|
2004
|
|
|
Salamancan jarraitu zituen ikasketak eta ondoren Alemanian eta AEBetan osatu zituen, Hizkuntzalaritza Erromanikoan doktoregoa eskuratuta. Hiru nobela,
|
hiru
poema liburu eta hainbat itzulpen zituen argitaratuta eta poema liburu berria ari zen idazten. Gizartearekin engaiatutako gizona genuen eta haren adibide dira egunkari eta aldizkari ugaritan idatzi zituen artikuluak.
|
|
2005
|
|
|
Diskoa osatzen duten bost olerkiok Lauaxetak Lorcari bidali zizkion 1936ko urtarrilean. Bertan, olerkari euskaldunak bere
|
hiru
poema euskaratzeko baimena eskatu eta bere lanean izan zuen eragina aitortzen dio Granadako artistari. Liburuxka osoa Nikolas Lekuonaren margo eta argazkiekin osatzen da.
|
|
2006
|
|
|
X.L. Nere azken poemak,
|
hiru
poema hunkitu, Lurdes hil baino aste batzuk lehenagokoak dira. Berari eskeini nizkion.
|
|
2007
|
|
|
Nik neuk ongixko ezagutzen ditudan
|
hiru
poema liburu ospetsuenen berri emango dut; irakurleari iturrira jotzeko eskatuz.
|
|
2008
|
|
|
Gogoan dut Castillo Suarez-en Bala hutsak irakurri ostean, idazleari bere formula agortzen ari zitzaiolako inpresioa izan nuela.
|
Hiru
poema liburu ondoren, idazlea halako kale itsu batean sartzen ari zela, bere bide ordura arte interesgarria agortzen ari zitzaiola. Poeta askoren tentazioa izaten da halako egoerara iritsirik narratibara jauzi egin edo makurtzea nondik begiratuta.
|
|
2009
|
|
|
Olga Novo (Vilarmao, Galizia, 1975) gaur egungo poeta galiziar onenetakoa da.
|
Hiru
poema liburu argitaratu ditu, A teta sobre o sol (1996), N, s nus (1997) eta A cousa vermella (2004), eta hainbat antologiatan jaso dituzte haren lanak. Artikulu eta poema ugari kaleratu ditu, halaber, egunkari, aldizkari eta talde liburuetan.
|
|
|
Ez dakit nola esplika. Debaldeko xendretan urtzeko desira, Coatliren moldean Hallelujah ren hamalau bertsioekiko KDa lepondoko lilihaustegian eta Amaia Lasaren
|
hiru
poema bildumak motxilan altxor sekretu. Bai eta...
|
|
2010
|
|
|
Hortik eskizonimo bat (eskizofrenia baten adierazpide den ezizena) asmatu izana, Jon Iriberri, eta gero
|
hiru
poema liburutan eutsi. Atxagaren etsenpluak ere izango zuen eragina, baita Pessoaren heteronimo andanak ere.
|
|
|
Koldo Izagirreren Goardasola ahantzia ere aztertzen nuen UNEDeko klase haietan, Josu Landak gure tertulietarako egin eta Jakin aldizkarian argitaratu zuen artikuluan oinarrituta. Koldo Izagirre nahiko ezaguna zen jadanik garai hartan(
|
hiru
poema liburu eta lokuzio hiztegi mardula zeuzkan argitaratuta), baina Bernardo Atxaga ez, eta ikasleek ez zuten ulertzen zergatik sartzen nuen programan hain idazle ezezaguna (aztertzen nituen gainerako testuak, Izagirreren eta Saizarbitoriarenez gain, oso idazle ezagunenak ziren: Nazim Hikmet, Gabriel Aresti, Gotzon Garate, Slawomir Mrozek eta Jon Mirande).
|
|
2011
|
|
|
Hurrengo diskoaren bizkarrezurra (Hamalau, 1994), Sarrionandiaren
|
hiru
poema laburrekin osatutako eskaintza da: " Hegazti errariak" ekin zabaltzen da.
|
|
|
Esan genezake lan hau guztira hamabi minutu eskas hartzen duten
|
hiru
poema labur horiekin egindakoaren zerbitzura jarri den eraikina dela. Nor joan da hain urruti kantagintzan?
|
|
2012
|
|
|
Artikulurik gehienak Cunqueirok egunkari eta aldizkarietan argitaratuak dira, orain artean inongo liburutan jaso gabeak. Beste hainbat galiziar poetaren lanekin batera, Cunqueiroren
|
hiru
poema euskaratu zituen Joseba Sarrionandiak Poema náufragos liburuan. 1991n kaleratu zuen Susak liburua, Galizierazko Letren Egunean.
|
|
|
1833rako argitaratuak zituen
|
hiru
poema liburu, baina, ez baitzuten arrakastarik izan, hitz lauz hasi zen idazten. Baltimore Saturday Visitor egunkariak ipuin lehiaketa batean ehun dolarreko saria eskaintzen zuela-eta, Poek sei kontakizun bidali zituen.
|
|
|
euskaratzea zuen xede, horixe baitzen bidea, haren ustez, euskara beste literaturen mailara jasotzeko. Asmo hori argi erakusten du Onaindiak Rabindranath Tagoreren
|
hiru
poemaren itzulpenekin argitaratu zuen liburuaren hitzaurrean:
|
|
|
Hezurrezko xirulak antologian. Euskaldun preso baten poemak? atalean
|
hiru
poema ematen ditu; bere izenez sinatu ez arren, agerikoa da berak idatziak direla. Beste behin ere, maila berean jartzen ditu horrela literatura handietako autore ezagunen poema itzuliak, autore ez hain ezagunen poema argitaragabeak eta berak idatzitakoak.
|
|
|
113 Antologia horretan sartu zituen Bandeiraren
|
hiru
poema lehenago ere itzuli zituen, eta Hezurrezko xirulak (1991) antologian argitaratu. Bi liburuetako bertsioak, dena den, ez dira guztiz berdinak.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, 118 baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren
|
hiru
poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu baten itzulpenak, Sarrionandiak berak asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
Esate baterako, argi dago. Euskaldun preso baten poemak? atalean emandako
|
hiru
poemak Sarrionandiak berak idatziak direla. Beste adibide bat. Seaska kanta?
|
|
|
74), euskal sehaska kanta baten egile anonimoa (Sarrionandia 1991a: 224) eta
|
hiru
poema idatzi dituen euskaldun presoa (Sarrionandia 1991a: 295) autore apokrifoak dira.
|
|
|
atalean ematen dituen lau poemetatik hau besterik ez da Zalamearen antologian aurkitzen. Ziurrenik, Sarrionandiak beste askotan egin bide duen bezala, Zalamearenean izan zuen sumeriar taulen berri eta haiek ingelesera itzuli zituen Samuel Noah Kramerren berri, eta Kramerrenetik itzuli bide zituen beste
|
hiru
poemak.
|
|
|
160 Sarrionandiak, poema horretaz gain, John Donneren beste
|
hiru
poema eskaintzen ditu euskaraz Hezurrezko xirulaken: –Filosofia berria?,. Zer egin dugu?
|
|
|
Sorburu testu berberak eman ditzakeen fruitu desberdinen adierazle genituzke, era berean, Sarrionandiak Gartzelako poemaken bildutako
|
hiru
poema,. Itzulpena I?,. Itzulpena II, eta. Itzulpena III?
|
|
|
hauekin. Harrigarria badirudi ere,
|
hiru
poema guztiz desberdin sortu ditu elementu berberak eta are hitz berberak erabiliz eta hurrenkera ere errespetatuz. Hain zuzen ere, itzulpenaren sorkuntza ahalmen harrigarria erakutsi nahi izan du Sarrionandiak ziurrenik existitzen ez den sorburu testu baten hiru bertsio desberdin proposatuta.
|
|
|
Azkenaldi honetan,
|
hiru
poema izan ditut maiz gogoan. Bittoriano Gandiagarena da bat, lehendakarigai den Laura Mintegirena bigarrena, eta Blas de Oterorena hirugarrena.
|
|
2013
|
|
|
Hala, bada, zuzendu zuen Mâlikek salata; mintzatu zen gero, hogei bat minututan, Allahren errukiaz; sortu zen eztabaida bat, ordu erdi batez luzatu zena; errezitatu zituen Raissak, taldeak kide berri izendatu zuenak, Rumiren
|
hiru
poema buruz, tariqaren ohituren arabera; jalgi ziren musikariak, Abdel Haqq tartean; zutitu ziren zorutik gizon emakumeak; hasi ziren dantzan jirabira etengabean, gizonak gizonen esparruan eta emakumeak emakumeenean; bukatu zuten dantza, bukatu zuten bilera?
|
|
|
3 Poema luzatu behar bazenu, zer
|
hiru
poema lerro gehituko zenizkioke. Hemen dituzu hiru aukera:
|
|
|
Hala, bada, zuzendu zuen Mâlikek salata; mintzatu zen gero, hogei bat minututan, Allahren errukiaz; sortu zen eztabaida bat, ordu erdi batez luzatu zena; errezitatu zituen Raissak, taldeak kide berri izendatu zuenak, Rumiren
|
hiru
poema buruz, tariqaren ohituren arabera; jalgi ziren musikariak, Abdel Haqq tartean; zutitu ziren zorutik gizon emakumeak; hasi ziren dantzan jirabira etengabean, gizonak gizonen esparruan eta emakumeak emakumeenean; bukatu zuten dantza, bukatu zuten bilera...
|
|
2014
|
|
|
galdetuz bezala. Letra hispanikoen adibideen artean ematen zuen testuliburuak, rosalia de Castro eta salvador Espriurekin batera, eta
|
hiruron
poemak genituen irakurgai, ele bitan, gaztelaniazko idazle han dien ondoren, azken partean, txikiago, arrotzago.
|
|
2015
|
|
|
Izagirreren kasuan Panpina Ustelako testuen eta bere ondorengo obraren arteko lotura are agerikoa da; izan ere, aldizkarian sinatzen zituen
|
hiru
poemetatik bi sartu zituen Itsaso ahantzian, urtebete ondoren argitaratuko duen bere lehen lanean: Abioien isatsek airearen eskeletoa dibujaturik eta Ene soek.
|
|
|
Beraz, Irlandako poesiari buruz ari zirelarik, gaelikoz idatzitakoari buruz ari zitzaizkigun. Artikulua
|
hiru
poemaren euskarazko itzulpenekin osatzen zen.
|
|
|
Gainerakoan, Xabierrek bere kabuz idatzi ditu Egun denak ez dira berdin eta Udazkeneko lorea eleberriak. Martinek, bere aldetik,
|
hiru
poema liburu idatzi ditu: Katiluaren ipurdia (1999), Bizikleta bat egingo dut zure izenarekin (2005) eta Zakurraren poema eta beste hezurrak (2011).
|
|
|
Bitoriano Gandiagaren
|
hiru
poema
|
|
|
Bitoriano Gandiagaren
|
hiru
poema
|
|
2016
|
|
|
Gizon lodikoteak irribarrea berreskuratu zuen. . Hain zuzen ere, liburu horretako
|
hiru
poema gustura sartuko nituzke Madrilgo Parnaso argitaletxearentzat prestatzen ari naizen euskal poesiaren antologian?. Gizonak esan zion ez zela arazorik izango, kontratu kontu guztiak ongi betez gero.
|
|
|
|
Hiru
poema eta saiakera bat
|
|
|
Baina ikuspegi nagusietan sartu ordez, nahiago nuke oraingoan hiru pieza txikitan jarri arreta eta berriz irakurri.
|
Hiru
poema seinalatu, niretzat; agian ez nagusiak, baina egilearen mundua deskribatzen dutenak.
|
|
|
Hirurek ametsak eta testuak partekatu zituzten. Kantu eta berbaren bidez, Mikel Markez, Arkaitz Miner eta Karlos Panerak euskara mundura ekarriko dituzte
|
hiruren
poemak bazkari baten inguruan.
|
|
2017
|
|
|
Soldaduras y productos auxiliares SA/ Ilustre Ayuntamiento de Hernani. Premio Hernani 1970(
|
hiru
poema: Siñisten dut, Zure xamurtasuna, Gizon eroria Martin Luther King zenaren omenez).
|
|
2018
|
|
|
Era berean, Kepa Altonagak, Nora Arbelbidek eta Juan Luis Zabalak euskararen inguruan eztabaidatu dute.Literatur sorkuntzarik ere bada aldizkarian: Beatriz Txibitek, Amaia Iturbidek eta Tere Irastortzak poema bana idatzi dute, poemen atzeko azalpenek lagunduta; Hasier Larretxeak
|
hiru
poema idatzi ditu, eta Garbiñe Ubedak, berriz, ipuin bat. Atxagak berariaz tartekatu ditu sortzaileen testu horiek Euskaltzaindiaren ingurukoekin.
|
|
|
Zarautzen jaio zen 1974an.
|
Hiru
poema liburu kaleratu ditu gaur arte: Katiluaren ipurdia (1999), Bizikleta bat egingo dut zure izenarekin (2005) eta Zakurraren poema eta beste hezurrak (2011).
|
|
|
Refranesy sentencias (1596) errefrau bilduma bizkaieraz dago, baina Iruñean argitaratu zen. Iruñean bertan, Antonio Venegas de Figueroa apezpikuaren aginduz poesia lehiaketa antolatu zen 1609an, eta
|
hiru
poema iritsi zaizkigu euskaraz (Pedro Ezkurra, Miguel Aldaz eta Joan Elizalde dira egile); baina" hiru olerkietako euskara zenbateraino den Iruñekoa ez da aise orain jakitea" (Camino, 2003, 27). Antzeko arazoak sortu ditu Iruñeko 1610eko poesia lehiaketaren irabazle Martin Portalen hizkerak:
|
|
|
Gisa berean, gogoan hartzen badira hiru" Soneto de la patria oscura" poemak, aurrekoak baino tankera surrealistagoa dutela sumatuko da, eta modu batean diktadurapean isilik egon beharreko egoeraren sufrimendu psikikoaren somatizazioa nabari da, gorputzari dagozkion sentsazioen bidez adieraziz. Beraz, gizarteko egoeraren aurrean sentitzen duen deserosotasuna eta desadostasuna ondoez fisikoaren eta ezgaitasunaren bidez adierazten ditu
|
hiru
poema horietan. Bereziki dorpetasuna, akidura, argi gabezia eta ilunpea nagusi diren fikziozko espazio batean kokatzen da ni poetikoa, batetik itsumustuan dabilela adieraziz, estropezuka, baina era berean espazio hori argiz hornitzeko asmo sendoa aldarrikatuz.
|
|
2019
|
|
|
DONOSTIATIK ITZULI NAIZ, I rekin begetariano berri batean bazkaltzetik, Donostia 2016ko gauza baterako espreski etorria. Gaur LGTB tematikako
|
hiru
poemaren errezitaldiaren entsaioa zen. Ez nuen ulertzen zertarako behar nituen entsaiatu, kontuan hartuz bihar ere beste entsaio bat dagoela (kultur hiriaren kantu ofizialerako eta mise en scène osorako) eguerdiko 14: 30etan.
|
|
|
Lazarragarena euskaraz dago, beste lau gaztelaniaz, eta bakar bat portugesez. Gaztelaniaz, Si mi padre no me casa/ yo seré escándalo de su casalelodun
|
hiru
poema aurkitu ditugu4; horietako bi Juan de Timonedarenak dira. Bata, zaharrena (1573), El Truhanescobilduman gorde da (Rodríguez Moñino, 1951), eta bigarrena (1580), Cancionero sevillano de Nueva York delakoan (Frenk et al., 1996).
|
|
2020
|
|
|
Ñabardura batzuk ordea: Ruper Ordorikak kantatzen dituen garai hartako testu batzuk salbatuko lituzkeela dio, Fas fatum adibidez, baita abesti bihurtu ez diren" beste bi edo
|
hiru
poema" ere. Harea lurrik anonimoena aldiz, ez.
|
|
|
Egan aldizkaria, 1967ko alea. Bertan,
|
hiru
poema: " Illargia"," Karlos Ospetsuaren illobia"," Aizea", Espriuk idatziak lehen azkenaren tituluak orijinalean ere euskaraz, San Martinek itzuliak.
|
|
|
Xabier Leteren ibilbide poetikoko lanik ezezagunena da Udazkenean (Itxaropenak argitara emana). Hernaniko Udalak 1970ean antolaturiko literatur sariketa bat irabazi zuen Letek, eta, ondorioz,
|
hiru
poemaz osaturiko liburux  ka argitaratu zuten. Bere horretan ez da lan nagusi bat, jakina, baina merezi du oharren bat egitea.
|
|
|
Pixkanaka aletuko dugun arren, eman dezagun labur eta segidan emaitza musikal eta poetiko horren berri: Egunetik egunera orduen gurpillean (1968) poemategia; bi disko txiki (1968an eta 1969an); Udazkenean poema bilduma txikia(
|
hiru
poemarekin, 1971n); lehen disko handia (Xabier Lete, 1974); Bigarren poema liburua (1974); Bertso zaharrak, Julen Lekuona eta Antton Valverderekin (1974); Txirritaren bertsoak, Antton Valverderekin (1976); 60ko hamarkada amaierako kantuekin osaturiko errekopilazio LP bat, Lourdes Iriondorekin batera (1976); Kantatzera noazu (1976) bigarren disko handia, eta Lore bat, zauri bat (1978) diskoa.... Horri guztiari Ez dok Amairu taldearen baitan bizitako jarduna gehitu behar zaio âehunka jaialdi, Baga Biga Higa sentikaria, eta abarâ, baita Iparraldean eginiko Zazpiribai kantu ikuskizuna ere.
|
|
|
Azken
|
hiru
poema liburuetan nabarmentzen den barrura begirako joera horrek bat egiten du gaixotasunaren diagnostikoaren eta haren garapenaren urteekin. Barrura begirako joera hori gaixotu ondoren argitaratu zituen diskoetan ere antzeman daiteke; kasu honetan, gainera, interpretaziorako bideak askoz zabalagoak dira.
|
|
|
Gaixotu ostean argitaratutako
|
hiru
poema liburuak (Zentzu antzaldatuen poemategia, Biziaren ikurrak, Egunsentiaren esku izoztuak) osotasunean miresgarriak direla iruditzen zait, hasi eta buka, niaren bidetik eta barnetasunetik idatzitako poemek bestearengan zenbaterainoko emozioa eta identifikazioa eragiteko izan dezaketen gaitasunarekin harrituta. Eta hemen ditut beste behin ere hirurak, aurrean sakabanatuta, eskua zeini botako.
|
|
2021
|
|
|
Autoretzaren kontzeptua apur bat urtzeaz batera, oraindik ere erbestean dagoen lagun bati bere izena eta ezizena baliatuta adarra jotzeko. Bestalde, itzultzea bera fikzio gai gisa erabili dut batzuetan, Kartzelako poemak liburuan esate baterako,
|
hiru
poema ematen dira testu txino baten hiru bertsio zeharo diferente emanez.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren
|
hiru
poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu baten itzulpenak, Sarrionandiak berak asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
|
Hiru
poema mota bereiz genitzake, bilduman barrena modu apetatsuan nahasita ageri direnak. Landare izenez izendatutako poemek(" Basairisa"," Trilliuma"," Lamiuma"," Larre loreak"," Hirusta"...) landare eta loreen ahotsa dakarte;" Matutiak" eta" Bezperak" sailetako poemak gizakiaren errezo modukoak dira, eta, azkenik, urteko edo eguneko une jakin batekin eta eguratsarekin loturiko poemetan(" Uda betea"," Goiz argitsua"," Haizea erretiran"...) jainko edo izaki zerutarren baten ahotsa aditzen da.
|
|
2022
|
|
|
Felix Ibargutxik egindako elkarrizketan horrelaxe adierazi zuen Karmele Igartuak.
|
Hiru
poema liburu idatzi zituen 2006 eta 2010 bitartean. Lehenengoan, Hitzak orbainetan, liburu azalerako itsaso zakarra hautatu zuen egileak, beti hain garrantzizkoa izan den irudia.
|
|
2023
|
|
|
Gidor Bilbao EHUko unibertsitateko irakasleak, Arnaut Oihenart euskal poeta, legelari, historialari eta politikariaren
|
hiru
poema berri (83 bertsu lerro) aurkitu ditu, Grenobleko liburutegian. Beste bi poemak," Jorraleen koblak", berriz, xikitoen tradizioari dagozkio, zuberotar artzainek neurtitzetan elkarri botatzen zizkioten zirto gogorren usaiari.
|
|
|
Pamielak 2022an argitaratu duen liburuak Igartuaren
|
hiru
poema liburu barnebiltzen ditu (Hitzak orbainetan, Denbora enaren hegaletan eta Itsaso kontra bat). Tere Irastorzaren sarrerak emango digu bidaia honetara ongi etorria, eta Karmele Igartuaren sentsibilitate eta begiradaren nondik norakoak kokatuko dizkigu bere bizitzako elementu garrantzitsuen zertzelada batzuk ematearekin batera.
|
|
|
Arnaut Oihenarten
|
hiru
poema ezezagun aurkitu ditu Gidor Bilbao ikertzaileak
|
|
|
atsotitz bilduma, batetik, eta poemak, bestetik: Oihenarten gastaroa neurthitzetan— Obra horri guztiari, baina, orain arte ezagutzen ez ziren
|
hiru
poema gehitu behar zaizkio. Gidor Bilbao EHUko Ikasketa Klasikoen Saileko irakasle eta Monumenta Linguae Vasconum taldeko ikertzaileak egin du aurkikuntza, eta haren nondik norakoak kontatu dizkio Miel A. Elustondori, elkarrizketa batean —www.idazleak.eus webgunean dago osorik irakurgai, baita poemak ere—.
|
|
|
Idazkerari dagokionez, liburu honetan aurrekoetan baino gehiago «esperimentatu» duela iruditzen zaio egileari. Ariketa (kontra) performatiboa izeneko
|
hiru
poemena izan daiteke kasurik agerikoena; lavabo hitza errepikatu du lehenengoan, bakea bigarrenean, eta etorkizuna eta feminismoa hirugarrenean, azentuekin jokatuz. «Zenbat euskaldun sortu gara Euskal Herrian/ etórkizuna etorkizúna bihurtu zenetik?», galdetu du liburuan:
|
|
|
Karpeta ireki eta saio hartarako prestaturikoa errepasatzeari ekin nion. Azken batean, testu bakarra zen," Aitormena", autobiografikoa neurri batean, bere baitan
|
hiru
poema zituena: " Berandu dabiltza"," Vicente Ameztoy hil da" eta" Egun finlandiar bat".
|
|
|
" Azokaren balada" azkenerako utziko nuen, saioa amaitzean dastatuko genituen produits du terroir ekin ondo lotzen zelako. Hura baino lehen, katuei buruzko
|
hiru
poema irakurriko nituen.
|