geure mundu ikuskeraren berregituratze asmoarekin lotu behar da, hain segur, errealitatearen eta fantasiaren arteko muga zalantzan jarriz Atxagak eginiko esplorazio irmo, sakon eta jarraitua.
|
|
|
139 Lan honetan zehar aintzat harturiko Camilo Lizardi, Esteban Werfell eta Azken
|
hitzaren
bila ko narratzaileaz gain, beste hauek aipa litezke, gutxienez: Post tenebras spero lucem eko maistra, Villamedianako Carlos Garcia nanoa, Hans Menscher pintorea, Klaus Hanhn eskizofrenikoa, Margarete arrebaren jantziez trabesti bihurtutako Heinrich...
|
|
|
Lan honetan postmodernistatzat aurkeztu ditugun nobelak ere paradoxa horrek bizi ditu, idealaren garrantziarekin batera bere ezinezkotasuna onartzetik datorrena. Obabakoak eko Azken
|
hitzaren
bila ko narratzaileak du hitz erabakior hori jada sekula aurkitu, baina hitz horren bila ibili izanaren garrantzia ere frogatu digu bilaketa horretan zebilen bitartean idatzi duenaren ederra gure esku utzita, Azken hitzaren bila bera, alegia. Hau da, Azken hitzaren bila ni poetiko ezinezko hori aurkitzeko promesa berritzeko gonbitetzat ikus daiteke, literatura egiten jarraitzeko gonbitea, azken hitzak helezin iraungo duela ahaztuta, eta gogoratuta, biak batera.
|
|
|
Lan honetan postmodernistatzat aurkeztu ditugun nobelak ere paradoxa horrek bizi ditu, idealaren garrantziarekin batera bere ezinezkotasuna onartzetik datorrena. Obabakoak eko Azken hitzaren bila ko narratzaileak du hitz erabakior hori jada sekula aurkitu, baina hitz horren bila ibili izanaren garrantzia ere frogatu digu bilaketa horretan zebilen bitartean idatzi duenaren ederra gure esku utzita, Azken
|
hitzaren
bila bera, alegia. Hau da, Azken hitzaren bila ni poetiko ezinezko hori aurkitzeko promesa berritzeko gonbitetzat ikus daiteke, literatura egiten jarraitzeko gonbitea, azken hitzak helezin iraungo duela ahaztuta, eta gogoratuta, biak batera.
|
|
|
Obabakoak eko Azken hitzaren bila ko narratzaileak du hitz erabakior hori jada sekula aurkitu, baina hitz horren bila ibili izanaren garrantzia ere frogatu digu bilaketa horretan zebilen bitartean idatzi duenaren ederra gure esku utzita, Azken hitzaren bila bera, alegia. Hau da, Azken
|
hitzaren
bila ni poetiko ezinezko hori aurkitzeko promesa berritzeko gonbitetzat ikus daiteke, literatura egiten jarraitzeko gonbitea, azken hitzak helezin iraungo duela ahaztuta, eta gogoratuta, biak batera. Joxemari Iturralderen Izua hemen eko Kepa Zenika protagonistak ere ikasi du maitasun guztiz altruista ezinezkoa dela, maitasuna beti ere nartzisismo osagai saihetsezin batez kutsatuta baitago.
|
|
|
Kristo guztiak “mundu honetan” –Josebarengandik hasi, Kennethengandik pasa eta Txatoganaino– aitortu behar zuen zerbait zela: edo gay; edo marika; edo emakumetik gizonerako bidean doan...
|
hitzaren
bila aritu zen... gizona, azaldu zion bere buruari; edo hiesa duela; edo...
|
|
|
Baina gure helburua biktimek bizi izandako prozesu hori erakutsiz eta gizarteratuz, gizartea sendatzeko baliagarria nola izan daitekeen proposatzea da”. Miren isildu egin da
|
hitzen
bila une bat lehenago isiltasunaren aurrean izandako berriz ere piztuz.
|
|
|
Ohartu da Guillermo noraezean ari dela,
|
hitzen
bila, bere psikologo autoritateari eragindako hozka berdindu nahian.
|
|
|
“Ni ez naiz inoiz EHGAMekoa izan. Nik ez dut ezer ikustekorik izan zuen... ”,
|
hitzaren
bila aritu zen, “zuen txorradetan”.
|
|
|
Axik
|
hitzaren
bila nabaritu zuen. Orduantxe akabatu egingo luke Joseba.
|
|
|
Seinalatzeko keinu ilaun bat egin zionean, nabarmenegi gelditu zelako ustez atzera eginarazi zion bere buruari Josebak, eta ez zerurako ez lurrerako gelditu zen, hasi bai, baina edozein oztopo zela-eta erdibidean eragotzitako egitate bat bezala. Eta lotsak hartzean txikitara itzultzearen antzera izan zen, oroitzapen...
|
hitzaren
bila jardun zuen, oroitzapen pitzatu haiek guztiak, eufemismorik leunena erabilita, eskolako burlak –marika, marika– izendatzeko. Itzultzen zen aldiro, zela estimulu ñimiño batengatik, zela norbait horretara paraturik haurtzaroa aipatzen zuelako, lotsa hesitu behar izaten zuen, jada mutiko hura ez zela gogoratu, bere baitan arakatu eta orduan zena erabaki –“oraindik marika erdi”, aurpegiratuko lioke Txatok– eta itoaldi arinari hauspoa eman lasaitzeko.
|
|
|
EHGAM? Nork nahi zuen jakin zergatik zen...
|
hitzaren
bila aritu zen, batetik bestera. Nork zekien zergatik gustatzen zitzaizkion gizonak?
|
|
|
Biribiltasuna ez doa bizitzarekin; bizitzak ertzak, fitxak, firfilak ditu... Axi bezala... ze...
|
hitzaren
bila aritu da gogoan nahiz eta ederki jakin hitza horixe dela, gogoaren aurreko geletan duen horixe... gogoan ezartzen ausartzen ez den horixe... sikiera horixe gertatu balitz... bera ez litzateke orain dagoen ataka honetan egongo... loturik... preso. Izuikarak hartu du lehendabiziko aldiz gogoeta hura egin izanagatik.
|
|
|
Ezin izan du egiten ari denean kontzentratu saiatu arren. Zerbaitek huts egiten du, Landerren bat bateko alde egiteak, Begoren...
|
hitzaren
bila aritu da... utzikeriak, Axi zaintzen aurrean dituen ordu luzeek –ez du Lekunberri Aranatzera Pilirenera bazkaltzera joan nahi izan, ez ditu lekunberritarren aurpegi gupidazkoak jasan nahi– edo betetzeko dauzkan errutinek. Ez dute maite, Landerrek eta Begok ez dute –dituzte– maite, bestela bertan egongo ziren; Miren Akerretak maite ditu, baina... bainaren baten bila aritu da, baina ez da nahikoa etortzen, jaio berri duten umeagatik, segur aski.
|
|
|
Desira zuenak talka egin zion desira gauzatze hark eragindako nahigabearekin. “Gu ez gara horrelakoak izango; haiek... ”
|
hitzen
bila aritu zen “bestela izango dira. Bietako inork ez du gizon gizen eme haien itxurarik”.
|
|
|
Mirenek berriz galdetu zion bere buruari filma errodatzen ari zirela galdetu ziona: berak,
|
hitzaren
bila aritu zen, “lasatzeko” behar izan zituen urteak behar izan zituzten zinegotziaren alabak, Maria Jesus Plateadok, GALek hildakoaren amak, alkatearen semeak –bereziki mingarria hiltzaileak eta hildakoak herri berekoak izaki– Bat batean jende oso arrunta iruditu zitzaion, hantxe, basoak eta kopak eskuan, Errenteriako alkateak ekitaldia ondo atera zela eta proposaturiko topa ... Jende arrunta, ez biktimak.
|
|
|
Josebak izugarrizko jabaldura nabaritu du, eta Axirekiko izugarrizko lotura, elkarrekin gauzen amaiera –eta hasiera berria– bizi izandakoengan ezartzen den lotura mota hori. Dena desberdin izango dela pentsatu du, badaki Axi ez dela sendatuko, baina desberdina izango da... beherantz hegan doan parka berde horrek adierazten du; ez du ez gupidak ez mendekuak erabaki, baizik eta bien tartean egon daitekeen...
|
hitzaren
bila aritu da... maitasuna, bururatu zaio, baina badaki hitza lausoegia dela oraingoa zehazteko; beharbada onarpena, sublimazioa, bizitza honen akabantzaren benetako ametoa. Ez daki.
|
|
2018
|
|
|
Eta gero, nahi baduzu, Orotariko Euskal Hiztegian ibili, jator?
|
hitzaren
bila. Nahi baduzu dena irakurri, nahi baduzu espainolezko ordainak besterik ez, nahikoa garbi geratzen da:
|
|
|
|
hitzen
bila joan beharrik gabe.
|
|
2019
|
|
|
Azken
|
hitzaren
bila eta lehenaren irrikaz,
|
|
|
Lehen hizkuntza berbera partekatzen genuen, orain bakoitzak geurea daukagu eta ez gara gauza bestearena ulertzeko. Harresia eraitsiko duten
|
hitzen
bila saiatzen naiz, berriro adiskidetuko gaituen zerbait, baina ez dut ezer aurkitzen. Anek hizketan jarraitu du.
|
|
|
" Muturreko jarrerak...". Muturreko eta mutur
|
hitzen
bila hasi naiz hiztegian, m letran. Mutur bilatu dut aurrena, eta muturreko ondoren.
|
|
|
Zailtasun haiek gogoratzeko Auspoa saileko lehen liburu haietako bat hartu dut apaletik. Bitoriano Iraolaren Oroitzak ipuin liburua? eta orri pasa hasi naiz hamasei bat urterekin azpimarratu nituen
|
hitzen
bila. Bertako euskara, gaurko perspektibatik begiratuta, ez da batere eredugarria, baina niretzat liburu bat, zeinahi zelarik ere, beti zen kanona.
|
|
|
Halaber, eta agian tamalena da, galdu dugu hiztegian gu geu galtzeko aukera ere, ez dugu jada ezagutzen ez genuen edo ahaztuta geneukan hitz bat topatzeko sorpresarik bizi. Magdalena
|
hitzaren
bila joan eta haren aurretik mafrundi (hotzeria) aurkitu genuenekoa; magitxa (lekatxoa, baginatxoa), berriz, sei bat lerro beherago.
|
|
|
1. Berezko
|
hitzen
bila
|
|
2020
|
|
|
Tenientea
|
hitz
bila hasi da, ez baita erraza galdera horri erantzutea.
|
|
|
|
Hitz
bila zebilenak Orixe baitan ugari bil zezakeen. Beste kontu bat da, hark guztiak zenbat balioko zion:
|
|
|
|
Hitz
bila zebilenak Orixe baitan ugari bil zezakeen. Beste kontu bat da, hark guztiak zenbat balioko zion:
|
|
|
Hori da adit dezakegun bakarra. Gainerakoa aireportuko musikan arakatzea da, aurkituko ez ditugun
|
hitzen
bila.
|
|
2021
|
|
|
|
hitzen
bila;
|
|
|
Itzaltzen ez den
|
hitzaren
bila
|
|
|
Tarte batez isilik geratu zen,
|
hitzen
bila bezala.
|
|
|
Bat batean, Bolonia eta Oxford hirietako lehenbiziko unibertsitate zalapartatsuen irudia piztu zaio filosofoari —Akademia berpiztua—, mende batzuk geroagokoa. Irakasleak eta ikasleak, alaitasun eta edertasun egarriz, etxera itzuliko balira bezala, klasiko zaharren
|
hitzen
bila dabiltza berriz. Eta liburu saltzaile berriek parez pare ireki dituzte beren lantegietako ateak hitzen elikagaia emateko.
|
|
|
Amandak urtero esaten digu feminitatea hobekien definitzen duen
|
hitzaren
bila dabilela.
|
|
2022
|
|
|
Gerrak mututu egiten duela esan du aurten, baita idazlea ere, hitzekin lan egitera ohituta dagoen hori.
|
Hitzen
bila, komunikatzeko gaitasuna ez galtzeko borrokan entzuten zaio. Adorno parafraseatuz," Butxa ondoren idaztea" ez soilik posiblea, baizik eta beharrezkoa dela esan du.
|
|
|
nire
|
hitzen
bila hasten naiz besteren ahoan
|
|
|
nire
|
hitzen
bila hasten naiz besteren ahoan
|
|
2023
|
|
|
Boys don' t cry. Azken
|
hitzaren
bila zabiltza Saldivia, ederrenaren bila, ginga gorri ezti potoa. Nora joan ote dira zure komertzial perfektuaren erretolikak?
|
|
|
Minarentzako
|
hitzen
bila
|
|
|
Umetan mila bider irakurri zizkion aitak hango pasarteak, eta ziur dago Lima sirenei buruz kontatu izan dizkiola istorioak. Beraz," sirena"
|
hitzaren
bila hasi da, baina hitz hori ez du hiztegiak jasotzen. " Uhandre" probatu du, baina alferrik.
|
|
|
Txorrotatik ateratzen ari den tantari onomatopeia aurkitzen diot izan liteke plop, eta harago joaten naiz beste hizkuntzetan plop berbera erabiliko den asmatzeko, horrek pentsakor uzten nau eta hori, nire egoeran, oso arriskutsua da. Edo zabor biltzaileen hiztegian egon daitezkeen berariazko
|
hitzen
bila abiatzen naiz, eta zabor, biltzaile, birziklapen eta edukiontzi hori, urdin, berde, gris eta marroi baino ez aurkitzea etsigarria egiten zait eta, hala ere, naturala dela esaten diot neure buruari, ni sekula ez naizelako zabor biltzailea izan. Dagoeneko nabarmena da burua handitzen ari zaidala, gero eta pisutsuagoa da, gainera.
|