|
2023
|
|
|
Erantzukizunaren norainokoari helduta, erantzuleak (bai solidarioak, bai eta subsidiarioak ere) borondatezko epealdiko tributu zor osoaren gainean du erantzukizuna, zehapenak bazter utzita. Hori gorabehera, erantzuleak subjektu pasiboaren zorra ez badu ordaindu eman zaion epean, orduan zehapenak, errekarguak eta interesak ezarriko zaizkio, baina erantzulearen jokabidea aintzat
|
hartuta
eta ez zordun nagusiarena. Azken finean, zehapenak pertsonalisimoak direla ezartzen duen printzipioa aplikatzen da (EKren 25 art.).
|
|
|
Zehapenei buruzko arauketa antzekoa bada ere, TFAOen eta TLOren arauketa alor honetan baditu ezberdintasun nabarmenak. Horrenbestez, liburu honen helburua aintzat
|
hartuta
eta liburuaren esparruari begiratuta, zehapenei buruzko azalpen guztiak emango ditugu TFAOen arauketa bakarrik erabiliz, eta hiru Lurralde Historikoetan TFAO garatzeko eman diren arauak27 erabiliz.
|
|
|
Zehatzago esateko, kautelazko neurriak
|
hartzea
eta bermeak jorratuko ditugu, bermeon artean berme pertsonalak, berme errealak eta tributu kredituaren lehenespena aipatuz.
|
|
|
Zenbait kasutan, Administrazioak erabaki dezake ondasunak prebentzioz enbargatzea, tributu zorren ordainketa segurtatzeko behar den kopuruan. Ikuskizun publikoen kasuan, berbarako, esku
|
hartu
eta prebentzioz enbarga daitezke ikuskizunek ekarritako diru sarrerak, baldin eta aurretiaz Tributu administrazioari eman ez bazaio ikuskizunon berri. Orobat, Administrazio horrek merkatu gaien prebentziozko enbargoa agin dezake, zenbait tributu zorren ordainketa segurtatzeko, hain zuzen ere, establezimendurik izan gabe eta Administrazioari jarduerarik aitortu gabe gauzatzen diren kostu bidezko jardueren gainekoena.
|
|
|
TFAOen (eta TLOren) 46.2 artikuluak, eta Bizkaiko TFAOren 45.2 artikuluak, zerrendatu ditu Tributu administrazioaren aurrean ordezkaritzaren froga behar duten jarduketak: a) Erreklamazioak eta errekurtsoak jartzeko, edo horietan etsitzeko. b) Eskubideei uko egiteko. c) Betebeharrak norbere gain
|
hartu
eta aitortzeko. d) Zor ez diren sarrerak eta berreskuratzeak itzultzea eskatzeko. e) Zenbait prozeduretan, tributu betebeharpekoaren sinadura beharrezkoa denean.
|
|
|
Jubilazioa modu partzialean hartu nahi duen langileak egiaztatu du enpresan, gutxienez, 6 urteko antzinatasuna duela. Halaber, 6 urte horiek izan dira jubilazio partziala zein datatan
|
hartu
eta data horren aurrekoak.
|
|
|
Jubilazioa hartzeko adin arruntera heltzean jubilazioa modu partzialean hartu duen langileak enpresan jarraitzen badu, iraupen jakinarekin egindako errelebu kontratua urtez urte luza daiteke alderdien akordioaren bidez. Edozein kasutan ere, errelebu kontratu hori azkenduko da ordeztutako langileak erabateko jubilazioa zein urtetan
|
hartu
eta urte horretako lanaldia amaitzean.
|
|
|
Baina enpresaburuak errelebuko kontratua egiten badu, kontratu horren iraupena izan daiteke mugagabea edo urtebetekoa. Bigarren kasu horretan, kontratua zuzenean luzatuko da urtez urte, eta azkenduko da ordeztutako langileak erabateko jubilazioa zein urtetan
|
hartu
eta urte horretako lanaldia amaitzean.
|
|
|
Gainerako 10 asteetan kontratua eten ahal izango da astebetekoak izango diren aldietan, eta aldi horiek pilatuta edo jarraitutasunik gabe hartzeko aukerarekin, adopzioa eratu duen ebazpen judiziala eman edo adopzio ondoreetarako zaintzaren nahiz familia harreraren inguruko erabaki administratiboa
|
hartu
eta ondorengo 12 hilabeteetan. Adingabeko berberak inola ere ez du sortuko eskubiderik langile bakar batek lan kontratua behin baino gehiagotan etenda izateko.
|
|
|
Negoziazioa gauzatzeko batzordea osatzen badute sindikatuek izendatutako kideek, enpresaburuak zein enpresaburu erakundetan parte
|
hartu
eta erakunde horiei eratxiki ahal izango die ordezkaritza; erakunde horiek izan daitezke autonomia erkidegoan ordezkaritza handiena dutenak, bai eta sektore artekoak nahiz sektorekoak ere.
|
|
|
Negoziazioa gauzatzeko batzordea osatzen badute sindikatuek izendatutako kideek, enpresaburuak zein enpresaburu erakundetan parte
|
hartu
eta erakunde horiei eratxiki ahal izango die ordezkaritza; erakunde horiek izan daitezke autonomia erkidegoan ordezkaritza handiena dutenak, bai eta sektore artekoak nahiz sektorekoak ere.
|
|
|
dimentsioak; erortzeko arriskua duten guneak eta behegainak; atea eta tabikeak; arranpak; eskailerak eta plataformak; larrialdietarako ateak eta ebakuazio bideak; minusbaliodunak: txukuntasuna, garbitasuna eta mantenimendua; edateko ura; aldagelak eta instalazio higienikoak; atseden
|
hartzeko
eta lehen sorospenerako lokalak); makinak; lan ekipamenduak; suteak eta leherketak; elektrizitatea.
|
|
|
Ildo horretatik, enpresaburuak albait arinen informatu behar ditu ukitutako langileak, bai eta neurri egokiak
|
hartu
eta jarraibideak eman ere. Hala denean, langileei ahalbidetuko die lanpostua abandonatzea.
|
|
|
Nahiz eta atsedenak zatikatu, gutxieneko atsedena 24 ordukoa izango da beti. Salbuespenez, banakako itun edo itun kolektiboaren bidez, 4 asteko aldia kontuan
|
hartu
eta aldi horri dagozkion asteko atsedenak pilatu ahal izango dira.
|
|
|
Negoziazioa gauzatzeko batzordea osatzen badute sindikatuek izendatutako kideek, enpresaburuak zein enpresaburu erakundetan parte
|
hartu
eta erakunde horiei eratxiki ahal izango die ordezkaritza; erakunde horiek izan daitezke autonomia erkidegoan ordezkaritza handiena dutenak, bai eta sektore artekoak nahiz sektorekoak ere.
|
|
|
Negoziazioa gauzatzeko batzordea osatzen badute sindikatuek izendatutako kideek, enpresaburuak zein enpresaburu erakundetan parte
|
hartu
eta erakunde horiei eratxiki ahal izango die ordezkaritza; erakunde horiek izan daitezke autonomia erkidegoan ordezkaritza handiena dutenak, bai eta sektore artekoak nahiz sektorekoak ere.
|
|
|
Horrela, kasu honetan, nabarmena da enplegatzailearen interes pribatu garrantzitsua; izan ere, langileak kutxa gotorretik lapurtu zizkion 30.000 euro, antzinako moneta nahiz diru paperak eta bitxiak. Bestalde, instalatutako bideokamerak kutxa gotorra zegoen armairuaren irudiak baino ez zituen
|
hartzen
eta hartutako irudiak enplegatzailearen uste arrazoitsua, hots, langileak lapurretan egiten ziola, frogatzeko besterik ez dira baliatzen. Beraz, ez zitzaion kalterik egin langilearen intimitateari.
|
|
|
Negoziazioa gauzatzeko batzordea osatzen badute sindikatuek izendatutako kideek, enpresaburuak zein enpresaburu erakundetan parte
|
hartu
eta erakunde horiei eratxiki ahal izango die ordezkaritza; erakunde horiek izan daitezke autonomia erkidegoan ordezkaritza handiena dutenak, bai eta sektore artekoak nahiz sektorekoak ere.
|
|
|
Horren arrazoi nagusia da errealitatea asko aldatzen dela eta errealitate hori distortsiona dezaketen inguruabar ugari dagoela. Horregatik, komeni da ezaugarri guztiak batera aintzat
|
hartzea
eta kasu bakoitza zehaztasunez aztertzea, doktrinaren eta jurisprudentziaren ekarpenak kontuan hartuz.
|
|
|
Hain justu ere, plus hori azaltzeko inorentasunaren gaineko hainbat teoria baliatu ohi dira; den denak baliagarriak izanda ere, komenigarri da euretariko bakoitza kasu zehatzaren arabera kontuan
|
hartu
eta balioestea.
|
|
|
Modu horretara, mekanismo hori onartu nahi duten estatuek bi bide dituzte horri begira behartuta geratzeko: aipatu Protokolo gehigarria sina dezakete edo Europako Kontseiluko Idazkari Nagusiari jakinarazpena egin diezaiokete, adieraziz Gutunari begira euren gain zein betebehar
|
hartu
eta betebeharrok aipatu Protokolo gehigarriko prozeduraren arabera gainbegiratzea onartzen dela. Espainiak bigarren bide horren alde egin du, Protokolo hori aplikagarri izanik Espainian 2021eko uztailaren 1etik.
|
|
|
Esan bezala, gaia toki erakundearen lekutik garatu dut. Finantza zaintzaren gaia jorratu da toki erakundean duen eragina kontuan
|
harturik
eta toki erakundeetako barne kontroleko organo eskudunen (kontu hartzaileen) ikuspuntutik. Horretarako, informazioa jaso dut finantza zaintzaren organo eskudun ezberdinen eskutik (lurralde historikoetakoak eta Estatukoa) eta kontu hartzaile ezberdinen eskutik (bai Gasteiz bezalako udal handietako baita Muxika bezalako udal txikietakoa).
|
|
|
1858 urtetik aurrera" Union Liberal" boterea
|
hartu
eta O' Donell generala eta Posada Herrera gobernuan zeudelarik, izaera zentralista batekin, udal ogasunei buruzko erreformak bideratu zituzten. Posada Herrera jaunak udal jardueraren antolaketan buru belarri ekin zion eta 1866ko urriaren 21eko Errege Dekretu baten bitartez onetsi zen udalen antolaketari eta eskumenei buruzko eta probintzien gobernuari eta administrazioari buruzko arauak.
|
|
|
Lurralde historikoetako toki erakundeek, lurralde erkideko toki erakundeek bezala, ez betetze arriskuan egon daitezke eta, finantza zaintzako organo eskudunek hori somatzen dutenean, ez betetze arriskuaren gaineko ohartarazpena egin diezaioke arriskuan dagoen toki erakundeari. Ohartarazpen hori jasota, ez betetze arriskuan dagoen toki erakundeak hiru hilabete ditu ez betetzean ez jausteko neurriak
|
hartzeko
eta horiek finantza zaintzako organo eskudunari jakinarazteko. Finantza zaintzako organo eskudunak neurriak jaso ezean edo neurri horiek nahiko ez direla ulertzen badu, neurri zuzentzaileak ezartzeko beharra agindu ahal dio toki erakundeari.
|
|
|
TAOLk lege kontrolean oinarritzen du toki erakundeen jardueraren gaineko zaintza. Kontrol hori ebazpenen, erabakien eta akordioen gainean ezartzen da, hau da, ebazpen, erabaki edo akordio horiek
|
hartu
eta gero. Jadanik, toki erakundeak erabakia hartu du eta erabaki hori legearekin bat datorren ala ez aztertuko dute Estatuak eta autonomia erkidegoek.
|
|
|
Esan bezala, finantza zaintzak ekarri duen kontrola, ebazpena
|
hartu
eta aurretiazkoa edo gerokoa izan daiteke. Lurralde erkidean, kontrol teknika horiek udalez edo toki erakundez gaineko beste lurralde erakunde batzuek aplikatuko dituzte:
|
|
|
1) Toki erakunde batek TAOLren 56 artikuluari jarraituz, Estatuari eta autonomia erkidegoari hartutako erabaki guztien inguruko informazioa bidaliko diete. AFAren 214 artikuluaren arabera, toki erakundeak ebazpena edo akordioa
|
hartu
eta sei laneguneko epea dauka horren inguruko kopia edo laburpen bat bidaltzeko.
|
|
|
Hau da, badirudi bi momentu argi bereiztu behar ditugula: toki administrazioak erabakia hartu aurretik eta erabakia
|
hartu
eta gero. Lehenengoan koordinazioa gauzatuko litzateke eta bigarrenean kontrola.
|
|
|
Hori horrela eta 2012 urtera arte Euskadiko Ebazpen Batzordeak finantza zaintzako ahalmenak lurralde historikoei aitortzen zien. Gainera, Ebazpena eskuan
|
harturik
eta Ekonomia Itunaren Legeak 2012an izandako aldaketarekin batera, lurralde historikoei toki erakundeen aurrekontu araubidearen gaineko eskumena justifikatzeko bidea ireki zen.
|
|
|
...(116 bis artikulua). Foru Aldundiek udalerria baino eremu txikiagoko toki erakundeen kontuak jasotzeko eskumena izango dute, eta hala badagokio, baita erakunde horiek desegiteko ere." Lurralde Historikoek" (Foru Aldundiek) TOALTBko 193 bis eta 218 artikuluetan jasotako txostenak jasoko dituzte." Foru Aldundiek" hitzarmenak egin ahal izango dituzte toki erakundeekin, beren esku
|
hartzeaz
eta kudeaketa ekonomikoaz nahiz aurrekontuen kudeaketaz arduratzen diren organoak sendotzeko helburuarekin. Foru Aldundiek erabakiko dute, hala badagokio, 20.000 biztanle baino gutxiagoko udalerriek nahitaez eman beharreko gutxieneko zerbitzuak eskaintzeko formula, TAOALeko 26.2 artikuluan zehazten denari kalterik egin gabe (Ogasun eta Herri Administrazio Ministerioaren ordezkapen gisa)....
|
|
|
Bi jarrerak argi zeuden eta, horiek aintzat
|
harturik
eta AGk emandako epaiek esaten zutenaren kontra, Ebazpen Batzordeak toki ogasunen aurrekontu jardueraren arauketa eta finantza zaintzaren ahalmenak lurralde historikoei aitortu zizkion. Finantza zaintzari dagokionez Euskadiko Ebazpen Batzordearen 2/ 2003 Ebazpenaren 2 oinarri juridikoak horrela dio:
|
|
|
toki autonomiaren printzipioa. Hori aintzat
|
harturik
eta Autonomia Estatutuak, LHLak eta Ekonomia Itunak araututakoarekin bat etorriz, lurralde historikoek izango dute eskumena. Baina aurretik adierazi dugun bezala, toki araubidea EAEko eskumena da eta horretan zehazten den arauketa orokorrarekin bat etorri behar da.
|
|
|
Sortutako arazoa konpontzeko, kontuan izan behar da, gai horri dagokionez, Konstituzioak 133.4 artikulua: " Herri administrazioek finantza betebeharrak
|
hartu
eta gastuak legeen arabera bakarrik egin ahal izango dituzte". Agindu horren arabera, Konstituzioak" hutsik" bidaltzen dio legegileari administrazio publikoek finantza betebeharrak beraien gain hartzea mugatzeko aukera, eta, jakina, horien artean daude toki erakundeak.
|
|
|
Epai hauek eskuan
|
harturik
eta 1988ko TOLarekin batera, zorpetze eragiketen gaineko kontrola lege kontrol puntuala dela dirudi. Egokitasuna alde batera utzirik eta zorpetzearen esparruan toki autonomia kontuan izanik, zaintza funtzioak legezkotasuna kontrolatu du, aurretiazko baimenari izaera arautua emanez, hau da, legeak ezarritako betekizunak ematen diren ala ez kontrolatuz.
|
|
|
Gaitasun horrek Estatuak toki sektorearekiko duen finantza zaintza kentzea baino zerbait gehiago dakar, korporazioek eurek beraien finantza baliabideak lortzeko eta erabiltzeko prozesuan parte
|
hartuz
eta errekurtso haien bolumena geldiarazteko eta gastua askatasunez antolatzeko ahalegina eginez, Konstituzio Auzitegiak bere funtsezko arauaren integrazio lanean berariaz adierazi duen bezala". Beraz, bi printzipio horiek harreman estuan egon arren ez dira gauza bera.
|