|
2000
|
|
|
Eta, oker ez banagobehintzat, adigai teorikoen eta eskarmentu enpirikoen arteko elkar osatze hori, berebilakaera soziolinguistikoan barrena, ez da gehiago desagertuko. Arrazoibideareneuskarri, gertakari soziolinguistikoen informazio zehatza lagun izango du beti.Datuaren argibidea, gertaeraren egiaztapena, gure antzera munduan egon diren etadauden
|
herri
menderatuetan jazotakoa euskalgintzaren eta aberrigintzaren zerbitzuetanjartzeko.
|
|
2004
|
|
|
–Herri txikiek, nortasun politikoz jabetu beharra dute eta egitura handietan aukera gehiago izango dute. Horregatik ez dut ulertzen antieuropeismo primarioa?. 150 Egitura politikoen neurri kontua ote da
|
herri
menderatuen gakoa. Neurria bera baino erabakigarriagoa ez ote da izango egitura horren izaera nazionala?
|
|
|
Gutxiespen konplexuak burua jan eta hutsaltasunaren ezerezean gelditzen direlarik, zertarako dira gai
|
herri
menderatuok. Nondik atera gaitasun ideologikoa eta psikologikoa ordezkatua eta bestelakotua izan denaren lekuan nortasun zeinu zahar-berrituak ereiteko?
|
|
|
Mintzoaren arnasa ukatu zaien herrien historiak azaltzeko unean, zenbaitek bertakoen zabarkeria azpimarratu nahi izan du funtsezko eta egiturazko barne kolonizazioa arintze aldera. Ideologia honen arabera, ez da harritzekoa izango, orduan,
|
herri
menderatuaren axolagabekeria hori nabarmendu nahi izatea. Menderakuntzaren logikak, alabaina, ondo asko dakigunez, berezko ezaugarria du menderatuen artean dominazioaren balio arauak barneratzekoa.
|
|
|
Gure eta gainerako
|
herri
menderatuen elebitasun motari diglosiaren ezaugarria erantsiko lioke Etxebarriak. Heriotzaren zantzuak ditu diglosiaren bideak, eskumenik ezaren adierazgarri:
|
|
|
Hala izango bagina ere, gure gehiengoak ez dakit zertarako balioko lukeen. Maila orotako ordezkapenak higaturiko
|
herri
menderatu baten izaera bera dago kolokan; ondorengo pizkunde saioen estrategietan gehiengo soziologikoaren tamainak ez dakit zenbateraino balio duen, hizkuntza eta kultura jakin bat zeukan herriaren sena eta izaera arras bestelakotua baitago dagoeneko. Baina, tira, era batera edo bestera, onar dezagun Lopez Adanen iritzia:
|
|
|
atxikimenduaren indarra, beste hitz batzuetan, komunitatearen bizi indar etnolinguistikoa izango genukeenez, etnozidioak eragindako ordezkapen heinari hertsiki loturik dago. Alegia, Irigaraik aipatu dizkigun alienazioa eta ordezkapen linguistikoa eta kulturala txit aitzinatuak dauden
|
herri
menderatuetan, biziberritze nazionalaren aldeko urratsetan jatorrizko ezaugarri antropologikoa maila sinbolikoan eta folklorikoan soilik agertuko zaigu. Agertu, nahiz eta, batzuetan, nazio mugimendu baten aldeko independentzia indar politikoa burujabetza maila irmoan oinarritu.
|
|
2007
|
|
|
herri bat, kultura bat; eta maila pertsonalean: kulturakidea, herritarra); kulturgintza postnazionalean, aldiz, herri batean jendemota asko dagoela, kultura asko onartu behar dugu. Kultura ezin omen da izan inorbaztertzeko bide, ez eta
|
herria
menderatzeko botere tresna: «Gu gara herritarrak, gu gara eskubidedunak, zuek, besteak?
|
|
|
Hala,
|
herri
menderatuetan abian jartzen diren elebitasunaren eta kultur bitasunaren ordezkapen prozesuak ez dira bertako identitatea indartzeko prozesuak, bere buruaren berrekoizpen gaitasuna galdu duen herriaren atarramentu hitsaadierazten du prozesu horrek. Bere etnikotasunaren edo naziotasunaren identitatezimenduak pitzatzen hasten direnean hasten dira herriak besteen hizkuntza, kulturaeta nazio ezaugarriak bereganatzen.
|
|
|
esaterako, gaztelania eta gaztelaniaren inguruan ardaztutako kultura etaidentitate etniko historikoa ez zen arrotza izan gaztelania espainiera bihurtu zenekobilakaera nazionalean. Gaztelako kultura etnikoaren eta kultura espainiarrarenarteko jarraipen historikoan ez dago
|
herri
menderatuetan gertatzen den fenomenohau: alegia, identitate etnikoaren osagai prepolitikoak ez daudela kontraesaneanondoren sortuko diren nazio identitate modernoen ezaugarri izaerekin.
|
|
|
Jakina, horrek badu bere logika eta azalpen ezaguna, eta ez genuke hori inoizahantzi behar gauza hauetaz mintzo garenean. Izan ere,
|
herri
menderatuen kasuanez dauden legitimazio mekanismoak daude indarrean nazio estatuen sorreran etagarapen historikoan. Estatuaren edo elite boteretsuen eskuak zilegitzen du bata; aldiz, esku horren berorren gabeziak sortzen ditu gurean legitimazio eta onarpenarazoak.
|
|
|
Baldin eta kontuan hartzen baditugu irlandarren kasua, edo Palestinakoa, edo Hego Afrikakoa, ikusten dugu ezen
|
herri
menderatuek halako eta halako ezaugarri komunak dituztela, eta ondoriozta genezake honako arau orokor hau?
|
|
2008
|
|
|
Nazio modernoaren kontzeptu juridikoetan galdu, alajainkoa!, nazio etnokulturalaren arazoa gaindituta balego bezala. Nazio kolonizatzaileen filosofia politikoetan bazka eta bazka ibili,
|
herri
menderatuen berezko teoria eta ideologia sortu eta garatu ordez.
|
|
|
Izan gaitezen hitzekoak, behingoz, garai bateko euskaldunak izan omen ziren bezala. Nolanahi ere,
|
herri
menderatu eta kolonizatuetan gertatua berritu da gurean ere: hau da, herriaren izana itxuraldatu ahala, izanaren alienazioak izenaren izaera semantikoa galtzea ekarri du, eta, horren ondorioz, ideologia arrotzaren interpretazioa gailendu da jatorrizko esanahia erauziz.
|
|
|
Garziak ederki asko dioskun bezala,
|
herri
menderatu eta gutxituen kasuan, ohikoa da hizkuntzaren arazoa aintzat ez hartzeko jokabide tamalgarria. Hizkuntzaren arazoa geroko gerotan uzteko joera arbuiagarri hori, hain zuzen, herri kolonizatuetako askapen borroketan inon baino garrazkiago ageri zaigu:
|
|
|
nazio eraikuntzaren nondik norako hauetan helburua goitik behera baldintzatzen duena ez da begiz jotako xedea, baizik eta prozesua bera. Nazio askapenaren prozesua bera da faktore erabakigarria, ez
|
herri
menderatuaren erabakimena edo autodeterminazio ariketa formala. Azken baliabideok beharrezkoak izango dira noski nazio suntsitu bat berriro eraikitzeko, horretan zalantza gutxi, baina faktorerik erabakigarriena ez da begiz jota dugun helburua, horretara iristeko modua baino.
|
|
|
langa horri gain hartzen ez dion nazio proiektuak jai dauka. Eta munduan
|
herri
menderatu gutxi omen dira helburu hori erdiesten dutenak. Gurean ere erabateko zantzu baikorrik ez dut sumatzen nazio gisa izan ala ez izan dugun betebeharrari aurre egiteko.
|
|
|
Gurea bezalako
|
herri
menderatuen kasuetan ez da nahikoa izaten nazio identitatearen mekanismo batean jardutea. Nazio normalizatuan ez bezala, gurean bi baldintzak betetzea ezinbesteko eskakizuna da geure herriaren zoriarekin koherente samarrak izan nahi baldin dugu:
|
|
|
Batez ere Latinoamerikan(...) Orduan non dago hain ortodoxia zurrunaren gotzain zaindarien arazoa? Inongo pribilegiorik gabe, errukitsu, umil, txiroen zerbitzura eta haien justiziaren alde hil arte emana,
|
herria
menderatzen zuen erlijio faltsua salatzen zuena, Galileako nekazari haren ulerkerak Elizaren estatusa kolokan jarriko duela nire ustez(...). Gainera eta eliz zentsuratzaileentzat beste kezka bat da erresuma hori ez da Elizaren esklusiboa.
|
|
2009
|
|
|
hizkuntza minorizatuko hiztunak elebidun bihurtu ahala, jatorrizko hizkuntzaren gainbehera modu ia matematikoan gertatzen da munduko herri mintzaira gehienen kasuetan. Krisiaren alarma gorria orduan pizten da zinez hiztun
|
herri
menderatuentzat. Bitartean, elebakarrez osatutako guneari eusten zaion bitartean, dena delako hiztun herriak badu arnasbiderik bere berezko hizkuntzari eusteko.
|
|
|
|
Herri
menderatuaren askapen prozesuaren funtsezko osagai hizkuntza bera baita, funtsezko edukia hizkuntza bera baita, nahiz eta gure arteko abertzale gehienek hizkuntza edukirik ez atzeman prozesu horretan. Hizkuntza forma omen da, edukiak transmititzeko darabilgun ontzia edo axala alegia, eta, nonbait, faktore erabakigarria edukiak direnez gero, euskararen normaltze kontuok marko politiko egokia lortzen dugunen eskuragarriagoak izango omen ditugu.
|
|
|
Salaketa bera, bai: bankarien diktadurak gizarte sena apurtzen eta zapuzten duela; nazio estatuak
|
herria
menderatzen eta kateatzen duela. Galdutako giza komunitatearen senaren bila dabiltza talde horiek guztiek.
|
|
2010
|
|
|
Kontakizun horietan inon baino garbiago ikusten dut nik behintzat erlijioa giza asmazio hutsa dela, bere baitan antzinako gizonaren ezjakintasunak eta beldurrak proiektatutako ametsak biltzen dituena: ez gara ezer, zeren hil behar baitugu; ez gara ezer, zeren auzoko
|
herriek
menderatzen baikaituzte, baina hara:
|
|
|
Birbanaketaren beharra babesteko beste argudio bat, gertatu berriak edo duelaaskokoak izan daitezkeen prozesu historikoetan oinarritzen da. Prozesu horieiesker, herrialde batzuek, egun aberatsak direnek, euren pribilegiozko posizioaeskuratzea edo indartzea lortu zuten, gainerako
|
herriak
menderatuz eta esplotatuz.Lehendabizi, esplotazio koloniala aurkitzen da, batik bat europar herrialdeek Ameriketako, Afrikako eta Asiako beren kolonietan egindakoa. Argi dago esplotazioakgaur egun duen zenbatekoa zehaztea ez dela erraza, baina ez da ezinezkoa ere.
|
|
|
Izan ere, normaltasun modu asko dago. Esaterako, hor daude esklaboaren normaltasuna eta pertsona librearen normaltasuna, eta
|
herri
menderatuen normaltasuna eta herri independenteen normaltasuna. Avui egunkariak, ikusi dugunez, herri menderatuen normaltasunaren alde egin du.
|
|
|
Esaterako, hor daude esklaboaren normaltasuna eta pertsona librearen normaltasuna, eta herri menderatuen normaltasuna eta herri independenteen normaltasuna. Avui egunkariak, ikusi dugunez,
|
herri
menderatuen normaltasunaren alde egin du. Bere burua murrizten duen egunkari bat da, ez baitu sinesten Herrialde Katalanetan, gure politikariek sinisten ez duten bezalaxe.
|
|
|
Kontakizun horietan inon baino garbiago ikusten dut nik behintzat erlijioa giza asmazio hutsa dela, bere baitan antzinako gizonaren ezjakintasunak eta beldurrak proiektatutako ametsak biltzen dituena: ez gara ezer, zeren hil behar baitugu; ez gara ezer, zeren auzoko
|
herriek
menderatzen baikaituzte... baina hara: begiek ikusten duten errealitatearen azpitik badago —ba omen dago— beste errealitate bat, zeren, esna nagoenean, ezin baitezaket hegan egin... ametsetan bai ordea!
|
|
2011
|
|
|
Are ezkorrago ageri da J. M. odriozola: " gurea bezalako hiztun
|
herri
menderatuen zoritxarrerako, estatu modernoaren komunikazio osaerak eta botere izaerak ez dute aukerarik ematen diglosia egonkorraren araberako baliozko glotopolitikarik eratzeko. oso oker ez banago, ustezko diglosia egonkorraren ilusioak gutxi du itxaropenetik eta gehiegi ameskeriatik". kontrako jarrera hori erabatekoa da, itxuraz. zergatik da diglosia ezinezko, orain eta gero?... erantzun labur baina kontzeptualki trinkoa, eta hizkuntza soziologiaren ikuspegitik diharduena, eman du odriozolak:
|
|
|
" Badakizu? gure amak ezagutzen zuen ikastaroan ikusten genituen gai guztiak!". kontua da euskara atxikirik dagoen lekuetan ere euskal kulturaren transmisioa eten egin zela.
|
herri
menderatu batean kultura" baserritarra" da eta abar. Baina hau gure kultura da, eta ezagutu ondoren ulertu egin behar da.
|
|
|
Hau aprobetxatuz, estatu menderatzaile modernoek itxaropen xume batera daramatzaten bideak proposatzen dituzte batzuetan, eta hori aski izaten zaio
|
herri
menderatuen kemenak xahutzeko eta zatitzeko. Fragmentazioa bilatzen eta hedatzen du estatuak.
|
|
|
Historia kontatzen duen inperioak bi bide erabiltzen ditu
|
herri
menderatuak anestesiatzeko: batetik, datuak ezkutatzen ditu; bestetik, agertzen diren kontra liburuak zirkulaziotik kentzen ditu, eta hori ezin badu egin, zabalkundea murrizten du, oihartzuna isiltzen eta, azkenean, liburu berriak argitaratzen ditu tesi zaharrak behin eta berriz azpimarratzeko.
|
|
|
Hori da alderdikraziak ezkutatzen duen beste datu bat.
|
Herri
menderatu batean politikaren lehen eginkizuna herria esnatzea da, antolatzea eta askatzea. Baina hemengo alderdi guztien agendan gauza urrun eta irreal bat da hori.
|
|
|
|
Herri
menderatu bat antolatuko baldin bada, lehenengo konturatu egin behar du menderatua izan dela. Gero, aztertu egin behar du nola izan zen, zergatik, zertan huts egin zuen.
|
|
|
Herri bat mendean hartzeko urratsik sendoena alienazio linguistikoan oinarritzen baita. Arroztu ondoren, izan ere,
|
herri
menderatuarenak egin du, nahiz eta independentzia politikoaren aldeko helburuak gori gori egon. Nazio kulturalaren alienazioa lortua duen indar kolonizatzaileak de facto nazio politikoarena ere eskueran baitauka, aldez edo moldez:
|
|
|
Orain arteko panoramen izaera partziala izan denez, ikus dezagun munduko egoera bere osotasunean hartuta. J. Fishmanen begietan hiztun
|
herri
menderatuen etorkizunak itxura hau izango du:
|
|
|
–
|
Herri
menderatuak armen uztarripetik aiseago askatzen dira hizkuntzaren uztarripetik baino?. Lorenzo Vala,[], Elegantiarum Libri VI. Gai honen beronen harira, Koldo Izagirre:
|
|
|
Munduan gertatzen ari den hizkuntzen eta kulturen galera testuinguru horretan kokatzen da. Jakina,
|
herri
menderatu guztien erantzun ahalmena ez da antzekoa. Asimilazioaren eta erresistentziaren arteko gatazka izaera ez baita berbera.
|
|
|
Hiztun
|
herri
menderatuen traumak direla eta, Siberiako herrien hondamendiak giza sufrimenduaren froga lazgarriak dira. Latza izan baita han akulturazioaren erauzpenak eragin duen nortasun bortxaketa:
|
|
|
egiazki euskaldunok ez dakigu gure herria Euskadi den, Euskal Herria den, Nafarroa den, Baskonia den, edo zer arraio den. Hizkuntzaren ordezkapenak kulturarena baitakar, eta, hurrenez hurren, kulturarenak nazioarena, eta nazioarenak burujabetasunarena. Sekuentzia kate hori lege da
|
herri
menderatuetan. Hala, hizkuntzaren galerarekin hasitako nazio alienazioaren bilakaerak herri menderatuaren autodefinizioa eta autoestimua jarriko ditu kolokan.
|
|
|
Sekuentzia kate hori lege da herri menderatuetan. Hala, hizkuntzaren galerarekin hasitako nazio alienazioaren bilakaerak
|
herri
menderatuaren autodefinizioa eta autoestimua jarriko ditu kolokan. Eta naziotasuna galdu duenak, berriz, neurri baten ez bada bestean, galdua du bere burua definitzeko ahalmena.
|
|
|
Aski ohikoa da J. Fishmanen eskutik zirriborratu berri dugun panorama hitsa hizkuntz kolonialismoak erasotako
|
herri
menderatuetan. Batetik, hizkuntza galtzean, belaunaldien arteko jarraipen etendura bortitzak herri hizkuntzaren eta kulturaren zubia eraitsi egiten duela behatu dugu.
|
|
|
Neronek ere sarri izan baitut antzeko irudipen bat. Ez ote gabiltzan, alegia, talaia mehar eta zurrunegietan hizkuntza
|
herri
menderatuen zoria begiz jotzeko eginkizunean. Ez ote genituzkeen mundu zabalera begiak zabaldu behar egiten dugun baino maizago.
|
|
|
Oker ez banago, euskaldunok ere jatorrizko
|
herri
menderatua gara, eta, hain zuzen, jatorrizko hizkuntzen, kulturen eta herri identitateen gorabehera batzuk jorratu nahi izan ditut oraingoan. Gugandik urrun bizi diren hiztun herri zapalduen ahots xumea izan nahi luke hausnarketa honek.
|
|
|
Eta antzera gertatzen da estatuen hizkuntza handia handitu eta jatorrizko herri txikien hizkuntza txikia txikitzen duten hitz eta esapide guztiekin. Soziolinguistikaren estatus teorikoak asko du ideologiatik, eta ez, hain justu, hiztun
|
herri
menderatuaren ideologiatik, mendekotasuna eragin eta egituratu duten estatu ideologien aldetik baizik.
|
|
|
Alienazioaren aurka, formazio ideologikoa. Diskurtso propioaren beharra arnasa bezain beharrezkoa du hiztun eta
|
herri
menderatuak. Duintasunaren arnasa, berariazko pentsaera da.
|
|
|
Dirudienez, izenak ere egiten du izana: hizkuntz errepresioa indarrean daukaten estatu etnokratikoetan garbi ikusten da mendeko hiztun herriaren nortasun aztarnak ezabatzeko erabaki irmoa. Deitura bereizgarriaren atzean dagoen
|
herri
menderatuaren nortasun aztarnak ezabatu arteko onik ez dauka estatu mota horrek. Jatorrizko izenen aztarnak erauziz, denbora kontua izango baita izanaren oihartzunak isiltzea.
|
|
|
hizkuntz aniztasuna galdu, erraz galtzen da, baina berreskuratu, ez da berehalakoan egiten. Hizkuntza galduak
|
herri
menderatuak baitira. Eta, jakina, mendekotasunetik aterako badira, munduko egitura soziolinguistikoan botere harremanak irauli egin lirateke txikiek handien aldamenean lekurik eduki dezaten.
|
|
|
Hiztun
|
herri
menderatuen herri mintzairek balio soziala galdu dute azken mendeotan, eta orain hemen gabiltza zoratu beharrean hizkuntza horientzat, balio, ren bat aurkitu nahirik. Hizkuntzen balio intrinsekoaz eta estrinsekoaz mintza gintezke, berezkoaz eta kanpotik datorkienaz, etikoaz eta politikoaz, ekologikoaz eta haraindikoaz, baina, nolanahi ere, balioaren auzi hori ez al dago azken batean kultura baten baitan zertua?
|
|
|
Eta indiarren alde egite horretan aurkitu ditut Espainiako erregearen soldaduak neure aurka, neure aurrean. Luzaroan euren buruaren jabe bizi izan diren
|
herriak
menderatzen eta desegiten ahalegintzen dira Espainiako erregearen soldaduak. Indiar gazteak bahitu eta euren morroi edo neskato egiten dituzte; zaharrak eta umeak errukirik gabe hiltzen dituzte; indiarren bizilekuak lurragaz berdindu eta birrintzen dituzte, eta haien ondasunak erre, hondatu edo bereganatzen dituzte.
|
|
2016
|
|
|
Independentzia hitzik ez dut entzun ia, baina beste baten ausentziak eragin dit urradurarik larriena: Euskal kultura.Gurea bezalako
|
herri
menderatuetan kultura propioarekiko atxikimendua oso ahula izaten da, eta hori ez da gertatzen biztanleen axolagabekeriagatik; arazoa estrukturala da. Menderatzailearen kultura hegemonikoak kentzen dio zilegitasuna gureari.
|
|
2017
|
|
|
Jaun Beltxaren premua nauzue! Eta atzo esan bezala errekaren bestaldian, zubia igarotzeko prest, ikusi ahal duzue alprojaz osatutako gaizkileen talde hori gure
|
herria
menderatzeko asmoz! Ni Jaun Beltx berria, herria defendatzeko prest nauzue eta bide bazterrak halako jendailez garbitzeko ere.
|
|
|
zaldi zuri hori da haien indarra, hori uste baitute dela borroka irabazteko giltza eta horregatik harrapatu eta neure dorretxera eraman beharra dago, kosta ahala kosta, eta bai buhame eta kauterei, eskarmentu ederra eman behar diegu berriro halakorik egin ez dezaten. Herritarrok, dirudienez iritsi da eguna non aspaldiko partez, basoko eta goiko larreetako indar ilunek gure
|
herria
menderatu nahi duten. Eman diezaiegun, beldurrik gabe merezi duten tratua.
|
|
|
Feniziar eta grekoen helburua merkataritza garatzea izan zen gehienbat. Erromatarrek, berriz,
|
herriak
menderatu, eta erromanizatu zituzten, Iberiar penintsula barne. Haiek menderatutako herrien artean eraikitako galtzaden bidez, mundua merkatu bihurtu zuten.
|
|
2018
|
|
|
Frantz Fanonek esplikatzen zuen ongi estatu kolonizatzaileko herritarrak ere burua kolonizatua duela ohargabean. Estatuaren kontrako zadista jakitunak ere frantses nazionalismoaren herexak bere baitan dauzkala ikus dezake
|
herri
menderatuko edozeinek. Horregatik ere badu munta iragan udan xutik ezartzen
|
|
|
Bost axola zidan ordurako hilda zegoen ala bizirik. Neba zen bezalakoxea ikusten dut gerra, alde guztietara hedatzen, edonondik sartzen, ebasten, jendea espetxeratzen, alde guztietan, orori lotua, nahasia, present gorputzean, pentsamenduan, esnaldian, loaldian, beti, grina hordiarazle horren gatibu, irrikaz eremu miragarri hori hartzeko, zeina den haurraren gorputza, ahulenen gorputza,
|
herri
menderatuena, hortxe baitago txarkeria, atarian, azalaren kontra.
|
|
|
Horretaz inor ez da gogoratzen. Eta drama izugarri hori, zoritxarrez, ez da gurera mugatu; mundu guztian gertatu da, eta horren ondorioa da neoliberalismoa deritzon doktrina ekonomikoaren nagusitasuna, zeinaren eraginez langileok,
|
herri
menderatuak eta ingurumena izugarrizko jipoia jasaten ari garen.
|
|
|
Francok
|
herria
menderatzeko gaitasuna eta nagusitasuna erakusteko estrategiatzat erabili zuen salbuespen egoera legea, euskaldunei kolpe handia eraginez. Gobernuaren botere errepresorea ezbaian jarri zen nonbait, eta erregimenak bere boterea egiaztatzeko modua agertu zuen horrela.
|
|
2019
|
|
|
Euskaldunok ez dugu egun hezkuntza sistema propiorik, osasun edo ogasun sistema propiorik ere ez dugun bezala, edo zer esanik ez, gobernu propiorik. Horixe da gure arazoa,
|
herri
menderatua izanik bahitu egin zaigula propiotasuna kudeatzeko boterea edo geurea ren gaineko kontrola, bereak inposatu ahal izateko bertako erakundeak indargabetzen saiatzen delako beti menderatzailea. Estatu okupatu guziek dituzte beren lurraldean okupatzailearenak diren erakundeak, eta horregatik da oso garrantzitsua horrelako herrientzat beraiena dena eta ez denaren artean ezberdintasuna ongi egiten jakitea, analisi ororen abiapuntuan berea eta arrotza ren arteko dikotomia hori dagoelako.
|
|
2022
|
|
|
Bai, gurea
|
herri
menderatua dela haurrei ahoan bilorik gabe adierazten zitzaien garaietakoa naiz, Euskal Herriaren (eta hizkuntzaren) gatazka, herri zapaldu baten testuinguruan kokatzen zenekoa. Eta eskerrak, 50 urte berantago sortu izan banintz, oso bestelakoa zatekeelako euskararen testuinguru soziopolitikoaz helaraziko zitzaidan diskurtsoa, eta oso diferentea, seguruenik, ondorioa.
|
|
|
Ez zitzaidakeen esango, esaterako, gurea
|
herri
menderatua dela, baizik eta gizarte anitza. Eta egiturazko menderakuntza politikoa ukaturik, noski, ezin izango zitzaidan horren arabera azaldu hizkuntza espainola eta frantsesa hemen existitzearen arrazoia; ezta aitortu ere, hizkuntza horiek hemen inposatuak direla kontsideraturik, hizkuntza horien presentzia hutsa dela hemen euskararen biziraupenerako mehatxu.
|
|
|
Eta nazionalismo espantsionistaren ondorioz gehiengo izatetik gutxiengo bihurtu direnen egoera soziolinguistikoa iraultzeko eskubidea ez onartzea ez ote da indar okupatzailearen kontakizuna zuritzea? Hori ez da Ukrainan bakarrik gertatu, euskaldunoi eta jatorrizko beste
|
herri
menderatu askoren historia da.
|
|
|
Aitorpen hori, tamalez, hilondokoa da. Kantuaren
|
herriak
menderatu, zapuztu eta suntsitu ondoren, aditu zibilizatu horiek primitiboek ere arima badutela eskuzabaltasunez onartzen dute, nolabait ere.
|
|
|
Nazioak eta jatorriak nortasun politikoa eraikitzen dute eta kultur identitateak hartzen duen dimentsio politikoa nabarmentzen dute. Euskal Herria
|
herri
menderatua da eta erabakitzeko eskubidea aldarrikatzen dugu euskal herritarrentzat. Herri zapalduetan bai emakumeak*, bai kultur adierazpenak azpiratzen dira.
|
|
2023
|
|
|
Eta erdaraz aritzeko inertzia hori, edo euskaraz egiteko zailtasunarena, gure mendekotasun eta zapalkuntza egoerak esplikatzen du, horrek sortzen duen diglosia gero eta handiagoak.
|
Herri
menderatuak, gutxietsia eta azpiratua du hizkuntza ere, eta nekez lehiatu daiteke euskara erdararen nagusitasun osoarekin, gazte baten begietara, behinik behin. Zein hizkuntzari helduko zenioketen zuek, gazteak bazinete, Iruñerrian (adibidez)?
|
|
|
Euskaldunontzat, bozkatzea ez da eman lezakeen bezain keinu inozentea edo neutroa. Ez genuke ahaztu behar gu ez garela espainolak, espainiar okupaziopean bizi den
|
herri
menderatua baizik, eta horrek, noski, dena aldatzen duela. Hasteko, ezin delako esan hemen demokrazia dagoenik, eta definizioz gainera.
|
|
|
Indarraren bitartez menderatutako herria, haren autoestimua murriztuta, gidatu, manipulatu, estutu eta erosi egiten da, sistema menderatzailearen balio eta egiturak dituzten eta sustatzen dituzten gizarte erakundeetan parte har dezan eta, horrela, sistema hori legitima dezan. Erakunde horiek beren ideologia inposatzen dute eta
|
herri
menderatuari ideologia horretan parte harrarazten diote, eta, hala, ukatu egiten dute herria okupatuta daukatela.
|
|
|
Ez zaielako progresoa komeni, negozioa bukatuko litzaiekeelako. Behar dutelako
|
herria
menderatuta izatea, droga ateratzen jarraitzeko.
|