|
2001
|
|
|
Neure memoria ez da ordea, usain eta harreman onez betetzen, ardi kakailaz hanpatu gasnatzeko esnez eta hezur klaska ozenez osatu artalde mehakoilez baino. Eskerrak gainerako idazleen
|
hitzak
anitzez ere" zibilizatuagoak" direla, dena bezperetako intsentsu urrin eta amarekiko maitasun sutsu: ez dira pagano basatiak eta ikastoletako haurrek horien perpausetan errespetuaren eta sanotasunaren derrigorrezko etsenplua hartuko dute nasaiki.
|
|
2002
|
|
|
hala eta guztiz ere jarriz gero, alan da guztiz be eta halaz eta guztiz ere bilatuko ditu. Eta hitz bakunak ez ezik, hitz elkartuak, eratorriak eta bestelako
|
hitz
anitzeko unitate lexikalak ere markatu direnez, etxe eskatuta etxeko jaun, etxekoandre, etxepe eta beste hainbat bilatuko du.
|
|
|
.
|
Hitz
anitzeko unitate lexikalak ugariak dira, eta aurreko puntuarekin dugun arazo berarekin egingo dugu topo.
|
|
|
Kasu konplexu bat:
|
hitz
anitzeko unitate lexikalak. Forma konplexuen berri emateko beharrezkoak dira:
|
|
|
azpilexikoak: posposizioak [POS], partikulak [PRT], lotura elementuak [LOT] (juntagailuak, lokailuak eta aske diren menderagailuak), esklamazioak [ESK], etab.
|
Hitz
anitzeko unitate lexikalak ere atal honetara ekarri ditugu: adarra jo aditza da, baina horren aurretik esaera [ESR] kategoria nagusia du.
|
|
|
47 Egia da batik bat modukoak baditugula, baina hori
|
hitz
anitzeko unitate lexikaltzat hartuko dugu eta, beraz, sarrera propioa izango du.
|
|
|
|
Hitz
anitzeko espresioak izanik, ez dago oso argi morfologiaren barruan dagoenik, baina hizkuntza mugatu eta itxi bat definitzeko aukera ematen digu, eta, ondorioz, azaldutako tresnen erabilera argitzeko.
|
|
|
|
Hitz
anitzeko unitate lexikaletako osagaiak azpimarraren bidez lotzen dira. Kasu honetan, esaera baten aurrean gaude, baina morfotaktikarako behar dugun informazioa azpikategoriak damaigu:
|
|
2005
|
|
|
Kazetari senez, bere garai ko jendearen ahoko hitzak erabiltzen zituen, Broussainek ohartarazi bezala?. Eta Harrieten hiztegia Larresoron egonik, baliatu zukeen, Lhanderen hiztegi oraino argitaragabean kausitzen baitira kazetariaren
|
hitzik
anitz, bearnes nahiz gazteleratikako ere.
|
|
2008
|
|
|
Analisi trakets honek ondoko urrats guztiak baldintzatzen ditu. Horretaz gain, edad media
|
hitz
anitzeko elementu gisa ezagutu du eta horren itzulpen gisa Erdi Aro ematen du. Aurrekoaz gain, independizar itzultzeko banandu erabili du eta se hori bere buru gisa eman du. de preposizioa itzultzeko partizipioa+ izatera itzulpena hautatu du ondoren aditza duelako11 Mientras transferentzian ondo itzultzen du (n bitartean), baina sorkuntza egiterakoan sistemak kale egin du eta izan aditza soilik jarri du, diren bitartean sortu ordez.
|
|
|
Hau, alde batetik, aditzen artean hautaketa egiteko irizpidea ere izan da nolabait, baina batez ere gure tresna automatikoek, orain dik unitate lexikal gisa analizatzeko dituzten zailtasunek eraman gaituzte hauek baz terreratzea. Esan behar dugu, halere, taldean badirela
|
hitz
anitzeko unitate lexikalen inguruko azterketak, eta dagoeneko urrats batzuk ere emanak ditugula (Aduriz et al.,
|
|
|
Nolanahi ere, ezin hemen aipatu gabe utzi Hiztegi> Batua.> Hiztegi> Batuan>
|
hitz
anitzen ondoan zein euskalkitakoak edo eremutakoak diren ageri da8 Erabaki horrek aldeko eta kontrako iritziak sortu ditu. Batzuek diote euskalkiaren marka jarriz gero, oro har, hitz hori bazter gelditzen dela liburuetatik, egunkarietatik edo telebistatik, jendeak uste duelako hitz hori euskalki batekoa dela eta ez euskara batukoa; bertze
|
|
2009
|
|
|
Testu hauek gaur egun matematika testuetan eraginik ez dutela izan argi ikus dezakegu artikulu honetako adibideen bidez. Hala ere, gaur egun erabiltzen ditugun termino batzuk liburu hauetan jada ikus zitezkeen; hau da, laster ehun urte beteko dituzte termino batzuek. Termino horiek hitz batekoak, hitz elkartu baten hitz bat,
|
hitz
anitzeko unitate oso bat edo hitz anitzeko unitate baten hitz bat izan daitezke, baita aurrizkiak edo atzizkiak ere. Hona adibide batzuk ekarriko ditugu, testuen arabera antolatuta (parentesi artean idatziko dugu azpimarratu nahi dugun terminoa):
|
|
|
Testu hauek gaur egun matematika testuetan eraginik ez dutela izan argi ikus dezakegu artikulu honetako adibideen bidez. Hala ere, gaur egun erabiltzen ditugun termino batzuk liburu hauetan jada ikus zitezkeen; hau da, laster ehun urte beteko dituzte termino batzuek. Termino horiek hitz batekoak, hitz elkartu baten hitz bat, hitz anitzeko unitate oso bat edo
|
hitz
anitzeko unitate baten hitz bat izan daitezke, baita aurrizkiak edo atzizkiak ere. Hona adibide batzuk ekarriko ditugu, testuen arabera antolatuta (parentesi artean idatziko dugu azpimarratu nahi dugun terminoa):
|
|
2010
|
|
|
Profesional
|
hitza
anitz baliatua izan da lan honetan, iparraldeko kultur solasen isla baita; ez da besterik ezagun, profesional hara eta hona. Horietan, besteetan bezala, badira ari direnak eta ari ez direnak.
|
|
2013
|
|
|
–Mundua esplikatzeko ez da
|
hitz
anitz behar, ama?
|
|
|
–Mundua esplikatzeko ez da
|
hitz
anitz behar, ama...
|
|
2014
|
|
|
–
|
Hitz
anitzeko terminoen identifikazioa (Alegria et al., 2004a)
|
|
|
Hitzetarako: hitzak edota
|
hitz
anitzeko unitate lexikalak (HAUL) identifikatzen dira eta hurrengo informazioarekin etiketatzen dira: formalexikoa, lema, kategoria gramatikala eta flexio morfologikoaren informazioa.Kategorien analisia eta analisi morfologikoa deritzo honi.
|
|
|
Ageriko zaizkigu lan honetan idazleak eta beren ikusmolde, helburu diferenteak (zientifiko, kulturala, polemikoa). Baina zentzu zabaleko
|
hitz
anitzek korapilatzen dute ulermena: morala, oraingotasun, ohitura, hiri eta herriaren arteko problematika, balio literarioa etab.
|
|
2015
|
|
|
|
Hitz
anitzeko unitateek edo unitate fraseologikoek (UFek) egiteko giltzarria dute, hiztegigintzan eta hizkuntzen irakaskuntzan ez ezik, hizkuntzaren prozesamendu automatikoan ere (Sag et al., 2010). Gauregun aski onartua dago hizkuntzaren funtzionamendua ezin dela osagai bakunen konbinazio libreaz soilikazaldu, hiztunek erabiltzen dituzten elementu batzuk nolabaiteko unitate aurrez eratuak baitira (Fillmo re, 1979, 92).
|
|
|
Euskararen kasuan,
|
hitz
anitzeko unitateen prozesamenduan egindako aurrerapausoak terminologiarenerauzketara bideratu dira (Alegria et al., 2004, 2006; Saralegi et al., 2008) eta corpusean automatikokietiketatzera datu base lexikaletan adierazita dauden UFak (Urizar, 2012).
|
|
|
Testu unitate baten polaritatea identifikatzeko baliabide nagusiena polaritate lexikoak dira.Polaritate lexikoak hitz bakun edo
|
hitz
anitzeko unitateen zerrendak dira, non sarrera bakoitzaren aprioriko polaritatea adierazita dagoen. Horrela, Mandela hil da aste honetan, esaldia, polaritate lexikobatek, hil, negatiboa dela jasota badu, esaldi hori negatiboa dela ondorioztatu genezake.
|
|
|
Kate horretako tresnetatik honakohauek erabiltzen dira aipamen detekzioan: analizatzaile morfologikoa, lematizatzailea,
|
hitz
anitzeko unitateendetektatzailea, entitate izendunen ezagutzaile eta sailkatzailea, izen eta aditz kateen detektatzailea, eta perpausdetektatzailea. Aurreprozesaketan erabilitako tresna hauek guztiak Lengoaia Naturalaren Prozesamendurakotresna orokorrak dira eta beraz zehazki ez dira aipamenen detekzioa egiteko sortuak izan.
|
|
|
Elhuyarren hiztegi elebidunetan, hitz bakarreko sarrera arruntez gain,
|
hitz
anitzeko hainbat konbinazioeta esapide ere jasotzen dira. Guk, multzo horretatik, izenez eta aditzez osatutakoak hartu ditugu gureazterketaren oinarritzat:
|
|
|
Arras hedatuta dago inuit hizkuntzak elurra izendatzeko
|
hitz
anitz dituelako ustea. Ni ere horretan nengoen, baina nire dezepziorako ez omen da horrela.
|
|
2016
|
|
|
Urizar, R.; Alegria, I.; Odriozola, J. C. & Ezeiza, N.: Euskarazko
|
hitz
anitzeko unitate lexikalen tratamendu konputazionala. Anuario del Seminario de Filologa Vasca Julio de Urquijo, 43 (1) (2011), 891
|
|
2017
|
|
|
Hori dela eta, doi bat nardagarria da gero hautetsi horiek aho beteka entzutea diskurtso populista eta antieuroparrarekin.
|
Hitz
anitz eta konkretuan ekintza gutxi gauzak sakonetik aldatzeko. Guk delegazio hori osatzearekin, nahi ukan dugu xumeki bezain konkretuki politika egiteko molde hori aldatu, eta erraten den bezala zezena adarretarik hartu.
|
|
|
In omni opere bono erit abundantia, ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter aegestas (Es 14:23). Trabailu onean izango da franko eta frankia, baina
|
hitz
anitz den lekuan maiz da pobretasuna eta eskasia.
|
|
|
2.855 iparraldekoak dira. Erran gabe doa beste
|
hitz
anitz komunak direla Euskal
|
|
|
Horri buruz, jakin ezazue iaz Euskaltzaindiak publikatu duen Euskaltzaindiaren Hiztegiaren bigarren edizioan, 37 hitz badirela Zub. laburdurarekin (Zuberera), 56 Lap. laburdurarekin (Lapurtera), 46 BNaf. laburdurarekin (Behe nafarrera) eta 2.716 hitz Ipar. laburdurarekin (Iparraldea). Beraz hiztegi horretako 37.884 sarreretarik 2.855 Iparraldekoak dira, %7, 5 Erran gabe doa beste
|
hitz
anitz komunak direla Euskal Herri osoan.Ikus dezagun orain Jean Louisek nola euskararen historia luzean parte hartu duen, euskara batuari urrats erabakigarriak eginaraziz. 1963an gaude.
|
|
|
Aurkezpenean komentatu dugun moduan, badago
|
hitz
anitz azalarazi nahi dugun teknologia mota hori izendatzeko: elkarrekikotasunaren teknologiak, giza
|
|
|
Euskaraz hilarria esateko
|
hitz
anitz dago. Aintzakoak hartzekotan, denak ere, hilargia eta hilarria, gizona, Kurutze burubeltza eta harri gizona.
|
|
2019
|
|
|
" Pozten naiz, ikusiz, azken urteetan, Euskaltzaindiaren hiztegian" Iparraldeko"
|
hitz
anitz sartu dela. Lan bat egin behar da, jendea horretaz ohar dadin.
|
|
2020
|
|
|
Mundua behialakoagoa zen garaian Iruñerriko herrixka hartan ere apezak azken hitza bere, azkena eta lehena, herrixkan bitartean, gari guti eta haur aunitz, zortzi urteko neskatikoa, haurridetan zaharrena, etxeko lanari lotua zen, alabeharrez, semeak eskolara, alabak ez!, neskak etxeko, josten eta. ...setik, e!", ez zen gehiago hurbildu elizara, etengabe buru belarri beharrean, sosa eskas beti, gerlan faxistei buru egiteko kalipuz jantzia zen orobat ondotik espetxeratuak bisitatzen, laguntzen neguan zein udan, ausart, adoretsu, duin, existentzian ongi kokatua, orainaldean bizi zen ez, ordea, eskarmentuaz ahantzirik beste lekutan erlijio hobeak fortunatu omen zaizkiezioen antzera politikak,
|
hitz
anitz erdaran txertaturik izanagatik penatua zen arropa uhaldean ikuztera joaki amaren ongi marruskatu! edota afal-ondoko gabon bihar artio, ongi lo in!
|
|
|
Euskaraz, hitz erro batez beste
|
hitz
anitz osa daitezke.
|
|
2021
|
|
|
16.3.4b Determinatzen duen izenak kontagarria den zerbaiti egiten badio erreferentzia, komunztadura singularrez nahiz pluralez egiten du tradizioko testuetan: Anitz plazer ukan badu, anitz behar dolore (Etxepare); Zeren anitz ur baitzen han (Leizarraga); Egiten duzu anitz balentria (Axular); Guk erabiltzen ez dugun
|
hitz
anitz (Xalbador); Anitz inbidioso da ofizio horretan (Lizarraga); Anitz gauza saltzen zuen (Etxebarne); Anitz gauza behar dira iudizio handian (Etxepare); Hiztegia eta beste gauza anitz gai honi dagozkionak (Iztueta); Ihespide anitz zituela (Orixe); Siria, Armenia eta bertze anitz herrialde konbertitu dituzte (Zerbitzari); Kunplimendu honen ikusteko desira ukan dute anitz erregek eta profetak (Le...
|
|
|
" Ez da kontzertu bat. Mucho texto,
|
hitz
anitz", utzi zuten argi hasieratik. Zortzi gazte oholtza gainean, beltzez.
|
|
|
Harri egilea, harriarekin lan egiten duena. Gaztelaniaz bi ibarretan" Cantero"
|
hitza
anitzetan agertzen da.
|
|
2023
|
|
|
badirudi herritarrak eztabaidatzen ari direla, arobidaiaria sartu aitzin. Ez da harritzekoa, zer esan franko baitute goizuetarrek
|
hitz
anitzen inguruan. Hori jakin nahia!
|
|
|
|
Hitz
anitzekin deuseza erran.
|