|
2007
|
|
|
Aipatu behar da Nafarroako eta EAEko zerga sistema eta finantza harremanak oso antzekoak direla, nahiz kronologian aldeak egon. Hala ere, EAEko sistema korapilatsuagoa da
|
hiru
Foru Lurralde direlako eta Nafarroaren kasuan beste bat.
|
|
|
Zortzi kidek osaturiko Batzordea da. Administrazio zentralaren lau ordezkari dira eta beste lauak EAErenak,
|
hiru
Foru Aldundien izenean eta laugarrena, Eusko Jaurlaritzaren ordezkaria.
|
|
|
|
Hiru
Foru Aldundiek Jaurlaritzaren Ogasun Autonomoari egiten dizkioten ekarpenak.
|
|
|
Bide hau, ahalgarria da autonomia erkidego guztientzat, aurrerago aipatua den moduan, eta EAEren kasuan, 1983ko uholdeek eragindako kalteei aurre egin ahal izateko, gainkarga bat ezarri zitzaion Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko zerga taulari (PFEZ). Baina behin behinekoa izan zen, gero zerga taula arruntetara itzuli baitziren
|
hiru
Foru Aldundiak. Hala ere, aipatu behar da Jaurlaritzaren ekimena izan zela gainkarga hori ezartzea, eta ez Biltzar Nagusiena, nahiz kudeaketa Foru Aldundien esku geratu.
|
|
|
Jaurlaritzarentzat ere finantza eragiketa haiek burutu ditzake, baina amortizazio eta korrituen urteko ordainketak ezin izango ditu gainditu
|
hiru
Foru Aldundien ohiko sarrera gordinen% 12,5 gehi Autonomia Erkidegoaren sarrera arrunten% 25, kontutan izateke hiru Foru Aldundien ekarpenak; hau da, Autonomia Estatutuko 42 artikuluan agertzen diren sarreren% 25a, baina sarrera horietan Aldundien Ekarpen bertikala ez da kontatuko. Beraz7, hor daude Zor Publikoak bete behar dituen gutxienezko baldintzak.
|
|
|
Jaurlaritzarentzat ere finantza eragiketa haiek burutu ditzake, baina amortizazio eta korrituen urteko ordainketak ezin izango ditu gainditu hiru Foru Aldundien ohiko sarrera gordinen% 12,5 gehi Autonomia Erkidegoaren sarrera arrunten% 25, kontutan izateke
|
hiru
Foru Aldundien ekarpenak; hau da, Autonomia Estatutuko 42 artikuluan agertzen diren sarreren% 25a, baina sarrera horietan Aldundien Ekarpen bertikala ez da kontatuko. Beraz7, hor daude Zor Publikoak bete behar dituen gutxienezko baldintzak.
|
|
|
Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga (PFEZ) eta Ondare Netoaren gaineko Zerga (ONZ) zerga itunduak dira eta arautegi autonomoa aplikatzeaz gain, ordainketa dagokion Foru Ogasunari egingo zaio. PFEZa Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 1998ko abenduan onetsitako
|
hiru
Foru Arauek jasotzen dute. Bestalde, zerga hori Foru Aldundiek eskatuko dute subjektu pasiboa EAEko egoiliarra denean.
|
|
|
Banaketa hau egiteko Finantza Publikoetako Euskal Kontseilua bildu zen eta Kontseilu honek adostutako 2002ko Urriaren 4ko 6/ 2002 Ekarpen Legearen arabera banatu zituen. Honela,
|
hiru
Foru Aldundiek beraien ekarpen bertikalak. Jaurlaritzari, eta horizontalak. Foru Aldundi bakoitzak zenbateko kopurua jarri behar duen?
|
|
|
2 taula.
|
Hiru
Foru Aldundien sarrerak 2003.
|
|
|
3 Taulak gobernu zentral eta Jaurlaritzarekiko
|
hiru
Foru Aldundien finantza betebeharrak azaltzen ditu. Bertan Kupoa eta Ekarpenak daude, baina Kupo likidoa da eta ez da argi geratzen gobernu zentralari benetan ordaintzen zaiona, Kupo gordina beste gauza baita, beronen kalkuluan ikusiko den legez.
|
|
|
d baldin bada
|
hiru
Foru Ogasunek edozein zeharkako zergagatik biltzen duten portzentaia erlatiboa estatu mailan, d horrek dirua biltzeko gaitasuna adieraziko digu.
|
|
|
Europako Batasunak Erabakia eman aurretik, 1993an, euskal ekonomia krisialdiak sakonki jota zegoela eta, bulkada bat eman behar zitzaion eta asmo horrekin Eusko Jaurlaritzak eta
|
hiru
Foru Aldundiek. Ekonomia eta enplegua berreragiteko Erakunde Akordioa, sinatu zuten.
|
|
|
Honela, Sozietateen gaineko Zergaren Legea abenduaren 27ko 43/ 1995 Legea da eta ondorioz, EAEko Foru Erakundeek une egokia zela kontsideratu zuten zerga horri buruzko Foru Araudiak onesteko. Eta horrela gertatu zen
|
hiru
Foru Lurraldeetan 1996ko uda partean. Hain zuzen, Araban, uztailaren 5eko 24/ 1996 Foru Araua (ABO, abuztuaren 9), Bizkaian, ekainaren 26ko 3/ 1996 Foru Araua (BBO, uztailaren 11) eta Gipuzkoan uztailaren 4ko 7/ 1996 Foru Araua (GBO, uztailaren 7); Foru Arau denak Sozietateen gaineko Zergarenak dira noski.
|
|
|
Bestalde, lege horretan oinarrituta, Lurralde Historikoetako Biltzar Nagusiek, Itun Ekonomikoak jasotzen dituen zerga eskumenak garatu zituzten kooperatiben Eskumen horiek direla eta, EAEko Legebiltzarrak ekainaren 24ko 4/ 1993 Euskatzat. Ondorioz, Kooperatiben Zerga Erregimenari buruzko
|
hiru
Foru Arau jarri zituzten indarrean. Horien artean lehena maiatzaren 22ko 2/ 1997 Foru Araua Kooperatiben Zerga Erregimenari buruzkoa da, hain zuzen, Gipuzkoan indarrean jarri zena.
|
|
|
Sozietateen gaineko Zergaren
|
hiru
Foru Lurraldeetako Foru Araudiak indarrean sartu eta gero, Errioxako Enpresarien Federazioak arau haien hogeita sei artikulu errekurritu zituen, beraien interesak urratuta geratzen zirelako. Horrek, zalantzarik gabe, egoera juridiko zalantzagarria sortzen du EAEn, zerga hau ordaindu behar dutenek ez baitakite zenbat diru sartu behar duten Foru Ogasunetan.
|
|
|
Epaitegi Gorenak
|
hiru
Foru Arauek jasotzen dutena hainbat artikulutan banan bana irakurtzen ditu eta, txisteratik, ateratzen du artikulu horrek esaten duena, estatu laguntza?
|
|
|
|
Hiru
Foru Arauak bertan behera geratu eta gero, sozietateentzat zerga berri bat onartu behar izan zen eta honela egin zuten hiru Biltzar Nagusiek. Beraz, 2005ean berriro onetsi ziren hiru SZk eta aipatzekoa da zerga tasatik hasi eta
|
|
|
Banaketa bertikala burutzeko EAEko eskumen komunetan gastatu den diru kopurua hartzen da zenbaki zehatzak ezagutu ondoren; horretarako oinarrizko urtea (2007) baina lehenagokoa izan behar du (2005). Gero, gastu horiek zatitzen dira
|
hiru
Foru Aldundiek Itundutako zergen bidez eskuratutako etekinekin, baina konpromisotarako esleitu den kopuruak kenduta (kupoa eta plangintza orokorretarako funtsak), eta zatiketa horren emaitza banaketa bertikalerako koefizientea da; egungo kasurako% 70,04.
|
|
2009
|
|
|
Lanak oraindik amaitzeke zeuden arren, erredakzioa Iurretan zegoen, Diez Unzueta eta Oterminek ondo dioten moduan. Kokapenaren kontuak, hori bai, tirabira handi samarrak eragin zituen bai EAJren baitan, bai alderdi horren esku zeuden
|
hiru
Foru Aldundietan zein Eusko Jaurlaritzan. Egin kontu zenbaitek (Ramon Labaien bera tartean) ETBren egoitza nagusia Donostian gura zutela, telebistak hiribururik euskaldunenean egon behar zuela argudiatuta.
|
|
2017
|
|
|
EAEko Biltzar Nagusien ordez Euskal Legebiltzarrak zerga arauak diktatzekoahalmena izateak errazago egingo luke Nafarroako zerga sistemarekin bat egitea.Modu horretan, bi legebiltzarrak parean egongo lirateke eta ez NafarroakoLegebiltzarra
|
hiru
foru lurraldeetako batzar nagusiekin, maila diferenteetako foruerakundeak baitira eta horrek ulertze makurrak ekar litzake, beti saihestu behardirenak edozein negoziaketatan. Beraz, bi autonomia erkidegoen konfederakundeaerrazago lortuko litzateke, lau foru erakunde gehi EAEko erakunde izan ordez, pareko bi legebiltzar balira.
|
|
|
Ogasunaren papera, orain bezala,
|
hiru
foru aldundiek egikarituko lukete.Eginkizun hori gauzatzeko foru aldundiek egitura egokia dute eta deszentralizazioabermatuko lukete: arau berak, baina hiru administrazio publiko deszentralizatuzerga bilketa egiteko.
|
|
|
zerga berriak sortzea, zergen arautegi berriakedo aldaketak egitea, eta kupoa eta doikuntzak zenbatestea, baita zor publikoazarduratzea ere. Halaber, barne ogasunak koordinatzeko eta garatzeko EuskalFinantzen Batzordea eratuko litzateke; batzorde hori HEHko bi ogasun zentralenordezkariek (EAE eta Nafarroakoak),
|
hiru
foru ogasunen ordezkariek eta EUDELenordezkariek osatuko lukete. Beraz, batzorde eraginkorra izango litzateke euskal dirupublikoak bideratuko lituzkeena, hain zuzen.
|