|
2000
|
|
|
4) Arrazoimenak esperientziari dio zor bere izatea eta esperientziara mugatzen da: arrazoimen kontzeptu hau ez da razionalisten berbera; arrazoimen berri lez uler dezakegu, jarduera praktikorako baliagarria, ez metafisikoa, zeren politikak, etikak, erlijioak eta beste
|
hainbat
giza ekintzen esparruek berorren beharra baitaukate. Kasu honetan, bere ahalbide eta mugak aztertzen dituen arrazoimen kritiko bat da.
|
|
2002
|
|
|
«Guk arazo politiko larria daukagu eta nazioarteko komunitatean arazo hau konpontzeko laguntza eskatzen dugu. Gatazkaren konponketak
|
hainbat
giza eskubideren urraketa desagertzea ahalbidetu baitezake». Espainiako Estatuak, berriz, bestelako jarrera hau erakusten du:
|
|
|
San Juan Ante Portam Latinam, harpean? (Biasteri) eta Longar harlauzazulatudun trikuharrian (Biana)
|
hainbat
giza hezurretan (lehenengoan zortzi adibidetan eta bigarrengoan lautan) sartuta agertzen ziren gezi puntek frogatzen zutenezen horrelako gauzakien presentzia (tipo ezberdinetako armadurak: geometrikoak, tranchet ak eta metalezko gezi puntak) ez zela eskaintza bat, ez zuela atu edoostilamendu izaera, baizik eta gizakia hiltzeko erabilitako tresnak zirela.
|
|
2004
|
|
|
Paradigma orokor horrek hainbat forma hartu ditu (erreprcsentazionalismoa, konexionismoa...) gogoaren arkitektura zein den argi ez dagoelako. Dena den, esan beharra dago paradigma emankorra izan dela eta, batez cre, zientz.ia partikularretangarapena ekarri duela, eta
|
hainbat
giza jarduera azaltzeko. ikusmena adibidez, paradigmaegokia izan dela, Filosofiaren ikuspegitik, ordca, galdera asko dago oraindik erantzuteke: zein kasutan esan daitekc ordenagailu batek gogamena duela. Demagun ordcnagailu batekhainbat operazio egiten dituela eta, gainera, gizakiok egiten ditugun eran egiten dituela.Horrenbestez, gogamena (adimena, kontzientzia, sentsazioak...) ote luke ordenagaiiuhorrek?
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, ez da harritzekoa ekologistek etxebizitzari aparteko ardura eskaintzea. Beste
|
hainbat
giza jarduerekin konparatuz gero, eraikuntza lanetan ez da energia handirik kontsumitzen berez, baina erabiltzen diren materialen prozesamendu edota eraikinetan eta azpiegituretan egunero egiten den erabilera kontuan hartzen badugu, eraikinak kontsumitzaile nagusitzat eta ondorioz elementu kutsatzaile garrantzitsutzat hartu beharrean gaude: kontsumitzen den energiaren erdia eraikinetan erabiltzen da.
|
|
|
Aipatu beharrekoa da, baita ere, bere formazio humanistikoan esanahi aparta duela ere Jenan burututako egonaldiak(), ze, bertan, F. Schiller eta J. W. Goethe ezagutzeko, beraiekin adiskidetzeko eta elkarrekin
|
hainbat
giza- kontuez etengabe eta sakon jarduteko aukera du. Hemendik aurrera, eta bizitza guztian zehar, gizakia izango da bere ikerketa guztien abiapuntua eta helmuga eta, zeregin honetan, hainbat pentsalarik (J.
|
|
2006
|
|
|
Baina, hainbat pentsamendu eta praxi ildok traizionatu egin dute espiritu hori: arrazoiaren erreinutik
|
hainbat
giza esperientzia baztertuak eta bahituak izan dira; besteak beste, espontaneitatea, inplikazioa, opresioaren eta sufrimenduaren aurreko sentsibilitatea, emantzipazioaren aldeko borondatea, eta aurkitutako identitateak ematen duen zoriona.
|
|
|
Mugakidea den zona horretan gertatzen dira Soziologiarentzat interes handia duten
|
hainbat
giza jarduera. Hein batean, eremu horretan koka daitezke, esate baterako, ekintza afektiboa (ez du proiektu kontziente batek mugiarazten, ezpada afektuek edo pasioek) eta tradizionala (azken hau, sakon sustraitutako usadio edo ohitura batek aktibatuko luke).
|
|
|
Argi dago, adibidez, ikusmena eta  usaimena barruan ditugula. Baina zalantzazkoa da beste
|
hainbat
giza ezaugarriz ber gauza esan litekeen. Besteen lepotik barre egiteko ohitura unibertsal eta errotua, adibidez, tresneria genetikoaren zati bat al da?
|
|
2008
|
|
|
|
Hainbat
giza jardueratan erabilgarria izateaz gain, egon dira zaletasunez edo estetikaz goroldioak landatu eta landu dituztenak. Batzuetan nahita hazi da.
|
|
|
Skinnerren (1938) arabera,
|
hainbat
giza portaera estimulu jakinik gabe gertatzen dira. Nolabait esateko, arrazoi desberdinak direla medio organismoak sortutakoak dirudite.
|
|
|
Aldi berean espazio baten sorrerak eta bertan parte hartzeak balio dezake identitate eta interes kolektibo berriak sortzeko, errealitate soziala zeharka eta oharkabean aldatu daitekeelarik. Hots, parte hartzeko espazio batean murgiltzean kide bakoitzak aurretiaz izaera edo nortasun bat badu ere, hori alda daiteke prozesu parte hartzailea aurrera doan heinean eta toki horren arauak onartzen diren heinean; hau
|
hainbat
giza mugimenduren instituzionalizazioaren adibidearekin garbi ikusten da.
|
|
|
Nahiz eta atzera egitearen estrategiaren aurkakoa izan, kostalde inguruan dauden
|
hainbat
giza eraikuntza babesteko egiturak sortu behar direla ere defendatzen du Ekologistak Martxan taldeak.
|
|
2009
|
|
|
plataformak bultzatu du. Talde honek
|
hainbat
giza- eragile biltzen ditu, besteak beste, Julio Anguita IUko koordinatzaile orokorra eta beste hainbat politikari.
|
|
|
Horregatik, ikertzaileon arabera, emeen bigarren erantzunpsikofisiologiko honek kumeak babestera eta beste eme batzuen laguntza eta babesabilatzera eramango lituzke (Taylor et al., 2000). Portaera honen oinarrian oxitozinaizeneko hormona egongo litzateke, zeinak
|
hainbat
giza prozesu fisiologiko kontrolatzen dituen. Genero biotan aurkitu ahal bada ere, emakumezkoetan funtzio bereziki garrantzitsuak betetzen ditu, hala nola umetoki eta baginaren zabaltzeaerditzean eta titiburuaren estimulazioari erantzutea edoskitzaroan (Taylor, Klein, Gruenewald, Gurung eta Fernandes Taylor, 2003).
|
|
|
Martin Scheinin Nazio Batuen Erakundeko kontalari bereziak dio Espainiako terrorismoaren aurkako legedian ez direla
|
hainbat
Giza Eskubide errespetatzen. Alderdien Legea aipatu du, adibidez.
|
|
|
Giza eskubideen aldeko erakundeak aspalditik zebiltzan Peruko estatuburu ohia zigortzeko eskatzen. Baina ez bakarrik La Cantuta eta Barrios Altoseko sarraskiengatik, baita beste
|
hainbat
giza eskubideren urraketengatik ere. Izan ere, herrialdearen gaineko kontrol osoa lortu zuen Fujimorik 1990 eta 2000 artean, eta ez zuen zalantzarik izan boterea bere mesedetan erabiltzeko.
|
|
2010
|
|
|
Ikertzaileek uste dute PrP proteina garrantzitsua dela mielinaren galerarekin lotutako
|
hainbat
giza gaixotasunetan, hala nola esklerosi anizkoitzean. Horrenbestez, ikertzen jarraitzeko asmoa dutela adierazi dute.
|
|
|
Urriaren 15, 16 eta 17an Sozial Hitz immigrazioa eta atzerritartasunari buruzko elkarrizketarako eta hausnarketarako giza eragileen arteko topaketen hirugarren edizioa hartuko du Getxo udalerriak. Tokiko zein erkidego mailako
|
hainbat
giza eragile eta erakundeekin batera antolatuta, Algortako Fadura kiroldegian jarri du biltzeko lekua Harresiak Apurtuz etorkinak babesteko Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako GKEen koordinadorak. Ekimen hori garatzeko Udalaren konpromisoa azpimarratzeaz gain, bere poza agertu du Imanol Landa alkate getxoztarrak, “jardunaldia berton egingo delako eta, ikuspegi ezberdinetatik eta elkarrizketaren bidez, garrantzi gero eta handiagoa hartu duen immigrazioaz eta kultur arteko fenomenoaz hitz egingo dutelako”.
|
|
|
Biomimikak naturako ideia hoberenak aztertzen ditu; besteak beste, zeta eta armiarmen begiak, maskorren zelulak eta giza garuna, fotosintesi funtzioa eta DNA. Eta behin aztertuta,
|
hainbat
giza erabileratarako egokitzen ditu. Industriako aplikazio asko biomimikan oinarritutako ikerketen emaitza dira; adibide franko daude.
|
|
2011
|
|
|
Helburu hauek aurrera eramateko
|
hainbat
giza baliabide eta baliabide material eskaini da. Giza baliabideei dagokienez, bi profil sortu dira hezkuntzan:
|
|
|
Azkenean, ordea, Espainiako errege Enrike II.ak botarazi zuen, bertan gaizkileak eta lapurrak ezkutatzen zirelako aitzakian. Etxaburuko hondakinak jasotzean eta etxe azpiko haitzuloan sartzean,
|
hainbat
giza hezur aurkitu zituzten.
|
|
2012
|
|
|
Hitzik gabekoa da Marie de Jongh konpainiaren Alabatxo lana ere, baina kasu honetan nahasketa berezi bat sortu da helduon eta umeen planoen artean, bien arteko gauza bat izan beharrean ikusle mota biak izan direlako antzezlanaren emaitzaren hartzaileak. Aurreko lanean bezala,
|
hainbat
giza kontu aztertu dira emanaldian zehar, eta antzezlanaren muina dirudiena, ama haurdunak espero zuen alabatxoa galtzea, aitzakia baino ez da jende nagusiaren bazterketa irudikatzeko eta belaunaldien arteko adiskidantzaren balioa azpimarratzeko.
|
|
|
Beste zenbait argumentuk, aldiz, entzun orduko berak hartzen dizu buelta belarrian: ez ei dago helburu politikorik (ideiarik, identitaterik, etc.) giza bizitza baten kostua merezi duenik; Espainiaren batasun haustezinak, aldiz, aise merezi du nonbait
|
hainbat
giza bizitzaren prezioa denok eskrupulu moralik gabe asumitzea, eta batez ere, terroristei amore eman, gabe (hau grabeagoa da antza, ehunka bizitzaren prezioa bera baino).
|
|
|
...o pertsonala eragozten dituztela, eta kontuan hartuta giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak zatiezinak eta elkarri lotuta daudela, eta, era berean, garapena bultzatzeko helburuarekin, berehala eta arreta osoz aztertu litzatekeela eskubide zibilak, politikoak, ekonomikoak, sozialak eta kulturalak aplikatzea, bultzatzea eta babestea; beraz, hori guztiori kontuan hartuta eta horren ondorioz ere,
|
hainbat
giza eskubide eta oinarrizko askatasunen bultzatzeak, errespetatzeak eta gozatzeak ezin duela, inola ere, justifikatu beste giza eskubide eta oinarrizko askatasun batzuen ukazioa,
|
|
|
Londresko Unibertsitateko Psikologia sailaren ikerketa batek erakutsi du kanelek giza emozioei erantzuten dietela eta gure tristura eta angustiarekiko sentikorra dela. Enpathic like responding by domestic des humans filmean, Deborah Custance eta Jennifer Mayer doktoreek zuzendutako ikerketa batek etxeko txakurren portaera aztertzen du
|
hainbat
giza adierazpenen aurrean. Ondorioa?
|
|
2014
|
|
|
Halaber, urte berean, edateko uraren eskuragarritasuna eta saneamendu sarea egokiak izatea giza eskubidea dela adierazi zuen. Haatik, beste
|
hainbat
giza eskubideren antzera, urruti dago erabat betetzetik. Unicefeko nazioarteko ur programez arduratzen den Sanjay Wijesekerak esan duen moduan,, haur, emakume eta gizon guztiek edateko ura lortzeko sarbideak eta saneamendu azpiegiturak lortu arte, munduak ez luke atsedenik hartu behar, giza eskubidea delako?.
|
|
2015
|
|
|
|
Hainbat
giza jarduera direla medio, ingurune urtarretara iristen dira konposatu horiek guztiak. Industriaguneetako eta etxeetako hondakin urak araztegietan biltzen, tratatzen eta garbitzen dira, baina xenoestrogenoak ezin dira uretatik guztiz ezabatu, eta araztegietatik ibaietara askatzen diren uretan jarduera estrogenikoa egoten da.
|
|
|
Tamalez, dokumentu osagarri eta beharrezko horietan alderdi ugari jasotzen diren arren, eta eragile zein elkarte ezberdinek (EGKk kasu) eskubideon babesa etengabe aldarrikatzen duten arren, gutxieneko unibertsal horiek bermatu gabe jarraitzen dute. Egunero hainbat eta
|
hainbat
Giza Eskubide urratzen dira. Urraketa horietako askok gure arreta osoa bereganatzen dute; hala nola, Pariseko atentatuek edo Europara heltzen saiatzen diren errefuxiatu eta emigratzaileen agoniak.
|
|
2016
|
|
|
Ziurrenik, teknikaren garapenak Nobel saria jasoko du laster, baina hiru ikertzailek besterik ezin dute partekatu saria. Polemika hor da.2015, Txinatik notizia.Iaz Txinako Sun Yate Unibertsitateko aditu talde batek esan zuen teknika erabiliz genoma eraldatu ziela
|
hainbat
giza enbrioiri. Science eta Nature aldizkariek ikerketa ez argitaratzea ebatzi zuen, tartean zio etikoak argudiatuta.2016, Erresuma Batuan.
|
|
|
Sun Yateko Unibertsitateko ikerketa talde batek iaz eman zuen albistea: inork lortu gabea lortu zuela, genomak eraldatu zizkiela
|
hainbat
giza enbrioiri. Polemikaren zurrunbiloan heldu zen berria, eta Nature eta Science aldizkari ezagunek, esaterako, ikerketa ez argitaratzea erabaki zuten.
|
|
|
Egia da, ordea, badirela herrialdeak gai horretan oso bestelako ikuskerak dituztenak.Hain zuzen ere, Txinako Unibertsitateko ikerketa talde batek iaz eman zuen albistea: genomak eraldatu zizkien
|
hainbat
giza enbrioiri. Europako Batasunean ikerketa mota horiek oraindik ez egiteko borondatea badago ere, gaur egun mugak oso lausoak dira munduan... Bai, ikertzaileek, oro har, argi eta garbi esan dute ezinbestekoa dela gehiago ikertzea.
|
|
|
Kalera, kalera ekimen, aukera eta salto kualitatibo gisa. Sakabanaketa, larriki gaixorik dauden presoen egoera, eta presoek jasaten dituzten beste
|
hainbat
giza eskubidearen urratzea salatzeko eskaeren ideia osagarri izan behar du. Era berean, presoen kaleratzea eta gatazkaren ondorioen erabakian, gehiengo sindikal, politiko edota erakundeek antolatutako ekimenen osagarri.Kalera, Kalera!
|
|
2017
|
|
|
babesteari buruzkoa. Zer gertatzen da habitat horien duintasunarekin, eta
|
hainbat
giza jardueraren eraginez mehatxatuak dauden landare eta animalia espezieekin, haiek ez baitute ozen aldarrikatzerik gustura itzuliko liratekeela XIX. mendera. Nola liteke Gipuzkoako Foru Aldundiak. Aralarko baliabide naturalak babestu, kontserbatu, lehengoratu eta hobetu lituzkeen erakunde horrek, ez betetzea Baliabide Naturalak Antolatzeko Plana, bakarrik abeltzaintza sektorearen mesedegarri, eta arriskuan jartzea tokiko habitat eta espezie batzuk, asko eta asko babestuak?, zeintzuei litekeena baita ondorio larriak ekartzea pista horiek egiteak?
|
|
|
Proteina itueiubikitina molekula kentzeaz arduratzen diren entzimei deubikitinasak deritze (Reyes Turcu et al., 2009). Ubikitinazio deubikitinazio prozesuen arteko orekak proteinaren ubikitinazio maila zehaztendu, zelularen egoera osasuntsua mantentzea bermatuz. Hori dela eta, ubikitinazio deubikitinaziomakineriaren erregulazio galera
|
hainbat
giza gaixotasunekin erlazionatu da, bereziki gaixotasunnerodegeneratibo (Atkin eta Paulson, 2014) eta tumoreen garapenarekin (Satija et al., 2013). Zentzuhonetan, ubikitinazio deubikitinazio prozesuetan parte hartzen duten proteinak itxaropen handiko ituakdira minbiziaren aurkako terapian (Hoeller eta Dikic, 2009).
|
|
2018
|
|
|
Dinamika honek badu atzean, beraz, euskara elkarte sendo bat, ahalegin handiak egiten dituena herrian euskararen aldeko mugimendu osasuntsu eta erakargarri bat sortzen; badu udal bat
|
hainbat
giza eta diru baliabide eskaintzen dituena dinamika hori egingarri gerta dadin laguntzen dutenak; badira euskalgintzako beste hainbat erakunde (eskola, euskaltegi...) elkarrekin lan egitera ohituta daudenak eta badira baita ere herrian hainbat pertsona esanguratsu indar horiek artikulatzen asmatu izan dutenak. Oraingoan gainera, ikertzaile prestu baten (Pello Jauregi Etxaniz) eta ikerketa finantzatu duen Aldundi baten (Gipuzkoako Foru Aldundiaren) sinergia ere energia izan dira.
|
|
|
Neuroirudien zabalkundea uler liteke
|
hainbat
giza jokabideren azalpen kausalak egiteko ematen zaien erabilgarritasunagatik. Adibidez, neurozientzia klinikoan, hainbat ustezko ‘nahasteen’ azalpen frogatzat erabili izan direnean, eskola porroten testuinguruan, kasu.
|
|
2019
|
|
|
–Gai hau, Maurixio, funtsezkoa da, eta uste baino zabalagoa, gure hainbat eta
|
hainbat
giza potentzialitatetara ere heda daitekeenez gero. Har dezagun, adibidez, musika, eta musika entzuteko dugun ahalmena.
|
|
|
Lau metro karratu izango zituen gehienez, eta giro ilun bat sortzeko moduan antolatuta zegoen dena. Hondoko paretan, guztiaren jaun eta jabe, oholez eraikitako aldare txiki bat; haren gainean, meta txiki bat osatuz,
|
hainbat
giza hezur, eta, pila hura koroatzen, bi garezur, beren begi desagertuak iritsi berriarengan iltzatuta. Buru-hezurren aurrean belaunikatuta eta Leireri bizkar emanez, Gaston Besaide, nahasezin bere jantzi beltz eta ile guztiz zuriarekin, letania monotono bat murmurikatzen.
|
|
|
Eragindako triskantzari buruzko irudiak ere, aldian aldian, etortzen zaizkio bere burmuinak alderik alde ziztatzera. Beraien artean, bristada batean bezala, ikusten du kiskalitako kamioiaren burdin bihurrituetan, hainbat eta
|
hainbat
giza atal txikituren artetik, oin bat nabarmentzen dela: zapata gorria jantzita daukan oin bat hain zuzen ere.
|
|
|
Bi estatu demokratikoetan banatua izan arren, Euskal Herriak
|
hainbat
giza eskubideenurraketa ezagutu du. Espainiako Gerla zibiletik (1936) gaur egun arte; lurralde honekkonfliktoan oinarritutako historia bat ezagutu du.
|
|
2020
|
|
|
Alde horretatik, aitortzen dugu ezen, solidaritarearen inguruan ikuspegi hori baldin badugu ere, munduan dugun kokalekuak nolabaiteko pribilegio gune batean jarri izan gaituela eta munduko gainerako lekuei so egin izan diegula jakinik bazirela munduan zenbait desberdinkeria eta hondamendi Hegoalde Globaleko herriak hein berean joko ez zituztenak. Iritsi zen, ordea, pandemia, eta, hainbat eta
|
hainbat
giza bizitza galtzeaz gainera, hari batetik zintzilik geratu dira sistema menderatzailearen postulatu ia ia guztiak, eta aurrez aurre ditugu orain, zuzen zuzenean, latz.
|
|
|
Kirol jarduera horiek ez dituzte lehiakortasunera bideratzen;" haurrek jolasen bitartez korrika egitea edo atletismo gainerako diziplinetan murgiltzea eta horrekin goza dezaten dute helburu, jakinda joko eta ariketen bitartez,
|
hainbat
giza balio landu daitezkeela. Esate batera, integrazioa bultza dezake, erlazionatzeko trebezia lantzeko balio dezakeela alegia, kontuan hartzen badugu atletismoa banaka egin daitekeen kirola dela”.
|
|
2021
|
|
|
42.2a Gramatikak bere gain hartzen duen eginkizuna hiztunak hizkuntza bat dakienean," dakien" horren berri ematea da. Hizkuntza, hortaz," jakite" bat da, hiztun arruntak duen" jakite" edo ahalmen hori, beste
|
hainbat
giza ahalmen bezala, arruntean oharkabekoa bada ere. Baina hizkuntza oso mekanismo konplexua da eta hiztunak darabiltzan elementu desberdinak (hotsak, hitzak, perpausak...) sartzen dira jokoan.
|
|
2022
|
|
|
Fisikari bati baino gehiagori entzun izan diet, orain dakitenarekin, unibertsoa egina izan den baino hobeto egingo luketela beraiek. Ni ere sinisten hasia nago, dakidantxoarekin, hobeto antolatuko nituzkeela neuk gure ez borondate bitarra, gure borondate bakarra, arte/ bitarterik eza, gazteen jakinduria bezalaxe zaharren ahala ere, eta beste
|
hainbat
giza drama eta korapiloren askabide jatorra.
|
|
|
Buru ongizatea era anitzetan neurtu daiteke eta horrek konplexutasuna dakarkio bigarren ikerlanen multzoari. Neurketa horiek bi taldetan sailkatu daitezke, beste
|
hainbat
giza zientziatan egiten den bezala: adierazitakoak (stated) eta behatutakoak (observed).
|
|
2023
|
|
|
Bizitzan egin ohi ditugun maltzurkeriak, bihurrikeriak ontzat ematen badituzu. Hainbat eta
|
hainbat
giza konpromisori uko egiten ez badiezu. Ezta politikoari ere.
|