|
2000
|
|
|
Baina,
|
hartaz
hitz egin aitzin, derradan ezen neure aflikzionearen erdian Piarres Oihartzabal kapitainaganat joan nintzela, kontseilu eske, erraiten niola:
|
|
2001
|
|
|
Eta Arantxak badu zerbait hala ere. Bitxi samarra duk, esan zion Patxik
|
hartaz
hitz egitean. Bai, erabaki du Tasiok ere, neska honek badu ezohiko zerbait.
|
|
2002
|
|
|
Bere segurtasun ezak. Sergiorekin
|
hartaz
hitz egiten zuenean, amari egozten zion errua. Eta aitari.
|
|
|
Biharamunean izan ziren hiletak, baina ez nuke
|
hartaz
hitz egin nahi.
|
|
2003
|
|
|
1975eko gertaera urrunak bezain inportantea zen, ordea, nola bizi zuen oraindik hura. Guztiz itxi gabe zeukan bere zauria, eta
|
hartaz
hitz egin beharra sentitzen zuen, bai bere burua indartzeko, bai kontzientzia kolektiboan eragiteko, baina aldi berean lotsa moduko bat zeukan, gainditzen lagundu nahi zuen indiferentzia sozial horrekin behaztopa egiteko beldurra, bere barrena askatzea eragozten ziona.
|
|
2004
|
|
|
Ahotsa kraskatu egin zitzaidan. Lehenbiziko aldia zen inorekin
|
hartaz
hitz egiten nuela. Kontu hartaz pentsatzea ere saihestu egiten nuen, hain zitzaidan mingarria.
|
|
|
Ezagutzen nuen elkarrizketatzailea, eta, solasaldiari ekin aitzin, egongela batean egon ginen, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten, nire dibortzioa ere mintzagai; gero, txantxetan aritu ginen, emakumeez eta...
|
|
|
Ez nintzen ausartu, ordea, aitari ezer esaten, beldur bainintzen gaizki erreakzionatuko ote zuen. Eta, hala, hura aldian behin ikusten banuen ere, ez nion
|
hartaz
hitz egiten, ezta hark niri ere, bion arteko jarrera hura isilpeko tratu bat balitz bezala, normaltasun itxurako batean bizitzen jarrai genezan. Egun batean, baina, Errealak Real Madridi Anoetan lau eta bi irabazi ziòn igandearen biharamunean doi, aitak zuzentzen zuèn dendara joan nintzen, ohiko bisitaldian.
|
|
2006
|
|
|
Baina tutik ere ez zekien drogazale hark. Urrutia
|
hartaz
hitz egin zidan, baina ez nuen morroi haren arrastorik aurkitu... Tira, hitz eginen dugu hona ekarri gaituen kontuaz?
|
|
2008
|
|
|
baina ikusi bai, igande askotan ikusten zuten elkar, interes komun samarrak zituztèn lagunak ziren, azken batean?, hartarako Mateok bere herritik Nazarioren herrirako bidea egiten zuela, zaldia hartuta. Bisita haiek aski berdintsuak izaten ziren, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten zuten, zernahiz, baita Nazariok lantegi berri bat irekitzeko zuèn proiektuaz ere, labe garai eta guzti?, baina behin edo behin egin izan zion Mateok tupusteko bisitaren bat? 1897ko abuztuaren 8ko igande hartan egin ziòn bigarren bisita, esate baterako?, ilunabarreko hura ez baitzen batere ohikoa eguerdiko bisita egin ondoren, zerbait izugarria gertatu ezean.
|
|
|
Hala agertu zion Giovanni Mazonik txoferrari. Bidean honetaz eta
|
hartaz
hitz egin zuten, Vi ttorio isilik eta leihotik begira zihoan bitartean. Mahastiz lerrotutako lurra zeharkatzen zuten, aihen pilotxoen eta ahaztuta utzitako lukuen tartetik.
|
|
|
Benetako erantzuna ondo asko zekiela agertu zion Jimenok begiekin, baina ez zuen
|
hartaz
hitzik egin.
|
|
|
Urte batzuk lehenago ezagutu zuen arren, Mateok ez zuen artean Nazarioren fabrikan lan egiten... baina ikusi bai, igande askotan ikusten zuten elkar –interes komun samarrak zituztèn lagunak ziren, azken batean–, hartarako Mateok bere herritik Nazarioren herrirako bidea egiten zuela, zaldia hartuta. Bisita haiek aski berdintsuak izaten ziren –honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten zuten, zernahiz... baita Nazariok lantegi berri bat irekitzeko zuèn proiektuaz ere, labe garai eta guzti–, baina behin edo behin egin izan zion Mateok tupusteko bisitaren bat –1897ko abuztuaren 8ko igande hartan egin ziòn bigarren bisita, esate baterako–, ilunabarreko hura ez baitzen batere ohikoa eguerdiko bisita egin ondoren, zerbait izugarria gertatu ezean.... Nazario bere olan zegoen, eta Mateok oihu egin zion, Nazario!, Nazario!, baita Nazario istantean ohartu ere zerbait izugarria behar zuela, Mateori begiratzea besterik ez zuen, hain zuen honek begitartea desegina.
|
|
2009
|
|
|
Nazario Orbek eta haren seme alabek bazekiten hura, jauregian gorde beharreko gordeleku bat zegoela, alegia; bazekiten, bai, baina, gai hura bat batean tabu bihurtu balitz bezala, inork ez zuen besteen aurrean
|
hartaz
hitz erdirik egiten, eta, egitekotan, isilpean, kontuz eta tentuz, bakoitzak bere esparru konfidentzialean. Nazariok Reginarekin, Reginak Ernestinarekin, neskameek neskameekin eta anai arrebek anai arrebekin?: horra orbetarrek orbetarrei ezarritako araua, portaera orokorrari zein partikularrari zegokiena, gordelekua gorde beharreko leku bat baizik izan ez zedin, isiltasunak inguratua eta babestua.
|
|
|
afera hartaz eta, zer?
|
hartaz
hitz erdirik ere ez egitera.
|
|
|
izan ere, eserita ordu erdi luze zeramaten arren, Ada ez zitzaion Albertoz mintzatu, ezta Albertoren heriotzak eragin ziòn penaz ere, eta hura ez zen logikoa? logikoa bazen ere, beste ikuspuntu batetik, Adak
|
hartaz
hitz egin nahi ez izatea, bere minezko mina berarentzat bakarrik nahi zuelako; baina Domingok bai, hitz egin nahi zuen, antza, eta orduan, arrebak egindako galdera buruan izan zuèn burutazioarekin lotzen zuela, esan zion:
|
|
|
Gurinezko galleta kaxa bat dakar besapean, kafesnearekin jateko. Eta kafea hartu bitartean, honetaz eta
|
hartaz
hitz egin digu, Reginaz eta Mirenez, eta Gabrielaz. Baina ez dit ezer esan Carmenen alabari buruz.
|
|
|
Nazario Orbek eta haren seme alabek bazekiten hura, jauregian gorde beharreko gordeleku bat zegoela, alegia; bazekiten, bai, baina, gai hura bat batean tabu bihurtu balitz bezala, inork ez zuen besteen aurrean
|
hartaz
hitz erdirik egiten, eta, egitekotan, isilpean, kontuz eta tentuz, bakoitzak bere esparru konfidentzialean –Nazariok Reginarekin, Reginak Ernestinarekin, neskameek neskameekin eta anai arrebek anai arrebekin–: horra orbetarrek orbetarrei ezarritako araua, portaera orokorrari zein partikularrari zegokiena, gordelekua gorde beharreko leku bat baizik izan ez zedin, isiltasunak inguratua eta babestua.
|
|
|
hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun haren baitan; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen beharrik ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai arreba guztiak: afera hartaz eta" zer"
|
hartaz
hitz erdirik ere ez egitera.
|
|
|
Arrebak egindako galderari erantzun baino lehen, beste burutazio bat izan zuen Domingok, menturaz: izan ere, eserita ordu erdi luze zeramaten arren, Ada ez zitzaion Albertoz mintzatu, ezta Albertoren heriotzak eragin ziòn penaz ere, eta hura ez zen logikoa... logikoa bazen ere, beste ikuspuntu batetik, Adak
|
hartaz
hitz egin nahi ez izatea, bere minezko mina berarentzat bakarrik nahi zuelako; baina Domingok bai, hitz egin nahi zuen, antza, eta orduan, arrebak egindako galdera buruan izan zuèn burutazioarekin lotzen zuela, esan zion:
|
|
2010
|
|
|
bere etxerako bidean geratzen baitzitzaion. Halakoetan, derradan, bide batez, bera munduratu ahala hil zitzaiola ama, eta horrek halako marka sakon bat utzi ziola lehengusuari ezinbestean, amaordeak sekula ezabatuko ez ziona?, xake partida bat jokatu eta honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten genuen, baita egun hartan ere.
|
|
|
pasatu zen urtebetea, eta Susana ez zen haurdun geratzen, eta Teo urduri jartzen hasi zen? harik eta urte eta erdi igarota gero?
|
hartaz
hitz erdirik ere egiten ez genuen arren, gaia beti genuen hantxe, gure gainean planeatzen zebilèn intsektu obsesibo bat iduri, edonoren mintzoan noiz lur hartuko??, Susanaren amak gaia berriro mahairatu zuen arte: –Susana, lehengoan doña Ludovigisekin egon nintzen, teniente koronelaren emaztearekin, eta hark zera esan dit, badagoela Nafarroan petrikilo bat, belarretan aditua, eta beste proba batek ez liguke kalterik egingo, beharbada, ulertzen didazu??.
|
|
|
Huraxe nuen buruan nik neuk ere, amarekin
|
hartaz
hitz egiten ez nuen arren, banekielako guztiz beste era batean pentsatzen zuela: asmatu nuen, zeren, handik gutxira, beste iritzi bat nagusitu baitzen, karlistak eta integristak lau haizeetara zabaltzen hasi zirenean Espainia salbatzera etorri zela, agerketen garrantziaz jabetu ondoren; egun haietan, baina, zeinetan bidente nazionalistak guztion arreta bereganatu baitzuen, halaxe bizi nituen nik gauza haiek, Ama Birjinak Euzkadi aukeratu balu bezala bere goi xedeetarako, askatasunerako bidean; Ama Birjina Pagoagakoa:
|
|
|
Bada, hura ere Regina enean izan genuen, iraileko egun batean, zu Madrilera alde egina, Damaso?, amak gonbidatuta; igande batean izan zen, don Anizeto kalonjea ere etxean genuela; doña Carmenek jakin beharra zuen zein zen gure etxeko giroa, amak esanda?
|
hartaz
hitz egiten genuen bakoitzean, bai don Anizetok eta bai aitak muturra okertzen zutela, alegia?, baina hargatik, beharbada, nola oztopoen aurrean hazten zèn emakumea baitzen, mahaian eseri orduko ekin zion gaiari; behin hizketan hasiz gero, gainera, nekez isilduko zen, eta halaxe aritu zitzaigun ordu laurden batez, miraririk miraritsuenak politikarekin nahastuz eta politika, berriz, katastroferik... –Berorrek zer pentsatzen du, jaun kalonje horrek, Pagoagako agerketei buruz??; don Anizeto deseroso sentitu zen hasieran, istant hartan, haragi erregosiaren saltsan bustitako ogi puska ahoratu zuen, ez ezpain azpia ukitu eta ingurune hura zikindu gabe?, baina gero, ezpain-zapia ezpainetara eraman eta ingurunea astiro garbitzen zuela, halaxe erantzun zion:
|
|
|
Huraxe nuen buruan nik neuk ere, amarekin
|
hartaz
hitz egiten ez nuen arren, banekielako guztiz beste era batean pentsatzen zuela: asmatu nuen, zeren, handik gutxira, beste iritzi bat nagusitu baitzen, karlistak eta integristak lau haizeetara zabaltzen hasi zirenean Espainia salbatzera etorri zela, agerketen garrantziaz jabetu ondoren; egun haietan, baina, zeinetan bidente nazionalistak guztion arreta bereganatu baitzuen, halaxe bizi nituen nik gauza haiek, Ama Birjinak Euzkadi aukeratu balu bezala bere goi xedeetarako, askatasunerako bidean; Ama Birjina Pagoagakoa:
|
|
|
ahalegin berezirik ere ez zuen egin behar, egia esan, gure etxea ikastetxetik —Filosofia egina zuen, Municheko unibertsitatean— bere etxerako bidean geratzen baitzitzaion. Halakoetan —derradan, bide batez, bera munduratu ahala hil zitzaiola ama, eta horrek halako marka sakon bat utzi ziola lehengusuari ezinbestean, amaordeak sekula ezabatuko ez ziona—, xake partida bat jokatu eta honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten genuen... baita egun hartan ere. Partida hartan, baina, nola burutik ezin kendu bainuen aitonak idatzitako gutuna, berehala egin nuen huts mugimendu batean —dorrea koadro bat aurrerago eraman nuen—, baita hutsaren ondoko hutsa ere, handik gutxira.
|
|
2011
|
|
|
Iritzi gehienak triunfalistak bezain harrokeriak joak ziren, mairuak garaituak izan baitziren, erremediorik gabe, antza; iritzien itsaso beti berdin hartan, halarik ere, bazegoen paisaia hausten zuen uharterik; erran nahi baita bazegoela, urgaindarren artean, iritzi diferenterik zuèn gizonik ere: Justo Mendate zen haietarik bat, Afrikako gerran egon zena baina
|
hartaz
hitz egitea atsegin ez zuena; Leonen osaba zen. Luis Iraizoz, bertze bat, zeinak lagun baitzuen don Erasmo maisua eta zeina honela mintzatzen baitzen etxekoen aitzinean, iraizoz jimeneztarrenean gerraz eta politikaz guti hitz egiten zen arren:
|
|
|
Orduko egunkariak irakurriz edo NO DOa ikusiz, Espainia, bakarra eta askea? zen eta ez zen ezer gertatzen, baina errealitatean dena zen misterioa, sekretismoa, ezin zen honetaz edo
|
hartaz
hitz egin, denek isildu behar zuten. Eta hori arlo pertsonalera eraman nuen, denok ulertu eta bizi dezakegunera:
|
|
2012
|
|
|
Baina gaua ondo pasatu genuen elkarrekin, ondoren: kontzerturako baimena genuenez, Tanit-en eta Amara inguruko txabiske ilunetan ibili ginen luze, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten, jainkozkoaz eta gizakizkoaz, eta garagardoak edaten, neuk ordaindu nituenak, noski.
|
|
|
Halere bere oinazearen boluptuostasuna ez zen osoa, inguruan ez baitzeukan partekatuko zuenik; eta Lefrançois atsoari egiten zizkion bisitak,
|
hartaz
hitz egin ahal izatearren. Baina ostalersak ez zion entzuten belarri batez baino, berak ere hark bezalaxe bere penak baitzituen, zeren M. Lheureuxek azkenerako jarri berria baitzuen Favorites du Commerce, eta Hivertek, mandatuetarako aipu handiaz gozatzen baitzuen, soldata igoera galdatzen zuen eta «Konkurrentziara» pasatzeko mehatxua egiten zuen.
|
|
|
Halako talentu bikaina edukita! Bovaryrekin ere
|
hartaz
hitz egin izan zuten. Lotsarazi egiten zuten, eta batez ere botikariak:
|
|
2013
|
|
|
Hantxe aurkitu ohi zuen Tristan Tzara. Kafea hartuz, xakean aritzen ziren, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten zuten bitartean.
|
|
2015
|
|
|
Tira, egia esan, hitz askoren beharrik ere ez dugu hitz egiteko. Aski izaten dira irudi batzuk honetaz edo
|
hartaz
hitz aspertua egin eta erlojuaren orratzek aurrera egin dezaten. Hitz aspertua, edo lagunek deitzen dioten modura:
|
|
|
Ez, hilketa pasional bat izan zen hura. Andonik ez zion sinesten eta kapitainak ez zuen
|
hartaz
hitz erdirik ere entzun nahi, baina ziur zegoen bera. Emakumea izan behar zen hori jakiteko.
|
|
|
Garbi zegoen min handia ematen ziola, berak kexarik bota ez arren. Azeriak eta biok ere ez genuen
|
hartaz
hitz egiten, baina bagenekien hark ez zuela itxura onik.
|
|
|
Eta gurina ez zegoela freskoa zioen bitartean, Greziako tenpluez oroitzen zinen, eta edertasuna joan zitzaiela bisitan logela zoko usaindun txiki hartara. Ez zuen inoiz
|
hartaz
hitz egiten, joan eta kito, garaiz, zuzen. Senez joaten zen, enarak hegora edo orburuak eguzkitara bezala, hutsik egin gabe lagun hurkoaren aldera biratu eta haren bihotzean eginez habia.
|
|
|
Sodoma eta Gomorra etxabe berean sartuta. Ez zuen
|
hartaz
hitz bat ere entzun nahi. Nahiz eta, behin izebari ulertu nionez, aitak eta amak hantxe ezagutu zuten elkar.
|
|
2016
|
|
|
akaso gehiegi tiratu dinat ilea?.
|
Hartaz
hitz egiten duenean, mirespen punttu bat zeukaten haren hitzek, eta zeozer sexuala din haren begiradak Simone aipatzen duenean. Antoinettez hitz egiten duenean ere, tankerako keinua hartzen din haren aurpegiak.
|
|
|
Txistua irentsi eta arnasa hartu zuen Kortazarrek. Urteak pasa ziren arren, zauri bat irekitzen zitzaion barnean, eztarritik urdaileraino,
|
hartaz
hitz egitean. Burdin jantzirik gabeko gerrari indargea sentitzen zen berriro, beilatokiko beiraren atzean, Adelari begira.
|
|
2018
|
|
|
Soinean zeramatzan arropengatik, irudi zuen nekazari lanetan emana zuela eguna. Haren jarrera lagunkoiaren arabera, ohiko bisitaria zirudien; sarrerako aulki txiki batean eseri, eta gomazko botak erantzi ditu, zertxobait kostarik, Taylor andrearekin honetaz eta
|
hartaz
hitz egin bidenabar. Gero, mahai aldera etorri, gelditu, eta begira geratu zait, armadako ofizial baten aurrean balego bezala.
|
|
|
Ezagun zen hura ez zela bere aurreneko kopa goiz hartan, baina, hala ere, indarrez estutu zidan eskaini nion eskua, eta zalantzarik egin gabe ahoskatu nire izen abizenak, eta are ze herrialdetakoa nintzen, nire burua aurkezteko lana aurreztuz; hurrengo egunerako programatutako nire poema irakurketaz eta guzti galdetu zidan, eta nik, nire baitan, adeitasun keinu horiek eskertu nizkion. Honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten hasi ginen. Amultsutasun horrek guztiak, edonola ere, ezin zuen estali zerbaitek jaten ziola barrena, bere ezkerreko esku estuki itxiak adierazten zuen bezala.
|
|
2019
|
|
|
–KONPROMISOA? DA Sergei Dovlatovi irakurri diodan liburu bakarra, eta, lehenago RA eta IZ adiskideek gomendatu zidaten arren, nik ez nien kasurik egin, harik eta 2007ko maiatzaren 12an (gogoan dut, nire urtebetetze eguna zelako), diskoteka batean, ordu txikietan, mutil batek
|
hartaz
hitz egin zidan arte, hain zuzen, Txekhov berria zela esanez. Mutilarekikoek ez zuten aurrera egin, baina liburua behintzat gelditu zitzaidan (azkenik) gogoan.
|
|
|
Herria, hura bai zerrikeria galanta! Ondo ezagutzen zuen, bazeukan
|
hartaz
hitz egitea: Ez, aizue, jende guztiarentzat zorigaitz ikaragarria litzateke-eta haien errepublika hori.
|
|
|
bere athleticzaletasun erabatekoarena, alegia. Plan haren arabera, bestela esanda, huntaz eta
|
hartaz
hitz egin zezakeen Maurixiok Albertorekin. Krosseko hondartzari buruz, edo Juan Mari Arzaken hondar errezetari buruz, edo hainbat kiroli buruz, adibidez: mendizaletasuna, eskubaloia, saskibaloia, e.a.?, baina azkenerako gordez, erremate distiratsu gisa?
|
|
|
Irrikatan dago berriro, aspaldiko partez, lagunaren irribarre xaloa ikusteko. Agian ez dago hain urruti, biak, kafetegi batean, honetaz eta
|
hartaz
hitz eta pitz jarduteko elkartuko diren eguna; Eliseo Zelaietan beretan, zergatik ez?
|
|
2020
|
|
|
30 edo 40 milioi pertsona hilko ditu? Kontzeptua horren erabilia da, ezen PGP siglak erabil ditzakegu
|
hartaz
hitz egiterakoan. GIB eta PGPren arteko aldea da lehenengoak heriotza mantso eragiten duela.
|
|
|
Igandeetan, etxekoak baino askoz lehenago jaiki eta lagun zahar baten tabernara joaten naiz aspalditik. Taberna garbitzen laguntzen diot eta kafe pare bat hartzen dugu, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten dugun bitartean.
|
|
2021
|
|
|
Dirudienez Sabini norbaitek emaztea izorra zela aipatu zion, eta hark gutunen batean
|
hartaz
hitz egin," bromatan" baina, hitz egin. Nork, ez dago argi.
|
|
|
|
Hartan
hitza eman bide zioten, salaketei erantzuteko. Esan zuenaren transkripzioa laburra da.
|
|
|
norbera berez den alea hobetzen eta osasuntsuago bilakarazten ahalegintzea. Aipatu dut urak hartzearena, Europan barna hedatzen ari zena, halako moduan hedatu ere, non Engelsen eta Marxen manifestuko aipamen ospetsu hura egokitu ahal zaion,
|
hartako
hitz bi ordezkatuz egokitu ere: komunismoaren ordez higienismoa, aurkaren ordez alde:
|
|
|
Entzun egin behar zenuen". Ez zen Marrazoren aldetik haserrerik egongo, baina astea joan eta astea etorri ez zuen beste konturik izango,
|
hartaz
hitz egiten segituko zuen harik eta Katherinek dantzarekin zerikusia zuen guztia gorrotatu arte. Eta hilaren une jakin hura iristean, haren galderak burrunban hasiko ziren eltxoak bezala, harik eta Alice ez zegoela haur baten esperoan ziurtatu arte.
|
|
2023
|
|
|
Añorgan ba omen zen Hankaputa esaten zioten gizon bat. Lan istripu batean ezkerreko hanka galduz geroztik,
|
hartaz
hitz egiten zuen bakoitzean esaten zuen" hanka puta", hortik ezizena. Tabernan pasatzen omen zuen eguna, eta mingainean ez ei zeukan herrenik batere.
|
|
|
Khadad beste saharar handi horietako bat zen. Ezinbestekoa da
|
hartaz
hitz egitea saharar herriaren historia garaikidea ulertzeko. Fronte Polisarioko zuzendaritzako kidea zen, negoziatzaile petoa, eta bere figura funtsezkoa izan da gatazkari norabide berria emateko.
|