|
2000
|
|
|
Gehienbat Oria ibaiaren ezkerraldean kokaturik, inauteri oso famatuak ospatzen dituen hiri
|
hau
XIX. mendearen erdialdean Gipuzkoako hiriburu izatera iritsi zen. Hiriburu izana, hainbat mendetan Euskal Herrian izan duen garrantziaren adibidea da.
|
|
2001
|
|
|
Horko anekdota ere egiazkoa da, bai. Rossetti
|
hau
XIX. mendeko pintore bat zen. Eta pintoreen modelo batekin ezkondu zen.
|
|
|
Ez al digu problematika
|
honek
XIX. mendearen amaieratik aurrera bizi izanduguna burura ekartzen. Mende baten ostean literaturzalea izanagatik zintzoa denedozein obserbatzailek honako hau esan dezake:
|
|
2002
|
|
|
Baina une
|
honetan
XIX. mendeko historiografiaz ari naizela, ondoko urteetan, alde batetik, berez historialari ez zirenen eskutik legenda eta literatura historikougari zabaldu bazen ere, bestetik, historia zentzu kritikoarekin eta estatus zientifikoa irabazteko lehia ere bazegoen Euskal Herrian.
|
|
2005
|
|
|
Alejo Carpentier, Jorge Luis Borges, Juan Rulfo, Julio Cortazar eta Gabriel Garcia Marquez dira, besteak beste, genero hau landu izan dutenak. Literatura
|
honek
XIX. mendeko errealismoa gainditu nahi du, eta gizakia misterio eta magiaren erdian kokatzen du.
|
|
2008
|
|
|
Lonsdalek gaur Kenya den estatuaren sorreraraino atzeratu du begirada. Herrialde
|
honetan
XIX. mendean ez zen estaturik. Herritar gehienak nekazaritzan edo abeltzaintzan ari ziren, ehizetik eta bilketatik bizi ziren gutxiengoak ahaztu gabe.
|
|
|
Oinarriei dagokienez, arlo
|
honetan
XIX. mendetik hona gaia jorratu duten zenbait lanen aipamena egingo dugu. Gaia jorratzeko era berria bada ere, nola edo hala, zeharka edo zuzenean eta arlo zehatz bati ekinez, barreiaturik, meteorologia lexikoa gogoetabide eta idazpide duten hainbat lan topa dezakegu.
|
|
|
gramatika konbaratua, alegia, historikoa izan behar zena. Gramatika eredu
|
honek
XIX. mendeko linguistikaren joera monopolizatu zuen, toki batzuetan XX. mendean ere iraun duelarik, Espainiaren kasuan, adibidez3.
|
|
|
1Karl Marx-ek, Saint Simon soziologoak eta MacKinder geopolitikako ikertzaileak erabili zuten hitz
|
hau
XIX. mendearen bukaeran hasitako prozesu horiek azaldu nahian.2XIX. mendearen amaieran 100 milioi immigrante zeudela uste da.
|
|
2010
|
|
|
Hots, behar baino lehenago kalkulatutako HWD HUDEDW LQÁD] LRQLVWD GHQ HUDLNXQW] DUHQ JH] XUUH] NR EDOLRDµ. Prozesu
|
hau
XIX. mendeko zabalguneetan dago islatuta, eta
|
|
|
Toporren irudien aurrean dagoen ikusleak, lehenik eta behin, garaia zehazteko arazoak izango ditu. Animazio lanak kutsu askoz ere ameslari eta futuristagoa du, baina Toporren lan grafiko
|
honek
XIX. mendeko teknikaren arrastoak ditu, eta ez bakarrik teknikarenak, baizik eta, hein handi batean, baita irudigintzarenak ere. Jantziak, hainbat pertsonaiaren gorputzak garai honetako ilustrazioan inspirazioa aurkitu dutela ezin da ukatu.
|
|
2011
|
|
|
Txakurtxo oikonimoa eta zarra ‘zaharra’ adjektiboa dira osagaiak. Irudi du bigarren
|
hau
XIX. mendetik aurrera ibiltzen hasi zela, Txakurtxoberri eraiki eta ondoan. Ikus Txakurtxo sarreran dioguna.
|
|
|
Hemen azpimarratzekoa da etxe ren itxe aldaera, Goizuetan ohikoa dena. Forma
|
hau
XIX. mendeko udal ordenantzetan ere agertzen da, espero izatekoa zen bezala, etxe rekin batean, hala ere. Ikus Satrustegi (1996:
|
|
2012
|
|
|
Komiki
|
hau
XIX. mende erdi aldean dago kokatuta (1849ko urrian abiatzen da istorioa, San Franciscorantz doan itsasontzi batean) eta Kaliforniara doazen bi euskaldunen kontaketa dugu. Hasieratik bertatik abentura kutsua duen bidaia dela nabari dezakegu; itsasontzia lehorreratzerakoan bertan hasten baitira gure bi lagunen abenturak:
|
|
2013
|
|
|
Euskal Pizkundea edo ondoren lehenengo Pizkundea bezala ezagutu dena, euskal literaturak bizi zuen garai emankorrari deitu zaio, garai
|
hau
XIX. mendeko bigarren erdialdetik XX. mendeko lehen erdialdera arte luzatu zen. Mugimendu euskaltzalea Hegoaldeko lurraldeetan gerra karlistak galdu eta foruak deuseztatu zireneko galera sentimenduarekin dago lotuta, erromantizismoaren eraginarekin.
|
|
|
Hots, historikoki klase hegemonikoek euskara subalternizatu ahala, feminizatu ere egiten dute. Feminizazio
|
honek
XIX. mendera arte iraungo du, Mogel eta Xahorekin hasita, euskal patriarka berriak orduan hasiko baitira sortzen, hots, Peru Abarkak, Aitorrak, eta mende amaieran Joanesak. XIX. mendean euskarak berriro ere maskulinizazio berri bat pairatzen du eta fenomeno honek arrazoi ideologiko desberdinei erantzuten die.
|
|
2014
|
|
|
Gizon emakume guztien berdintasunaren printzipioa, eta ondoriozko gizaki bat boz bat printzipio demokratikoa (plebiszitu popularraren ideia!), arrazoimenaren kontrarioak dira, eta historiaren eta progresoaren aurka doaz. Pentsaera
|
hau
XIX. mende, liberalean, ez da Renanen esklusiboa, baina bereziki indartsua bai harengan.
|
|
2016
|
|
|
garatzea eragin zuten. Jarduera
|
honetan
XIX. mendearen amaieran emakumeentzat eskubide berdinak
|
|
2017
|
|
|
Sufragio unibertsala lortzeko eta langileen baldintzak hobetzeko helburuek lehen feminismoa garatzea eragin zuten. Jarduera
|
honetan
XIX. mendearen amaieran emakumeentzat eskubide berdinak lortzea xede zuten mugimenduak aztertuko dituzu.
|
|
2018
|
|
|
Artearen historia Jose Luis Molinsek landu zuen (1974), eta historia kulturala Carlos Claveriak. Azken
|
honek
XIX. mendearen lehen erdiko Iruñeko Amigos del Pais elkartea ikertu (1974) eta Miguel D’Ors XVIII. mendeko antzerkigintzara hurbildu zen (1974, 1975).
|
|
2019
|
|
|
–Ziurrenik, ezer ez, argitu zuen kriminologoak?. Patroi
|
honek
XIX. mendekoa dirudi XXI.ekoa baino gehiago, baina kasuaren gakoa hortxe dago benetan. Zuen ustez, zerk bultzatzen du hiltzailea gantza lapurtzera?
|
|
|
5 Zer eraikin zabaldu zuten iturri
|
honen inguruan
XIX. mendean, eta zer urtetan?
|
|
|
OHARRA. Kanposantu
|
hau
XIX. mendearen hondarrean egin zen. Honen aurretik, Campo Santo ondoa o Campo Santo viejo (AN 1850) Elizakogibelen zegoen, aurki.
|
|
2020
|
|
|
Asko erabili zen hitz
|
hau
XIX. mendeko sermoietan. Pedro Antonio Añibarroren Lore sorta espiritualean, Tolosan 1803an, honela leitzen da:
|
|
2021
|
|
|
Teknika
|
honek
XIX. mendean prezioen, soldaten, errenten edo bizi mailaren bilakaerari buruzko ikerketak egiteari ekin zioten lehen ekonomialarien jardunean dauka bere abiapuntua Burguièreren (1991) errepasoaren arabera. Mende berriarekin, ekonomiak zientzia gisa beste maila bat lortu zuelarik, Rocke feller Fundazioaren sustapenarekin ekonomiaren historia egiteko baliatu zen.
|
|
2023
|
|
|
Gaur egun indarrean dagoen erregimena, 1978ko Konstituzioarena alegia, tratamendu bakoiztua izango du gaur egungo toki autonomiaren kontzeptua azaltzeko. Beraz, bilakaera historikoaren errepaso
|
hau
XIX. mendeko Baionako Estatutuarekin hasiko dugu eta XX. mendeko diktadura frankistarekin bukatuko dugu.
|