|
2001
|
|
|
Animali elikagaietan aurkituko dugu: gibela, esne gantzak, arrautza, esneki osoak eta, beste aldetik, beta karoteno gisa (premia duen garaian, organismoak A bitamina bihurtuko ditu), hosto edo orri berdeko barazkietan eta hori gorri laranja kolorekoetan (azenarioa, tomatea, kuia) eta
|
hainbat
frutatan (mertxikak, gereziak, meloia, melokotoia, etab).
|
|
|
Hona ugari duten elikagaiak: kolore berde eta hori laranja gorriko barazkiak (azenarioa, ziazerbak, kuia, etab.) eta
|
hainbat
fruta (mertxikak, gereziak, meloia, melokotoia, etab.).
|
|
|
Fruta potetxoak.
|
Hainbat
frutaz eginak daude (melokotoia, sagarra eta platanoa, edo beste batzuk, hala nola arbeletxekoa, laranja edo anana), bitaminekin aberastuta edo ez. Fruta horiei ura edo zukua gehitzen zaie, eta, gainera, galletak, zerealak eta azukrea ere izan ditzakete, etiketan adieraziko dituztenak.
|
|
2002
|
|
|
Berde eta hori laranja gorri koloreko barazkiak eta
|
hainbat
fruta (mertxikak, gereziak, meloi eta melokotoia, etab.).
|
|
2003
|
|
|
Ugaria hosto berdedun barazki gorri, hori edo horixketan (azenarioa, kuia...) eta
|
hainbat
frutatan (abrikot, gerezi, meloi, melokotoi, nektarina eta antzekoetan).
|
|
2004
|
|
|
Zuku kontzentratua hainbat herrialdetako eta
|
hainbat
fruta motaren nahasketako gaia izan daitekeen arren, arautegiak xedatua duenaren araberako ezaugarriak agertuko dituen produktua lortzearen ardura fabrikatzailearena da.
|
|
|
Nahi izanez gero, konpota gisa ere har daiteke fruta. Horrela,
|
hainbat
fruta sartzen dira hartualdi berean, eta, beraz, gosaria oso osoa izango da bitamina ikuspegitik. Gainera, aukera hori oso erabilgarria izan daiteke gosaltzeko denbora gutxi duten edo jateko gogo handirik ez duten pertsonentzat; izan ere, mota horretako konpotetan beste elikagai batzuk ere sar daitezke, hala nola galletak, esnea, jogurta edo gaztatxoak.
|
|
|
adibidez, oinak, belarriak edo urdaia. Normalean, babarrunak haragitik bereizirik, nahiz eta jateko orduan nahastu eta erantsi aza xehatua, arroza eta
|
hainbat
fruta, hala nola platanoa, laranja edo papaia. Indigenen sukaldaritza Brasil bisitatzen bada, interesgarria da indigenen sukaldaritza probatzea, zalantzarik gabe, herrialdeko jatorrena.
|
|
|
Frutek eskaintzen dizkiguten aukerak ugariak dira, izan ere joko bikainak lor daitezke.
|
Hainbat
fruta mota nahas daitezke, eta emaitza errealak lor daitezke harrigarriak, hala nola kiwiarekin, laranjarekin, ananarekin egindako zukua eta udarea edo txirimoia eta udarea. Barazkiekin ere… Barazkiak bitamina, mineral eta zuntz iturri onak dira beraz, frutekin gertatzen den bezala, propietateak dituzten elikagaiak dira araztegiak.
|
|
|
* Fruta freskoen mazedonia esne gain harrotuarekin eta txokolatezko edo bestelako txirbilekin aurreko puntuan aipatutako apaingarriak. * Fruta eta jogurt irabiakiak edo esne lurrundua esne gain pixka batekin…*
|
Hainbat
frutatako brotxetak karamelu likidoarekin, makilatxoa eta izozki bola bat. * Fruta freskoz edo kulisez egindako saltsak.
|
|
2005
|
|
|
bitamina eta proteinak burdinaren asimilazioa hobetzen dute; aitzitik, B9 bitamina edo azido foliko zein fitato gehiegik (laboreen oskolean datzan konposatua), tanino (ardo beltza, kafea, tea, ziazerba, mahaspasa, mahats eta beste
|
hainbat
fruta: granada, kakia, irasagarra edo sagarra, adibidez) edo oxalato gehiegik (ziazerba, erremolatxa, zainzuria, perretxikoak, garagardoa, tea, txokolatea...) eragotzi egiten dute.
|
|
|
Beste hainbat elikagai (arrautza, arraina, esnea eta
|
hainbat
fruta) potentzialki alergeniko dira umeari goizegi, ugari eta maiz ematen bazaizkio.
|
|
|
Mila esker testura kurruskari eta mamitsuarekin batera, plater salteatuekin lagun daiteke. edo lurrunetan egosita, hala nola barazkiak, barazkiak edo
|
hainbat
fruta mota. Haien lagun onenetako batzuk esnekiak dira, batez ere gazta freskoa, gaztanbera eta jogurta, freskagarriak egiteko azkenburukoak edo edozein gauzatarako osagarri perfektua sor dezaketenak.
|
|
2006
|
|
|
Barazki eta fruta produktuetan aldaketa organoleptikoak kolonizatu eta eragiten dituzten mikotoxinak sortzen dituzten lizun espezie ugarien artean, Penicillium eta Aspergillus generoak baino ez dira garrantzitsuak osasun publikoaren ikuspegitik; izan ere, tenperatura, pH edo substratu mota jakin batzuen ondorioz, aflatoxina eta patulinek eragindako intoxikazio arriskutsuak sor ditzakete. Aspergillus flavus eta Aspergillus parasiticus ek
|
hainbat
frutatan (normalean, mahatsetan) eta jan daitezkeen sustraitan sortzen dituzten aflatoxinek, baita biltegiratutako elikagai, pentsu eta zerealetan ere, ondorio hepatotoxikoak, kartzinogenoak eta teratogenoak eragiten dituzte. Patulina (klariformina edo leucopina), oro har, Penicilium generoko espezie ugarik sortzen dute, P. expansum eta P. griseo fulvum edo urticae eta, kasu batzuetan, Aspergillus spp espezieek.
|
|
|
Ordu artean, bitamina eta mineral dentsitate handiagoko elikagaiak har daitezke:
|
hainbat
fruta, barazki edo fruta zukuak, fruitu lehorrak, sandwich begetalak, fruta eta jogurt mazedonia, fruta eta esne irabiakiak, etab. Hala ere, batzuetan ez da nahikoa dieta mota bat kontsumitzea, eta beharrezkoa da bitamina ekarpena edo mineral osagarri bat hartzea. Beti osasun arloko profesional baten aholkularitzapean egin behar da:
|
|
2007
|
|
|
Elikagai alergenikoenak omen diren elikagaien artean ditugu esnea, arrautzak, arraina, itsaskia, fruitu lehorrak, lekaleak (kakahuete eta soja) eta
|
hainbat
fruta (melokotoia, mertxika, arana, gerezia, marrubia eta kiwia).
|
|
2008
|
|
|
Behin prestatuta, krepeek lagun asko onartzen dituzte. Azukre pixka batekin zerbitza daitezke, esne gain harrotuz beteak, txokolate beroarekin, marmeladarekin,
|
hainbat
frutarekin, urdaiazpikoarekin eta gaztarekin, karramarro eta barazki makilatxoekin, kalabazinarekin, berenjenarekin, hirugiharrarekin eta datilekin, besteak beste. Errezeta gazi batzuk:
|
|
|
Ikuspegi on horien aurrean, gizakietan egindako ikerketa berri eta osatuagoen emaitzaren zain egon behar dugu. Egia esan, kaltzio D glukaratoa modu naturalean aurkitzen da
|
hainbat
fruta eta barazkitan, hala nola laranjetan, pomeloetan, azen familiako barazkietan (azalorea, bruselako azak, brokolia, etab.). eta etxadiak. Beste behin ere, baieztatu egin da landareen ohiko kontsumoak minbiziaren aurrean duen babes paperaren ebidentzia.
|
|
2009
|
|
|
Hauts zuri eta usainik gabekoa da, azukrea baino 200 aldiz gehiago gozatzen duena. Zaporeak nabarmendu eta biziago egiten ditu, zitrikoenak eta
|
hainbat
frutarenak batez ere. Edari freskagarrietan, edari ez karbonatatuetan, postre, txikle, zereal eta beste hainbat produktutan erabiltzen da, baina, beroarekin galdu egiten denez, ez da egokia sukalderako.
|
|
2010
|
|
|
Ez da inoiz kantitate gehiegi gorde behar, erraz pasa baitaiteke. Zuku ohikoenak
|
hainbat
frutaren nahasketa batez osatuta daude, hala nola mazedoniarekin egindakoak, hainbat piezaren zatiak nahasten dituen postrea, laranja zukuarekin, azukrearekin eta/ edo likore tanta batzuekin onduta; azken hori fruta irabiakiak egiteko ere erabiltzen da. Fruta zukuetako apioak, piperrak, perrexilak edo letxugak zapore mikatza ematen dute, eta, beraz, neurrian gehitu behar dira.
|
|
2012
|
|
|
Ahalegina elikagaien zapore gozo naturala dastatzen ikastera bideratu behar da. Laranja zukuari edo beste batzuei azukrerik gehitu beharrik ez izateko, komeni da sasoiko fruta ondo heldua aukeratzea edo
|
hainbat
fruta konbinatzea zukuak eta irabiakiak egiteko, batzuk gozoagoak, hala nola mahatsa, platanoa edo melokotoia. Bizkotxo naturalagoak.
|
|
|
Horrela, baldintza higienikoei eustea bermatzen da eta piezak fresko kontsumi daitezke. Hondartzatik iristean,
|
hainbat
fruta fresko presta daitezke hozkailuan: sandia dadoak, sandia, meloi eta bestelako fruta burruntziak, arbeletxekoak eta aranak, meloi gazpatxo hotza, melokotoi eta kiwi mazedonia, etab. Hondartzako orduetan eta ondoren, ura ere edan behar da.
|
|
2013
|
|
|
Gainera, gisa horretako edari gehienek
|
hainbat
fruta izaten dituzte nahasian.
|
|
|
Gutxienez noizbait estalperik gabe jan ahal izatea, esku bakarrarekin, pizgarria da haientzat. Aberats eta osasuntsuak egiteko fruta burruntziak bakarrik behar dira
|
hainbat
fruta pieza eta zurezko zotzak non zakuratu. Lehenengo pausoa da fruta antzeko tamainako kuboen bidez ateratzea (helduak egin behar du).
|
|
|
CONSUMER EROSKI Hala ere, osagaiek nahaste konplexua dute, eta, oro har, eragin sinergikoa dute karotenoideen antioxidatzaile eta fotobabeseko jarduera onartuan. Adibidez, fitoenoa eta fitofluenoa karotenoide nagusien (beta karoteno edo likopenoaren) aitzindariak dira, eta
|
hainbat
frutatan eta barazkitan gertatzen dira. Haren absortzio espektroak UVB eta UVA mailak hartzen ditu, kasuan kasuko moduan, eta horrek karotenoide ugariko elikagaien efektu fotobabesleei lagundu diezaieke.
|
|
2015
|
|
|
Bere jarduera gara dezake organo samurretan, loreetan barne, landaretxoetan, aldaxketan eta zurtoinaren eta kimu gazteen, landare belarkara eta zuhaixka erako askoren oinarrietan, besteak beste, ziklamenetan, hortentsietan (Hydrangeasp.), arrosa landareetan (Rosasp.), begonietan (Begoniasp.), dalietan (Dahliasp.) eta errododendroetan (Rhododendronsp.), hala nola
|
hainbat
fruta landare eta baratzeko espezietan. Zurtoinen gaineko erasoak aurrera egiten duenean, kalteturiko landareen heriotza eragiten du.
|
|
|
Arazoaren zati bat biltegiratze modua izan daiteke, eta erruduna, etileno izeneko gasa. Konposatu kimiko organiko hori
|
hainbat
fruta sortzen dute, hala nola sagarrak, udareak, meloiak edo bananak, heldu ahala, uzta bildu ondoren heltzen jarraitzen baitute. Gas horrekiko sentikorrak diren beste fruta batzuetatik gertu biltegiratzen badira, sandia edo nektarina gisa, horiek ere berehala galtzen dira.
|
|
|
Hortzetako pasta, lehortzeko gaitasuna duelako.
|
Hainbat
fruta, hala nola limoia, pomeloa eta papaia, propietate antiseptikoengatik. Aloe Vera, orbaintze ekintza eta antiinflamatorioaren eraginez, eta zenbait mikroorganismoren aurka eraginkorra frogatu da, adibidez Propiononbacterium acnés eta Staphylococcus aureus.
|
|
2016
|
|
|
Fruta zukuak (zuzena eta kontzentratua) eta nektarrak beren konposizioaren eta prestaketa prozesuen oinarria definitzen duten direktibek erregulatzen dituzte, haien izendapenetan merkataritza erabilera zuzena eta ez engainagarria bultzatzeko. Ezinbesteko baldintza da produktua
|
hainbat
frutaren nahasketa den argitzea. Kasu horretan, Aztiko ikertzaileek laranja zukuetan mandarina detektatzeko metodo berritzailea garatu dute.
|
|
2017
|
|
|
Haurrari fruta gustatzen ez bazaio, badira beste aukera interesgarri batzuk ere, nahiz eta familiak fruta maiz jaten duen, haurra maiz jaten badu ere. Era berean, baliteke ez larritzea, «zaharrera» prestatu dutelako,
|
hainbat
fruta batera birrindu eta koloreagatik, zaporeagatik eta testura bakar bat ere ez duelako ezagutzen. Helduek frutak jaten ez baditugu, txikiak ere ez du zertan egin.
|
|
2018
|
|
|
Gakoa fisetina. Zer? . Fisetina antioxidatzaile naturala da
|
hainbat
fruta eta barazkiri kolorea ematen die, marrubiak, sagarrak eta kakiak, baita zenbait barazkitan ere: tipula eta pepinoa. Fisetinak gorputzean metatutako zelula kaltetuen kopurua murrizten du, EBioMedicine eta Paul Robbins biokimikaria du buru.
|
|
2019
|
|
|
Tomatea, gatzik gabeko fruitu lehorrak, oliba olio birjina estra eta ozpina egiteko osagai gisa ere erabil daitezke. Eta, gainera,
|
hainbat
frutaren mazedonia prestatzeko balio dute. Imagen:
|
|
2021
|
|
|
dilista platera arrozarekin. 4
|
Hainbat
fruta. Era berean, ez dago arrazoirik fruta jakin baten kontsumoa (banana, esaterako) beste barietate batetik (adibidez, ananatik) urruntzeko.
|
|
|
Horrez gainera, urtez urte lanerako jende falta handiagoa izaten dutela nabarmendu du ekoizleak. Orburuez gain, bertze
|
hainbat
fruta arbolatan ere landatutako hektarea kopurua nabarmen murriztu dela dio Agorretak, eta horien ordez automatizatuago dauden landaketak egiteko joera nabarmendu dela. Orburuaren kasuan, alta, esperantzaz mintzo da Agorreta, jatorri izenak, hein batean, «babestu» egiten duelako.
|
|
2022
|
|
|
Freskagarrien ordez ur zaporetsuak hartzea aukera ona da? Oso osasungarriak dira eta
|
hainbat
fruta sartzeko aukera ematen digute: mertxika, sandia, lima… Ura gasarekin erabiliz gero, freskagarria balitz bezala da.
|
|
|
• fruta ozpinak: ohiko ozpinetan mugurdi, masusta eta beste
|
hainbat
fruta beratu dira; bestela, anana, koko, marakuia edo beste fruta freskoen zukua hartziaraziz erdietsi da;
|
|
|
Ni zapote bat jateko gogoz, eta hurbildu egin naiz.
|
Hainbat
fruta eskaini dizkit, baina zapoterik ez dute. Pena hartu du neskak, azkenean ezer erosi gabe noalako.
|
|
2023
|
|
|
belchonock Hirugarren astea Goizak modu koloretsu, gozo eta osasungarrian hasteko, frutak aliatu handiak dira. Bakarrik hartzeaz gain,
|
hainbat
fruta freskorekin txitxi burruntzia egiteko aukera dago, mamia jogurtari eransteko, melokotoi zukua egiteko edo agar agar bidez gelatinizatutako fruta mazedonia ikusgarri bat egiteko. Eguerdian, kardu gozo bat jan daiteke, untxi gisatua tomate saltsan, pasta eta barazki salteatuak saltsa arrosan, babarrun batzuk zerbekin edo txahal medailoi batzuk perretxiko saltsarekin.
|
|
|
Elikagai askotan, kontzentratutik ateratako zukuak erabiltzen dira zuku “freskoen” ordez; izan ere, merkeagoa izateaz gain, hobeto eta luzaroago gorde daitezke, produktua egin arte. Aztertutako produktuetan, zukuak
|
hainbat
frutaren nahastez osatuta daude. Adibidez, Pascual Tropicalen anana eta mangoa elkartzen dira, eta Eroski Avena Mediterraneoan zazpi begetal aurki ditzakegu:
|
|
|
sasoiko fruta funtsezko elikagaia da, eta beti egon behar du dietan.
|
Hainbat
fruta eros ditzakegu, eta zatitxotan (mazedonia, adibidez) edo brotxetetan (osoak edo likidotuak, esne pixka batekin) konbinatuta aurkeztu. Formatu horietako edozeinetan, ahalik eta postrerik onena izango da.
|
|
|
Imagen: StockSnap Ehizakiarentzako zaporeak eta goarnizioak Marinatuan
|
hainbat
frutak parte har dezakete, eta gero gure errezetan sartuko ditugu, bai saltsan bai goarnizioan. Basoetako baiak, ahabiak eta marrubiak, baita fruta tropikalak ere (anana, mangoa) oso gomendatuak daude, haragiari kontrapuntu azidoa eta freskoa emango baitiote.
|