|
2013
|
|
|
. . Literatura eta mezenasgoa XVI eta XVII. mendeetako Euskal
|
Herri
Penintsularrean: Mikoletaren" Vuestra Merced" en aitzakiaz.?
|
|
|
Lan horren bitartez, aurreiritzi errotuak gezurtatuaz batera, sermoigile eta idazleentzako lanabes nahitaezkoak sortu zituen. Euskal
|
Herri
penintsularreko literaturen historiari dagokionez, ez da gehiegikeria esatea Larramendirekin epistemeberri bati hasiera eman zitzaiola, ustezko burdin arotik ateratzen hasteko aldia.
|
|
|
Gure inguruko literaturen historien antzeko euskal literaturaren historia bat izan nahi bagenu ere, goragoko orrialdeetan esandakoaren arabera zera onartu genuke: historia horiek posizio hegemonikoetatik idatziak izan direla, alegia, Euskal
|
Herri
penintsularreko euskal literaturak oso berandu (eta orduan ere ez oposiziorik gabe) ezagutu duen posizio batetik. Gure literaturak ezaugarri nabarmenik izatekotan posizio hegemoniko horretatik baztertua izana da, eta XVI XVIII. mendeen arteko aldiari dagokionez, subalternitate egoerara zokoratu izana ere, horixe baita burdin aroaren irudiak adierazten duena.
|
|
|
(Axular, 1643, 19). Liburuak sortu eta argitaratzeko beste hizkuntzetako erabiltzaileek betetzen zuten posizio bera euskaldunek (batez ere Euskal
|
Herri
penintsularrekoek) ere betetzeko modurik ote zuten da galdetu beharrekoa.
|
|
|
Bijuesca, K.J., 2010, «Literatura eta mezenasgoa XVI eta XVII. mendeetako Euskal
|
Herri
Penintsularrean: Mikoletaren. Vuestra Merced, en aitzakiaz», Oihenart, 25 (2010) 7
|
|
|
Bereziki interesgarri dira hizkuntza eta literaturaren egoera soziolinguistikoaren dependentziaz eta prestigioa nahiz legitimazioa eskuratzeari buruz, ondoko bi artikuluotan Josu Bijuesca irakasleak emaniko azalpenak: . Literatura eta mezenasgoa XVI. eta XVII. mendeetako Euskal
|
Herri
Penintsularrean: Mikoletaren" Vuestra Merced" en aitzakiaz?
|
|
|
Bijuesca, J., 2010a,. Literatura eta mezenasgoa XVI. eta XVII. mendeetako Euskal
|
Herri
Penintsularrean: Mikoletaren" Vuestra Merced" en aitzakiaz?, Oihenart, 2010, 25, 7 Online bertsioa http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/ literatura/ 25/ 25007040.pdf[]
|
|
2018
|
|
|
Bijuesca, Koldo Josu, 2010," Literatura eta mezenasgoa XVI eta XVII. mendeetako Euskal
|
Herri
Penintsularrean: Mikoletaren" Vuestra Merced" en aitzakiaz", Oihenart, 25 (2010) 7
|
|
|
Antzinako Erregimenean Euskal
|
Herri
penintsularrean idatzitakoa oso modu traketsean transmititu zaigula ikusirik eta transmisio erkin horren ondorioz orduan idatzitako guztia nekez ezagutuko dugula ontzat emanik ere, bada zenbait arrazoi indartsu orduko euskal literaturaren berrazterketari ekiteko.
|
|
|
Antzinako Erregimeneko Euskal
|
Herri
penintsularrean sorturiko literatura eta poesia berraztertzeko bigarren arrazoi indartsua epistemologiko metodologikoa da. Globalizazioaren aldi honetan eta batez ere (post) kolonialitatearen eta multikulturalitatearen esperientziak aztertzeko garatu diren ikuspegi teoriko metodologikoek tresna aproposak garatu dituzte diglosia egoeran murgilduta bizi izan diren hizkuntza eta literaturetara hurbiltzeko.
|
|
|
" burdina eta Euskal Herria lotzen dituzten pasarteak ugari dira gaztelaniazko literaturan, baina ez euskarazkoan" (Bijuesca, 2013, 595). Usteak ustel oraingoan ere, burdinari buruzko aipamenak nik orduan uste baino ugariagoak baitira XVII XVIII. mendeetako Euskal
|
Herri
penintsularreko (edo hobe atlantikoko, amaieran ikusiko denez) poesia idatzi edo" jasoan". Burdinaren topikoa literatura horretan aztertuz, euskal subjektu diskurtsiboaren kontzientzia bikoitza deitu fenomenoaren eta egoeraren genealogia baterako oinarriak proposatu nahi nituzke.
|
|
|
Estatuak biolentzia mota guztien monopolizaziorako joera izanik, tartean biolentzia sinbolikoarena ere bai (Bourdieu, 1997, 107), biolentzia sinboliko horren emaitza den poesia mota batek ez du garapen aukerarik. XVIII. menderako Euskal
|
Herri
penintsularreko poesia eremu emankorrenak joko dialektiko horretatik urrun aurkituko dira: alde batetik, batez ere nekazari eta arrantzale euskaldun elebakarrek osatzen duten klase subalternoaren baitan, zeinak oraindik ez dirudien sentibera alor literario espainiarretik datorren biolentzia sinbolikoarekiko eta herri poesiari eusten dion, ahoz hein handi batean; beste alde batetik, elizgizon euskaldunen artean (horietako asko ere jatorria euskaldun elebakarren klase subalternoetan dutenak eta sarritan tokian tokiko prelatuen susmopean daudenak), non deboziozko poema multzoa loratuko den, eta batez ere era guztietako bilantzikoak (gabon kanta edo eguberri kantuak, besteak beste).
|
|
|
3 Paul Gilroyk itsasontziaren kronotopoa eskaini zuen Atlantiko Beltza deritzon historia kulturalaz teorizatzeko irudi gisa (Gilroy, 1993, 4). Haren antzera, Antzinako Erregimeneko Euskal
|
Herri
penintsularreko literaturaz hausnartzeko, eta batez ere periodizaziorako irizpide epistemologiko bezala, burdin aroaren kronotopoa proposatu dut (Bijuesca, 2013). Halaber, gogoan izan beharrekoa da formazio diskurtsibo inperial hispaniarrak subjektu euskalduna diskurtso literarioaren objektu posiziora zokoratzen duela, diskurtso jaso eta dotore horren subjektu izateko gai ez delakoan (Bijuesca,). adibide aipagarri utzi ditu.
|