|
2001
|
|
|
kalitate handiko proteinetan aberatsak. Gosariak, guztira, egunean zehar
|
hartutako
kalorien %20 izan behar du.
|
|
2005
|
|
|
Dietan
|
hartutako
kalorien eta organismoak bere bizi funtzioak betetzeko, hazteko eta garatzeko eta jarduera fisikoa egiteko kontsumitzen dituen kalorien arteko aldea.
|
|
|
Hiru energia balantze mota daude: Balantze positiboa,
|
hartutako
kaloriak kontsumitutakoak baino handiagoak. Ondorioz, pisua irabazten da.
|
|
2007
|
|
|
Elikadura hobetzeko hamar gako Haurra sedentarioa denean, komeni da zenbait gomendio kontuan hartzea pisua irabaz ez dezan. Ez da, inondik ere, murriztapenak edo debekuak egitea, baizik eta kaloria estrei mugak jartzea, kontuan
|
hartuta
kaloria horiek hazten eta garatzen ari direla. Zizka mizkak:
|
|
|
zenbat eta koipe gehiago kontsumitu, orduan eta gorputz masa handiagoa. Erlazio hori mantendu egiten zen adina, sexua, jarduera fisikoa eta
|
hartutako
kaloria kopurua kontuan hartu gabe. Gene horrek azalduko luke zergatik ez duten inoiz gizentzen pertsona batzuek kaloria askoko elikagaiak kontsumitu arren, eta beste batzuek, berriz, pisu arazoak dituztenek, inoiz ez dutela argaltzen, nahiz eta haien elikadura aldatu eta gantzak alde batera utzi.
|
|
2009
|
|
|
Elikagai nahigabeen lexikoan termino berriak zabaltzen dituzten argitalpenak askotarikoak dira. “Drunkorexia”ren kasua da hori, alkohol kontsumoaren ondoren
|
hartutako
kaloriak konpentsatzeko jateari uztea bezalako jokabide desorekatu batzuen laburdura. “Diabulimia” hitza ere berria da, neska diabetikoen arteko elikatze jokabidearen arazo bat, beren gaixotasunak eskatzen duen elikadura diziplinaren izaera erabiltzen baitute pisu maximoa galtzeko.
|
|
|
Orain, era askotako argitalpenak, blogak eta web orriak daude, elikadura nahasteen lexikoan sartzen diren hitz berriak zabaltzen dituztenak. “Drunkorexia” ren kasua da; nahasmenduaren izendapen mediko ofiziala ez izan arren, jokabide desegoki batzuk sumatzen ditu, hala nola jateari uztea alkohola kontsumitu ondoren
|
hartutako
kaloriak konpentsatzeko. Berriki “diabulimia” terminoa ere jarri dute, diabetesa duten nesken arteko elikadura portaeraren arazo gero eta handiagoa.
|
|
|
Dieta eginez gero, gazteek, oro har, eta neskek, bereziki, lehen argaltzen hasten direnek ez dute ongi onartzen garagardoa edo konbinatua hartzea. Edariekin
|
hartutako
kaloriak konpentsatzeko, ordu luzez jateari uzteko edo egunean ia ez jateko joera zabaltzen ari da, batez ere neska gazteen artean. Zenbait argitalpenek jokabide osasungaitz horren berri eman dute, eta elikadura jokabidearen nahasteen artean sar liteke.
|
|
|
herrialde garatuenetako osasun agintariek gero eta parte hartze handiagoa dute herritarren elikadura osasungarriagoa lortzeko helburuarekin, eta gero eta konpromiso handiagoa dute zibilizazio gaixotasunen (obesitatea, diabetea, hipertentsioa, gaixotasun kardiobaskularrak…) aurkako borrokan. Bihotzaren Amerikako Elkarteak (AHA), munduko medikuntza elkarte handienetako batek, 2006 urtean jada gomendatu zuen (gaur egun OMEk gomendatzen du mundu osoan) egunero trans gantzak
|
hartzea
kaloria guztien %1 baino ez izatea, hau da, batez besteko dieta batean, 2.000 eta 2.500 kaloria bitartean, egunean 2 g trans gantz kontsumitzea. 2008ko azaroan, Europako Parlamentuak azterlan bat argitaratu zuen, trans gantzen egungo egoera mugatzeko eta kontsumitzaileen dietan gantz horien presentzia murrizteko neurriak hartzeko lurra prestatzeko.
|
|
|
Termogenesia da elikagaien digestio, xurgapen eta metabolismo prozesuak egiteko behar den energia gastua, baita hotzaren ondoriozko gastua, estresa eta botikak hartzea ere. Dietak eragindako termogenesiak
|
hartutako
kaloria kopuruaren %10 inguru kontsumitzen du. Oro har, jarduera arina edo ertaina egiten duen pertsona batentzako gomendioak ematen dira.
|
|
2010
|
|
|
Baskularen aurkako borroka, hau da, argaltzea, behin eta berriz ikusten da etengabeko borroka gisa edo estrategia puntualen jarraipenaren bidez lortu ezin den helburu gisa. Berriki egindako azterlan baten arabera, baliteke argaltzeko estrategia eraginkor eta segurua ez izatea dieta egitea, esamoldearen adiera tradizional eta ezagunenean(
|
hartutako
kaloriak edo elikagai energetikoenak kontatu eta murriztea). Kalorien murrizketak handitu egingo luke kortisolaren ekoizpena, sabelaldeko gantzaren igoerarekin lotzen den hormona.
|
|
|
Bigarren taldea: nahi zutena jan zezaketen, baina
|
hartutako
kaloriak modu berean kontabilizatu behar zituzten. Hirugarren taldea:
|
|
|
“Gantz arrearen iraultza” ren printzipioak Estatu Batuetan argitaratutako “La revolución de la grasparda” liburuaren bidez, James R. Lyonsek haren proportzioa handitzeko aukera proposatzen du, energia gastua handitzeko eta, beraz,
|
hartutako
kalorien eta gastatutakoen arteko oreka errazago doitzeko. Baina gomendio eta aholku batzuk ez datoz bat osasun agintariek egin eta egiaztatu dituztenekin, denboran zehar pisua galtzeko duten eraginkortasunari dagokionez:
|
|
|
Obesitatea osasun publikoko arazo nabarmen bat dela egiaztatu zenetik, mundu osoan modu esponentzialean biderkatu dira obesitatearen jatorriari buruzko azterketak eta tratamendu eta konponbide posibleak. Gizentasunaren fenomenoa elikagaiekin
|
hartutako
kalorien eta gastatutakoen arteko energia desorekaren ondorio dela dioen azalpen tradizional eta indardunarekin batera, genetikaren rola berriki ezagutzeak datu adierazgarriak eman ditu. Hala ere, obesitatearen etiologian parte hartzen duen faktore bakoitzaren pisua haztatzean, genetika da kausa nagusia kasuen %1ean soilik.
|
|
2012
|
|
|
Apetitu handiagoa Zikiratzearekin batera, txakurraren gosea handitu egiten da, eta haren energia beharrak, batez beste, %20 murrizten dira. Horregatik, garrantzitsua da albaitariaren jarraibideei jarraitzea
|
hartutako
kaloria guztiak murrizteko, pisu egokia izan dezaten. Arrak zikiratzearen abantailak Eme bat ez jaustea eta nahi ez den ernalketa baten ondorioa.
|
|
2013
|
|
|
Erabiltzaileak zer nolako aurrerapenak egin dituen aztertzeko, ia aplikazio guztiek zorrotz kontrolatzen dituzte zenbait datu: pisua, Gorputz Masaren Indizea,
|
hartutako
kaloriak eta egindako ariketa fisikoa.
|
|
|
Proteinen eskakizunak Zahartzaroan, nutrizio urritasunak areagotu egiten du anemia arriskua, muskuluen ahultasuna eta presio ultzerak, eta aldatu egiten du immunitate sistema. Proteina
|
hartzeak
kaloria guztien %10 eta %12 artean eduki behar du. Mantenugai horren eskari handiena haurtzaroan eta nerabezaroan gertatzen da, organismoaren garapena zenbat eta handiagoa izan.
|
|
|
Alde horretatik, aztertutako 16 aplikazioetatik 7k aukera ematen diete erabiltzaileei egiten den ariketa fisikoa kontrolatzeko. Egindako aurrerapenak aztertzeko, aztertutako aplikazio gehienek (Ogitartekoaren Dieta, Zure Pisu Ideala eta 40? 30? 30 izan ezik) datuak zorrotz kontrolatzen dituzte, hala nola pisua, GMI,
|
hartutako
kaloriak eta/ edo egindako jarduera fisikoa. Eskuarki, kontrol hori gutxieneko maiztasunarekin egiten da egunero, eta guztiek grafikoak erabiltzen dituzte erabiltzailearen informazioaren bilakaera ikusteko.
|
|
|
Alde horretatik, aztertutako 16 aplikazioetatik 7k aukera ematen diete erabiltzaileei egiten den ariketa fisikoa kontrolatzeko. Egindako aurrerapenak aztertzeko, aztertutako aplikazio gehienek (Ogitartekoaren Dieta, Zure Pisu Ideala eta 40? 30? 30 izan ezik) datuak zorrotz kontrolatzen dituzte, hala nola pisua, GMI,
|
hartutako
kaloriak eta/ edo egindako jarduera fisikoa. Eskuarki, kontrol hori gutxieneko maiztasunarekin egiten da egunero, eta guztiek grafikoak erabiltzen dituzte erabiltzailearen informazioaren bilakaera ikusteko.
|
|
|
Haien sortzaileek ziurtatzen dute aplikazio honen bidez gaixotasunak adierazten dituzten aldaketak detektatu ahal izango direla. Withings, baskula adimenduna Baskula Withings izen bereko enpresarena, ez da pisua gorputzari buruzkoa; haren eguneroko datuak erregistratzen ditu, erabiltzailearen altueraren eta adinaren arabera segimendua egiteko; hala, gehiegizko pisua atzemanez gero, gomendatzen du ariketa fisikoa handitzea edo
|
hartutako
kaloriak gutxitzea. Gailuak grafikoak egiten dituen mugikorreko aplikazio batera bidaltzen ditu datuak.
|
|
2015
|
|
|
Helburua da aldaketa txiki batzuk egin eta eguna hasteko otordu horretan urriago
|
hartzea
kaloriak, azukreak eta gantzak.
|
|
|
Gehiegizko pisuari aurre egiteko tratamendua, izan ere,
|
hartutako
kaloriak murriztea baino askoz gauza konplexuagoa da.
|
|
|
«Hiru pertsonatik batek dieta insanoa jarraitzen du» atalean adierazi bezala, elikadura arazoek, besteak beste, «nutrizio helburuekin lotutako erantzukizun nazionala indartzea» eskatzen dute.
|
Hartutako
kaloriak ez dira errugabeak Nolanahi ere, faktore anitzeko arazo baten aurrean gauden arren, komeni da populazioak kontuan izatea gehiegizko kaloriak agertzean inplikatuta daudela. Zenbait ikerketak frogatu dutenez, alferrikako elikagaietatik energia asko kontsumitzeak zerikusia du gaur egungoekin eta haurren obesitatearen kezkekin.
|
|
2018
|
|
|
Adi adi geratu ziren biak sukaldean. Naomi kamera geldoan mugitu zen zukua biohozkailuan uzteko eta haren ahots elektronikoak
|
hartutako
kalorien berri eman zion ontzia bere tokian utzi orduko. Besterik entzuten ez zela ohartuta, elkarri begiratu eta arineketan joan ziren amaren bulegora.
|
|
2023
|
|
|
Baina kaloriak zenbatzearekin obsesionatzea arriskutsua izan daiteke. “Web orri batzuetan, elikagai bat sar daiteke, eta, berehala, jarduera fisikoaren denbora adierazten dute,
|
hartutako
kaloriak erretzeko modu desberdinetan. Hori erabilgarria izan daiteke pertsona batzuentzat, baina arriskuak ditu.
|
|
|
Oviedoko Unibertsitateak parte hartu du ikerketa horretan, eta Nutrients aldizkarian argitaratu da. Nutrizioaren arloan eragin handia izan du ikerketak, eta gosarian
|
hartutako
kaloria kopuruaren eta sindrome metabolikoarekin zerikusia duten osasun arazoen turrustaren arteko erlazioa adierazten du. Cristina Lasheras, zentroko Biologia Funtzionaleko Saileko irakaslea, EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition) dietari, minbiziari eta osasunari buruzko etorkizuneko azterketa honetan parte hartu duen ikertzaileetako bat da.
|
|
|
Gainera, goizean kaloria gehiago kontsumitzeak, janariaren osaera edozein dela ere, asetasuna areagotzen du eta egunean zehar hartzen den janari kopurua murrizten du. Gosarian
|
hartutako
kalorien proportzioak beste patologia batzuei ere eragiten die. Sindrome metabolikoa osatzen duten beste patologia batzuei dagokienez, hau da, HDL kolesterola (kolesterol «txarra») maila baxuei eta triglizeridoen maila altuei dagokienez, erantzuna da horietan ez dugula elkartasunik aurkitzen.
|
|
|
% 30 ingurura zenbat eta hurbilago egon, orduan eta txikiagoa da obesitatearen, hipertentsioaren eta diabetesaren proportzioa? Azterketak sindrome hori izateko probabilitatea baloratzen du dietan
|
hartutako
kalorien ehunekoaren arabera. Kurban ikus daitekeenez, arriskua% 15 gutxitzen hasten da, minimoa% 20 inguruan iristen da eta% 30 arte irauten du.
|