|
2000
|
|
|
Bertako 498 presoek, guztiek alegia, egin zuten alde. Kea eta kaosa aprobetxatuz korrika bizian irten ziren, askatasunaren besoetara heldu arte atsedenik
|
hartuko
ez zutela jakinik. Atzera begiratu gabe, nork bere ametsei eraginez, etorkizuna arnasestuka inauguratuz.
|
|
|
Eta Elbirarekin inozentziaren ertzetik bizi izan nituèn amoriozko mementu gogoangarri haiek ere, gohaingarri egin zitzaizkidan bat batean, haragikeriazko bekatu zital. Zeren eta berriro etorri baitzitzaizkidan bururat, ez ordea handik alde egiteko, baina bertan errotzeko, aita Bartolomeren hitzak, egun batzuk lehenago aintzakotzat
|
hartu
ez nituenak: " Neskatoak eta emaztekiak bekatu iturri dira, Ama Birjina izan ezik... eta Ama Birjinaren pareko emazteki guti batzuk izan ezik, nola baita zure ama.
|
|
|
—Jainkoak bakarrik zekik hori, Pedro. Zeren, nork daki gaztetan hartu hinduen su hark
|
hartuko
ez ote hauen egunen batean berriro, eta mudaraziko ez ote duen hire pintura goiti beheiti.... Eta ezin etsi duk, hasi baino lehen... eta heure bide hori ere bilatu beharra duk, nahiz eta, bertzetik, ene anaiaren gustuko pintura ere egin behar izanen duan...
|
|
|
Izan ere, nik uste nuen ezen, etxeko tigrearekin gertatuaren ondotik, ez zeudela etxekoak ezta Urbiaingo herritarrak ere ipuin berrietarako, baina ez, zeren baitzirudien ezen Lutheroren baitan piztu zela piztitzarra, aita Bartolomeren aburuz bai bederen. ...uitari hurrengo igandeetako sermoietan, erraiten eta errepikatzen zuelarik behin eta berriro ezen mastin zuri handi haren baitan inkarnatu eta mozorrotu zela Eislebengo heresea, zeina deabruen printze izendatu baitzuten han infernuan, Pagabasoko leizean, alegia, eta kalte eta gaitz izugarriak ekarri zizkiela urbiaindarrei, izurri hura lekuko, eta are gehiago ekarriko zizkiela, baldin neurriren bat
|
hartzen
ez bazuten. Eta gauza haiek guztiak Urbiaingo parrokiako pulpitutik erraiten zituen igande oroz, Urbiango elizako erretore don Laureano, gizon ezin koldarragoa zena, haren erranetarat zegoenez gero.
|
|
|
Eta bertze zerbait ere erran nahi dizut: ama deitu izan dizut orain artean, baina jakizu ezen ez zaitudala amatzat
|
hartzen
ez amaordetzat, hemendik aitzina!
|
|
|
Izanen da hagitz zibilizatutzat
|
hartuko
ez duenik semea amaren barrandari bilakatzea. Armetan eskas nengoen, ordea, eta eskura nituen apurrez profitatu behar.
|
|
|
Begiak alde guztietara abiatu nituen, zer ote, hain libertigarri, nigan edo nire inguruan. Orduan ohartu nintzen aspirina
|
hartzea
ez zela lehengo eguerdian ohatzeratu aitzin ahantzi zitzaidan gauza bakarra. Zangoetako galtzerdi zulodunak, horixe baizik ez nuen jantzirik.
|
|
|
Kristina aipatu ere ez Ttipik, nire susmoen frogagarri. Lehenago beti galdetzen zidan Kristinaz, nahiz eta inoiz elkar ongi
|
hartu
ez. Ohi nuenez, noiz ezkonduko ote zen galdegin nik eta, usadioan bezala, irribarre erdiz eta eskuei bigunki eraginez ihardetsi hark.
|
|
|
—Ez, aspaldiko partez," talderik" ez. Non gimnasioa
|
hartzen
ez duzun" taldetzat", hortxe egiten baikenituen gaztetzeko erritoak. Eta benetan, ez dira batere miraritsuak, izerdi franko kostatakoak baizik.
|
|
|
Konparaziorako, lau hilabete lehenago Josurenean egin nuen lur
|
hartzea
ez zen hamazazpi urtetako hura baino itxurosoagoa izan. Astebete zen Kristinak etxeko atea erakutsi zidanetik, eta bertze hainbertze denbora nire ezkonbizitzaren naufragiotik salbaturiko puskak Zabalguneko pentsiotzar bateko gelatzarrean metaturik zeutzala.
|
|
|
Batzuetan ez ginen kanporatzen ere, nor bere etxera itzultzeko tenorea iritsi artean. Zertarako, bada, aita amenetan sekulan
|
hartuko
ez gintuzketen bezala ematen baziguten han ostatu?
|
|
|
Ez nuen oraino irakurria, ezta presarik ere horretarako. Banuen eginbehar premiazkoagorik, bertze nonahi parroki orritzat ere
|
hartuko
ez zuten paper multzo gaizki antolatu hori eta haren titular amaigabeak leitzen denbora alferrik galtzea baino.
|
|
2001
|
|
|
Muturra okertu du pixka bat Patxik. Hi lasai, txikito, ez zegok-eta arazorik gidatzeko, lasai
|
har
ezak. Irribarre egin du.
|
|
2002
|
|
|
Osaba poltsikoak arakatzen ari zen– Tori.
|
Har
ezak.
|
|
|
Haritzek izan ezik. Haritz autoan geratu zen, begiak itxita eta
|
hartuko
ez zuen loa itxuratu nahian.
|
|
|
Kontatu nion jazotakoa. Minik
|
hartu
ez nuenez gero, bere baitan barre murritz bat egin zuela uste dut.
|
|
|
EHNE sindikatua arrangura da, otsoei jazartzeko neurriak
|
hartu
ez eta artzainei behar zaien laguntza ematen ez zaielako.
|
|
|
Sara zalantzan egon zen,
|
hartu
ez hartu. Azkenean hartu egin zituen.
|
|
2003
|
|
|
Ez, don Justinianok ez du neurri berezirik
|
hartu
ez hartuko, ordena publikoa kinka larrian ikusten ez duen bitartean. " Garai batean bai, eroak etsai genitian, eta horregatik bidali nian ehorzlea eroetxera.
|
|
2004
|
|
|
Bizi nahi eta ezin biziaren aitzinean, madarikazioak jotako hitza aditu du hizkuntza eta kultura menderatuaren ordezkariak. Horrela, hipokrisiaren neurri guztiak hautsita, itsaso zabalean arrain handiak txikia desegin arteko atsedenik
|
hartzen
ez duela jakinda, herri kultura apalen inguruan hesiak jarri beharra dago hauek desagertuko ez badira. Lévi Straussek adieraziko zukeenaren ildotik,, hilko ez badira, gauza batzuetan nolabait ere iragazgaitzak izan behar dute kulturek elkarrekiko?.
|
|
|
Nola liberalismo ekonomikoak hala liberalismo politiko eta kulturalak. Orain moderno izateko eta fanatiko, basati, intrantsigente edo diktadoretzat
|
hartua
ez izateko, liberalismoaren eta tolerantziaren eskolan ikasi behar duzu. Jakina, hori itxura besterik ez da, distira bat, berniz kapatxo bat.
|
|
|
mundu zabalean heriotzaren atzaparretan bizi diren milaka hizkuntza zapaldu horien aldeko normalkuntza politikak ezin du etika liberalaren langarik gainditu. Horrelatsukoa da gurean nagusiturik dagoen kultura demokratikoa, eta horren aurrean burua makurtu behar derrigorrez integristatzat
|
hartuko
ez bagaituzte.
|
|
|
Erabilera aukera urria duen hizkuntza bat ikasi izana larrutik ordaindu behar izan dute euskaldun berri anitzek. Hala ere, ordea, sehaskatik bertatik zetorkion ahozko mintzairaren ondarea kultura alorrera moldatzeko nekerik
|
hartu
ez duen euskaldun zahar ez gutxik ez du inolako lotsarik izaten hitz deitoragarriok jaurtikitzeko: –Zuek egiten duzuen euskara ez da benetakoa?.
|
|
|
Neurri ohargarri batean, hizkuntzak bere baitan baldin bagauzka, espazio geografikoak ere halaxe gauzka bere altzoan. Geografiarekiko harremanak axalekotzat
|
hartzeak
ez du zentzurik talde bizitzaren bizi esperientzian.
|
|
|
Beste hizkera batera itzulita: euskararen, euskaltasunaren eta euskal kulturaren garapen bermerik ez dago harik eta abertzaletasunak nazio identitatearen ezaugarri horiek bere jardunaren helburu nagusitzat
|
hartzen
ez dituen bitartean. Are gehiago, euskal identitatearen eraikuntzan bazter izaera nabarmena dute gaur egun izendatu berri ditugun zeinu antropologiko horiek.
|
|
|
Horrelako zerbait dagoela iruditu zait niri behintzat esentzialismo etnikoaren inguruan Urzainkiri isuri zaion horretan: Estatuaren eta Nazioaren arteko kidetasun eta komunztadura gogoan
|
hartu
ez izanak, ondorioz, nazio nortasunaren izate materiala eta sinbolikoa Estatuak dituen dohainen aldarean sakrifikatzea baitakar derrigorrez.
|
|
|
Arau sozial horrek hizkuntza bat erabiltzea normaltzat jotzen badu, bestea erabiltzea ezin da izan oso normala. Hizkuntza bat ezin baita izan normala bere erabilera arauak gizartearen balio eta jarraibideetan halakotzat
|
hartuak
ez badira. Beraz, euskararen aldeko hautuak mespretxua eta gorrotoa ere eragin ditzake zenbait erdaldunengan.
|
|
|
211 Urtzi Urrutikoetxea: . Eta konpromiso hori
|
hartu
ez, euskaratik eta euskararen kontura ondoen bizi izan direnak datozkigu abertzaleek ere badutela erruaren zati bat, patrimonializatu egin ei dutelako? (nik azpimarratua).
|
|
|
Eta halaxe egin zan askatasunaren eguna arte. Hori dala ta, suomitarrek ez zuten parte
|
hartu
ez Japon’en kontrako guduan 1904 ean, eta ez 1914 ekoan ere. Finlandiarrak, dana dala, kzar’ekin ahalik ongienik moldatzea erabaki zuten.
|
|
|
–Nahiago nuen neure usteak lehen unetik zorotzat
|
hartuko
ez ninduen beste norbaitekin alderatzea. Badaezpada.
|
|
|
Semearena izandako gela itxi du, baita berea ere. Su txikian duen txokolateari bueltak ematen ari da behin eta berriz, behea
|
hartu
ez dezan. Orduan, egongelako erlojua sei kanpaitxo jotzen hasi da.
|
|
|
Hotzean begiratuta, nire planteamenduak ez zuen akatsik: emakume haiekin inolako konpromisorik
|
hartzen
ez nuela, neure karrera profesionalari ekin bainiezaiokeen. Baina orduan ere, bat gertatu zitzaidan teoria, eta beste bat praktika.
|
|
|
Izan ere, ongi bai ongi oroitzen nuen nola joan ziren Errealetik Barçara, nire aurretik, urte batzuk lehenago, Artola, Urruti, Alonso, Bakero eta Txiki Begiristain, eta nola haietako batek baino gehiagok arazoak izan zituen hainbat zaletu txuri urdinekin, batzuek traidoretzat ere
|
hartu
ez zituzten, bada! Nirea ez zen diferentea izan.
|
|
2006
|
|
|
Sino porque el Genio de Israel es también esencialmente racista, basado en una continuidad de sangre, en un" jus sanguinis". Los judíos son los hitlerianos de Oriente" 802 Giménez Caballero k uste du, gerra zibil heroikoak, eta hartan haren bi semeek bolondres Franco-ren aldean parte hartu izateak, Ortega-ren pentsa eta sentiera izari batean aldarazi izango zutela803 Misterioei neurriak
|
hartzea
ez da gure lana. Bakarrik, ikusten dugu, Toynbee rekin polemikan, honen testua manipulatu eta, berak Biblia defendatzen duelako parizta eginez, judeofobia horrixe jokoa egiten dibertitzen gizona, sarraski nazistaren biharamunean eta Madril frankistan! 804.
|
|
|
Ama farora eramateko erabakia
|
hartu
ez balu, ordu honetan bulegoan egongo litzatekeela pentsatu du. Zigarroa hautsontzian uzten.
|
|
|
Baietz esan nion, nahiz eta urteak izan pintzelik
|
hartzen
ez nuela.
|
|
|
Bidelagunak agurtu eta bideari bakarrik lotu bertze nahirik ez nuen. Leizarragaren kargu
|
hartzeak
ez zidan damurik eragin, baina bai are gehiago beheratu nire trenpu eroria. Eria bere eritasunean laketzeraino erortzen den bezala, buru barnean Diana –Oriane?
|
|
|
Zer ote zen?
|
Hartu
ez hartu, azkenean –di da– besoa luzatu, eta askatu egin nuen. Emakume baten belarritakoa zen.
|
|
2007
|
|
|
Oro har, amaitzeko, Atapuercako aurkikunde miresgarrien zuzendari, Complutenseko katedradun, eta oso jakintsutzat daukadan Juan Luis Arsuaga irakaslea aukeratu dut gidari. Eta beronen ondoko hiru liburu hauek gomendatzera ausartzen naiz, ene ustez batere arriskurik
|
hartzen
ez dudalarik:
|
|
|
Sabai hau dena paregabea litzateke Veneziaren autokontzientziaren estudio baterako: Volksgeistaren azalketa bat, hain sistematikoa eta osoa egiteko Herder edo Grimm-ek inoiz lana
|
hartu
ez duten bezalakoa.
|
|
|
Historia unibertsalaz mintzo baikara, subjektua historia unibertsala bera da; bera ari da bere burua egiten. Izpiritu nazional horiek ez dute batere interesik historiarentzat, historiak berak (kulturak, izpiritu unibertsalak)
|
hartu
ez dituen bitartean. Kulturaren edo izpirituaren historia unibertsalak egin du interesantea kulturarentzat izpiritu nazional italiarra (naturala); edo egin du historikoa izpiritu nazional frantses naturala, bestela bere naturaltasun zurrunean hor egon baitzitekeen betiera guztian, historia unibertsalarentzat interesik batere gabe (munduko herri gehienak,, historia gabekoak?, dauden bezala, Hegel-en ustean).
|
|
|
Ez da berdin irakurtzen ohean, dutxan, mahai gainean edo komuneko tazan eserita. Pixalarria etortzen zitzaidan bakoitzean, marka bat egiten nion liburuari ertz batean, berriz
|
hartutakoan
ez galtzeko. Irakurtzen ari nintzena lurrean utzi, eta amaitutakoan hartzen nuen berriz, oraindik zisternaren hotsa isildu gabe zegoela.
|
|
|
Hogeita hamalaugarrena ere ez. Systembolaget en aurreko autobus geltokia inoiz autobusa
|
hartzen
ez duten pertsonaz beteta egoten da beti. Horietako bat da Calle.
|
|
|
Eta bada bat, Väastra Torggatan era doana, ordubetean behin igarotzen dena. Autobus hori da inoiz autobusa
|
hartzen
ez duen koadrilari axola zaion bakarra.
|
|
|
Calle mozkor ofiziala da artxibo horren arabera, eta autobus geltokiko besteak ere bai, inoiz autobusik
|
hartzen
ez duten horiek guztiak. Denek dute txartel bana, argazki eta guzti, elegantea.
|
|
2008
|
|
|
ikusteko irrikak edo bultzatuta. Kontua da, baina, Natividadek ez zuela bekatu hura ikusten, kalonje jaunari luzatu ziòn bekatu zerrendan ez zion aipu txikienik ere egin bederen?, ahizparen aurkako bere jarrera hura bekatutzat
|
hartzen
ez zuen seinale.
|
|
|
Gerardorekin isilpeko hitzordu bat ere izan zuen, bai, baina harekin izandako hitzak ere airean idatziak geratu ziren, inguruan sor zitekeèn edo inguruak sor zezakeèn lehen haizearen mende? iritziak eta esamesak noiznahi bihur baitaitezke edozein haizeren haizebegi; keinu bat ere izan zuten, agurtzeko orduan Gerardok Nataliaren eskuak bereetara bildu eta esku banatan muxu ezin samurrago bat eman baitzion, baina keinu hura ere beste keinu batzuen beharrean zegoen, halakoak baitira desio asegabearen legeak, ase artean bakerik
|
hartzen
ez dutenak. Baina eta keinu haiek gauzatzeko, beste hitzordu batzuk behar zituzten, isilpekoak halabeharrez, arriskutsuak, ondorioz?, ezkondu ezean; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak bazekiela ahizpen artean gertatutakoaren berri?. Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea??
|
|
|
Betean asmatu zuen aita kalonjeak, ukabilkadaren efektuak berehalakoak eta ezin nabariagoak izan baitziren Nataliaren baitan, kolorerik aspaldi
|
hartu
ez zutèn masailak piper gorria baino gorriago jarri ez zitzaizkion, bada! Ageriko seinale hark, ordea, ezkutuko kausa baten efektua behar zuen:
|
|
|
Kontua, ordea, ez zen interesatzen zitzaien ala ez, baizik eta biak zeudela maiteminduta; maitemina, baina, haize zurrunbilo baten begi guztiz ahaltsua da, buru barruaren erdigunean kokatua dagoena eta atsedenik
|
hartzen
ez duena, halako eran, non maiteminarekin zerikusirik ez duten gai guztiak erakartzen dituen, baina ez gai bakoitzari bere garrantzia emateko, haiek istantean irensteko eta burutik ezabatzeko baizik: esan nahi baita bi ahizpek nekez egiten zutela lo, eta horregatik egin zutela biek, beharbada, hiruzpalau aldiz aharrausi, ama kontu kontari zebilkien bitartean.
|
|
|
Ikusi duk nire sudur hauts kutxatxoa, ezta? Eta sudur hautsik
|
hartzen
ez nauk sekula ikusi. Izan ere, kutxatxo horretan Parmako gazta puxketa bat zaramaat.
|
|
|
–Jim, esan zidan isilka?,
|
har
ezak hau, eta erne, sesioa diagu eta.
|
|
|
Eta ronari esker bizi izan ninduan, hori esaten diat nik. Janaria eta edaria izan duk niretzat, gizona eta andrea bezala izan gaituk; eta orain nire rona
|
hartzerik
ez badut, ontzi zahar gizajo bat besterik ez nauk haize babesean, eta nire odola hire kontzientzia gainera eroriko duk, Jim, eta beste sendagile lanbas horrenaren gainera ere bai.
|
|
|
Luza ezak ezkerreko eskua. Hik, gazte,
|
har
ezak bere ezkerreko eskua muturretik, eta jar ezak nire eskuinekoaren ondoan.
|
|
|
–Seme, esan zuen amak bat batean?,
|
har
ezak dirua eta alde egin ezak azkar. Kordea galtzera noak.
|
|
|
–Dogger, esan zuen mister Dancek?, hik zaldi ona daukak eta,
|
har
ezak mutil hau atzean.
|
|
|
–
|
Har
ezak ba, hirea! –esan zuen Morganek, madarikazio batekin.
|
|
|
–To, Jim,
|
har
ezak bitxikeria hau heuretzat, esan zuen Silverrek; eta papera bota zidan.
|
|
|
–esan zuen Squireak?.
|
Har
ezak hire kapela, Hawkins, eta goazen itsasontzia ikustera.
|
|
|
Aitorren sakelatik honen telefonoa atera du. Bertotik dei bat egin du bere telefonora, jotzen hasi eta
|
hartu
ez duena, eta gero deia ezabatu egin du. Bere telefonoa atera eta hor ageri da oraintxe Aitorrenetik egin duen dei galduaren zenbakia, Aitorrena, hain zuzen.
|
|
|
Atzoko ehiztariaren etxetik ere pasa gara, gaur dotore dotore dago eskopeta eskuan, eta argazkia egiteko eskatu dit. Emazteari ere aldamenean jartzeko esan diogu, irribarre egin digu eta atzo
|
hartu
ez zidan kola intxaurra hartu dio Gorettiri, araua hausteak dakarren pikardiaaurpegiz. Ehiztariaren etxe gainean harkaitz handia dago; gainetik faila ageri da alde batera, eta Begnematou ko ikuspegi zoragarria bestera.
|
|
|
Oso atsegina da gau giroan etxe atarian afaltzea, gainera, harrikoa egiteko kanpoan baino ez dago ura maiz. Hala, langileak eta azoka desagertuta ere, hiri biziaren itxura hartu diogu Bamakori, oso berandura arte lorik
|
hartzen
ez duena. Eta musika.
|
|
|
Kontzientzia inkontzientearen paradoxa baita bekatu ez den bekatua bekatu balitz bezala ikustea, eta bekatu dena bekatu ez balitz bezala, nork bere burua ahalik eta hobekien –ahalik eta apainen– ikusteko irrikak edo bultzatuta. Kontua da, baina, Natividadek ez zuela bekatu hura ikusten –kalonje jaunari luzatu ziòn bekatu zerrendan ez zion aipu txikienik ere egin bederen–, ahizparen aurkako bere jarrera hura bekatutzat
|
hartzen
ez zuen seinale.
|
|
|
...itekeèn edo inguruak sor zezakeèn lehen haizearen mende... iritziak eta esamesak noiznahi bihur baitaitezke edozein haizeren haizebegi; keinu bat ere izan zuten, agurtzeko orduan Gerardok Nataliaren eskuak bereetara bildu eta esku banatan muxu ezin samurrago bat eman baitzion, baina keinu hura ere beste keinu batzuen beharrean zegoen, halakoak baitira desio asegabearen legeak, ase artean bakerik
|
hartzen
ez dutenak. Baina eta keinu haiek gauzatzeko, beste hitzordu batzuk behar zituzten, isilpekoak halabeharrez –arriskutsuak, ondorioz–, ezkondu ezean; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak bazekiela ahizpen artean gertatutakoaren berri –" Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea?" esan zion ahizpak–; aita kalonjeak zekiena, ordea, amak ere jakin behar zuen, ezinbestean; amak, baina, ez zion afera hartaz hitz erdirik ere egin berari –Nataliari–, halakoetan ohi zuen eran; aitzitik:
|
|
|
Betean asmatu zuen aita kalonjeak, ukabilkadaren efektuak berehalakoak eta ezin nabariagoak izan baitziren Nataliaren baitan, kolorerik aspaldi
|
hartu
ez zutèn masailak piper gorria baino gorriago jarri ez zitzaizkion, bada! Ageriko seinale hark, ordea, ezkutuko kausa baten efektua behar zuen:
|
|
|
Kontua, ordea, ez zen interesatzen zitzaien ala ez, baizik eta biak zeudela maiteminduta; maitemina, baina, haize zurrunbilo baten begi guztiz ahaltsua da, buru barruaren erdigunean kokatua dagoena eta atsedenik
|
hartzen
ez duena, halako eran, non maiteminarekin zerikusirik ez duten gai guztiak erakartzen dituen, baina ez gai bakoitzari bere garrantzia emateko, haiek istantean irensteko eta burutik ezabatzeko baizik: esan nahi baita bi ahizpek nekez egiten zutela lo, eta horregatik egin zutela biek, beharbada, hiruzpalau aldiz aharrausi, ama kontu kontari zebilkien bitartean.
|
|
2009
|
|
|
Teologia txar bat. Jende xume hori guztia aintzat ezertarako
|
hartzen
ez duena. Horien existentzia bera ignoratzen duena, hain zuzen jende xumea delako.
|
|
|
kontsolazioa engainamendua bada, kontsolamendutxo faltsuak ez dira egiazkoagoak oso tonu lirikoan kantatuak izan arren. Natura amatzat
|
hartzea
ez da (berdin da orain bizia esaten badiogu) mitorik antzinakoenetako bat baino. Nietzscheren ildoanago, beste diskurtsoa Natura edo bizi barbaroarena da, epikoa, arranoak eta lehoiak aipatzea gustu duen hori:
|
|
|
Horixe baitzen benetan gertatu zena. Istripu ttiki bat, egunkari eta irratietan ia lekurik
|
hartuko
ez zuena. Armentiak ere hala pentsatuko zuen, bestela ez zion hain erraz alde egiten utziko.
|
|
|
Angiek telefonoa utzi eta, zerbait egin nahiz, telebista piztu zuen. Minutu gutxira honetaz ere aspertu eta ohera joan zen, loak
|
hartuko
ez bazuen ere.
|
|
|
–bai, bai, ansiliotikoak
|
hartzeak
ez nau pertsona okerrago bihurtzen, eta zure lagun baten lagunak ere hartzen zuen bolada txar batean eta abar. Ezagutzen dut zabor hori guztia.
|
|
|
Ez diot esango pozten naizela, gauza tuntuna baita hainbat aldiz aurki zezakeen baina aurkitu ez duen ezezagun horrek jeloskor jartzen nauela onartzea. Gauza ezin tuntunagoa kontuan
|
harturik
ez dudala Martinekin beste afaririk egiteko asmorik.
|
|
|
Fabiola erregina eta gainontzeko guztiek ere aldegin zuten, ordea, eta eraikuntza haietatik oso gutxi geratzen ziren zutik. Udalak bere gain
|
hartu
ez zituenak eraitsiak izan ziren gehienak, haien lekuan turismo berriaren oldearentzako etxe sail garestiak egiteko. Negozio noblea hura, inondik inora ere.
|
|
|
Izan ere, milioi erdi hiztunetik pasatzen ez zen hizkuntza batean, zeinen erdiak sekula libururik
|
hartzen
ez zuen eta, non irakurtzen zuenak, lautik hirutan erdaraz irakurtzen zuen, zein zen best-sellerraren eta marjinalaren arteko aldea. Independentzia intelektuala irabazten omen zen horrekin; eta halere, hainbestean.
|
|
|
Kargu
|
hartzera
ez ezik, karabinarekin ere etorri zitzaion emakume hura, antza, hitzezko balak desarratzeko prest; baina berak ere. Txarok, noizbait egin zion erasoari aurre, eta hura izan zitekeen abagunea:
|
|
|
–Ongi da, ongi da? , esan zion Adak, eten puntuetatik mehatxu bat eskegiz, Maria Bibianak igarri ez zuena, edo igarri arren aintzakotzat
|
hartu
ez zuena, ohetik jaiki eta Adari tapakiak kentzen zizkiola honela mintzatu baitzitzaion, irribarretsu:
|
|
|
Eta Adak luma hartu, baina
|
hartu
ez beste, orrian eratzan zuen.
|
|
|
Eta hiruko erregela ere bai. Eta dendan
|
hartzen
ez banaute, aitarekin egin dezaket lan. Eta aurrerago, harategi bat abiarazi:
|
|
|
Nataliak sekulakoak esan zizkidan arren? mari sorgintzat eta mari purtziltzat
|
hartu
ez ninduen, bada, baita beata santujaletzat ere!, hala eta guztiz ere, markes jauna Nataliaren alde lerratu zen, eta Andaluziara joan ziren biak biharamunean, gaur arte. Baina gaizki eginak beti jakiten dira, bide batetik ez bada bestetik, eta horrela jakin nuen markes jauna beste amorante batekin zebilela, deabruak eraman ditzala, eta Natalia ere auskalo nola ote dabilen, zurrutari emana, itxura batean, amoranteren bat ere ez ote duen, hortik atera kontuak, Aitaren eta Semearen?
|
|
|
areagotua; bazkalordua iritsi zen, eta Ada gizalegearen gutxieneko arauak betetzen saiatu zen, sekula ez hobeto esanda; esan nahi baita bere borondatearen ahalegin batez bete zituela: ...arte hartan gelditu balitzaio bezala, burua zatikatua zuelako, ausaz, zati bat Ana Kareninarekin, eta beste bat bazkaltiarrekin; arratsaldea ere berdintsu joan zitzaion, sukarrik gabeko sukarraren mende; ondorioak, baina, afalorduan ordaindu behar izan zituen, nabarmen ordaindu ere, Ada galduta bezala ibili baitzen, Ana Kareninarengandik afaltiarrengandik baino hurbilago, antza, erantzuteko tartea
|
hartu
ez ezik, gaizki ere erantzun baitzuen, bi aldiz gutxienez; batean, Teofilo Mariak igande arratsaldean lasterketa zirkuitura joateko gonbita luzatu zien anai arrebei, automobil lasterketak ikusteko, eta Adak, bere erantzun azkar bakarrean, erantzun zion:
|
|
|
segurtasunari eta etorkizunari ere; non zen, baina, etxeko segurtasuna, baldin eta munstroa, sabela ere ia errotik ostu ziona, ekaitz bat bezala sortu eta etxean ekaitz bat bezala sartu bazen? ...o haiek guztiak Reginaren asmakizun hutsak baziren??, auziaren erru osoa hari leporatuz, senar emazteen arteko giro txartze balizko batek, seme alaben aurrean era batean edo bestean erakutsitakoak, berarekin baitzekarren neurri bereko ondorio kaltegarria seme alaben segurtasun psikologikoan, ezinbestean ekarri ere; aldi berean, baina, Reginak nekez ikus zezakeen irtenbiderik, etxeko itzala kontuan
|
hartuko
ez zuenik; eta orduan, biak zeuden ohean etzanda, gora begira, isilik?, halaxe esan zion Reginak:
|
|
|
Adak eta Txarok beren adiskidetasun hari ekin ziotenerako, etxean zegoen Teofilo Maria, Frantzian bi urte egin ondoren itzulia, han egin zuèn egonaldian gertatu zen, hain zuzen ere, aitaren eta Domingoren arteko haustura, Domingo etxetik alde egitera behartu zuena?, fabrikan berriro lanean hasteko, Frantziara joan aurretik ere lauzpabost urtetan aritu zen bezala, aitaren laguntzaile; Frantziara joan aurreko Teofilo Mariak, baina, ez zuen 1930eko udan itzulitakoarekin zerikusirik; edo bai, bazuen, izango ez zuen, bada!?, landare hazberri erabat errotu gabeak landare heldu guztiz errotuarekin zerikusia duen bezala, heldutasunak eta erroen neurriak, aldi berean, erabat bereizten badituzte ere: esan nahi baita Teofilo Maria, urterik urte eta esperientziaz esperentzia, bere buruan konfiantza hartuz joan zela, gero eta konfiantza handiagoa, harik eta, Frantziatik itzultzean, ordura arte
|
hartu
ez zituèn erantzukizunak hartzeko moduan sentitu zen arte.
|
|
|
ez baitzegoen dudarik bere semeek handia egin zutela, ez zekien arren zehatz mehatz zer egin zuten, semeen kontakizun hiperbolikoak fidagarriak ez zirelako; berak zuen, baina. Reginak?, gertatutakoaren errua, inork izatekotan, bere lekuan egon ez zelako: betartea beti bat eta beti serio, makila eskuan; arestian
|
hartu
ez zituèn neurriak hartzeko, ordea, berandu zen jadanik, eta, hala ere, hala eta guztiz ere?, gauza bat jakin nahi zuen, zehatz mehatz jakin nahi zuen gainera, bere burua zuritzeko gutxienez, eta orduan bere galdera egin zuen:
|
|
|
Zer esan nahi zuen, bada, aitak: langile hura munstro hutsa zela, gorria zelako?; ai, baina etxean ere izan zuen aitak seme bat, semetzat
|
hartu
ez zuena, beste munstro bat zelako, antza: Benjamin Maria!; orduan, baina, Domingo erreboltatu egin zen, buruan sartu ote zitzaion une hartan orbetarren historiari lotutako beste itzal hura, osaba Beñardoren izenaren oroitzapenetik zetorkiona???, eta, hala, bat batean zutitzen zela, aitzakia baten bila ote zebilkion inkontzientea, bere helburua eskuratzeko bidean??, aitari esan zion:
|
|
|
Ordu pare bat zeramatzaten hizketan, harmonian eta gero eta konfiantza handiagoan, baita, aldi berean, errespetu handiz ere, alkohola, ordu pare batean don Juliok kopa bakarra edan zuen eta Damasok hiru? hitzaren eragile bihurturik, antza; baina ausartago jokatzeko garaia ere heldu zen, ausaz. Damasok bazekien ordurako ezen mediku jauna, bere burua zientziazale amorratutzat zuena, ez zela klerikala, bere burua antiklerikaltzat ere
|
hartu
ez zuen arren?, eta hala, Damasok begirada zorroztu eta honako galdera hau egin zion:
|
|
|
komunista jainkogabe zikin haiek bezala? ...ak anaia. Damasori halaxe aitortu zion behintzat behin baino gehiagotan?, buruan itzal bat iltzatu baliote bezala; esan nahi baita Domingoren traizioak bere onetik ateratzen zuela Teofilo Maria, anaia madarikatua egoeraren erantzule egiterainoko jarreran, behin komunistak eta anarkistak zaku berean sartuz gero logika osoz ondoriozta baitzezakeen ezen Domingok ere bahiketan parte hartu zuela, parte
|
hartu
ez zuen arren, uholdeari lotzen zaion ur tanta oro, nola erditik hala bazterretik, uholdearen erantzule den legez; bazegoen, bestalde, ñabardura berri bat, ohiko egoerari eranstekoa eta ohikoa guztiz ezohiko bihurtzen zuena, gerra piztu berria ez baitzen txantxetako kontua, are gutxiago Teofilo Mariak irudikatzen zuen moduan: lubaki bat, eta lubakiaren bi aldeetara Domingo eta bera, aurrez aurre, elkar hiltzeko prest; nola izan zitekeen, baina, anaiak anaia hiltzea?; eta zergatik ez?; Teofilo Mariak ez baitzuen anaia anaiatzat ordurako, hain izan zen eskerga eta berealdikoa honen traizioa, Teofilo Mariak berak une hartan are traizioagotzat hartu zuena, ausaz, muturreko baldintzek, beheko solairutik zetorrèn oihu bat ere entzun zuen orduan, onik egingo ez ziona:
|
|
|
–Isilik eduki nauzu bilera osoan, damu arrastoren bat ikusten nizun ala ez, besoak zuri zabaltzeko prest. Baina ez, lapurtzat ere
|
hartu
ez nauzu, bada! Horrekin nahikoa ez, eta barre iraingarria ere egin didazu:
|
|
|
abioia, bat batean, abian jarri zenean, gero eta azkarrago, gero eta azkarrago, lehertzera ere bazihoala iruditu zitzaion Domingori, une batez?, harik eta, hiruzpalau jauziren ondotik, hegan egin zuen arte; bazihoazen, halatan, hotsak eta harrabotsak, eta, joan zihoazen neurrian, Domingok espazio bat aurkitu zuen, non arnasa hartu baitzuen, gero eta arnasaldi beteagoetan: arnasa
|
hartu
ez ezik, korrika ere egin zezakeen, apika, mirari baten atzetik egin daitekeen moduan, zuhaitz bat airean jartzeak ez baitzuen, ausaz, beste izenik merezi!?, eta orduan, akzio bati bere neurriko erreakzioa darraiolako edo, hotsek inguratua egon zenak, adrenalina ere uholde bat zen jada, odolbideetan hedatua eta barreiatua, hots egin zuen?
|
|
|
baita oihu ere, oihu luze ozena?, abioiaren atzetik abiatzen zen bitartean, giharretan pilatutako tentsioari ere ihesbidea emanez, harik eta, azken pausoa eman zuenean, ukabila jaso zuen arte, garaipen sinbolo gisa; gero, bat batean, Domingok bere bihotza aurkitu zuen, oharkabean aurkitu ere, pozezko taupadak bular kaiolan taup eta taup, airea bezain aske sentitzen zelarik, tiro hotsetatik ihes egitea lortu duen erbiaren antzera; Domingok ez zuen jada dudarik: aita espiritualak iragarri bezala, pilotua izango zen noizbait, izango ez zen, bada?!; gero, pilotuak airean bizpahiru bira egin ondoren, orbetarrek behetik agurtzen zuten eskuz, mila garrasiren artean?, pista berean lur hartu zuen; Domingok bazekien, bai, lur hartzea aireratzea baino arriskutsuago zela, pilotuak ere ederki baieztatu zion hura ordu laurden bat lehenago, baina lur
|
hartzerakoan
ez zuen antzeko emoziorik sentitu, aireratzerakoan emozio guztiak sentitu zituelako, beharbada; azkenik, monoplaza gelditu eta pilotua aparatutik irten zenean, orbetar guztiak inguratu zitzaizkion txaloka eta bibaka, pilotuak eskua jaso eta buruarekin esker oneko keinuak egiten zituen bitartean; gero, abioiari begiratu eta guztiek entzuteko moduan esan zuen: –Eskerrik asko, Rosanna?, eta fuselajean musu bat eman zion.
|
|
|
potroak, batez ere!?, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez: ...ariok, izan ere, noiznahi irudika zezakeen bere burua gerra batean, fusila eskuan hartuta etsaiari aurre egiten, baina, halakoetan ere, oinez irudikatzen zuen, airean nekez; beste datu bat ere erabil zezakeen Nazario Orbek memento haietan, apika Domingo, ipurtarin hutsa eta menderagaitza zirudiena, guztiz mende agertzen baitzitzaion noiznahi, bere iparraren jabe behingoz, egun batean eredutzat ere
|
hartu
ez zuen, bada, anai arrebek haren etsenplua jarrai zezaten!; eta orain zer, galdetu zion Nazariok bere buruari, menturaz?, saririk gabe utzi behar ote dugu mutila?; jakin ere bazekien, halaber, jakingo ez zuen, bada!?, fabrika zela orbetarren ezaugarri nagusia, eta errealitate hartara makurtu behar zuela orbetar bakoitzak bere nahia eta borondatea, interes partikularrak interes orokorren zerbitzu... ez ote zegoen erdibiderik?
|
|
|
Reginak, halere, jertseak izugarri gustatzen zitzaizkiolako edo, berezko gustuen eta aita kalonjeak ezartzen ziòn irizpide moralaren arteko alternatiba behar zuen Reginak korapilo eta auzi?, ez zion Adari haiek egitea debekatu, nola, bada, baldin eta Nazario ere aurka azaldu bazitzaion auzi hartan?, hartu ere,
|
hartu
ez zituen, bada, senarrak kalonje jaunaren hitzak txistetzat!?, eta, hala eta guztiz ere, hiritarren jertseak pausalekutzat hartu zituztèn txoriak eta tximeletak gutxitzen hasi ziren handik aurrera, gutxitzen eta gutxitzen, dendarien eta bezeroen eskaria hutsean gelditu zen arte, negurik gorrienak, bat batean, hiriko jertseak hartu balitu bezala, tximeletak eta txoriak aienatuz; Adak ez zekien zer gertatu zen, baina ez zuen dudarik Elizak bazuela hartan zerikusirik, debeku ofizialik zabaldu ez zen arren; eta orduan, inoiz baino hobeto ulertu zuen, ausaz, Domingoren iritzia, Ada bisitan joan zitzaiòn garaian ahoskatua eta bere pentsamoldearen ispilu zena:
|
|
|
Alde batetik, lotsa ematen dit, baina, bestetik, kontatu egin behar dizudala sentizen dut, eta kontatu egingo dizut, Maria Bibianak eskura eman zidàn zure lehen karta hartatik hasita? hura eskuetan
|
hartu
ez beste, urduri nengoen, eta mugimendu inkontziente bat izan zen, nik uste?, kartazalaren goiko angeluei eraginez aritu bainintzen, igurtzika, bi hatz lodiez baliatuta, Maria Bibianak eta biok hizketan geniharduen bitartean; zure geroko kartekin, baina, lehenengoa ez beste guztiak nebaren etxean jaso ditut?, beste era batean jokatu nuen, anaiaren etxetik gurera iritsi eta atetik sartu ahala irek... halaxe egon nintzen minutu batean gutxienez, aizu, gutuna irakurri aitzin!
|
|
|
–
|
Har
ezak etsenplu Joanes hire anaia erdiarengandik.
|
|
|
Henrikek, halakoetan, gupidarik batere ez zuen nornahiren aitzinean zernahi errateko. Kargu
|
hartu
ez ezik, gure erregek gustuko zuen bere ganberazaina apaltzea izengoiti irrigarriak ezarriz. Parisko bidean, Johañe Ixerdi erraten hasi zitzaion, udako beroan izerdi turrustak aterarazten baitzizkion bere nagusiaren gogo apetatsua egin beharrak.
|
|
|
Burua goititu nuen, harro. Ezin erran apezñoak tankera ederki
|
hartua
ez zidanik.
|
|
|
Jendea uretara botatzen ari ziren, hilak, kolpatuak nahiz biziak, eta azken hauek arraun ukaldika akometatzen zituzten, ur gainetik txalantetan zebiltzanek. Hiltzaileek
|
hartuak
ez ziren ontziak kate gotor batez estekaturik zeuden, inor eskapa ez zedin.
|
|
|
Taxilariak, etsita, kale guztiak berdin daudela esan dio kazetariari, ezin duela gehiago hurreratu. Kazetaria amorruz dago, metroa
|
hartu
ez izana ezin du burutik kendu. Zortzi geltoki zituen Anton Martineraino, ordu laurden bat hor nonbait.
|
|
|
Entrenatzaile gisa ez ezik, pertsona gisa ere miresgarria da Coleman, giza konplexutasuna ezkutatzeko lanik
|
hartu
ez duen heinean. Realaren datorren urteko zuzendaritzak ederki asmatuko luke Coleman atxikiko balu.
|
|
|
Adak eta Txarok beren adiskidetasun hari ekin ziotenerako, etxean zegoen Teofilo Maria, Frantzian bi urte egin ondoren itzulia –han egin zuèn egonaldian gertatu zen, hain zuzen ere, aitaren eta Domingoren arteko haustura, Domingo etxetik alde egitera behartu zuena–, fabrikan berriro lanean hasteko, Frantziara joan aurretik ere lauzpabost urtetan aritu zen bezala, aitaren laguntzaile; Frantziara joan aurreko Teofilo Mariak, baina, ez zuen 1930eko udan itzulitakoarekin zerikusirik; edo bai, bazuen –izango ez zuen, bada! –, landare hazberri erabat errotu gabeak landare heldu guztiz errotuarekin zerikusia duen bezala, heldutasunak eta erroen neurriak, aldi berean, erabat bereizten badituzte ere: esan nahi baita Teofilo Maria, urterik urte eta esperientziaz esperentzia, bere buruan konfiantza hartuz joan zela, gero eta konfiantza handiagoa, harik eta, Frantziatik itzultzean, ordura arte
|
hartu
ez zituèn erantzukizunak hartzeko moduan sentitu zen arte.
|
|
|
Baina belarritxoen kontu hori adierazteko, sekretu bat kontatuko dizut, nik zure kartak hartzeko eta irakurtzeko dudan jarrerarekin lotuta dagoena. Alde batetik, lotsa ematen dit, baina, bestetik, kontatu egin behar dizudala sentizen dut, eta kontatu egingo dizut, Maria Bibianak eskura eman zidàn zure lehen karta hartatik hasita... hura eskuetan
|
hartu
ez beste –urduri nengoen, eta mugimendu inkontziente bat izan zen, nik uste–, kartazalaren goiko angeluei eraginez aritu bainintzen, igurtzika, bi hatz lodiez baliatuta, Maria Bibianak eta biok hizketan geniharduen bitartean; zure geroko kartekin, baina –lehenengoa ez beste guztiak nebaren etxean jaso ditut–, beste era batean jokatu nuen, anaiaren etxetik gurera iritsi eta ate... halaxe egon nintzen minutu batean gutxienez, aizu, gutuna irakurri aitzin!
|
|
|
" Isilik eduki nauzu bilera osoan, damu arrastoren bat ikusten nizun ala ez, besoak zuri zabaltzeko prest. Baina ez, lapurtzat ere
|
hartu
ez nauzu, bada! Horrekin nahikoa ez, eta barre iraingarria ere egin didazu:
|