|
2000
|
|
|
Eskema sinple
|
hau
ezin zaie gizarte zientziei egokitu, jakina. Enpirismoarentzat berarentzat ere jarrera kaltegarria litzateke, honek berez errealitatea ezagutzeko eratzen den zientziaren ikusmolde metafisikorik ez zuelako onartzen.
|
|
|
Bestaldetik, ikuspegi baikorrago batean, XIX. mende amaieran eta XX.eko hasieran natur zientzietan, matematikan eta logikan izandako iraultzak aintzakotzat hartuko zituzten serioski.
|
Hau
ezin da ahaztu, gai honi buruzko eskuliburu askotan bezala, Zirkuluak zientziarekiko zeukan lotura ikustea beharrezkoa baita bere ondorio filosofiko garrantzizkoenak uler ditzagun. Ondorio horiek aldez aurretik zegoen zientzien filosofia oinarriztatzailearen aurrean —hots, filosofia transzendental kantiarraren aurrean— emandako erreakzioaren corpusa osatu zutelako.
|
|
|
Egun arteko esperientziak suak erre egiten duela esaten badigu, baldintza berberetan etorkizunean ere gauza bera gertako dela baiezta dezakegu. Baina honek etorkizuna eta iragana antzekoak edo berdinak direla aurresuposatuko luke, eta
|
hau
ezin da frogatu. Zeren posible litzateke, bere kontingentzian, suak ez erretzea —bururatu daiteke eta, gainera, ez da kontraesankorra— Ezin dugu erakutsi, hortaz, etorkizuna iragana bezalakoa izango denik, ez baitago inolako arrazoirik hori uste izatera eramaten gaituena.
|
|
|
...kitzen ari ziren loturak xarmangarriak bezain konplexuak aurkezten zaizkigu egun. Erlatibitatearen teoria zio filosofikoetan sustraiaturik zegoela egia izanda ere —Leibniz eta Machek prestaturiko bermea—, ez da gutxiago Vienako Zirkuluaren filosofia ulertezina litzatekeela erlatibitaterik gabe14 Bazegoen bai interesezko bestelako gairik fisikan, mekanika kuantikoa batez ere; baina teoria
|
hau
ezin izan zen positibisten postulatuekin identifikatu hura 1926an Heisenbergek estandarizatu arte. Gainera, inoiz ez zuen lortu erlatibitateak izandako eragina Vienakoen pentsamenduan.
|
|
|
Krimenaren egileak, Johann Nelbock izeneko Schlicken ikasle ohiak, mehatxu ugari bidali zizkion aldez aurretik. Baina poliziak Schlicki babesa eskaini zionez, gaztea psikiatriko batean sartu arte behintzat,
|
honek
ezin zuen ezer egin. Azkenean eroetxean sartu zuten, laster ateratzeko baina.
|
|
2001
|
|
|
Esanahia, egia eta faltsukeriaren eremua da batez ere: adibidez, nik mahai eta apaintze mahai baten arteko ezberdintasuna uler dezaket, baina Platonen aburuz ezberdintasun
|
hau
ezin daiteke uler ez baditugu kontuan hartzen objektu hauei buruzko enuntziatuak egiazko edo faltsu bihurtzen dituzten egoerak. Era honetan, esanahiak eta egiak guztiz bat egiten dute.
|
|
|
Baina funtsean Descartesen urrats faltsu bera ematen zuen: " cogito ergo sum" ezagunetik, arrazoirik gabe" sum cogitans" bat asmatzen zuelako, hau da, nia substantzia, gauza bat bihurtzen zuen; eta
|
hau
ezin da egin. Nia, apertzepzioa, kategoria ororen oinarrian dagoela ikusi dugu hauen jatorri bateratzaile gisa.
|
|
|
Bestela ere froga dezakegu hori, ordea, modu errazagoan: gorputzaren adigai enpirikoari kolorea, gogortasuna edo biguntasuna, pisua, sartezintasuna eta abar kentzen badizkiogu, beti ere gorputz horrek betetzen duen espazioa geratzen zaigu eta
|
hau
ezin dugu gorputzaren adigaitik erauzi; edo, edozein objekturen adigai enpirikotik esperientziak erakusten diguna kendu ondoren oraindik ere substantzia edo akzidentea izan behar duela geratzen zaigu eta hau ere ezin da alde batera utzi. Halako adigaiak a priori dira, gure ezagutzeko ahalmenean daude edozein esperientzia egin aurretik.
|
|
|
esperientziaren mundua aldaketez osatzen den mundua da eta aldaketa bakoitza aurreko beste aldaketa batek eragiten du. Halako kate batean lehenengo bat behar beharrezkoa da, ordea, zeren bestela baldintzatua dena soilik izango genuke eta
|
honek
ezin du kate osoaren euskarri izan (bertan dena baldintzatua izango litzateke). Beraz, halabeharrez existitzen den zerbait behar dugu.
|
|
|
Gizakiaren izaerak dauzka beragan baiespen eta argibide osoak maitamenaren, ezagumenaren eta hautamenaren baietzari buruzkoak, inongo filosofiara atera gabe ere, atera aurretik. Ziurtasun
|
hau
ezin da inoizko aldian inongo bazterrean laga, ez zalantzazko metodoaren izenean, ez aztergai erabiltzeko ustetan. Eta ziurtasun honek babestu behar ditu beste jakintza guztiak, eta ez alderantziz.
|
|
2004
|
|
|
Zeren, ideia bat beste ideia batetik sor daitekeen arren, kate
|
hau
ezin da amaigaberaino joan, eta beharrezkoa da lehen ideia batera heltzea, honen kausa arketipo bat izango litzatekeelarik. Arketipo honetan errealitate osoa bilduko litzateke formalki ideia horietan objektiboki egongo dena.
|
|
|
Alabaina, ahalmen eragile
|
hau
ezin da niregan egon, ez duelako nire pentsamendua aurresuposatzen eta ideia horiek sarritan sortzen zaizkidalako nik ezertan lagundu gabe, eta askotan nire gogoz kontra. Beharrezkoa da, beraz, bera izan dadila nitaz ezberdina izango den substantzia baten baitan.56
|
|
2005
|
|
|
Karakterearen konfigurazio batu hori adierazteko eta sustatzeko bitartekoa hizkuntza da, alegia, bere harmoniagatik ehundura sinboliko miresgarria osatzen duen hizkuntza, nahiz eta
|
hau
ezin daitekeen beti zehaztasun osoz ikusi.141
|
|
2006
|
|
|
Hau da, sentimendu horiek gabe ez dago propietate estetikoei buruz mintzatzerik. Goiko terminologia erabiliz, esan daiteke bigarren ikuspegi
|
honetan
ezin direla banandu propietatea eta propietateranzko bidea, eta bidea desagertzen baldin bada, propietatea ere bai. Ik., liburu honetan, 6 eta 7 atalak.
|
|
2009
|
|
|
Kantek bere" metafisika" berezi horretatik kanpo utzi duen berbaitango gauza, Schopenhauerrek eta Nietzschek nahimena dela esango dizute.
|
Hau
ezin daiteke razionalki ezagutu, intuizio mailan baizik. Lehen esan bezala, Schopenhauerren nahimena itsua da; Nietzscherengan, botere gehiagoren nahia da.
|
|
2016
|
|
|
Horregatik, bizirauteko modua izanen dutenak baino banako gehiago sortzen direnez gero, biziraupenaren aldeko borrokak gertatu behar, kasuaren arabera, espezie bereko kideen artean, edo beste espezie bateko banakoekin, edo bizi baldintza fisikoekin. Malthusen doktrina da hau, era askotako indarrez landare eta animali erreinu osora aplikatua; izan ere, kasu
|
honetan
ezin daiteke janari gehikuntza artifizialik sortaraz, ezta ezkontzatik zuhurki alde egiterik ere. Espezie batzuk gaur egun azkarrago edo astirotxoago gehitzen ari izan daitezkeen arren, guztiek ezin dezakete hori egin, munduak hartu ere ezin izanen lituzke eta.
|