|
2002
|
|
|
Adibideak ez dira hain urrun bilatu behar. Euskal Herriari gagozkiolarik, bai prentsa espainiarrak bai frantsesak berton gertatukoak azaltzeko erabiltzen dituzten analisi ildoek argi eta garbi uzten dute ezen Espainiak Euskal
|
Herri
espainola besterik ez duela ikusten eta ulertzen, eta Frantziak Euskal Herri frantsesa baino ez duela ikusten eta ulertzen. Ikuspuntu horretatik begiraturik, politikagintza abertzalea zaharra da denboraz, inkongruentea Europako haize berriekin, atzerapauso bat.
|
|
2006
|
|
|
Mitologia nazional espainolak 1808an" independentziako gerra" bat frantsesen aurka asmatu du, Maiatzaren 2 loriatsu batekin, eta gerra hori
|
herri
espainol heroikoaren pizkunde eta garaipenarena da. Alta, aitortu beharrekoa ematen du:
|
|
|
Edonola ere, biek eskema berberarekin jokatzen dizute:
|
herri
espainola bera beti jator jatorra da; kalamitate nazional guztien kausa, automatismo historiko ongi entrenatu bati jarraituz, atzerritarra da beti (Arana Goiri ez dela bakarra bere eskemekin, gomutatu ote da berriro baten bat?): Espainiaren desgrazia, juduak eta mairuak ez direnean, frantsesa da, edo Habsburgo, edo Bourbon; 36ko gerra zibilean oraindik etsaia faxismo italo alemana, edo masoi eta komunista errusiarrak izan dira.
|
|
|
Zalantzarik ez dago, Irakaskuntza Librearen Instituzioak atea anbiguitate askotara zabaltzen zuela, eta" 98ko belaunaldia" ren anbiguiate guztietara. ...eko, Espainian gaur arte dirauen joera, fenomeno sozial eta historikoentzat oroz gain esplikazio moral edo psikoanalitikoak gustatzekoa (patologikoak, hobe, eta sinplistak badira hobeto); haien jarraipena, une berean, behin eta berriro berpizten den intelektualaren tipo mesianiko hori, Menéndez Pelayotar edo krausista lehenbizi, 98tarra gero, laster faxista, demokrata konstituzionalista hurrengo,
|
herri
espainolaren arima salbatzeko bokaziokoa beti, eta beti" esentzien" begirale, esentzialista bezala besteak madarikatuz131.
|
|
|
" Noli foras ire, in interiore Hispaniae habitat veritas" 202 Ongiaren eta gaizkiaren esentziak bilatzen dira, eta erremedio esentzialak.
|
Herri
espainolaren barne esentzia eternal hori da denboragaindiko intrahistoria bezala metaforizatu duena Unamuno-k, egiaren toki eta osasunaren iturri zerugaindiko, Espainiaren gaurko gaixoarentzat erremedioa. Gero, gaur arte, tradizio honetako intelektual tipoak –" erlatibismoaren" oso etsaia izaten da hori–, ezin onartu izaten dizu arazo politikoak maila politikoan soil analisatu eta eztabaidatzea, haien zinezko sustrai sakon sakonak, berak dakien sakontasun filosofiko ezkutu batean, omen baitautza.
|
|
|
Eskolatu gutxi batzuk salbu, europartuak, jende xume hori guztia, analfabetoa gehien gehienbat," un desesperante marasmo" dela ohartu dizu, inkisizioa barneratua duen" páramo espiritual de una aridez que espanta" (En torno al casticismo," Sobre el marasmo actual de España").
|
Herri
espainol horren arima, ikusi dizu, kateatua dago, joputza moral eta izpiritual zeharokoan, kontzientzien askatasun arrastorik gabe(" aún hay hoy menos libertad íntima que en la época de nuestro fanatismo proverbial") 274; ez etorkizun berri baten atarian, iragan ilun baten lauzapean baizik. Kontzientzia supiztu zaio, bere misioa herri hori astindu eta iratzartzea eta askatzea dela.
|
|
|
haren orduko historiaren filosofiarekin –eboluzionista eta positibista–, Estatua eskualde guztiek, denen artean, askatasunerantz gainditu beharrekoa baitzen (foralismoa," kantonalismoa", etab., ez ziren, hortakoz, separatismoak) 277;" razionalismo estuko" filosofia hori gaindituz gero, konbertituaren oraingo" historiaren filosofia gabeziarekin", aldiz, Estatua denen artean sendotu beharrekoa da (Elizaren ordezko Eliza bat!), Estatuak altxa dezan herri eroria; eta orain su eta fu borrokatu beharra dago" separatismoak" oro, heresiak pertsegitzen diren bezala. Unamuno hau da,
|
herri
espainol intrahistorikoaren erredentore, eta horren salbazioaren amorez Estatu oligarkiko eta zentralistaren apostolu bilakatua, Bilbora etorri dena – ez Lore Juglare, baizik aita misiolari(" apostolu zibila"). Orain, Espainiaren bere ideia eta sentimendu berrian (min degio Espainiak!), min degio, bizkaitarrismo politikoak ez ezik, euskararen edozein lanketak ere (Lore Jokoak!).
|
|
2009
|
|
|
V o l k, n a-z i s m o a; herria, n a-z i onalismoa, ulertzen al duzu?, errepikatzen digute behinolako misiolari inkisidoreen grinarekin. Baina
|
herria
espainolez" pueblo" esaten da eta" el Pueblo español", dirudienez, subiranoa da, arrapostu egiten badiegu, hona hemen haien erantzun errukitsua: Ai lagun, hortxe dago koska," el Pueblo español" konstituzionala da; hau da, indibiduo subiranoek demokratikoki sortutakoa.
|
|
2011
|
|
|
(99 or.)(...) euskal herrian elebitasuna erdaldun herrian sartzeko zubia da. zubi horretan gaude orain: diglosian. hurrengo urratsa denok espainolez hitz egitea izango da eta Iparraldean frantsesez. geure buruok engainatzen ari gara elebitasuna aldarrikatuz. euskal
|
herrian
espainola ala euskara garaile aterako dira. Biak garaile ateratzea ezinezkoa da. e) euskaldunon jokabideak hauxe izan behar du:
|
|
|
(Loturik dauden bezalaxe berarentzat sozialismo eta internazionalismoa eta" el supremo orgullo de ser españoles"). 98ko belaunaldiaren jarraipenean,
|
herri
espainol xehearen materialismo narrasak gogait eragiten dio. Baina, Unamunori ez bezala, hori mistiko espainoletan errefuxiatu baita, horietan bai fedearen eta bai Espainiaren esentzia bera sumatuz, Machadori Espainia tradizional bulgare horretan(" que ora y bosteza") erlijioa ere bulgarea egiten zaio.
|
|
|
Machadok razionalismoari mugak jarri eta erlijioa galdatuko du, baina, batetik hori intimitate pertsonalera bilduz(" Señor, ya me arrancaste lo que yo mas queria"), bestetik sozialismoaren espiritu modernotara zabalduz. Kristautasunaren espiritua ederresten duenean, espresuki ohartarazten du, bere jarrerak ez duela zerikusirik" con esas filosorias catolicas, mas o menos embozadaMachadoren interesa erlijioaz eta kristautasunaz Espainiaren eta
|
herri
espainolaren interesari lotua dabil, kritikoki batzuetan, apologetiko beste batzuetan. Badaki debozio herritarrarekin sarkastiko izaten, baina herri espainol zarpail hori bera herri errusiarra bezalakoxe espirituala ere kausituko dizu.
|
|
|
Kristautasunaren espiritua ederresten duenean, espresuki ohartarazten du, bere jarrerak ez duela zerikusirik" con esas filosorias catolicas, mas o menos embozadaMachadoren interesa erlijioaz eta kristautasunaz Espainiaren eta herri espainolaren interesari lotua dabil, kritikoki batzuetan, apologetiko beste batzuetan. Badaki debozio herritarrarekin sarkastiko izaten, baina
|
herri
espainol zarpail hori bera herri errusiarra bezalakoxe espirituala ere kausituko dizu. " Rusia y España se encontraran un da como dos pueblos hondamente cristianos, cuando los dos sacudan el yugo de la iglesia que los separa".
|
|
|
" Rusia y España se encontraran un da como dos pueblos hondamente cristianos, cuando los dos sacudan el yugo de la iglesia que los separa".
|
Herri
espainola bere barnemuinean sakonki espirituala, esentzialki kristaua da. (" Euskaldun fededun" a deigarriki bitxi aurkitzen omen dutenek —hori euskaldunen maniatzat daukatenek batez ere—, Unamuno eta Machado bezalakoen Jainko ibero, Jainko hispano eta Kristo espainolak erruz aurkitzea ez lukete zaila edukiko, bilatu nahiko balute, heterodoxo espainolen artean ere," espainol fededun" ortodoxoak albora utzita).
|
|
2012
|
|
|
sentimentu tragiko hori ispilatzen ei du. Bizitzaren seriotasun tragiko horiei da
|
herri
espainola beste herri guztien gainetik jartzen duena. Bestetik, askotandeklaratu du, oraingo herria loakartua dagoela, eta bere egitekoa. Unamunorena, jendea berriro sentimentu tragikora iratzartzea dela; espainolak espainolizatzeaalegia.
|
|
|
Azken denboretan jende anitz kikildu edo lotsatua zen; beste anitz bortxaz legez kanpo emanak. Ondorioz, Jaurlaritza espainolisten eskuetan, nazionalismo atzerritar erasokorra oilartua eta Euskal
|
Herriko
espainol anitz, borroka armatuaren biktima posible bezala beren burua ikusi edo imaginatuta, proiektu abertzalean integratzeko inongo gogorik gabe214 Etsigarria zen eta askok bukaerarik ez genion ikusten. Engoitik, parada gehiago badugu EAJri alternatiba independentziazalea edota antikapitalista osatzeko; instituzioetan euskalduntasuna defendatzeko posibilitateak ugaldu dira; abertzale ez diren euskaldun eta herritarrak proiektu komunean integratzeko bidea, zabaldu.
|
|
2015
|
|
|
1060. 2008ko ekainaren 27an Eusko Legebiltzarrak lege bat onartu zuen, urriaren 25ean herri kontsulta ez loteslea deitzeko helburuarekin; bi gairi buruzko iritzia galdatuko zuen kontsultak: ETArekin elkarrizketa prozesua irekitzeko aukera eta" euskal herriaren erabakitzeko eskubidea"; alta, Rodriguez Zapateroren gobernuak helegitea jarri zuen Konstituzio Auzitegiaren aurrean eta honek, aho batez, baliorik gabe utzi zuen Eusko Legebiltzarraren legea(); Auzitegiaren arabera, horrelako kontsultek Estatuaren baimena behar zuten eta erabakia espainiar guztiei zegokien,"
|
herri
espainolari baitagokio erabakitzeko eskubidea".
|
|
2021
|
|
|
Garaiko ezkertiar eta demokraten artean, berriz, ETAk lortu zuen isolamendu eta ezagutza eskasetik jalgitzea, eta nazioartean ere ospe baikorra erdietsi zuen. Prozesatuek behin eta berriz errepikatu zuten abertzaletasuna guztiz solidarioa zela
|
herri
espainolaren askatasun aldeko borrokarekin.
|