|
2002
|
|
|
Pneumologoen arabera, hiru gizonetik bik eta
|
hiru
emakumetik batek zurrunga egin ohi dute.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundea (OME) ohartarazten du gaixotasun isil hori XXI. mendean epidemia bihurtuko dela, eta 50 urtetik gorako
|
hiru
emakumetik bati eragingo diola.
|
|
|
Arrisku egoerak Tabakismoa, alkohol gehiegi kontsumitzea, inmobilizazio luzea, ariketa erregularrik eza, eta dieta gutxiegi bat, anorexiaren kasuan, edo kaltzio eta bitamina gutxi izatea dira gaixotasunaren agerpena elikatzen duten elementuak, bai eta aurrekari genetikoak, adin aurreratua, organoen transplantea, amenorrea eta kortikoideekin luzaroan egindako terapia ere, asma tratatzeko, adibidez. Osteoporosia prebenitzea lehentasunezko helburua da EBrentzat Osasunaren Mundu Erakundea (OME) ohartarazten du gaixotasun isil hori XXI. mendean epidemia bihurtuko dela, eta 50 urtetik gorako
|
hiru
emakumetik bati eragingo diola. Espainian, gaixotasunak hiru milioi pertsonari baino gehiagori eragiten die gaur egun, eta 100 milioi euroko gastua eragiten du hausturen fase akutuaren tratamenduan eta zainketan bakarrik.
|
|
2003
|
|
|
Munduko
|
hiru
emakumetik batek du hezur masa galtzea dakarren gaixotasun hori.
|
|
|
Azterlanean ageri diren datuak ez dira hain kezkagarriak. Batez ere, munduko
|
hiru
emakumetik batek osteoporosia duelako eta Espainian menopausia ondoko bi milioi emakumeri eragiten dielako. Azterketan parte hartu zuten 300 emakumeetatik %51k uste zuen altuera galera zahartzearen ondorio saihestezina zela, eta %40k uste zuen bizkarrezurraren kurbadura aurreikus zitekeela urteak igaro ahala.
|
|
2006
|
|
|
Menopausian egoera berezi bat gertatzen da, eta horrek aldaketa handiak eragiten ditu hezurraren kopuruan eta erresistentzian, estrogenoen gutxitzeak hezur oreka aldatzen baitu, erresortzioa estimulatuz eta eraketa murriztuz. OMEren arabera, osteoporosia epidemia bat da, eta laster eragingo dio 50 urtetik gorako
|
hiru
emakumetatik bati. Bizi itxaropena handitu denez (2040an 65 urtetik gorako biztanleak bikoiztea espero da), osteoporosia lehen mailako osasun arazo bihurtu da.
|
|
|
Espainian, gaur egun, arazo horiek ez dira tratatzen ari, nahiz eta gero eta prebalenteagoa izan eta, Rosario Castaño Menopausia Aztertzeko Espainiako Elkarteko (AEEM) Sexu Arretarako Taldeko psikologoak eta sexologoak adierazi duenez, tratatu egin daitezkeen. Sevillan egindako prentsaurrekoan, ginekologoak eta AEEMko eta Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkarteko (SEGO) kide den Santiago Palaciosek azaldu zuen, bestalde, ginekologoaren edo familia medikuaren kontsultara joaten diren
|
hiru
emakumetik batek ez dakiela zer egiten duen gaur egun, emakumeak ez baitaki zer egiten duen. Izan ere, tradizionalki, sexologoen esku egon da sexu disfuntzioaren mundua, baina ez mediku generalista eta ginekologoen esku, eta hori izan daiteke arazo horietako bat arreta mota horretan.
|
|
2008
|
|
|
Egoera askok dute, zoritxarrez, emakume izena eta guztiak bidegabeak dira. Lan prekarietateak emakume izena du,
|
hiru
emakumetik batek aldi baterako kontratua duelako. Langabeziak emakume izena du, emakumeen langabezia tasak gizonezkoena bikoizten duelako.
|
|
2009
|
|
|
haren begiek halako zerbait adierazten zuten behinik behin, jakin ez zer izan zitekeen hura, itzaltzera zihoàn distira edo piztera zihoàn itzala: esan nahi baita Domingoren esperantzak besteen keinu bat behar zuela edo besteen hitza, berretsia edo arbuiatua izateko; horregatik, ohartu zenean ezen
|
hiru
emakumeek batera erreakzionatzen zutela. Oh la la! esan zuten hirurek, ia batera?, irri bana ezpainetan, irri ezin zabalagoa egin zuen berak ere, guztiz bere buruaren jabe, aspaldiko partez; jarraian, baina, bizardunak esan zuen:
|
|
|
galdutako autoestimua –galdutako lekua– bereganatzea, eta, nola efektu hura ateraldi efektista batekin soilik lor baitzezakeen, horregatik esan zuen esan zuena, agian; Domingo, baina, ez zegoen ziur esan zuenaz, betean asmatu zuelako esperantza bazuen ere, itxura batean... haren begiek halako zerbait adierazten zuten behinik behin, jakin ez zer izan zitekeen hura, itzaltzera zihoàn distira edo piztera zihoàn itzala: esan nahi baita Domingoren esperantzak besteen keinu bat behar zuela edo besteen hitza, berretsia edo arbuiatua izateko; horregatik, ohartu zenean ezen
|
hiru
emakumeek batera erreakzionatzen zutela –Oh la la! esan zuten hirurek, ia batera–, irri bana ezpainetan, irri ezin zabalagoa egin zuen berak ere, guztiz bere buruaren jabe, aspaldiko partez; jarraian, baina, bizardunak esan zuen:
|
|
2010
|
|
|
Gehiegizko pisua, emankortasuna eta ikuskera 24 urte bitarteko espainiarren %18, 01ek gehiegizko pisua edo obesitatea du. 25 eta 44 urte bitartean, ehuneko hori %33, 9koa da, hau da,
|
hiru
emakumetik bati eragiten dio, Estatistikako Institutu Nazionalak emandako Europako osasunari buruzko azken inkestaren (2009) datuen arabera. Egoera horrek ondorio negatiboak izan ditzake haurdun gelditzean.
|
|
|
Argitan era jotzen duten
|
hiru
emakumetatik batek 30 eta 40 urte artean ditu, eta %40 ezkonduta dago. Argitan ek azaldu duenez, emakume horiek bolada luzea pasatu dute tratu txar fisiko eta psikologikoa jasaten, eta laguntza psikologikoa edo euren eskubideen inguruko informazioa eskatzen dute, hala nola banaketaren inguruan jakin nahi dute.
|
|
2013
|
|
|
Osteoporosiak 50 urtetik gorako
|
hiru
emakumetatik bati erasaten die, Osteoporosiaren eta Hezurretako Gaixotasun Metabolikoen Elkartearen arabera. Gaitzak jota dauden emakume horien erdiak inguru, osteoporosiak dakarren hezur masaren gehiegizko galeraren eraginez haustura bat jasango dute, Bartzelonako Itsas Ospitaleko azterketa batek dioenez.
|
|
|
Espainiako
|
hiru
emakumetik bat ez da Espainiako amatasun eskoletara joaten, denbora faltagatik edo ordutegien bateraezintasunagatik, azterketa baten arabera
|
|
|
Irudia: Aprila Ordenagailuarekin amatasunerako prestatzea Haurdun dauden
|
hiru
emakumetik bat ez da joaten erditzerako prestakuntza ikastaroetara Amatasun hezkuntzako edo erditzeko prestakuntzako ikastaroak haurdunei eta haien bikotekideei zuzendutako prestakuntza programak dira. Klase hauek etorkizuneko amak haurdunaldirako eta erditzeko prestatzen saiatzen dira.
|
|
|
Nahasmendu psikologiko horiek agerikoak dira, batez ere, honelako tratamendua hasi nahi duten bikoteetan: lagundutako ugalketa. Ugalkortasun tratamenduan dauden
|
hiru
emakumetik batek depresioa edo antsietatea du. Espainiako Ugalkortasun Elkartearen Biltzar Nazionalean (2012) aurkeztutako Efeso ikerketaren emaitzen arabera, ugalkortasun tratamenduak jasotzen dituzten Espainiako emakumeen %33, 3k depresioa edo antsietatea dute.
|
|
|
Hori dela eta, garrantzitsua da haurdunek probak egitea diabetes gesturtugabea nozitzen duten egiaztatzeko, eta nozitzen duten guztiek 6 eta 12 asteen artean ere aztertzea. Hala ere, ikerketa beraren arabera, haurdunaldiko diabetesa duten
|
hiru
emakumetatik batek ez du testa egitera joaten jaiotzaren ondoren, «lanpetuegiak» direlako eta «beren seme alabek baino gehiago kezkatzen dituztelako». Diabetesa prebenitzeko, bai urtaroak bai beste mota batzuetakoak, oinarrizko gomendioak bi dira:
|
|
2014
|
|
|
Gehienetan, lanean.
|
Hiru
emakumetik bati lanean jazarri zaizkio.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, lehen hiruhilekoan emakumeen %11ri eragiten die, bigarrenean %14ri eta hirugarrenean %17ri. Haurdunaldian
|
hiru
emakumetik batek jasaten duen idorreria hemorroideekin lotutako faktoreetako bat da Haurdunaldian arazo hori agertzeak, hein batean, esan nahi du umetokiaren hazkundeak inguruko zainen presioa handitzen duela eta sortzen laguntzen duela. Bestalde, haurdunaldian hiru emakumetik batek jasaten duen idorreria da hemorroideen faktoreetako bat.
|
|
|
Haurdunaldian hiru emakumetik batek jasaten duen idorreria hemorroideekin lotutako faktoreetako bat da Haurdunaldian arazo hori agertzeak, hein batean, esan nahi du umetokiaren hazkundeak inguruko zainen presioa handitzen duela eta sortzen laguntzen duela. Bestalde, haurdunaldian
|
hiru
emakumetik batek jasaten duen idorreria da hemorroideen faktoreetako bat. Haurdunaldiko hormona asaldurak, zoru pelbikoaren tonu muskularraren murrizketa eta haurraren buruaren presioa dira heste igarotzean eragiten den arazo hori.
|
|
2016
|
|
|
Zenbait herrialdetan proportzioa askoz handiagoa da. Adibidez, Txaden eta Nigerian, 20 urte bitarteko
|
hiru
emakumeetatik bat 15 urte bete baino lehen ezkondu zen.
|
|
2017
|
|
|
|
Hiru
emakumetik bati eragiten dion
|
|
|
|
Hiru
emakumetik bati eragiten dion indarkeria amaitzeko deika ari diren ahotsei ongietorria egiten diet. Lege berriak indarrean jartzen ari diren liderrak txalotzen ditut, pentsamoldeak
|
|
2019
|
|
|
NBEk adierazi duenez, emakumeen kontrako indarkeria munduko krimenik ugariena edota kopurutsuena da. Erakunde honek emandako datuen arabera, munduko
|
hiru
emakumetik batek genero indarkeria zer den ezagutzen du (tratu txarrak, bortxaketa, abusua edo jazarpena) (Lasarte 2011: 104). Erakunde beraren azken ikerketa batek adierazi duenez, 2017 urtean 87.000 emakume erail zituzten eta horietatik %60 haien bikotekide edo familiako kideren batek hil zituzten.
|
|
|
poliziarena edo militarrarena, esaterako?. Europako Batasunak 2014an egindako galdeketa zabal batean,
|
hiru
emakumetik batek adierazi zuen 15 urte zeuzkanetik indarkeria sexista sufritu zuela.
|
|
2021
|
|
|
|
Hiru
emakumetik batek diskriminatua dela sumatzen du bere lanean
|
|
|
|
Hiru
emakumetik batek jasan du noizbait indarkeria matxista
|
|
|
Garrasi bat entzun genuen, eta barreak gero. Begirada luzatu zien
|
hiru
emakumeetako batek tirolinan zebiltzan haurrei. Haiei begira jarri zen Ester eta irribarre bat itzuri zitzaion.
|
|
2022
|
|
|
4.000 erantzun jaso zituzten, eta hainbat ondorio atera zituzten inkesta horretatik. Horietako bat da
|
hiru
emakumetik batek bere burua" inaktibotzat" duela, eta hainbat ezaugarri komun dituztela: 30 eta 49 urte bitartean edukitzea, herri txikietan bizitzea, eta gehienak ama izatea eta 12 urtetik beherako seme alabak edukitzea.
|
|
|
Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkartearen arabera (SEGO),
|
hiru
emakumetik batek hileko mingarriak ditu. Mina beste arazo batzuen ondorio izan daiteke eta lan askotan ezgai izatea
|
|
|
Zergatik du minik hilekoak? Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkartearen arabera (SEGO),
|
hiru
emakumetik batek, bereziki nerabeek eta heldu gazteek, hileko mingarriak ditu. Ehuneko handia izan arren, mina ez da normalizatu behar.
|
|
|
Hemezortzi errefuxiatu iritsi ziren martxoan, hiru emakume eta hamabost adin txikiko.
|
Hiru
emakumeetako bat eta bost adin txikiko apirilean joan ziren eta orain besteak ere Ukrainara itzuli dira.
|