|
2017
|
|
|
Emakumea delako, bere garaiko korronte nagusiari bizkar eman ziolako, beti oso libre ibili delako, auskalo zergatik, Euskal
|
Herriko
artearen historiak bazterrera utzitako artista horietarik da Maria Purificacion Herrero Martinez de Nanclares (Bilbo, 1942ko abenduaren 10a), artista izenez Mari Puri Herrero. 75 urte beteko ditu aurten.
|
|
2021
|
|
|
Jakin 2 maiatza ekaina eta Euskal
|
Herriko
artearen historiaren finkatzearen artean dagoen erlazioa ere kontsideratuko dut. Ikuspegi feminista batetik fenomeno horrek ekarri dituen ondorioen hausnarketarekin amaituko dut.
|
|
|
Lengoaia plastikoa, ondorioz, euskal nortasunarekin eta aro politiko berriarekin identifikatzen zen iruditegi artistiko gisa barneratu zen. Kontu garrantzitsua dela deritzot; izan ere, frankismoaren amaierarekin euskal iruditegi artistikoak bizi izan zuen plazaratze fenomenoa hertsiki lotua dago, alde batetik, kulturaren inguruan agintari politikoek bideratu zuten diskurtsoarekin eta, beste aldetik, legitimatuko zen Euskal
|
Herriko
artearen historiarekin, baita ere legitimazio prozesuarekin berarekin ere. Eta, genero ikuspegitik, uste baino ondorio garrantzitsuagoak ekarri ditu prozesu horrek.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
artearen historiako liburuetan edo artista ezagunenen ibilaldiak landu dituzten obretan, oro har, galdera horri honela erantzun zaio: 1970eko hamarkadatik aurrera euskal gizarteak iruditegi hori berezkotzat hartzea, artistek behar kolektibo hori entzuteko izan zuten gaitasun eta egokitasunari dagokio.
|
|
|
Arte historialariaren begiradatik, ezinbestekoa deritzot galdetzeari zein lotura dagoen Gaur taldeko artisten iruditegi artistikoak bizi izan zuen hedatze fenomenoaren eta Euskal
|
Herriko
artearen historiaren artean. Izan ere, Espainiako gerratik aurreragoko Euskal Herriko artearen historia ere, oro har, demokraziaren etorrerarekin hasi zen idazten; alegia, orain arte erreparatu diogun testuinguru soziopolitiko berean.
|
|
|
Arte historialariaren begiradatik, ezinbestekoa deritzot galdetzeari zein lotura dagoen Gaur taldeko artisten iruditegi artistikoak bizi izan zuen hedatze fenomenoaren eta Euskal Herriko artearen historiaren artean. Izan ere, Espainiako gerratik aurreragoko Euskal
|
Herriko
artearen historia ere, oro har, demokraziaren etorrerarekin hasi zen idazten; alegia, orain arte erreparatu diogun testuinguru soziopolitiko berean. Horregatik, finkatzen zihoan lurraldeko artearen kontaketa historikoa ere gizarte mailan gertatu ziren pultsio eta desira horien fruitua eta isla izan zen, baita ere orduko genero egiturena.
|
|
|
Hori dela eta, Arantzazuko basilikaren proiektua, Bizkaiko Estampa Popular taldea edo Euskal Eskola mugimendua kontaketaren ardatz garrantzitsuak bihurtu ziren, eta protagonistak Oteiza, Txillida, Basterretxea edo Ibarrola artistak izan ziren, besteak beste. Hau da, ustez berezkoa zitzaion esentzia antifrankista eta borrokalaria zuen Euskal
|
Herriko
artearen historia bat joan zen errotzen, data, protagonista eta gertakizun mugarriak zituen kontaketa bat.
|
|
|
Elementu guztiak diskurtso zehatz baten ezartze eta bermatzearen lekuko eta partaide izan ziren. Esan dezakegu, ondorioz, hamarkada gutxitan xx. mendeko Euskal
|
Herriko
artearen historiak legitimazio prozesu garbia bizi izan zuela eta kontaketa objektibo eta bakarraren irudia irabazi zuela (Lekuona 2021).
|
|
|
Aitzitik, feminismoen ekarpen garrantzitsuenetako bat objektiboak diruditen diskurtsoak zalantzan jartzea da. Kasu honetan, ikusi dugu Gaur taldeko kideen iruditegi artistikoak bizi izan zuen hedatze prozesuak garaiko agintari politikoen diskurtsoarekin harremana baduela eta, aldi berean, eskutik doala Euskal
|
Herriko
artearen historiaren errotzearekin. Hala, begirada feministek ahalbidetzen duten posizio kritikoaz baliatuta, uste dut fenomeno beraren aurrean beste galdera batzuk plazaratu behar ditugula.
|
|
|
Proposatutako bigarren galderaren erantzunak erabateko lotura du azken ideia horrekin. Izan ere, Euskal
|
Herriko
artearen historiaren ardatza ere gizona izan da. Esan bezala, trantsizioko urteetatik aurrera Euskal Herriko arteaz mintzatzen zen literaturak gora egin zuen, eta bertan gehien baloratu ziren arte eta artistak disidentzia politikoarekin nolabaiteko lotura zuten horiek izan ziren.
|
|
|
ausardiaren, gogortasunaren, konpromiso politikoaren eta akzioaren balioak berezkoak zituen gizasemearena. Beraz, esan daiteke Espainiako gerratik aurreragoko Euskal
|
Herriko
artearen historia gizontasunaren irudiaren baitan eta haren balioetan oinarritu zela, eta historiaren forma horrek erabateko eragina izan duela gure iragan kulturaleko oroimenean emakume artisten ezagutzarik ez izatean.
|