|
2000
|
|
|
Amaren etxetik irten eta aspaldi sartu zen guztion etxera. Berdin gertatu da" Edurne Zuri"," Hansel eta Gretel"," Otsoa eta zazpi Antxumeak" eta hain ezagunak ez diren beste
|
hainbat
ipuinekin. Jakin, istorioak gutxi gorabehera badakizkigu, baina nondik datozen, nork eta nola kontatu zituen lehendabizikoz, nork bildu zituen eta zergatik haur gutxik daki.
|
|
|
AEK ko irakasle trintxerpearraren lehen liburua da" Begiak itxi eta kitto", lehenago
|
hainbat
ipuin lehiketatan saritua izan bada ere. Liburuak biltzen dituen zazpi ipuinez jardun dugu berarekin eta hauek darien umore beltzaz, giro urbanoaz eta tabakoaz.
|
|
|
Nik uste hemendik aurrera egingo dudanetik asko saioaren eta narratibaren arteko muga horretan ibiliko dela. Une honetan lehendik idatzitako
|
hainbat
ipuin berridazten eta egokitzen ari naiz. Eta aukeratzen jardun naizenean konturatu naiz denek dutela zerikusia arteari buruzko eta komunikazioari buruzko gogoetarekin.
|
|
2001
|
|
|
Iriartek Samaniegoren testu baten eduki «desegokia» hartu zuen aitzaki. Egia zen Samaniego zela testuaren egilea (eta gogoratu
|
hainbat
ipuin erotikoren egilea ere badela). Baina,, Inkisizioak gogoko ez zuena Samaniegok Frantziatik ekarritako ideia ilustratuak ziren.
|
|
|
Lehen elkarrizketa haren ostean bi urte pasa ziren Tentazioak liburuakaleratu zen arte. Tartean,
|
hainbat
ipuin joan ziren zakarrontzira, beste askorenmoldaketak izan ziren, estiloa leunduz eta garatuz joan nintzen... Banuen abantailabat:
|
|
2003
|
|
|
Lehena, apirilaren 30ean egingo du Teatro de la Abadiak. Hain zuzen ere, Shakespeareren «El Rey Lear» lanaren interpretazio berezia egingo du; maiatzaren 4an Rita Siriaka aktore brasildarrak «La mujer invisible» bakarrizketa taularatuko du inmigrazioaren gaia jorratuz; hil horren 8an, Juan Echanovek Borgesen
|
hainbat
ipuin taularatuko ditu «Alrededor de Borges» izenburupean; La Zaranda talde andaluziarrak egingo du laugarren lana maiatzaren 13an «Ni sombra de lo que fuimos» izenekoa; eta azkenik, hilaren 20an La Carniceria taldeak «Compre una pala en Ikea para cavar mi tumba» antzeztuko du. Obra hauez gain, Nafarroako Antzerki Eskolak bost hitzaldi eskainiko ditu, besteak beste, antzerki garaikidea, honek gizartearekin duen harremana eta antzerki generoak ez diren lanen taularatzea aztertuz.
|
|
|
Auzoan be ez gauza handiegirik. Gure" handiko" Sabino agure zaharrak, horraitino,
|
hainbat
ipuin gatzbako esaten eustan, gehienbat" Peru ta Marixerenak", eta oraindino gogoan dot zelan amaitzen zituan beti, niri ziria sartu eta ernegua emoteko:
|
|
|
Hasteko, orain harpidedun egiten direnei, liburu bat oparituko diegu.
|
Hainbat
ipuin jasoko ditu liburuak, bertako euskalkian idatzitakoak. Hori izango da eskainiko dugun lehen oparia.
|
|
2006
|
|
|
Idatz & Mintz aldizkariaren 41 zenbakian, Lauaxeta ipuingilea gogoratu dute, Euzkadi egunkarian plazaratu zituen
|
hainbat
ipuin agertuz. Bestalde, Jon Aregok Blas Oterokoaren gorazarrea egin du, eta Alvaro Cunqueiro olerkari galiziarrari buruzko lan bat ere eskaini du.
|
|
|
Asko poztu zuen nire galderak, eta nik, aldiz, ezuste handia hartu nuen bere erantzunarekin, eskuartean zuena nobela bat zela esan baitzidan. Idatziak eta argitaratuak zituela
|
hainbat
ipuin eta kontakizun labur, baina nobelarik ez. Jakin egin nahi zuela senik ba ote zuen arnasa handiagoko narrazio bat taxutzeko.
|
|
|
besteak beste, Haur eta Gazte Literaturako Euskadi Saria 1991n Alex ipuinagatik; A. M. Labaien Narrazio Saria 2002an; nazioarteko White Raven saria 2002an Elefante txori bihotza (Anaya, 2001) liburuagatik, eta 2003an Haur eta Gazte Literaturako Espainiako Sari Nazionala, Krokodiloa ohe azpian (Alberdania, 2002) idazlanagatik. Gaztelerara, katalanera, galizierara, ingelesera, alemanera, bretoierara, frantsesera, grekerara, albanierara, arabierara nahiz korearrera itzuliak ditu
|
hainbat
ipuin (ikus bibliografia www.idazleak.org webgunean). M. J. Olaziregik (1999:
|
|
2008
|
|
|
Beste batzuek gaur arteraino ekartzen dute generoz zein artez aldaturik: Erroma garaian, Seneka; XVI. mendeko Ingalaterra elisabetiarrean, Shakespeare eta Marlowe, besteak beste; Espainiako Barrokoan, Calderón; XVIII. mendeko Frantzian, Racine eta Corneille; Erromantizismo alemaniarrean, Hölderlin eta Schelling; gaur egun, antzerkian, Anouilh, Lorca, Tennessee Williams, edo narratiban, Thomas Mann, Malcolm Lowry, Hemingway, Txekhoven
|
hainbat
ipuin. Zinemaz eta operaz ez hitz egiteagatik.
|
|
2009
|
|
|
Kontakizunok ipuin eta elezaharrak dira gehienbat, zehaztasun handiz hornituak. Cerquand en garaitsuan Euskal Herrian bizi zen Wentworth Webster() pastore anglikanoak ere
|
hainbat
ipuin eta istorio bildu zituen Saran, Lapurdin. Istorio hauetariko batzuk, ingelesera itzulirik Londresen argitaratu zituen.
|
|
|
Animali honek Euskal Herriko
|
hainbat
ipuinetan agertzen diren menpeko izpiritu batzuen irudia hartzen du. Kobazulo eta leizeak zaintzen dituzten zaldiak; artzainak herrestan eramaten dituzten zaldi hegalariak...
|
|
2010
|
|
|
Literaturan egindako lanekin sari mordoa irabazi zituen, tartean Nadal Saria (1948), Kritikaren Saria (1953), Asturiaseko Printze Saria (1982), Espainiar Letren Sari Nazioanala (1991) eta Cervantes Saria (1994). BibliografiaLa sombra del ciprés es alargada da bere lehen eleberria, eta lan horrekin lortu zuen 1948an Nadal Saria. Jarraian kaleratu zituen, bestak beste, Aún es de día (1949), El camino (1950), Mi idolatrado hijo Sisí (1953), La hoja roja (1959), Las ratas (1962), Cinco horas con Mario (1966), Parábola del náufrago (1969), Las guerras de nuestros antepasados (1975), Los santos inocentes (1981), Señora de rojo sobre fondo gris (1991), Coto de caza (1992). La mortaja (1970) lanean
|
hainbat
ipuin bildu zituen, eta hamabost urte geroago El tesoro eleberri laburra kaleratu zuen. Un año de mi vida (1972) lanean testu autobiografikoak jorratu zituen, eta 1995ean Diario de un jubilado argiratu zuen, edadeko bi pertsonaien arteko harremanaren eta bizitzaren erretratua.
|
|
2012
|
|
|
Helburu didaktikoa: Xede horrekin euskaratu dira, XIX. mendearen lehen erdian batez ere, autore klasiko ezagunen
|
hainbat
ipuin eta alegia. Ezagunenen artean Bizenta Mogelen Ipui onac (1804) eta Agustin Pascual Iturriagaren Fábulas y otras composiciones (1824) aipatuko genituzke.
|
|
|
Poemek ez ezik, Mirandek idatziriko
|
hainbat
ipuinek ere sinbolisten kutsu nabarmena dute. Mirandek berak aitortzen du, esate baterako, berak idatzitako. Maitharien arnoa?
|
|
|
Poeren eragina oso nabarmena da, bestalde, Miranderen izuzko ipuin askotan. Berak aitortuta, badakigu
|
hainbat
ipuini Poeren idazkeraren kutsua eman nahi izan ziola. Honela idazten dio Ibinagabeitiari 1953an:
|
|
|
242). Miranderen beste
|
hainbat
ipuin eta poema ere umore beltzez zipriztinduta ageri zaizkigu, esate baterako. Eresi kantari?,. Gauaz parke batean?,. Behiak, eta. Ametsa?
|
|
|
Itzulpena eta sorkuntza originala nahasirik ageri zaizkigu, halaber, Miranderen
|
hainbat
ipuinetan. –Humore beltzaren modelak?
|
|
|
Sarrionandiaren gainerako sorkuntza lanetan ere presentzia nabarmena dute pertsonaia apokrifoek.
|
Hainbat
ipuin eta poemaren aurrean jarritako epigrafeak autore apokrifoenak dira, 134 esate baterako Narrazioak (1983) liburuko lehen narrazioarena, Sarrionandiak berak aitortzen duenez:
|
|
|
André Bretonen antologia aipatzen dute Sarrionandiak eta Sarasketak Hamairu ate bildumaren hitzaurrean,
|
hainbat
ipuin bertatik hartu dituztela aitortuz:
|
|
2014
|
|
|
Mero amor/ Línea discontinua (Everest) argitaratu zuen 2009an, gaztelaniazko bi poema sorta batzen dituen liburua. Horrez gain, askotariko idazlanak ditu bilduak Línea discontinua blogean (anajaka.blogspot.com), eta horien artean badira euskarazko
|
hainbat
ipuin labur ere.
|
|
2015
|
|
|
Aurtengo gaiarekin (ipuinak, komikiak eta marrazki bizidunak) bat egin dute Sasoeta Zumaburu eta Landaberriko ikasleek. Gurasoek haurtzaroa gogoratzeko parada ere izan dute,
|
hainbat
ipuin klasikotako pertsonaiak ikusi baitituzte ikastetxeetan: Pinotxo eta Geppetto, Popeye marinela, txerrikumeak eta otsoak...
|
|
|
–Soraio?,, soraio? da
|
hainbat
ipuinetan ageri den giltza hitza, soraio dituzu hemen gogoak, soraio bihotzak, soraio zakilak.
|
|
2016
|
|
|
Arlo literario guztietan saiatu zen Uxola. Itzultzaile trebe eta aukeratua, Georges Simenonen La pendu de Saint Pholien —Litjako urkatua, Edgar Wallaceren Iron greep —Burni atzapar, eta François Mauriacen Noeud de viperes —Sugegorri korapilloaeleberriak irauli zizkigun, zeinetarik Mauriacena bakarrik eman zen argitara" Kardaberaz" bildumaren barruan; Andreiev, Andersen eta Dickensen
|
hainbat
ipuinekin sorta ederra osatu zuen, baina gogokoen zuen antzerki arloan egin zituen bere itzulpenik gehienak: Rabindranath Tagoreren Erregeren karteroa, Mauricio Rosencofen Zaldiko maldiko biurria, Alvarez Quintero anaien Doña clarines Andra txintxarria, J. Conty eta G. Visanten Le hockey, Bernard Shawen Pigmalion, eta abar luzea.
|
|
|
" Rumiren
|
hainbat
ipuin irakurri nituen, asmo pedagogikoarekin idatzita, beti jendea bertutera ekarri nahiz, baina ez dut uste gaur egun inongo musulmanik ausartuko zenik idaztera nire lagunak XIII. mendean paperean jarriak. " Desioa" horrela hasten da:
|
|
2017
|
|
|
Liburuko hiruzpalau lekutan agertzen dira harenganako berba amultsuak, baina ezer askorik zehaztu barik. Bestea da ea zelan esplika daitekeen Jon Casenaveren behin eta berriroko kolaborazioa
|
hainbat
ipuinekin: nondik nora Bilbo Iparralde konexio literario hori urte urrun haietan?
|
|
2018
|
|
|
' Atera egin behar dezu, itzulpen eta guzi'. Nik berriz ezetz eta berak baietz, eta berak itzuliko zizkidala
|
hainbat
ipuin. Eta horrela gelditu ginen hiruzpalau lagunen artean liburua itzultzeko.
|
|
2019
|
|
|
Sorkuntzagatik da ezaguna Aresti, ez itzulpenengatik, baina luzea du itzulpenen zerrenda: Kixotearen hasierako zortzi atal, Boccaccioren Dekameroneko
|
hainbat
ipuin, T.S. Ellioten hainbat lan, Bertolt Brecht, James Joyceren Ulyssesen parte bat (agidanez, Guardia Zibilak konfiskatu zion eskuizkribua miaketa batean) eta Danteren Komediako Infernua. Besteak beste.
|
|
2020
|
|
|
Kontrara, bilduma oroz gain da irakurri eta kontuan hartzekoa. Biltzen ditu
|
hainbat
ipuin, dozena inguru, hamaika sarrera testua ipuintzat hartzen ez badugu. Guztiek ere atmosfera bat konpartitzen dute, Errobi gainealdeko memoria, sustut Garazi Baigorri Baigorri Garazi ardatza kurrituko dugula.
|
|
|
Eta ez da biderik luzeena, noski, nahiz eta Obaba, aipatu lanean baino lehen, agertu izan den beste zenbait lekutan. Obabakoak bera osatu aurretik bertako
|
hainbat
ipuin irakurri ahal izan ziren solte, han hemenka. Bilduma irekitzen duen" Camilo Lizardi erretore jaunaren etxean aurkitutako gutunaren azalpena", esaterako, 1982an.
|
|
|
Urte hartan jarri zuten martxan Lur eta Amets, Euskal Herriaren historia egitasmoa Ikastolen Elkarteak, Elkarrek eta Katxiporretak. Ezagutza liburu bat,
|
hainbat
ipuin, mahai joko bat eta webgune bat sortu zituzten orduan, Lur eta Amets pertsonaiak protagonista zituztenak guztiak ere. Haur eta gaztetxoei Euskal Herriko historiako hamaika pasarte esanguratsu modu jostalarian aurkezteko xedez jaio zen proiektua, eta, bide beretik, beste urrats bat egin du orain:
|
|
|
Urte hartan jarri zuten martxan Lur eta Amets, Euskal Herriaren historia egitasmoa Elkarrek, Ikastolen Elkarteak eta Katxiporretak. Ezagutza liburu bat,
|
hainbat
ipuin, mahai joko bat eta webgune bat sortu zituzten orduan, Lur eta Amets pertsonaiak protagonista zituztenak guztiak ere. Haur eta gaztetxoei Euskal Herriko historiako hamaika pasarte esanguratsu modu jostalari batean aurkezteko xedez jaio zen proiektua, eta, bide beretik, beste urrats bat egin du orain:
|
|
|
Haurrentzako
|
hainbat
ipuin idatzi ditu:
|
|
2021
|
|
|
Luis Jauregi Jaurtakol() eta Patxi Erauskin Errotari() dira zerrenda ixten dutenak. Lehenengoa, Euzko Pizkundean parte hartze zuzena izan zuen apaiz olerkaria, dozena erdi bat aldizkaritan kolaboratzaile ibili zen, eta
|
hainbat
ipuin eta olerki liburu idatzi zituen. Gerraosteko isilune luze baten ondoren, Xenpelar bertsolaria bizitza ta bertsoak liburua argitaratu zuen 1958an.
|
|
|
2006an, Augustin Zubikarai saria irabazi zuen Bat, bi, Manchester lanarekin (Elkar, 2006) eta urte gutxi geroago, Igartza sariaren akzesita eta 111 Akademiaren Saria eskuratu zituen, errusierara, italierara eta gaztelaniara itzulitako Nora ez dakizun hori eleberriarekin (Elkar, 2009). Aiztoa eta arkatza (Txalaparta, 2013) literaturagintzarako aholku liburua eta Atsekabe zaitut (Txalaparta, 2010) kontakizun ilustratua kaleratu ditu,
|
hainbat
ipuin eta artikulu idatzi, eta Harkaitz Canoren ipuinen antologia bat antolatu (Mecanografiak, Txalaparta, 2019). 2008an, Donostia Hiria saria eskuratu zuen Laranja azalaren negarra (Kutxa Fundazioa, 2008) ipuinarekin eta 2020an Bilboko Udalaren Unamuno Saria Ogia eta zirkua (Erein, 2021) analisi literarioarekin.
|
|
|
Basamortuko harea aleak zenbat,
|
hainbat
ipuin gordetzen zituen Kamilen oroimenak, eta gauero ale banaka batzuk hartu eta entzuleoi, bai zoruan eseritakoei bai zutikakoei, harribitxi ederrenen gisa erakusten zizkigun...
|
|
2022
|
|
|
Barandiaranen Obras completas lanaren bigarren zenbakian, bestalde, Urkuluko zubia izeneko ipuin bat dago jasota. Amaitzeko, ipuin bakarra baino
|
hainbat
ipuin jasotzen ditu ahoz ahoko kontaketa eta kondairetan oinarritutako Bazen behin Aramaixon bildumak.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, Gerardo Markuletak itzuli zizkion lan batzuk, Mikel Lasak kapitulu bat eskaini Literatura Hego Amerikan saiakeran, Harkaitz Canok ipuin baten protagonista bilakatu Neguko zirkuan eta Jon Alonsok gurera ekarri
|
hainbat
ipuin Txalapartak argitaraturiko Antologia apetatsua obran. Mikel Soto eta Irati Jimenez ere Cortazar zale deklaratuak dira, eta horren lekuko da Deabruaren Eskolan egin zioten aitortza.
|
|
|
Liburu bat du argitaraturik: Hegoak (Labayru, 2007), Hego Amerikan egindako bidaiaren kronika, eta
|
hainbat
ipuin ere bai.
|
|
|
Ernest Hemingwayk izozmendiaren metodoa erabili zuen idatzitako
|
hainbat
ipuinetan. Teoria horren arabera, idazleak istorio osoa pentsatzen du baina gero eduki horren %80 ezabatzen du, benetan garrantzitsuena dena bakarrik utziz, kontakizunaren mamia.
|