|
2006
|
|
|
antropologia, historia, emakumearen eta kulturaren inguruko ikerketak, literatura, bibliografia eta lexikografia. Soziolinguistika ez da berez Mintegian lantzen den arloa, ez delako hango irakasleren baten intereseko gaia, baina beti daude pozik ikerlari bisitariak
|
hartzeko
eta modu horren bidez badago aukera hango liburutegi eta giro akademiko ezin hobeaz aprobetxatu eta bertan lanak burutzeko.
|
|
2007
|
|
|
Zentzu horretan, geure erabilera plan ezberdinetan parte hartzaileak izango diren langile, guraso, gazte edo aisialdiko monitoreak, beraien plangintza ezagutzeaz gain, horren aldeko jarrera izatea funtsezkoa izango da, subjektu aktibo izan eta eragile garrantzitsu bihurtzeko. Plangintzak arrakasta izateko, plangintzaren subjektuak izango direnek, plangintza horren berri izan, diseinuan parte
|
hartu
eta helburuak barneratzea litzateke egokiena.
|
|
|
Noski, baita hizkuntz gaitasuna ere. Honek aurrera egiteko aukera emango digu, egindako lanaren emaitzak aztertu, neurriak
|
hartu
eta egokitzapenak egitea ahalbideratuz. Argi dago nolabaiteko agiriak eman behar direla.
|
|
|
Azkenik, komeni da datuei neurria
|
hartzea
eta ez ematea berez dutena baino garrantzi handiagoa. Euskararen Erabileraren Kale Neurketako datuek une jakin bateko hizkuntza egoera islatzen dute eta, elkarren arteko konparaketak eginez, haren bilakaera aztertzeko aukera ematen dute.
|
|
|
Batez ere barnekaldean kokatzen diren lehen udalerri motan, euskararen erabilpenak beherakada nabarmena ezagutu du 1997 eta 2001aren tartean, %15, 7tik %11, 9ra igarotzen baita, ondoren jaitsiera lehuna ezagutzeko, galera %0, 9koa baita. Gain beheraren leuntze hori herri txikietan dagoen euskararen ezagutza maila gorari, euskara haurrei transmititzearen beharraren kontzientzia
|
hartzeri
eta euskarazko irakaskuntza eskaintzatzen hedapenari lotua dago. Adin taldekako datuak esanguratsuak dira zeren,, gazteen, helduen eta adinduen baitan, euskararen baliapenaren beherakada argia bada, aurkakoa gertatzen da haurren mailan.
|
|
|
3. Kulturak gugan eragina duen eran, guk ere eragiten dugu kulturan, sortu eta moldatzen baitugu. Kultura ezberdinetatik jasotzen dituen joerak
|
hartu
eta moldatuz, komunitateek arazo edo bizipenen aurrean jokatzen duten moduak egokitzen ditu kulturak egunik egun. Norabide bikoa da beraz pertsonen eta kulturen artean dagoen harremana, kulturak komunitatearengan eragiten baitu eta komunitateak ere eragina baitu kulturarengan.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzaren ahalik eta aldaera gehienen berri emateko, behar den adinako tamaina izan behar du. Tamaina garrantzitsua da, baina, gainera, eredu egoki baten arabera hautatutako testuak eduki behar ditu erabileremu, genero, erregistro eta gainerako bereizgarriak kontuan
|
hartu
eta orekatua izateko. Hartara, erabil daiteke gramatikak, hiztegiak, thesaurusak eta beste hainbat tresna lantzeko." (Sagarna 2007).
|
|
|
Horren aurrean abian daude metodo bakoitzaren onena
|
hartzea
eta eragozpenak saihestea lortu nahi duten ikerketak. Konbinazio hauetan oinarrituta sortzen diren sistemei hibrido esaten zaie.
|
|
|
Halaber Europako Kontseiluak 1992an erabaki zuelarik Eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzen Europako gutuna (Ikus ibidem, 91 orrialdeetan) Estatu frantsesak ez zuen berehala sinatu. Bainan Iparraldeko elkarteek" Euskararen agiria" definitu zuten, eurogutuna oinarritzat
|
hartuz
eta aginte gune orotara igorri. Idazki hau aplikatzeko sortu zen Euskal Konfederazioa, Pizkundearen jarraipena hartu zuena.
|
|
|
Artikulu honen izenburu hori handiustekoa iduri daiteke. Halere, euskararen alde egiten dena aztertzen, neurtzen, ebaluatzen entseatzea garrantzitsua dela uste dugu, nondik nora gabiltzan ulertzeko, zer eta nola egin behar dugun jakiteko, hots gure hizkuntzaren aldeko lana hobetzeko1 Ikerketa alor horretan Erramun Baxokek parte
|
hartu
eta hartzen du noski Ipar Euskal Herrian. Bistakoa da, bere biografiak erakusten duen bezala, gure lurraldeko euskararen eragile inportanteenetarik bat izanez haraindian, hausnarketa ekarle garrantzitsuenetarik bat izan eta izaten dela oraino.
|
|
|
Euskararen alde egiten dena aztertzen, neurtzen, ebaluatzen entseatzea garrantzitsua dela uste dugu, nondik nora gabiltzan ulertzeko, zer eta nola egin behar dugun jakiteko, hots gure hizkuntzaren aldeko lana hobetzeko. Ikerketa alor horretan Erramun Baxokek parte
|
hartu
eta hartzen du noski Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Bestalde, hizkuntza taldeen prestigioak onurak edo kalteak izan ditzake estatu eleaniztunen barruko hizkuntza komunitateei ematen zaien estatusa babesten duten hizkuntza legeak hartzearen bidez (Bourhis, 1984; Ricento eta Burnaby, 1998). 1969an maila federalean Hizkuntza Ofizialen Legea
|
hartzeak
eta New Brunswicken Elebitasun Ofizialaren Legea hartzeak Kanadako frantses/ ingeles elebitasuna babestu zuen. Lege horiek Kanada osoko gutxiengo frankofonoen estatusa eta babes instituzionala hobetu zuten, hamarkadetan zehar lege probintzialek komunitate horien bizindarra ahuldu ondoren (Fraser, 2006; Bourhis, 1994b; Bourhis eta Marshall, 1999).
|
|
|
Batera hartuz gero, 101 legeko araudiek gehiengo frantsesaren estatus eta babes instituzionala indartu zuten, eta probintziako gutxiengo anglofonoaren estatusa eta babes instituzionala ahuldu zuten (Bourhis, 2001b; Bourhis eta Lepicq, 2004). Oinarri demografikoa beherantz eta estatus eta babes instituzionala gero eta ahulago, Quebeceko ingeles hiztunen estatus judizialak ahula izaten jarraitzen du 101 legea
|
hartu
eta 30 urte geroago ere (Foucher, liburuki hau). Hala ere, 1982ko Konstituzio Legea hartu zenean, Quebecek oraindik ere sinatu ez duen legea, konstituzioko 23 atalean Kanadako gainerako lurraldeko frantses hiztunek eta Quebeceko ingeles hiztunek lehen eta bigarren hezkuntza beren hizkuntzan egiteko eskubidea zutela adierazi zen, eta, beraz, hizkuntza gutxiengo ofizialek hezkuntzan zuten babes instituzionala hobetu zen (Landry eta Rousselle, 2003).
|
|
|
Planteamendu aldaketa sakona datza hemen, zalantzarik gabe. Izan ere errealitate linguistikoa aldatu eta elebitasuna orokortu nahi izatetik, errealitate linguistiko hori neurri handi batean aintzat
|
hartu
eta haren barruan jokatzeko erabakira igaro zen ETB. Alegia, bi hizkuntza komunitate daudela aintzat hartu eta bakoitzari hizkuntza batean zuzendu.
|
|
|
Izan ere errealitate linguistikoa aldatu eta elebitasuna orokortu nahi izatetik, errealitate linguistiko hori neurri handi batean aintzat hartu eta haren barruan jokatzeko erabakira igaro zen ETB. Alegia, bi hizkuntza komunitate daudela aintzat
|
hartu
eta bakoitzari hizkuntza batean zuzendu. Honek ordea desitxuratu egiten du benetako egoera soziolinguistikoa:
|
|
|
Errealitate linguistikoa aldatu eta elebitasuna orokortu nahi izatetik, errealitate linguistiko hori neurri handi batean aintzat
|
hartu
eta haren barruan jokatzeko erabakira igaro zen ETB.
|
|
|
Euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa zehazte aldera baliagarria izan liteke CIESen Euskarazko komunikabideen polikontsumoari buruzko azterlana. Ikerketa honetan euskal hedabideak kontsumitzen direnetz kontuan
|
hartuz
eta kontsumitzaileen artean zenbat hedabide kontsumitzen dituzten aintzat hartuz honako tipologia eraiki dute:
|
|
|
Hipotesi hori frogatzeko, egia esan, bi azterketa ildo landu ahal izango lirateke: batetik, eremu jakin bat
|
hartu
eta urtez urte audientzien bilakaera zein izan den aztertu litzateke, eta euskal hedabide berriak plazaratu izan direnean euskarazko kontsumoan horrek zer aldaketa eragin dituen neurtu litzateke. Bestetik, eta helburu beraren atzetik, euskal hedabide berriak sortu izan diren guneetako eta horrelakorik sortu izan ez den tokietako herritarren ohiturak alderatu ahal izango lirateke.
|
|
|
Horren guztiaren bidez osatzen den gizarte testuinguruan, hizkuntzak bigarren mailako papera
|
hartu
eta atzera egiten du Gaztelania erabiltzeak abantailak ditu, euskara erabiltzeak zailtasunak dakartza, eta horrek jarrera bat zabaldu zuen euskal gizarteko sektore zabaletan. Horren guztiaren ondorioz, besteak beste, hizkuntza bat errazago baztertu zen; hau da, euskararen familia bidezko transmisioa galdu zen Gainera, hizkuntzaren belaunaldiz belaunaldiko transmisioari eutsi zieten
|
|
2009
|
|
|
Legea ez badator bat enpresaren interesekin, erraz egingo dio muzin betebeharrari eta ekingo legea saihesteari. Aldiz, enpresaren interesa zentzu hedatuan
|
hartu
eta bere baitan kokatzen baditugu legearen betebeharrak —ingurumen edo hizkuntza alorrekoak— orduan bai izango direla eraginkor lege eta arauak, enpresak berez daraman bidean akuilu eta sostengu bihurtzen direlako.
|
|
|
Harremanean jartzen ditu 41 hizkuntza pare. Hau da, nik estonieraz dagoen web orri bat
|
hartu
eta katalanez irakur dezaket, edo antzeko gauzak. Adibidez, arabierara itzulitako orri bat aurki dezakezu (irakurri duten arabiarrek ulertzen omen dute).
|
|
|
Harremanean jartzen ditu 41 hizkuntza pare. Hau da, nik estonieraz dagoen web orri bat
|
hartu
eta katalanez irakur dezaket.
|
|
|
Iker eremuaren garrantzia kontuan
|
harturik
eta berari buruz ditugun gabeziez jabeturik, egitasmo berri bat bultzatzen ari da Euskaltzaindia, euskararen historia soziala argitzeko. Guk dakigula ez dago aurrekari handiegirik lan molde horretaz, nazioarte mailan.
|
|
|
Nola Lizardi hala Batxi aspaldi antzean bizi izan ziren, baina geuri ere, haiei bezala, ate joka etorri zaigu mundu arranoa, globalizazio haizeak tarteko. Eta, gustatu ala ez, jokaleku horretan jokatu beharra daukagu, ezen zirimolaren zakarrari erreparatuta kirikinoarena egitea erreakzio erabat logiko eta ulergarria den arren, dezentez eraginkorrago baita surflarien gisan olatuei neurria
|
hartu
eta haien indarra baliatuz aurreraka jarraitzea.
|
|
|
• Kultur ekintzan bideratutako esku
|
hartzeak
eta esparru honetako erakundeekin izandako lankidetzak emaitza aberatsak eman ditu: besteak beste, Donostia Opera Prima saria, Koldo Mitxelena literatur saria, Donostia Antzerki Saria (euskarazko antzerkiarentzat bultzada handia izan da urte osoko programazioa bermatu eta indartzen zuelako eta Nazioarteko Antzerkiaren Eguneko ospakizun nagusi bilakatu da...
|
|
|
Zerbitzua konpromisoaren truke: merkatariak konpromiso zehatz batzuk
|
hartu
eta udalak konpromiso horiek betetzeko behar duen zerbitzua eskaini. Hitzarmen orokor bat sinatu, baina ondoren urteroko konpromiso zehatzak adostu eta horiexek landu.
|
|
|
Zerbitzua konpromisoaren truke: merkatariak konpromiso zehatz batzuk
|
hartu
eta udalak konpromiso horiek betetzeko behar duen zerbitzua eskaini. Hitzarmen orokor bat sinatu, baina ondoren urteroko konpromiso zehatzak adostu eta horiexek landu.
|
|
2010
|
|
|
Aipa dezagun, bidenabar, argazki galeria honetan
|
hartutako
eta deskribatutako irudiak zenbaitetan kontraesankorrak diruditela. Euskararen bizitasunaren irudiak bezalaxe, euskararen ahuleziak ere agertuko zaizkigu.
|
|
|
Hala ere, prozesu hori ez da egun batetik bestera bermatzen. Ikasleen motibazioa mantentzea izaten da zailena, eta hori eguneroko jardunean egin beharra dago, ikasleen esperientziak aintzat
|
hartuta
eta dituzten zailtasunei aurre egiteko bide egokia hartzen laguntzeko helburuarekin. Van Lier-ek aldarrikatzen duen moduan:
|
|
|
— Zenbait urte eta aldaketaren ondoren, goizeko informatiboetan elkarrizketa laburretara pasa ginen (astean edo hamabostean behin) eta, azken urtean edo," pilula" formatua deitzen dutena. Bizpahiru minutuz edo, eguneko gai bat
|
hartu
eta labur antzean jorratzen duena. Azken hori eguneroko maiztasunarekin da eta, bistan denez, 2007ko udan hasitako finantza krisia eta bere ondorenarekin bat etorri da.
|
|
|
Dena gogora ekartzea sintesi batean ezinezkoa denez, FAGOR Taldean normalizazioaren bidean egindakoari eta lorpenei labur erreparatuz, honako hauek azpimarra ditzakegu: ...te; normalizazioaren bidean eragile sarea errotzen lidergoa erakutsi dute, euskara lanerako balio duela erakutsiz, berau trebatuz eta indartuz; euskaraz lana egin ahal izateko behar ziren baldintzak finkatu dituzte urteetan zehar, normalizazioa era sistematikoa garatuz; hizkuntzaren egokitzapena produkzioaren ezaugarri teknikoetara eramateko gai izan dira, hizkuntzaren kalitatearen zaintza zorrotz
|
hartuz
eta erabilerarako adierazleen sistema aberastuaren garapena lortuz; langileen prestakuntzaren beharraz jabetu eta eraginkortasunez bideratu da; hizkuntzaren presentzia eskaintzan (barruan eta kanpoan, bezeroekiko)
|
|
|
gizabanakoak gaiaz duen aurretiko ezagutza, framing mota ezberdinak eta testuinguruko beste faktoreak. hortaz, komunikabideen framinga bera era ezberdinean ulertua izan daiteke, gizabanako bakoitzeko izaeraren arabera. interesagarria euskararen framingan sakontzeko, izan ere, hizkuntza, osagai askoko eta konplexutasun handiko egikaria da eta, besteak beste, dimentsio subjektiboa ere tartean du: gizabanakoen bizipenak, sentimenduak eta abar. adibidez, euskarari lotutako bizipen gogoangarriak izan dituen gizabanako batek eta, aldiz, eskarmentu etsigarriak izan dituen beste batek baliteke era ezberdinean
|
hartzea
eta barneratzea —edo errefusatzea— framingen eskutik jasotzen dituzten hautemateko eta irudikatzeko egiturak; muturreko adibideak jarriz, bere egin ditzake edo, ordea, arerioaren mezua arbuiagarritzat jo ditzake. ahaztu gabe, noski, hori guztia testuinguru jakin batean gertatzen dela, eta egoera bakoitzeko baldintzak ezberdinak direla. adibidez, euskararen lege araudiak eta nortasun sen...
|
|
|
Euskarari lotutako bizipen gogoangarriak izan dituen gizabanako batek eta, aldiz, eskarmentu etsigarriak izan dituen beste batek baliteke era ezberdinean
|
hartzea
eta barneratzea edo errefusatzea framingen eskutik jasotzen dituzten hautemateko eta irudikatzeko egiturak; muturreko adibideak jarriz, bere egin ditzake edo, ordea, arerioaren mezua arbuiagarritzat jo ditzake.
|
|
|
Sistematikoki jokatuta baino ez zaigu posible izango euskararen Framing Aldarrikatzailearen eta Framing Herabearen muinak eta zergatiak sakon aztertzea eta ezagutzea. ezagutza zorrotz horrek euskararen inguruko diskurtso teoriko berritua osatzeko ahaleginak gidatu lituzke, honako galdera bikoitz honi erantzun egokia eman ahal izateko: " zergatik eta zertarako bultzatu euskara?" eman beharreko erantzunak euskal gizartearen gehiengoa bere baitara biltzeko modukoa izan behako luke. eginkizun horretan, Framing Aldarrikatzailearen ezaugarri baliotsuak kontuan
|
hartu
eta alderdi desegokiak baztertuko lirateke; halaber, Framing Herabearen indarguneak nola desaktibatu eta planteamendu horretatik etor litezkeen mehatxuak nola saihestu pentsatu lirateke. aurreko horiek guztiak aintzat hartuz, euskararen inguruko mezua berritua osatu litzateke. ondoren, arestian landu ditugun hiru kontzeptu edo efektuak —framing, agenda setting eta priming— sistematikoki... gizarteak dituen euskararen errealitatearen hautematea eta irudikapena hizkuntza horren alde jartzea eta bere defentsarantz bideratzea. laburbilduz, eman beharreko pausoak honako hauek lirateke:
|
|
|
euskara ez dago hilzorian. ohikoak izan dira, gurean, euskararen hil kanpaiak, eta ez beti asmorik onenez astinduak; ohituta gaude euskararen heriotzaren iragarpena entzutera; sentimendu eta ikuspegi ezberdinetatik, gainera, batzuek pozik eta beste batzuek triste iragarri baitute euskararen galera. euskararen historian ia beti presente egon da etsipenezko sentipena. aspaldikoak dira euskararen atzerakadaren aldarrikapen kezkatsuak. ...ai, hego euskal herriari dagokionez, XiX. mendean eta XX. mendeko lehen zazpi hamarkadetan gertaturiko gorabehera politiko eta sozial garrantzitsuenek (unean uneko salbuespenak salbuespen) euskararen ahulezia areagotu zutela etengabe. erabakigarriak izan ziren horretan, besteak beste, autogobernuaren galera, espainia estatu nazio gisa finkatzea, estatuan hizkuntza" bakarra" zurkaitz gisa
|
hartzea
eta gainerakoak baztertzea, industrializazioarekin batera gertaturiko eraldaketa sozio demografikoa, eta euskaldun eliteek euskararekiko izan zuten axolagabekeria.
|
|
|
Maila akademikoetan gora egin ahala euskararen eskaintza txikiagoa izaten da. alde horretatik, esparru horretan unibertsitatea da euskarak estrategikoki ziurtatua lukeen arloa. unibertsitatea irakaskuntzaren ibilbidearen azken maila da, euskara hezkuntzan sartze prozesuari zentzu eta dimentsio pragmatiko osoa ematen dion goi urratsa. gurean nafarroako unibertsitate publikoak du horretan zeregin handia. nup 1987an sortu zen eta harrezkero euskararen estatusaren eztabaida publikoan protagonismo berezia izan du. nafarroako euskaldunoi prestakuntza aukera berberak ematea eta, oro har, elebitasun soziala begi onez ikusten ez dutenek nupen euskaraz ikasi ahal izateari mugak jarri nahi izan dizkiote, nahiz eta nupeko ikasleen artean gero eta euskaldun gehiago izan. azken urteotan egoerak hobera egin du hala euskarazko eskaintza akademikoan nola irakasle euskaldunen kopuruan. gerora begira, euskararako estrategikoak izanda ere horietatik at geratzeko arriskua duten esparruak merezi du aipatzea: ...e osorako euskarazko hedabide azpiegitura publikorik ez dago eta eaeko eitb kate publikoek betetzen dute, hein handi batean, hutsune hori. azken urteotan kate pribatuak berretu dira baina batek ere ez du nafarroako ikus entzunezko kontseiluak ezarritako euskarazko kuota betetzen. bertzalde, 2010ean gertatu den itzaltze analogikoaz geroztik, nafarroan ezin da etb lurreko telebista digitalaren bidez
|
hartu
eta lehenagoko molde analogikoan segitzen da etb1 eta etb2 ikusten, noiz artio argi ez dagoela (etb3, haur gazte katea, ez da nafarroan hartzen). alde horretatik, orain duela 20 urte baino makurrago daude nafar euskaldunak, telebista kateak gero eta gehiago diren bitartean, nafarroan telebista euskaraz ikusi ahal izatea kolokan dago. gerora begira, euskararako estrategikoak izanda ere horietatik ... teknologia berriak eta hedabideak, bertzeak bertze.
|
|
|
filosofikoak, metodologikoak, teknikoak, gizakien eremukoak... bada, bereziki eta lan honen egilearen ustez, erakunde mailan normalkuntza prozesu bati ekiten zaion unean antzematen den hutsune handi bat: plangintzaren prozesu teknikorako garatu diren eredu metodolosoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain gikoez eta zertifikazioetarako garatu diren ebaluazio sistemez harago, normalkuntzarako eraldaketaren gertaera bere konplexutasun osoan enfokatzeko eta kudeatzeko pertsonekin, ezagutzarekin, kulturarekin edota antzekoekin zerikusia duten beste hainbat aspektu kontuan
|
hartu
eta barnebilduko lituzkeen erreferentziazko eredu global baten premia antzematen da. doktorego tesirako ikerketa lan honek antzemandako hutsune horri erantzuteko urrats berri bat eman eta ekarpena egin nahi izan du. kezka eta interes horietatik abiatuta, ikerlanaren lehen xedea kontuan hartu beharreko aspektu horiek zehazki zeintzuk diren identifikatzea izan da. eta horrek, ikerlanaren norabidea ... zeintzuk dira organizazioetan hizkuntza normalizaziorako eraldaketara aplikatutako interbentzioaren ingeniaritza batean, eta erreferentziazko esku hartze eredu bati begira, kontuan hartu beharreko aspektu edo elementuak?
|
|
|
oroitzapen historiko horiek gogorarazi ostean, Malon etxaide gaztelaniaren XVi. mendeko errealitatera itzuliko da. hizkuntzaren corpuseko baliabideez eta berauen erabilpen zuzenaz hitz egiten digu gure autoreak. hizkuntza gaztelauan mintzatzaileengandik jasotakoagatik mintzaira horren ekarpen eta sormena ezagutzen ditu, eta liburuan bertan burutu duen idazketa lanaren emaitza baliotsua dela sinesten du. horregatik dio kritikari horiek hobe luketela, funtsik gabeko marmario hutsaletan ibili partez, berek ere idazketa zereginari ekitea, noraino hel daitezkeen ikus dezaten: batzuetan, menderatzen ez duten latinez bai, baina ama hizkuntza duten gaztelaniaz baliatzeko hain uzkur agertzen direlako salatzen ditu horrelakoak, hain zuzen idazle bibliko eta klasikoek beren jatorrizko hizkuntzak hain gogoz
|
hartu
eta erabili dituztenean:
|
|
2011
|
|
|
Gatazkan dauden ikuspegien ondorio, unean uneko botere harreman, gizarte aktibazio, diskurtsoen zabalpen eta faktore soziolinguistiko, ekonomiko eta politikoen araberako emaitza den ustezko hiri imaginario bakar eta definiturik ez dago. Kontradikzioz beteriko eta eraldaketaren menpe dagoen hiriari buruzko ikuspegi multzoa baino ez daukagu, gerora herritarrek
|
hartu
eta moldatu egiten dutena. McNeillek Europari buruz dioena aplikatuz," Europe can be understood visually and experientially, in the landscapes we view, the cities we visit or live in, food we eat or cars we drive".
|
|
|
Egiazki, lan honen azken helburua zen Euskal Herriaren egoera soziolinguistikoari buruzko ezagutza teorikoa handitzea. Nolanahi ere, ikerketa aplikatuaren zantzuak ere bazituen; azken finean, Txillardegiren helburua zelako jendea euskarak zuen egoerari buruz kontzientziatzea
|
hartzea
eta gizartea mobilizatzea (Txillardegi, 1984: 113).
|
|
|
A eta B hiztun elkarte edo hiztun talde bik elkar jotzen dutenean aukera bi baizik ez daude funtsean: hizkuntza bat (A hizkuntza edo B hizkuntza) nagusitzea," tarta" demolinguistiko eta soziofuntzional osoa beretzat
|
hartuz
eta bestea ezer gabe utziz, edota bai Ak eta bai Bk elkarren ondoan irautea," tarta" demolinguistiko eta soziofuntzional osoa bien artean banatuz. Jakina, aukera bakar moduan azaldu dugun lehenengo kasuak bi atal ditu. zeharo diferentea da tarta osoa Ak bereganatzea, edota tarta osoa Bk bereganatzea.
|
|
|
etxeko eta auzoko, kaleko eta lantegiko, plazako eta (latinari eta, partez, gaztelaniari gorderikako funtzioetan salbu) elizako hizkera arrunta, ahozko jarduneko mintzamolde arrunta euskara izan den artean segurtatutik, aski garantizaturik egon izan da euskararen (eta euskaltasunaA eta B hiztunelkarte edo hiztun talde bik elkar jotzen dutenean aukera bi baizik ez daude funtsean: hizkuntza bat (A hizkuntza edo B hizkuntza) nagusitzea," tarta" demolinguistiko eta soziofuntzional osoa beretzat
|
hartuz
eta bestea ezer gabe utziz, edota bai Ak eta bai Bk elkarren ondoan irautea," tarta" demolinguistiko eta soziofuntzional osoa bien artean banatuz.
|
|
|
...beharra dago duela sei urte LIC (gutxitze Bidean dauden hizkuntzen, kulturartekotasunaren eta kohesio Sozialaren hezkuntza zerbitzua) aholkularitza sortu zela immigrazioaren gorakadari aurre egiteko eta ikastetxeetan katalanaren erabilera dinamizatzeko. hezkuntza esperientzia horrek, aurrerago aipatuko dugun moduan, harrera gelen antolaketa indartzeko balio izan du. gela horietan, ikasle etorkinak
|
hartu
eta katalan ikastaro trinko bat ematen zaie. oso emaitza onak izan ditu Lehen hezkuntzan, baina ez hain onak Bigarren hezkuntzan (hgtik gela arruntera joaten denean, ikaslearen katalanaren ezagutzek ez dute hobetzen jarraitzen eta erabilera arauak hitz egiten duen gaztelerakoekin bateratzen ditu). gainera, hizkuntza murgilketarako estrategiak berriz planteatzen lagundu du eta emaitzak askotarikoa... Nolanahi ere, eta Ikastetxeko hizkuntza egitasmoak onartu arren, estrategia horiek ez dute Bigarren hezkuntzako funtzionamenduan eraginik izan.
|
|
|
Beraz, hezitzaileek hizkuntza erabilerako arau berriak irakats ditzakete. Aracilen ustez, irakatsi liratekeen arau berriak indarrean dauden arauen aldaketa iraultzailea izango lirateke (SL iraultza) eta, kontu horri dagokionez, hezitzaileek iniziatiba
|
hartu
eta esaten dutena egin lukete.
|
|
|
" educació i sociolingü� stica" liburuan, egileak hizkuntzaren etorkizunean pentsatzen zuen eta erantzukizunak
|
hartzeko
eta batasun soziolinguistiko katalana indartzeko eskatzen zuen. esan beharra dago aurrerapauso gutxi egin direla batasun horretan: IeC Ikerketa katalanen Institutua saiatu da, baina ezin izan du eragotzi hizkuntzaren Valentziako Akademia (AVL) sortzea; ppko gobernu autonomikoak TV3 telebista katalanaren seinalea pixkanaka kentzen joan dira Valentzian, telebista katea etsaia izango balitz bezala; eta herrialde katalanetan hizkuntza politika normalizatzaileak egiteaz arduratuko den erakunde bateraturik ez da sortu.
|
|
|
Aldaketak eragin nahi baditugu, era batera ala bestera beti egingo dugu nolabaiteko erresistentziaren batekin topo. Iturri psikosoziala duten erresistentzia hauek kontuan
|
hartu
eta ezagutu ditugu, modu egokienean gainditu ahal izateko. Erresistentziak, gainditu ezean, ezinezkoa bihur dezake eraldaketa prozesua (hizkuntz normalizazioa, gure kasuan).
|
|
2012
|
|
|
"... a biographical account in which the narrator makes the language, or rather languages, the topic of his or her narrative —in particular the issue of how language was acquired and how it was used" (Nekvapil 2003: 63). elkarrizketa egituragabea izaten da eta, kontaketa biografikoa den aldetik, metodo egokia zaigu ikerketa diakronikoa egiteko, azken hiru belaunaldiak (ego edo berriemailea bera, haren seme alabak eta gurasoak)
|
hartu
eta haien bizi esperientziak biltzea ahalbidetzen baitu. Nekvapilek hizkuntza biografiek komunitatearen historia irudikatzeko duten balioa defendatzen du. hala bada, norbanakoen hizkuntza biografietatik komunitatearen hizkuntza biografia tipoa osa liteke.
|
|
|
Ikastetxeetako normalkuntza proiektuaren diseinuan zein garapenean kontu handiz jarduten dugu, hezkuntza komunitateko kideek proiektuaren inguruko beldurrak edo aurreiritziak uxatu ditzaten. Familietako hizkuntza guztiak errespetuz
|
hartu
eta onartzen ditugu, ikasle zein irakasle bakoitzaren eta guztien atxikimendua lortzea baita gure azken xedea. Izan ere, eraldaketa prozesuetan norbanakoaren eta taldearen posizionamendua eraldatu behar bada, ezinbestekoa da kide bakoitza zein talde osoa aintzat hartzea. erronka horri aurre egiteko bi gako daude gutxienez.
|
|
|
Ikastetxeetako normalkuntza proiektuaren diseinuan zein garapenean kontu handiz jarduten dugu, hezkuntza komunitateko kideek proiektuaren inguruko beldurrak edo aurreiritziak uxatu ditzaten. Familietako hizkuntza guztiak errespetuz
|
hartu
eta onartzen ditugu, ikasle zein irakasle bakoitzaren eta guztien atxikimendua lortzea baita gure azken xedea.
|
|
|
3 Transmisioa ziurtatzeko lan sistematikorik egin ez den taldeetan (hau da, eskola edo ikastarorik, modu jarraitu batean behintzat, antolatu ez denetan) ez dago momentu honetan egitura minimorik horri aurre
|
hartzeko
eta, beraz, egun, kinka larrian egon daitezke. Beste taldeak bezalaxe, herriarentzako garrantzitsuak eta bizigarriak direnez, talde horien jarraipena ziurtatuko duten estrategia eta bideak pentsatzea ezinbestekoa eta lehentasunezkoa da:
|
|
|
izan toki itxietan zein irekietan, bertako taldeek ikus entzule ugari biltzen dute euren emanaldietan. Festa eta jai giroan ederki mugitzen dakien herria izanik, beti prest agertzen dira ohiko jardueretatik aparte, proposatutako horrelako ekimenetan parte
|
hartzeko
eta, beraz, herria eta herritarrak dantzan jartzeko. diagnostikoan debako erdigunean dauzkagun kultur taldeak aztertzera mugatu gara. hau da, debako lur eremuan aurkitzen diren (Itziar, Lastur, endoia...) kultur mugimendua azterketa hoNekane Goikoetxea, Amaia Zinkunegi – Euskal Kulturaren tokia hizkuntz politiketan: Debako kultur bizitzaren azterketa netatik kanpo geratu da.
|
|
|
Kide aldaketak eta hizkuntza aldaketak dira behaketa bidezko erabileraren neurketetan elkarrizketen hasiera eta amaiera banatzen duten gertakariak. Talde bera (kide berdinez osatua) hizkuntza berean behin baino gehiagotan behatzen bada, elkarrizketa bakartzat
|
hartu
eta hala jasoko da fitxetan. Talde bera beste hizkuntza bat erabiltzen behatzen bada, bigarren elkarrizketa bat bezala jasoko da.
|
|
|
Zehazki, inkestan herritarrek emandako bost erantzun posibleak
|
hartu
eta honako balioa emango diegu:
|
|
|
Horrela, EHKNko %11, 5eko erabilera tasa behatua eta erabilera aitortua elkarri alderatzeko, etxeko eta lagun arteko erabilera tasak
|
hartu
eta horien batez bestekoa kalkulatuko dugu, batez besteko hori(" erabilera informal aitortua" deituko duguna) EHKNko emaitzarekin zuzenean alderatzeko helburuarekin. Egin ditzagun kalkuluak:
|
|
|
Norbanakoa aintzat
|
hartu
eta pertsonen bizipen, sentipen eta emozioei erreparatzeak orain arte gutxi arakatutako esparruetara atea irekiko liguke. Izan ere, inguratzen gaituen jendarteak eragin handia
|
|
|
Aipagai dugun laugarren eta azken ikerketa honen emaitzetatik gurearekin harreman zuzena dutenak orokorrean
|
hartuz
eta laburbilduz, zera adieraz daiteke: EAEko erdaldunek, euskara jakin ez arren, euskararen mundutik hurbil daudela edo mundu hori interesatzen zaiela diote (%80, 4).
|
|
|
Zenbait arnasguneren egoeraren behaketa hizkuntza euskara dutenen portzentajeari dagokionez, eta baita etxean euskaraz egiten dutenen portzentajeaz ere. Hiru aldagai horiek kontuan
|
hartuta
eta korrelazioa eginez, garbi samar ateratzen zaigu arnasguneen norabidea eta bilakaera nondik norakoa den. Arrazoiak arrazoi eta zergatiak zergati, begi bistakoa da arnasguneetan gertatzen ari den galera, atzerakada, euskararen bizi indarrari lotzen bagatzaizkio.
|
|
|
Bigarrenean, Tolosaldeko arnasgune batzuen azterketatxo bat egingo dut. Hasieran orokorra egingo badut ere, gerora, horietako lau herri
|
hartu
eta horiek sakonago aztertzen saiatuko naiz. Zein egoeratan dauden, nolatan islatzen diren herri horietan aurrez ikusitako ezaugarriak (teorikoak), aldaketarik gertatzen ari ote den, norantz ote doazen aldaketa horiek, etab.4
|
|
|
Tolosaldeko arnasgune batzuen azterketatxo bat egingo dut. Hasieran orokorra egingo badut ere, gerora, horietako lau herri
|
hartu
eta horiek sakonago aztertzen saiatuko naiz. ari den beste zenbait aldaketaren interpretaziorako elementuak eman diezazkigukeela.
|
|
|
7 Arnasgune horietan badira hainbat alor aurreko horiekin guztiekin lotura dutenak, baina berariaz kontuan
|
hartu
eta horiekin batera sustatu beharrekoak.
|
|
2013
|
|
|
Zer bilatzen du herritarrak euskara erosten duenean?" Merkatu kuotan framing berri batekin gorantz egiteko, Mart� nez de Lunaren irtenbiderekin ados egonik (aniztasuna, berdintasuna, iraunkortasuna, ekologia, eleaniztasuna..) beste hainbat argudio ere planteatzen ditu: argudio demokratiko eta pluralista lehen mailan jartzea, diferentziazioa eta berrikuntza aldarrikatzea, indibidualtasuna eta arriskuak
|
hartzea
eta abar.
|
|
|
Aukera ugari izan zituzten eskura Euskararen Legea egin eta adostasun zabalean onartu zutenek. Aukera bat zuten euskal hiztunak unibertso bereizi moduan
|
hartu
eta soilik euskal hiztun zirenei hizkuntza eskubide batzuk aitortzea, euskal hiztunen komunitatea gutxiengo izaten jarraitzera kondenatuz betiko. Beste aukera zuten, ofizialtasun maila ezberdinak eta hizkuntza eskubideen aitormen ezberdinak egitea lurraldez lurralde edo zonaldez zonalde (Nafarroako moduan, adibidez).
|
|
|
Parte
|
hartzea
eta ikerkuntza dira egitasmoaren lan metodoaren oinarriak. Egitasmoaren jatorria gizarte enberan dago, bere errealitatean eta beharretan errotua, eta halako prozesuetan ohikoa izaten den laguntza akademikoa du.
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian aztertu dira ekoizpenak, hau da, SD bakoitzean landu diren eduki diskurtsiboen azterketa egin da. Ondorengo taulan agertzen da SD baten ebaluaziorako txantiloia, eta gisa horretako txantiloiak baliatu dira gainerakoetan ere:
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian
|
|
|
Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala bideratzeko denbora tarte txikiegia direla ere aipatu da. Ildo horretatik, ikasleen ahozko ekoizpenetan hobekuntzak sumatzeko nahikoa denbora igaro ez dela ere azpimarratu da (sakonduko dugu gogoeta honetan ondorioen atalean).
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian ondo testua eraiki aurretik bideratu diren jarduera eta ekoizpenek negatiboki baldintzatzea eta ahozko adierazkortasuna galtzea bidean; sortutako SDak gisa honetako ikasleentzat egokitzea.
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian ikaskuntza: material didaktikoaren izaera, irakaslearen esku hartze estrategiak eta gelako elkarrekintzaren izaera mugarri izan daitezkela uste dugu ahozko hizkuntzaren irakaskuntzan.
|
|
|
Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala txertatzeak laguntzen du irakaslearen praktikak hobetzen, ikasle irakasle arteko elkarrekintzak ikasleen hizkuntza gaitasunen zerbitzura jartzen eta hizkuntza idatziaren irakaskuntza ere sendotzen (Dolz & Gagnon, 2010: 521).
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian1
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian dituzte abiaburu (Zabala, 2012). Ondorio hauek bat datoz DBHko testu-liburuen inguruan egindako ikerketa honekin ere:
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala
|
|
|
Josune Zabala – Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian testu mota horretan dituzten gaitasunak identifikatzeko, baita hobetu beharreko trebetasunak zein diren identifikatzeko ere. Ikerketa honetan, ikasleen aurre testuak aztertu dira ondo testuekin alderatzeko.
|
|
|
Ahozko hizkuntza derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Esku
|
hartzea
eta ikasleen garapena Tolosako esperientzian– Josune Zabala
|
|
|
Guzti hau, berriro esanez: gutako norbanako bakoitzaren hausnarketarako, erabakiak
|
hartzeko
eta ekiteko ere, bakarka eta artekotasunean ere! •
|
|
|
Aldiz, ikasleen erdia inguruk euskara gutxitan erabiltzen dute interneten bilaketak egiteko, gustuko web orriak ikusteko, interneteko jokoetan aritzeko, telebista ikusteko eta filmak ikusteko. Ikasleen herena inguruk euskara gutxitan eta beste herena inguruk sarritan erabiltzen dute euskara gustuko blogak irakurtzeko, blogetan parte
|
hartzeko
eta musika entzuteko. Ikasleen herena baino gehiagok euskara inoiz erabiltzen ez duen gailu elektronikoak PSP (Play Station Portable) edo antzerako jokoak dira.
|
|
|
Kasu honetan, iritzien balantza aldeko jarrera dutenengana makurtu zen, galdetutako herritarren %80k ados edo guztiz ados erantzun baitzuen. %14k ez zuen jarrerarik
|
hartu
eta %6 aurka agertu zen.
|
|
|
Hor dugu 2010etik garatzen ari diren Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia. Erronka honen lidergo partekatua
|
hartu
eta hizkuntzaplangintza eraginkor bat abiatu dute.
|
|
2014
|
|
|
Zaindu beharreko ondare bakarra arkitekturaren eta ingurumenaren alorrekoa balitz bezala. Azken urteetan, hala ere, dezente zabaldu da antzinako ikuspegi itxia, eta, iraunkortasunaren gai aski berriarekin batera, beste bi kontu gehiago ezarri dira mahai gainean, herritarren parte
|
hartzearena
eta genero ikuspegiarena, hasierako begirada batean hirigintzarekin erlazio hertsi hertsia ez dutela eman badezake ere. Hizkuntzaren faktorea ere kontuan hartzea, beraz, ez litzateke horren harrigarri, euskararen eta hirigintzaren arteko harremana ondo ikertuz eta azalduz gero.
|
|
|
Aldaketa hori ezin izango da egin erabakitze politiketan aldaketarik egin gabe; elkarrekin erabakitzean, parte
|
hartzean
eta komunitatearekin eginiko analisi hausnarketa eta proposamenetatik gure inguruak eraldatzeko ezagutza eta jakintza jaso dugu.
|
|
|
Metodo kualitatiboa erabili dut, hobekiago barneratuko naizela uste dudalako pertzepzio, diskurtso eta praktiketan. Gainera, metodo honen bitartez lagin bat
|
hartu
eta ondorio orokorragoetara iristeko aukeraz baliatuko gara, beren ideia eta pentsamendu batzuk lortzen saiatuz. Erabili ditugun teknikak behaketa parte hartzailea eta elkarrizketak2 izan dira.
|
|
|
Gogoeta hori taldean egiten da: elkarren artean hausnartuz; eguneroko egoerak oinarri
|
hartuta
eta bakoitzaren jarrera eta portaera epaitu barik.
|
|
|
Atxutxiamaikaren hartzaileen artean, oro har, 9 urtera arteko haurrak daudela kontuan
|
harturik
eta 12 urtera artekoak oso gutxi direla aitorturik, azterketa honetan eginiko inkesten artean, 4 urte bitarteko haurren erantzunak bildu dira.
|
|
|
Aipatu berri denak, eragina dauka noski, esku artean duzun ikerketa honetan. Atxutxiamaikaren hartzaileen artean, oro har, 9 urtera arteko haurrak daudela kontuan
|
harturik
eta 12 urtera artekoak oso gutxi direla aitorturik, azterketa honetan eginiko inkesten artean, 4 urte bitarteko haurren erantzunak bildu dira.
|
|
|
Hasteko eta behin, lan honetan aurkeztu bezala, lortu nahi den helburua oinarri
|
harturik
eta berau kokatzen den eremua Elgoibar, are Atxutxiamaika bera dela jakinik, bataren eta bestearen errealitateari erreparatu zaio. Hala, hainbat ezaugarri eta informazio bildu da ikerketari ekin aurretik.
|
|
|
Zenbait giro aztertzen dira beraz, baina azterketa honetan txikiteoa edota erosketa giroak ez dira aintzakotzat
|
hartuko
eta beraz, gainontzekoei erreparatuko zaie. Emaitzak kontrastaturik, ezin uka genezake, euskara gehien jolaslekuetan, ikasleen irteeretan eta familia giroan antzematen direla, nahiz eta erabilera apur bat jaitsi den 2008tik.
|
|
|
Gogoeta horrek emaitza batzuk ere utzi zituen, ordea: elkarteen proposamena aintzat
|
hartu
eta Kultura Mahaia eratu zuen 2012an Udalak. Hasierako funtzio hauek zehaztu zituen:
|
|
|
Izan ere, txikitatik ikas dezakete neska mutilek beste era batera lan egiten. Oikian, adibidez, motibazioa, antolaketa eta auzolana lantzen dituzte; bertso liburuxka atera nahi zuten, eta gaztetxoek jaietan orga bete jenero
|
hartu
eta txartelak saldu zituzten, zozketa egiteko; auzotarrek, ordainetan, Gabonetan liburuxka bana jaso zuten etxean.
|
|
|
— Euren hizkuntza ohiturak ezagutzea (ezezagunekin nola jokatzen duten eta zergatik, ea ze irizpideren arabera jokatzen duten hizkuntza bata ala bestea aukeratzerakoan, zerk eragiten duen erabaki hori
|
hartzea
eta ea garrantzirik ematen dioten horri edo ez dien buru hauste handirik sortzen).
|
|
2015
|
|
|
Bere ustez, euskaldunok ez ditugu etorkinak aintzakotzat
|
hartu
eta errespetu falta ikaragarria da euskaraz hitz egitea haien aurrean, beraiek ate denak zabalik izan dituztenean beraientzako. " Behartu egin ditugu" eta orain zaharrek gorrotoa digute.
|
|
|
80.ko hamarkadan, 170.000 biztanletik 100.000 Gasteiztik kanpo jaiotakoez osatutako hirian, joera hori normalduz joan zen eta Gasteizek jendea
|
hartzen
eta hazten jarraitu arren, erritmoa nahiko apaldu zen (Ortiz de Barrón, 1981). Nabarmentzekoa da Abetxuko eta Errekaleor auzoen egitura soziokulturala garai haietan:
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka hiria pizten hasi zen eta parte
|
hartzea
eta kultura sustatu zuten hiritarrek eurek. Adibidez, aldi honekin batera sortu ziren eskualdeetako etxeak, nahiz eta" Centro Gallego" delakoa 1955ean ireki zen.
|