|
2000
|
|
|
Poliziaren inpar tzialtasunean sinesten duen gizagaixorik ba al dago, oraindik? Estatuaren ustezko
|
hiru
botereak ideologia baten aldeko tresnak baino ez direla agerian gelditu da. Bakeaz honenbeste dutenek, bide baketsuak ukatzen dituztenean, bortizkeria justifikatu baino ez dute egiten.
|
|
2003
|
|
|
Politikak, zentzu hertsian: alderdienarteko joko demokratikoa, ordezkaritza, erakundeen jarduera,
|
hiru
botereak..., bere mugak erakutsi ditu jadanik eta jendeak beste adierazpide batzuk bilatzen ditubere arazoak konpontzeko. Logika elektoralak (alderdiena) eta, bulegoen logikak? (lobby edo presio taldeena) funtzionatzen dute, baina jendeak, kopuruen edota kaleen logika?
|
|
2004
|
|
|
Horrelakoak gertatzen dira aidanean San Luisen ere. Horregatik esaten diote Nestor Kichner lehendakariari probintziako
|
hiru
botereak »gobernua, epaileak eta legebiltzarra» bere eskutan hartu beste biderik ez duela. «Gaur Multisectorial honetan biltzen diren pertsonek edo San Luisen Rodriguez Saa gobernadorearen kontra dagoen edozein herritarrek bizirik segitzeko garantia bakarra ez zara zu, lehendakari jauna, ez barne ministerioa eta ez Errepublika.
|
|
2006
|
|
|
Zuzenbide estatuan teorian diren
|
hiru
botere nagusietako bat da botere judiziala eta hor gune erabakigarrienetan gehiengoa PPren aldekoa baldin bada ere, beste bietan gehiengoa PSOE eta gainerako alderdien eskuetan da. Hau da, PSOEk bultza ditzake legeen aldaketak eta epaileak egoera horretara moldatu dira.
|
|
|
|
Hiru
botereren eragina aurkitu dugu baskoien politikan, eta, geroago, Iruñeko erresumaren sorreran: frankoak eta euren inperioaren hedapen nahia iparraldetik; hegoaldetik, aldiz, Islamaren mundua.
|
|
2007
|
|
|
Azken horien gaineko ekimena erregeak zuen modu esklusiboan, Gobernuarekin batera. ...an, ezinbestean legearen bidez arautu behar ziren gaien zerrenda ezarri zen (Koroari lotutako guztiak, gerra aldarrikapena eta bakea sinatzea, itun militarrak, aurrekontuak, zergak aldatzea, kode orokorrak onestea, hauteskunde araubidea, herri jabariko ondasunak besterentzea, arantzelen araubidearen oinarriak, jesapenak eta herri zorra, oinarrizko eskubide eta eginbeharrak egikaritzeko baldintzak,
|
hiru
botereen oinarri organikoak eta probintzia eta udal administrazioen oinarri organikoak).
|
|
|
Hurrengo hau gertatu zen: 1856ko udaberrian, doktrinak
|
hiru
botere deitu dituenak aldi berean zeuden: koroa, Gorteak (artean konstituziogileak ziren) eta bi jeneral nagusiena (Espartero eta O. Donnell).
|
|
|
Politikak —zentzu hertsian: alderdien arteko joko demokratikoa, ordezkaritza, erakundeen jarduera,
|
hiru
botereak... — bere mugak erakutsi ditu jadanik eta jendeak beste adierazpide batzuk bilatzen ditu bere arazoak konpontzeko. Logika elektoralak (alderdiena) eta" bulegoen logikak" (lobby edo presio taldeena) funtzionatzen dute, baina jendeak" kopuruen edota kaleen logika" (Casquete 2000) erabiltzen du arazotzat jotzen dituen hainbat egoeren aurrean bere argudioak, beste logika horien aurrean, inposatzearren.
|
|
2009
|
|
|
Lehen aldia da sektore horretan greba egingo dutela. Are gehiago, lehen aldia da
|
hiru
botere publikoetako bateko kideek (Justizia kasu honetan) lanuzteak egingo dituztela.
|
|
|
Ildo beretik, gogoratu behar da, Eusko Legebiltzarrak 2003an onartutako Euskadirako Estatu Politiko berria, Ibarretxe Plana deitua, ondoren erreferendum bidez onartu behar zena, debekatu egin zuela espainiar Estatuak, bere
|
hiru
botereen bitartez, legegilea, exekutiboa eta judiziala.
|
|
2010
|
|
|
Gainera, lurrikararen ondorioz eraikin publikoak desegin ziren. Palazio Nazionala, Parlamentua, Justizia Jauregia… Estatuko
|
hiru
botereak etorri ziren behera fisikoki. Gobernuak ez zuen inolako presentziarik agertu, ez zuen irratia baliatu herrialdeari aginduak emateko, hamabi egun pasa ziren lehendakariak herriari hitz egin zion arte.
|
|
|
Helburu horiek lortzeko asmoz garatzen den lehia babesteko politika eraginkorra izateko, estatuaren
|
hiru
botereak egon behar dira inplikatuak: legebiltzarrak, botere eragilea eta auzitegiak.
|
|
|
Ahala, oro har, herriari dagokion eta estatuari botereak ematen dizkion subiranotasunetik (EKren 1.2 art.) eratortzen den imperium aren aintzatespena da, eta hori estatuko
|
hiru
Botereei aintzatesten zaie. Ahala bere edukitzailea gainerakoen gainetik jarri eta gainerako guztiak lotzen dituen agintzeko indarra suposatzen duen eskubide publikoa da.
|
|
2012
|
|
|
Edonola ere, hark autonomia estatuari gogor eragin dio: berori osatzenduten atalek autonomia dute, eta estatuaren
|
hiru
botereen eskubideak izan ditzakete; baina ez dira estatu zentralaren borondatearen zati, hortaz, hark jarduteko askatasunosoa du. Era berean, zentroak estatuaren subiranotasun esklusiboa dauka, atalek dutenboterearen iturri da, eta horrexegatik ez dira burujabeak.
|
|
|
Politikoa: 1) konstituzionalismoa,
|
hiru
Botereen bereizketa eta mendegabetasuna, askatasun eta garantia konstituzionalak (bereziki pentsamenduaskatasuna), norbanakoa subjektu gisa aitortua, herriaren subiranotasunaitortza. Geroago:
|
|
2013
|
|
|
|
Hiru
botere iturri asimetrikootan daukagun erakunde multzoarekin kontatu dugu. Zer egin?
|
|
|
Gauza jakina da
|
hiru
botere iturri eta logika horiek ez direla inondik ere orekatuak, eta kapital egituren indar eragile nabarmenaren pean, estatu egituren boterea determinatzailea dela. Aldi berean, egungo gogoeta politiko global interesgarrienak binomio horren mugez dihardute, gizarte antolatuaren errealitateari garrantzia damaiote, eta estatuaren logika burokratiko edo kapitalaren logika lukratibopean soilik funtzionatzen duten gizarteen arazoak seinalatzen dituzte.
|
|
|
|
Hiru
botere guneetako baten, estatuaren, metabolismoaren mekanismo batzuei deitu diegu politika azken aldian. Estatuaren botere administrazioari eta beronetara iristeko lehian alderdien arteko jokoari deitu diogu politika.
|
|
|
Eta bi logika horietatik kanpo dauden gainerako gizarte logikek sortzen dituzte gizarte antolatuaren trama osatzen duten erakundeak. Hiru logika hauek, aldi berean,
|
hiru
botere iturri dira. Botere iturri ezinago asimetrikoak, jakina.
|
|
2014
|
|
|
Beltzez dira jauna, entseñaria eta laboraria eta branlea gidatzen dute hiruek ala ez?
|
Hiru
botereak dira, apezena kendua da, zelarik zirtzila zuten. Aristokrazia lurraren jabegoan da oinarritzen, ezpata eta banderak mugen zaintzaile ditu, neolitikoa ereitearen iraultza dugu, laborarien aroaren hatsarrea.
|
|
|
Entseñariak branlea gidatzen du, eta juntatzen zaizkio jauna eta laboraria.
|
Hiru
botereak hor daude aristokrata, burgesa eta militarra edo herrizaintza. Beren ezaugarriak eskutan dituzte, ezpata, akuilua eta bandera.
|
|
|
Hasteko makilari funtzioa ere badaukala hemen agerian uzten da. Jauna eta laborariaren sinboloen erabilerari ohartua da kontatzailea baina laboraria hemen entseñaria ere baita, arestian
|
hiru
boterez mintzo ginelarik bi funtzio baizik ez ditugu ikusten transkripzioan. Branle eramailea bazen garaian jauna, laboraria eta biak ziren sokaren bi puntetan, dantza luze ra eramaten du branlea.
|
|
2015
|
|
|
a) Zein dira
|
hiru
botere politikoak. Zer funtzio nagusi du bakoitzak?
|
|
|
Nazio ikuspegia" printzipio egokietan" oinarritu arren, agenda politikoa EAEren esparrura mugatzen zuen. Bestalde, estatuarekiko talka saihestu nahian, indarreko legediaren errespetu" gehiegizkoa" iragartzen zuen, argitu gabe, ordea, nola burutu zitekeen plan hura legalitatearen barruan, legalitatearen jabe ziren Espainiako
|
hiru
botereek ekimena eragozteko besoz beso aritzeko asmoa gaztigatua zutenean.1051 Edukien aldetik, lan eta gizarte segurantzako eskumen osoa jaso ez izanak biziki arduratzen zuen ELA, zuzenean pairatuak baitzituen Gernikako Estatutuaren hutsune sozialaren ondorioak.1052
|
|
|
1051. Ibarretxe lehendakariak bere asmoen berri eman zuenetik tai gabeko adierazpen eta ekimenen erauntsia jasan behar izan zuen estatuko
|
hiru
botereen eta gainontzeko" indar bizien" aldetik: hedabide, Ermuko izpirituaren arrastoan sortutako iritzi talde, patronal, sindikatu eta eliza katolikoa ere oldarkor azaldu ziren ekimenaren aurka.
|
|
2016
|
|
|
–Gobernu guztietan
|
hiru
botere mota
|
|
|
a) Zein dira
|
hiru
botere politikoak. Zer funtzio nagusi du bakoitzak?
|
|
2017
|
|
|
" Gobernu guztietan
|
hiru
botere mota daude: legegilea, betearazlea herrialdeen legeari lotutako aferei dagokiena eta judiziala lege zibilari lotutako aferei dagokiena.
|
|
|
Tradizio webertarrean, aktore batek harreman sozial batean haren borondatea nagusitzeko eta horren aurreko erresistentzia gainditzeko lukeen ahalmena litzateke boterea. Eta
|
hiru
botere mota bereizten dira: (1) eragiteko ahalmena manipulazioa barne, (2) autoritatea tradizioa, karisma..., eta (3) indarra zigor materialak... (Giner, Lamo de Espinosa eta Torres, 1998).
|
|
|
XVIII. mendeko frantses filosofo horien artean, bereziena da.
|
Hiru
botere nagusien artean behar den banaketa erakutsi du: legegilea ez da betearazlea, eta bestalde dago epailea.
|
|
2018
|
|
|
Millsen ustez,
|
hiru
botere esparru nagusiek —ekonomikoak, politikoak eta militarrak— bata bestearekin duten harremana bai dela irekia eta lankidetzakoa. Botere elite ekonomiko politiko militar horrek jarraitzen du, gaur egun, munduari eta giza eskubideei buruzko bere sinekdoke guztiarekin.
|
|
|
Mugimendu feministari ezker gizartea nola aldatzen ari den ikusteak zirrara eragiten dit, baina emakumeak" marichulo" en plazerak asetzera bideratutako' gauzak' izan ez gaitezen, ezinbestekoa da aldaketak egitea
|
hiru
botereetan exekutiboan, legegilean eta judizialean eta, jakina, laugarrenean.
|
|
2019
|
|
|
Lukesek (1974) proposatzen dituen
|
hiru
botere paradigmen gainean aurkeztu dugun emakume bertsolarien historiarekin bat egin dute elkarrizketatuek, bestalde. Horrela, bertsolaritzaren bi aldiaz mintzo dira:
|
|
|
|
Hiru
botere moduei aurre egiteko eta desahalduntzeari nahiz bazterketari oldartzeko hainbat estrategia planteatzen dira (Murgialday, 2013). Izan ere, Foucaultek dioen bezala, boterea ez da jabetzan eduki daitekeen zerbait estatikoa, boterearen bidez eragiten da giza ekintza eta harremanen amaraunean.
|
|
2020
|
|
|
Nire iritzia, zintzoki, hauxe da: gizartean,
|
hiru
botere mota daude; militarra, ekonomikoa eta soft power a, botere biguna. Azken horretan, AEBk irabazi dute alde handiarekin.
|
|
2021
|
|
|
2008ko konstituzioaren arabera, Min Aung Hlaing presidenteorde izan zitekeen.
|
Hiru
boterek hautatzen dute presidentea: goi eta behe ganberek eta militarrek eurek.
|
|
2023
|
|
|
Orain, berriz, justiziaren parte inportante batek kendu du mozorroa. Non dira finezia, zehaztasuna,
|
hiru
botereen arteko oreka, Joserra Garziaren komen «jolasgura asegaitza». Juan Garziaren «koma txiki askoren ondorio handiak» nagusitu dira.
|
|
|
Igandeko gertakariekin lotuta, 1.500 jarraitzaile atxilotu ditu Poliziak, Brasilgo hainbat hedabidek gobernuko iturriak aipatuz jakinarazi dutenez. Horrekin lotuta, Lula herrialdeko 27 estatuetako gobernadoreekin izan zen atzo, Planalto jauregian, eta, adierazi zuenez, herenegun
|
hiru
botereen egoitzak hartu zituzten manifestariek eskatu zuten egungo gobernuaren aurkako esku hartze militar bat. « [Urriko] Hauteskundeetako emaitza gizartearen zati handi batek errespetatu zuen, baina galtzaile batzuek ez zuten emaitza hura onartu, eta kalean daude, armadaren egoitzaren aurrean», esan zuen Lulak.
|
|
|
Estatuburuaren arabera, igandean
|
hiru
botereei egindako erasoan eta atzo kanpalekuetan atxilotutako 1.200 lagun baino gehiago «preso egongo dira», baina aitortu zuen litekeena zela atzemandako pertsona horiek elite ekonomiko handien «biktimak» izatea. Bide horretan, Brasilgo agintariak berretsi zuen erasoan parte hartu zutenek ez zutela «aldarrikapenen gidoi zehatzik», «estatu kolpe bat» baino ez zutela nahi.
|
|
|
Brasilgo milaka herritarrek herrialdeko hiri nagusietako kaleak hartu zituzten herenegun iluntzean —Euskal Herrian atzoko ordu txikiak zirela—, presidentea agintetik kendu nahi zuten Bolsonaroren jarraitzaile ultraeskuindarrek
|
hiru
botereen egoitzen aurka eginiko erasoa gaitzesteko. Brasilgo zenbait txokotatik, manifestariek eskatu zuten zigortu ditzatela «ekintza antidemokratikoetan» parte hartu zuten pertsonak, baita Bolsonaro bera ere.
|
|
|
«Gizartearen aniztasuna behar bezala islatzea». Kontrara,
|
hiru
botereak zeinu bereko botere politiko baten menpe geratzen direnean, demokrazia desegituratu egiten dela argudiatu du.
|
|
|
Galdetutakoen erdiak baino gutxiago dira komunikabideetatik jasotzen duten informazioa sinesgarritzat hartzen dutenak, eta, beraz, askoz gehiago dira albisteen intentzioaz fidatzen ez direnak, botere politiko eta ekonomikoekiko lerrokatuegi daudelako. Komunikabideak demokraziaren laugarren boterea direla ikasi genuen, baina galdeketaren emaitzei erreparatuta, aurreko
|
hiru
botereekiko morroi ikusten ditugu gaur. Gazteen artean plataformak gailendu zaizkie jadanik komunikabideei informazioa kontsumitzeko orduan.
|