|
2001
|
|
|
García Borreguero eta Milagros Iglesiasen liburuak aztertzen du, besteak beste, zergatik zaharkitzen den organismoa bost urtez gaueko hamabost pertsonako, ‘jet lag’ edo ordu aldaketaren ondorioak, bidaiarien %75i eragiten baitie, eta jakinarazten du ehun emakumetik hamarrek hipnotikoak hartzen dituztela lo egiteko. Halaber, zurrungak miokardioko infartua izateko arriskua areagotzen du, eta agerian uzten du insomnioak 65 urtetik gorako
|
hiru
pertsonatik bati eragiten diola gaur egun.
|
|
2002
|
|
|
|
Hiru
pertsonatik batek behar baino gehiago erosten duela onartzen du
|
|
|
“Espainian ez da egin fenomeno horren irismenari buruzko ikerketa epidemiologikorik –azaldu du Oterok–, baina Europako beste herrialde batzuetan egindako lan batzuen arabera, biztanleriaren %2 eta %8 artean bizi da”. Zehatzagoa da Espainiako Kontsumitzaileen Batasunak (UCE) 2000 urtearen amaieran egindako Europako txostena, non adierazten baita
|
hiru
pertsonatik batek onartzen duela behar baino gehiago erosten duela. Javier Garcés psikologo eta UCEko kolaboratzaileak adierazi duenez, horrek “gastu kontrolik gabeko arazoa da.
|
|
|
Osteoporosia, alterazio kardiobaskularrekin eta minbiziarekin batera, mendebaldeko biztanleriari eragiten dioten gaixotasun garrantzitsuenetako bat da. 65 urtetik gorako
|
hiru
pertsonatik batek dauka. Azken urteotan, gaixotasun hori oso ohikoa bihurtu da mendebaldeko gizartean.
|
|
|
Hala, itzuliak inoiz egiaztatzen ez zituen espainiarren %20k aurten egiaztatu ditu etengabe, eta %90ek dio 50 euroko billeteak askoz gutxiago irauten duela zorroan aurreko baliokidetasunak baino (8.400 pezeta inguru). Seguruenik, arrazoi horrengatik izango da espainiarren kutxazain automatikoetako eragiketak %14 gehitzea 2002an eta, gainera,
|
hiru
pertsonatik batek lehen baino diru gehiago ateratzea eragiketa bakoitzeko. Horixe da Remedios Padillaren kasua, erosketa gehienak kreditu txartelarekin ordaintzen dituela ziurtatzen baitu:
|
|
2003
|
|
|
Lehen aipatu" Barometro de Cisneros" azterlanean baieztatzen denez, laneko eraso moralaren pairatzaileetan,
|
hiru
pertsonatatik bat bakarra ohartzen da jazarpenaz. Bestalde, langileen %45ak ikusi izan omen ditu erasoak, hirutik bitan nagusiek mendekoei eginak izaten omen dira eta erasoen lekuko gehienek ez omen dute ezer egiten biktimei laguntzeko.
|
|
|
|
Hiru
pertsonatatik batek dio euroa iritsi aurretik baino diru gehiago ateratzen duela orain.
|
|
2004
|
|
|
“Espezialistarengana joaten diren pertsonen %40k, bere barize zainen itxura dela eta, ez dute ebakuntza egin beharrik; gutxienez, osasun arrazoiengatik”, adierazi zuten atzo adituek 18 ospitaletan zain gutxiegitasun kronikoaren edo, eskuarki, barizeen eraginari buruz egindako makroazterketa bat aurkeztu zutenean. Lan horren arabera, 45 urtetik gorako
|
hiru
pertsonatik batek jasaten du gaitz hori. Patologia horren fase aurreratuetan inoiz ez da heriotza eragiten, baina ondorio larriak ditu osasunean.
|
|
|
Hori dela eta, Nazio Batuen Erakundeak munduko gobernuei eskatu die eritasuna emakumeen artean zabaltzeko neurriak har ditzatela. Kopuru hori ez litzateke hain garrantzitsua izango, baldin eta GIBak gizonezko aurpegi tradizionala eta batez ere izan ez badu, eta duela 20 urte
|
hiru
pertsonatik batek baino ez baitzuen emakumeen izena. Emakumeak gizonezkoak baino askoz zaurgarriagoak dira hiesaren birusaren aurrean, ikuspuntu biologikotik ez ezik, ikuspegi ekonomiko eta sozialetik ere.
|
|
2005
|
|
|
Espainiako Botikarien Enpresaburuen Federazioak (FEFE) eta Ratiopharm ek (sendagai generikoen garapenean, produkzioan eta merkaturatzean aitzindari den laborategia) bultzatuta, kontinentean argitaratzen den horrelako lehen eskuliburua da, eta botikariei zuzentzen zaie, botiketan gehien galdetzen dituzten 30 gaixotasunei buruz herritarrei ematen zaien informazioa hobetzeko. Izan ere, Madrilgo Farmaziako Enpresaburuen Elkartearen (ADEFARMA) datuen arabera, farmazian sartzen diren
|
hiru
pertsonatik batek profesional farmazeutikoaren aholkua eskatzen du. “Atlasaren bidez farmazia prestazioa indartu egingo da, ezinbesteko tresna baita pazientearekin komunikazio proaktiboa izateko”, esan zuen Alexia Lariok, ADEFARMAREN diruzainak, eskuliburua aurkeztean.
|
|
2007
|
|
|
Espainian 150.000 eta 200.000 gaixo artean daude, eta gaixoen kopurua urteko 3.000 eta 3.500 artean hazten da. Gainera,
|
hiru
pertsonatik batek ez daki patologia zer den. Gaixotasunaren hedatze erritmo horrek kezka handia sortzen die osasun agintariei, aspalditik egiaztatu baitute transmisio bide nagusia sexuala dela Espainian, gainerako herrialdeetan bezala.
|
|
|
Fibrilazio aurikularra arritmia kardiakoa da, eta bi aldiz handitzen du heriotza tasa, eta bost aldiz handitzen du garuneko istripu baskularrak izateko arriskua. Arazo arrunta da, 80 urtetik aurrera
|
hiru
pertsonatik batek jasan baitezake. Orain arte, tratamendua egiteko bi botika zeuden, amiodarona eta flekainida, albo ondorioak zituztenak.
|
|
2008
|
|
|
65 urtetik gorako
|
hiru
pertsonatik batek osteoporosia du, eta Espainian hiru milioi eta erdi baino gehiago direla kalkulatzen da.
|
|
|
Gaixotasun kardiobaskularrekin eta minbiziarekin batera, osteoporosia da Mendebaldeko hemisferioko gaixotasunik garrantzitsuenen katalogoan nagusi. 65 urtetik gorako
|
hiru
pertsonatik batek osteoporosia du, eta Espainian hiru milioi eta erdi baino gehiago direla kalkulatzen da, gehienak emakumeak. Gaixotasun horren agerpenean eragina duten hainbat arrazoirengatik jakin daiteke:
|
|
|
Beheranzko joera hori bat dator azkenaldian zirkulazio istripuetan hildakoen murrizketa orokorrarekin. Zirkulazio istripuetan hildako
|
hiru
pertsonatik bat oinez zihoan Aurkeztutako azterlanaren arabera, Espainiako legeriak ez du zehazten gidariak abiadura murriztu behar duenik oinezkoei pasatzen uzteko. Bandentzako material islatzailerik eza ere salatu du, horrelako ezbehar gehiago saihestuko lituzkeen neurria.
|
|
|
Oraingoz, eta arlo horretako ikerketen etorkizuna ona bada ere, ezin da gomendio horrekin amaitu. Polifenolak, aranak eta osteoporosia 65 urtetik gorako
|
hiru
pertsonatik batek osteoporosia du, eta Espainian hiru milioi eta erdi pertsona baino gehiago daudela kalkulatzen da. 70 urtetik gorako pertsonen zerrendan bakarrik kontabilizatzen dira 65.000 aldaka haustura urtean Espainian.
|
|
2009
|
|
|
Hala, 2.204 minbizia izan zuten inor baztertu gabe dieta egiten zutenetatik (haragia jaten zutenen %6, 8), 829 erabat begetarianoetatik (talde horren %4) eta 317 arrainarekin jaten zutenetatik (%3, 7). “Oro har,
|
hiru
pertsonatik batek minbizia garatzen badu bere bizitzan, 100 pertsonatik 33tan gertatzen da hori; kopuru hori 29ra murriztuko litzateke mundu guztiak dieta erabat begetarianoa izango balu, hau da, %12 gutxiago” esan zuen Tim Key irakasleak, Oxfordeko epidemiologistak, ikerketa zuzendu duenak. Aurkitutako aldea bereziki nabarmena izan zen odol minbiziaren kasuan, leuzemia, mieloma anizkoitza eta Hodgkin ez den linfoma barne; izan ere, %45 kasu gutxiago hauteman ziren begetarianoen artean.
|
|
2010
|
|
|
|
Hiru
pertsonatik batek ikuspegi eskasa du, gidatzeko legeak ezarritako gutxieneko baldintzak baino txikiagoa.
|
|
|
Hala nabarmendu zuen Renato Pocaterra irakasleak, Milan Bicoccako (Italia) Unibertsitateko ikertzaileak, Estrasburgon Europako Parlamentuan antolatutako gosari eztabaidan, gidarien segurtasunerako ikuspegi onak duen garrantzia nabarmentzeko. Adierazi zuenez,
|
hiru
pertsonatik batek ikuspegi eskasa du, legeak ibilgailu bat gidatzeko ezartzen dituen gutxieneko baldintzen azpitik. Frantzian, Ikusmena Hobetzeko Elkarte Frantsesak (ASAMPek) egindako zenbait azterlanek adierazi zutenez, 40 milioi gidariri buruz, zortzi milioi gidarik bidegabeki zuzendu edo zuzendu gabeko ikusmen arazoak dituzte.
|
|
|
Gidatzen ari diren
|
hiru
pertsonatik batek ikusmen eskasa du, legeak ezarritako gutxieneko baldintzen azpitik. Europako Industria Optikoaren Federazioak (EUROM 1) duela urte batzuk eman zituen kopuru horiek.
|
|
|
Azterketa horren arabera, ospitaleko baliabideetarako sarbide zaila eta emaginen prestakuntza eskasa izan daitezke. Estatu Batuetan, etxean jaiotako
|
hiru
pertsonatik bat bakarrik gainbegiratzen du pertsona gaitu batek. Kontuan hartu beharreko aldagaiak Gai horri buruzko aldez aurreko azterketek beste emaitza batzuk eman zituzten, eta horrek eztabaida eragin du komunitate zientifikoan.
|
|
2011
|
|
|
Gatz gehiegi eta, beraz, sodioa kontsumitzen denean, arteria tentsioa handitzeko arrisku handiagoa dago, bai HTA duten pertsonetan, bai normaltzat jotzen diren arteria presioaren zifrak dituztenetan (normotentsoak). Hipertentsio arteriala, Espainian
|
hiru
pertsonatik bati eragiten diona, gaixotasun baskularrak izateko arrisku faktorea da. Osasunaren Mundu Erakundeak ohartarazi du gaixotasun zerebro baskularren %62 eta bihotzeko gaixotasun iskemikoen %49 arteria presio handiaren ondorio direla.
|
|
2012
|
|
|
Maskota galtzean sortzen den mina bizia izateaz gain, luzea ere izaten da. Hawaiiko Unibertsitateko Animalia Zientzien Sailaren ikerketa baten arabera,
|
hiru
pertsonatik batek aitortu zuen gutxienez sei hilabetez eta, batzuetan, denbora gehiagoz sentitu zuela pena eta ezinegona txakurra hil ondoren. Gure maskota heriotzatik gertu dagoenean gorputzak ematen dituen seinaleak irakurtzen ikasteak lagundu egiten digu une tristea iristen denerako prest egoten.
|
|
|
|
Hiru
pertsonatik batek zigorra eta kongoja izaten ditu, gutxienez sei hilabetez edo gehiagoz, maskota galdu eta gero.
|
|
|
Txakurraren heriotzak eragin dezakeen nahaste emozionala, batzuetan, hurbileko senide bat galtzean sentitzen dena bezain garrantzitsua da.
|
Hiru
pertsonatik batek onartzen du minaren eta kongotzaren sentimendua izan duela gutxienez maskota hil eta hurrengo sei hilabeteetan. Eta batzuetan sufrimendua are gehiago luzatzen da.
|
|
|
min iraunkorra Bestalde, Hawaiiko Unibertsitateko Animalia Zientzietako saileko ikertzaileek ondorioztatu dute maskotaren heriotzak eragiten duen mina bizia izateaz gain, batzuetan oso iraunkorra ere izan daitekeela.
|
Hiru
pertsonatik batek badaki zakurra hil eta gutxienez sei hilabetera galdu duela. Maskotaren heriotzak pertsona gehienengan eragiten duen esperientzia zirraragarria areagotu egiten da jabe batzuen artean, eta trauma sentimendua ere eragiten du.
|
|
|
zigorrak oroitzapen onak ekartzen ditu Errudun sentimendu horiek azaleratzea normala da, une askotan zaindu baitu maskota.
|
Hiru
pertsonatik batek onartzen du zakurra sei hilabetez edo gehiagoz hiltzeagatik penatuta sentitu dela. Komeni da konturatzea erantzukizun sentsazio horiek zure maskotaren heriotza modu osasungarrian gainditzen lagunduko dizuten prozesuaren parte direla.
|
|
|
Haren heriotzak asaldura emozional handia eragin diezaieke familiako kideei, eta modu duinean agurtzeko modu gisa lurperatzea erabaki du.
|
Hiru
pertsonatik batek onartzen du mina eta kongoja sentitu dituela gutxienez txakurra hil eta hurrengo sei hilabeteetan. Sufrimendu hori hein batean arintzeko, zenbait jabek txakur hilerri batean lurperatzea erabaki dute.
|
|
|
Langabezian amaitzeko beste arrazoi garrantzitsu bat kaleratzea edo lanpostua kentzea izan zen, langabetuen %23, 3ri eragin baitzion.
|
Hiru
pertsonatik batek (%35) gutxienez larunbat bat lan egin zuen hilean 2011n, 2010ean baino hamarren bat gehiago; %4, 3k igande batean lan egin zuen (bi hamarren gehiago), eta %15, 9k igande bitan edo gehiagotan (bost hamarren gehiago). Aldiz, okupatuen %62, 5ek ez zuen larunbatik lan egin, eta %78, 6k ez zuen iganderik egin.
|
|
2013
|
|
|
Aurten, hipertentsioa da Osasunaren Nazioarteko Eguna ospatzeko aukeratutako gaia,
|
hiru
pertsonatik bati eragiten dion gaixotasuna.
|
|
|
Ura ezinbestekoa da elikagaiak landu eta ekoizteko, arrantzarako eta, azken batean, bizitzeko, eta, ondorioz, oso ondasun preziatua da. «Afrikan,
|
hiru
pertsonatik batek ur eskasia du eta klima aldaketak okerrera egingo du», azpimarratu du Grainek. Epe luzera, «urak lurrek baino balio handiagoa izan dezake», hausnartu du.
|
|
|
Jabeen eta felidoen arteko adiskidetasuna urrutira iritsi da. Katu batekin bizi diren
|
hiru
pertsonatik batek esan du nahiago dutela bere konpainia gogotik desitoatu lanaldi gogor baten ondoren, Kelton Global aholkularitza enpresak egindako Mmew Mix ikerketaren arabera. «Katuak, gero eta gehiago, gure familiaren eskubide osoko kideak dira; eta haiengan konfiantza dugu behar dugun konpainia eta laguntza bilatzeko», dio Sue Resnicf ikertzaileak, eta hark gidatu du jabeen ohiturei buruzko azterketa maskotekin.
|
|
2015
|
|
|
Maite ote dezake norbaitek Aita, Semea eta Espiritu Santua maitatu gabe? Ez, baizik eta jainkozko
|
hiru
Pertsonetako bat poztu dezanak, hirurak pozten ditu, eta iraindu dezanak ere, gauza bera. Ba ote du egoterik Aitak Semea eta Espiritu Santua gabe?
|
|
|
Hemendik honela geratu naiz: ezin dudala pentsa jainkozko
|
Hiru
Pertsonetako batengan hirurak direla gogoan hartu gabe; horrela, buruan nerabilen nola izan daitekeen, guztiz bat izanik, giza haragia Semeak bakarrik hartu izatea, eta Jaunak aditzera eman zidan, nola izate bakarra izan arren [Pertsona] banakoak ziren. Hain dira handiak hauek, non berriro nahi bailuke arimak, gorputzak haietaz gozatzeko egiten duen enbarazu honetatik, irtetea; haietatik zerbait ulertzea gure izaera kaskarrari ez dagokiola badirudi ere, arima irabazi handi handiaz geratzen da, unetxo batean gertatu arren?, urte askotako gogoetan nola den jakin ezinik baino askoz ere handiagoaz.
|
|
|
1 Igokunde osteko asteartean, Jauna hartu ondoren pixka batean otoitzean nahigabez ari nintzela, gauza batean egon ezinik gogoa barreiatzen zitzaidalako, kexatzen nintzaion Jaunari gure miseriazko izaeraz. Nire arima sutzen hasi zen eta iruditzen zitzaidan argi argi Hirutasun guztiz Santu osoa nuela aurrean adimenezko ikuskariaz; hor ulertu zuen nire arimak irudikatze modu baten bidez, egiaren irudi gisa, nire buru motelak ulertzeko eran, nola den Jainkoa hirukoitza eta bakarra; eta honela
|
hiru
Pertsonek batera hitz egiten zidatela iruditzen zitzaidan, eta nire ariman desberdinki irudikatzen zirela; gaurtik hiru gauzatan hobekuntza nabarituko nuela neugan esan zidaten, Pertsona hauetako bakoitzak egiten zidan mesedea zela: batak karitatean eta nekeak pozik eramatean, karitate hau sentitzean arima sutzearekin batera.
|
|
|
ACNUrek bideo honetan oroitzen du, zeinarekin herritarren laguntza eskatzen baitu herrialdetik ihes egiten dutenei eta, batez ere, txikienei, «traumatizatuta hazten ari den belaunaldi bat» eta, askotan, «ez dira eskolara joan hiru urte baino gehiago». 10 Bizitzak aldatzen dituzten bizitzak aldatzea Oxfam Intermonetik mezu positibo baten aldeko apustua egiten da; izan ere, munduko
|
hiru
pertsonatik bat pobrezian bizi den arren, erakundeak «pertsonen boterea mugiarazita aldatu nahi du hori». Hala erakusten du itxaropentsu dagoen bideo honek, non aurkezten baititu munduko hainbat lekutan lan egiten duten pertsonak, baita planeta osoan desplazatutako langileak eta haien laguntzaileak ere.
|
|
2018
|
|
|
200.000 baino gehiago sortu dira osasunaren, kirolaren eta argaltzearen inguruan.
|
Hiru
pertsonatik batek osasun aplikazio bat erabiltzen du (e) k egindako zundaketa baten arabera, eOsasuneko Ikertzaileen Elkartea (AIES). Erabiltzaileak gizonezkoak zein emakumezkoak dira, gizonezkoak baino zertxobait gehiago.
|
|
2019
|
|
|
Espainiako Estatuan,
|
hiru
pertsonatik batek egunean ibuprofeno dosi altuagoa hartzen du, Espainiako Medikamentu eta Osasun Produktuen Agentziaren arabera (AEMPS). Eta ez hori bakarrik.
|
|
|
600 mg ibuprofenoaren kasuan, eta 1 g parazetamolaren kasuan (ez da AINE bat). Aipatutako txostenak dioenez, Espainiako Estatuan
|
hiru
pertsonatik batek aholkatzen dena baino dosi altuagoa hartzen du egunero. Eta ez du kalterik eragiten.
|
|
|
|
Hiru
pertsonatik batek ez daki meningitisa prebenitu daitekeela, eta biztanleen %9 inguru ez da gai sintomarik identifikatzeko.
|
|
2020
|
|
|
Ondoren, galdera puntualei erantzuten diegu, nahiz eta apirilean inprimatutako gure aldizkarian sakontzen dugun. Uraren kalitatea Espainian Bizitzarako garrantzia izan arren, munduko
|
hiru
pertsonatik batek ez du edateko urik, Nazio Batuen Erakundeak (NBE) ohartarazi duenez. Espainian, zortea dugu iturriko ur segurua eta kalitatekoa edateko, ia edozein lekutan.
|
|
|
tabernak eta jatetxeak itxita daude, baina kalera atera gaitezke.
|
Hiru
pertsona batera atera daitezke, eta, hiru baino gehiago ateraz gero, elkarren artean metro eta erdiko distantzia mantendu behar da.
|
|
2022
|
|
|
Azken hamarkadetan modu esponentzialean hazi da ultraprozesatuen kontsumoa, prezio baxuak, palatabilitate handia eta publizitate kanpaina oldarkorrak konbinatzen direlako, eta, ondorioz, produktu horiek “lehen mailako osasun publikoko arazo” bihurtzen direlako, onartu du Miguel Ángel Royo Bordonada Osasun Publikoaren Madrilgo Elkarteko lehendakariak. 2019an, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren ‘Informe del Consumo Alimentaria en España’ txostenak agerian utzi zuen
|
hiru
pertsonatik batek janari lasterra aukeratzen duela etxetik kanpo jateko aukera osasungarrienen aurrean. Txosten horrek berak adierazten zuen espainiar bakoitzak, batez beste, 5,81 kilo opil kontsumitzen dituela urtean.
|
|
|
Komunitate zientifikoak ohartarazi du eguneroko bizitzan eragin handia duen arazo baten inguruan ez dagoela kontzientziazio sozialik. “65 urtetik gorako
|
hiru
pertsonatik batek entzumen galera izango du, hau da, hipoakusia. Adinekoek bizimodu independenteko urteak murrizten dituzte, eta neurodegenerazioa errazten du. Kudeaketak egitea, erosketak egitea edo medikuak dioena ulertzea eragozten du”, dio Isabel Varelak, Espainiako Biokimika eta Biologia Molekularreko Elkarteko (SEBB) lehendakariak eta CSICeko (Zientzia Ikerketen Kontseilu Gorena) Neurobiologiako ikerketa irakasleak.
|
|
|
Bigarren hiruhilekoan, pertsona aktibo guztiak langabezian zituzten etxeak 30.400 ziren, aurreko hiruhilekoan baino 1.800 gutxiago. 902.200 etxetan bizi diren
|
hiru
pertsonatik batek ez zuen lanik, aurreko hiruhilekoan bezala. Eta hamar etxetik ia seitan pertsona aktibo guztiak okupatuta zeuden, 3.900 familia gehiago.
|
|
2023
|
|
|
Erlijioa oso modan ez dagoen garai honetan, agian beharrezkoa da gogoratzea hirutasun santuan
|
hiru
pertsonak bat egiten zutela izaki bakarraren baitan. Hots, aita, semea eta espiritu santua izaki bera zirela.
|