|
2003
|
|
|
–Ybarratarrak faxisten altxamendua sendo eta gogotsu finantzatu zutenen artekoak ziren –Bernardo hark zerbait bazekien– Eta
|
haien
testigantzarekin Queipo de Llano hark, irrati saio sutsu haietako batean, Mallona aipatu zuen.
|
|
2004
|
|
|
Kontuan izan behar da emandako organo b at hartzen duena ospitale sistemari lotuta dagoela betiko, beraz,
|
haien
testigantzak ezagutzen ditugu.
|
|
2005
|
|
|
Horrez guztiaz gain, Leire Parrak 80 urteko eskoriatzarrengana jo du
|
haien
testigantzak jasotzeko. Hala, haien bidez asmoa zen herriko aspaldiko ohitura, gertaera eta kontakizunak berreskuratzea, besteak beste.
|
|
2007
|
|
|
Horretarako, sasoi hartako dozenaka protagonistekin batu dira eta
|
haien
testigantzak jaso dituzte. Horrekin batera, talde horien guztien zuzeneko irudiak gehitu dituzte.
|
|
2008
|
|
|
Eta negar ere ez nuen egin”. El Salvadorreko Candelaren testigantza da. Haren historia Argentinako, Boliviako, Kolonbiako, El Salvadorreko, Guatemalako, Hondurasko, Mexikoko, Peruko, Uruguaiko eta Panamako beste neska eta nerabe batzuen antzekoa da, eta
|
haien
testigantza ematen dute liburuan. Guztiek bederatzi eta hemezortzi urte bitartean dituzte, eta eskolan izan zuten arbuioa gogoratzen dute; kexu dira, eta askotan ez da hitz egiten hiesaz.
|
|
|
Etxerat ek eginiko sarreraren ondotik, euskal presoen hainbat senidek
|
haien
testigantza irakurri zuten. Manu Errazkinek, Oihane Errazkin zenaren aitak, agintarien sakabanatze politika salatu zuen:
|
|
2009
|
|
|
Oso gaitz arraroa zen eta hemengo mediku eta adituek ezer gutxi zekiten hari buruz. Ondorioz,
|
haien
testigantza hutsaren hurrengoa zitekeen epaiketan. Traidoreak eraman zuen kasua eta, antza zenez, lortu zuen gaitz hartan aditua zen mediku bat aurkitzea.
|
|
|
Orain, iturriak bildu eta ikerketa zabaltzeko unean gaude, eta horretarako adiskide eta senideekin harremanetan gaude,
|
haien
testigantzak bidal ditzaten. Hori FEVAren bidez (Argentinako Euskal Elkarteen Federazioa) saiatzen ari gara lortzen.
|
|
|
Pertsona horiek prest daude berehala euren testigantzak jaso ditzaten notario zerbitzuek,
|
haien
testigantzekin batera eta agiriekin batera, balioa emateko prozedurari, krimen horiek epaitzen dituen administrazio judizial eskudunaren aurrean.
|
|
|
Rocandiorenean, hain justu. Angel Zelaietak idatzitako haren biografian pare bat pasarte ageri dira, Comisiones Obrerasak sortu ziren egun istilutsu
|
haien
testigantza ematen digutenak. Lehenak honela dio:
|
|
2010
|
|
|
Ohikoa da jarduera horietan unibertsitateko ikasleek edo graduatuek laguntzea.
|
Haien
testigantzak eta azalpenak oso erabilgarriak dira etorkizuneko ikasleentzat eta haien familientzat. Batzuetan, jardunaldi horietan parte hartzeko, beharrezkoa da aldez aurretik unibertsitate berean izena ematea, edo, bestela, beren eraginpeko eskualdeko ikastetxeetara joateko gonbita egitea.
|
|
|
Siziliako Erregimentukoa berandu sartu zen benetako sutara. Hau da gudariaren momentu
|
haietako
testigantza, Senganganen idatzia, 1921eko abenduaren 18ko Atgia rako:
|
|
2011
|
|
|
Izugarrikeriak egin izana, Inkisizioa, barne diktadura ziren elizaren kapital moralik handiena: iluna zelako bere funtzionatzeko era, horregatik erakartzen zituen oraindik ere jende ilunak eta
|
haien
testigantzak. Eta gero, sekretu horiekin negozioa egiten zuen.
|
|
2012
|
|
|
Baina nik ez nuen kontatu nahi istorioa material horrekin bakarrik. Antzeko enbatak beste garai batzuetan jasan izan dituztenak badaude itsasgizonen artean, eta
|
haien
testigantzak jaso ditut. Aurrerapenak aurrerapen, enbata batek itsasoan harrapatuz gero, ba al dago alderik lehen eta orain?
|
|
|
|
haien
testigantza ematera. Zer geratzen da, bada?
|
|
2014
|
|
|
Baina orain dela ez hainbeste, XX. mendearen bigarren erdialdean, 36ko gerraren ondorengo eskasiak kontrabandoaren susperraldia eragin zuen Euskal Herrian. Garai hartan kontrabandoan ibilitakoak bizirik daude oraindik, eta, aukera hori baliatuta, Bidasoko Kontrabandistak proiektuan bildu direnek
|
haien
testigantzak bildu eta ezagutaraztea erabaki dute. Horretarako antolatzen dute urtero Lan Gaua.
|
|
|
Eskerrak salto egin zuen! Horri esker lortu zuen gertakari
|
haien
testigantza, dokumentu inportanteena grabatzea (nazioartera zabaldu zen bideoa).
|
|
|
Pinocheten erregimen militarrak 1984an sortutako lege berezia da terrorismoaren aurkakoa, gaina hartzen ari zitzaion oposizioa zapaltzeko. Presoei zigorra bikoizten die, eta
|
haien aurkako
testigantzak anonimoki ematea ahalbidetzen du. 1980ko hamarkadan ezkerreko militanteen aurka erabili zuten batik bat, oposizioko talde armatuen aitzakian, besteak beste, 1986an Pinocheten aurka egiten saiatu ziren atentatuaren ondotik?.
|
|
|
Eta elkarte barruan abian dituzten beste hainbat ikerketa lerrotan ere sakontzen segituko dute: esaterako, 36ko gerrako azken lekukoak elkarrizketatzen ari dira, eta
|
haien
testigantzak jaso zituztenen adierazpenak biltzen. Lan handia dute aurrean, baina talde bizia dira:
|
|
2016
|
|
|
27ren bat pertsonaren argazki eta biografia laburrek osatuko dute erakusketa. Aurten, berriz, emakumeak omenduko ditugu,
|
haien
testigantzak batzen ari gara, haiei argazkiak ere egiten, hurrengo urtean emakumeei eskainitako erakusketa egin ahal izateko.
|
|
|
A: Han zeuden hiru presok egin zuten Arregiren azken ordu
|
haien
testigantza, eta Egin era bidaltzea lortu.
|
|
|
Tradizioa eraisteko arte alorreko modernitatearen bigarren aldiko (XX. mendeko lehen herenean) abangoardiak izan zuen nahia ez litzateke izango soilik errepresentazioari kritika egiteko aukera paregabea, ohiko transferentziari uko egiteko saiakera baino. Abangoardia modernoak, hain zuzen, aurrekoaren ustezko apurketaz (arte heziketan behintzat, horrela beren beregi izan ez bazen ere) antzinako egitura guztiz «injustu»en ohiturak transferentziaz onartzeari, errepikatzeari eta
|
haien
testigantza birsortzeari uko egin zien. Ezen artelan asko eta asko hori baino ezin zitezkeen izan; alegia, «begirale» edota «irakurle» bati zuzenduriko apelazio jakinak, ustez kontzienteki «ikusi» duenaz lekukotasun maiz «hutsala» eman dezan.
|
|
2017
|
|
|
Emakumeoi eskaini die liburua: "
|
Haien
testigantza jaso, eta haien oroitzapenei izenak jarri nahi izan dizkiet; omenaldi bat egin". Antolatu eta elkartasun sareak sortu zituztelako, kartzelak argitzeko.
|
|
|
Indarkeriaren biktima diren Josu Elespek, Feli Goikoetxeak eta Manoli Urritegik osatuko dute lehena. Asteartean, 19: 00tatik aurrera
|
haien
testigantza pertsonalak azaleratuko dituzte herritarren aurrean. Antolatzaileek adierazi dutenez," gerturatuko direnen parte hartzea eskertuko" lukete.
|
|
|
Besteak beste Zatoz onera, zatoz Azpeitira atala dauka. Azpeitiarrak dira protagonista atal horretan eta hainbat bideotan
|
haien
testigantzak agertzen dira. Azpeiti gogoangarria atalean berriz, herriko leku, pertsona eta gertakari historiko ezagunei buruzko edukiak bildu dituzte.
|
|
|
Bilbo adibidetzat jarriz, Aburtok esan du aurrerapauso handiak egin direla euskararen alorrean, baina onartu du oraindik badagoela zer egin. Agindu du, hori bai, aurrerantzean ere zeregin horretan tematuko dela bere lantaldea.Andres Urrutia euskaltzainburuak harrera egin die gonbidatu guztiei, eta bere sarreratxoan nabarmendu du 1937ko EGUNA egin zutenen kemena, hain zuzen, lana garai zailetan egin zutelako,, une gogor
|
haien
testigantza jasoz.Azkenik, Juan Mari Atutxa Sabino Arana Fundazioko presidenteak hitz egin du. Atutxak konpromiso berba erabili du behin eta berriz, orduko idazle eta kazetari haiek horixe bera erakutsi zutelako, bere ustez:
|
|
2018
|
|
|
Emakume ijitoa kulturaren transmisioaren zutoina da, familia osoaren babeslea, eta aldi berean ekintzailea, betidanik atera izan baita kalera. Emakume ijitoen errealitatea islatzeko
|
haien
testigantzez osaturiko dokumental laburra ekoitzi zuen Helena Bayona Carlos kazetaritza ikasleak Nafarroako Berdintasunerako Institutuaren diru-laguntzarekin. Herriz herri proiektatzen ari gara Mordiendo el aire.
|
|
|
Yuri Agirre arduratu da ikus entzunezkoa zuzentzeaz. Duela 32 urte, Agustin Arenasek, Agustin Madrazok, Josu Bereziartuak, Jose Mari Azpiazuk eta Jabier Maizek espedizioa nola prestatu zuten jaso du dokumentalean azpeitiarrak, eta, horretarako,
|
haien
testigantzak bildu ditu. Artxiboko argazkiekin osatu du dokumentala, eta Iban Izagirre artista azpeitiarrak ilustrazioak egin ditu dokumentalean aparteko istorio bat kontatzeko”.
|
|
|
Eta aprobetxatu nahi du. Neskek baiezkoa eman diote, eta mugikor zenbakiak elkarbanatu dituzte gaiaren inguruan lasaiago hitz egiteko, bai baitaki Sarak hobe duela neska
|
haien
testigantzak ondo gordetzea fikzioa ahalik eta fidelena izan dadin.
|
|
2019
|
|
|
Profazadoretatik gaur eguneraino bertsolari eta emakume izan diren pertsonak ez dira gutxi izana, gutxi izan dira, ordea, erreferente eta erreferentzial. Bilatuz soilik aurki bailitezke emakume bertsolari
|
haien
testigantzak eta lekukotasunak. Joxepa Anttoni Aranberri Petrirena «Xenpelar» errenteriarra izan da patxadatsuen aztertu dudana.
|
|
|
Estitxu Arozena, Alaitz Sarasola, Estitxu Eizagirre, Leire Ostolaza, Erika Lagoma, Estitxu Fernandez, Leire Bilbao, Oihane Enbeita...
|
Haien
testigantzak jasotzeak osatu egingo luke emakume bertsolariaren errealitatea, eta ertz berriak gehituko lizkioke argazkiari. Era berean, interesgarria litzateke hemen azaltzen diren gakoak gizonezko bertsolariek nola bizi dituzten ikertzea ere.
|
|
2020
|
|
|
Biolinarekin eskainitako piezaren ostean eman zioten hasiera hitzaldiari. Marina Sagastizabalek, Amaia Andrieuk eta Olatz Dañobeitiak
|
haien
testigantzak partekatu zituzten bertaratutakoekin, nork bere bizipenetatik abiatuta. Aitziber Perez de Karkamo kazetariak gidatu zuen saioa:
|
|
2021
|
|
|
Nik haien historia kontatu dut baina nire pribilegio posiziotik eta zuritasunetik. Emakumeen kasuan,
|
haien
testigantzekin kontaketa zintzoago bat eraiki ahal izan dut. Ijitoei dagokionez, ordea, apur bat herren geratu da.
|
|
|
Nik haien historia kontatu dut baina nire pribilegio posiziotik eta zuritasunetik. Emakumeen kasuan,
|
haien
testigantzekin kontaketa zintzoago bat eraiki ahal izan dut. Ijitoei dagokionez, ordea, apur bat herren geratu da.
|
|
|
Garai
|
haietako
testigantza bat:
|
|
|
* Enpresa kimiko bateko batzordeko pertsona batek jarri gintuen harremanetan familiarekin. Victorren aitak esan zigun ezagutzen zituela semearen jazarpena eta hilketa ikusi zuten bost pertsonarekin harremanetan jartzeko modua eta izena;
|
haien
testigantzak jaso nituen, eta 1975eko apirilaren 25ean, Victorren aitak notario ahalordea sinatu zuen, Bilboko guardiako epaitegian kereila aurkezteko.
|
|
|
Autopsiak garbi utzi zuen tiroketaren amorrua: Dionisio Aizpuruk 36 bala zulo, 84 Rosa Jimeno eta Joseba Merino leku eta parada desberdinetan mintzatu dira eta
|
haien
testigantzak ditut gertatuaren berme nagusia.
|
|
2022
|
|
|
Bada, 1772an salatu egin zituzten agintearen aurrean, «beren eta bere familiaren ohorearen aurkako koplak osatzeagatik. Deklaratzaile guztiak analfabetoak ziren, eta
|
haien
testigantzek adierazi zuten kopla horiek sukaldean abesten zituztela, elkarrekin zeudenean eta iruten ari zirenean». Emakumeen unibertsoari antz eman diezaiokegu salaketa honen bidez. Zer ez da esan sukalde batean, emakumeen intimitate une ezkutuetan?
|
|
|
Dokumentalaren bitartez, 1969 urtean Stonewallen egon ziren pertsonen errealitatea ikusiko dugu, eta gaur egun nola bizi diren jakingo dugu.
|
Haien
testigantzak ezinbestekoak dira urte horretan gertatutakoa ulertzeko. Marsha P. Johnson erail zutela jakiteko.
|
|
2023
|
|
|
Baten batek salatu zuen Narrondo ondoko geltoki zaharraren aurrean arratsaldeko zortzietatik aurrera gazte talde bat zegoela lata batzuk edaten eta hizketan. Epaiketan ere lekuko anonimo batek eman zuen
|
haien aurkako
testigantza. Badakizue," herritarren kolaborazioa" zela medio kondenatuak izan ziren, baina Pellok eskuratu berria zuen adinaren nagusitasuna, ordea, ondo ordaindu behar izan zuen.
|
|
|
Asteazkenean eman zioten hasiera egitasmoari, Donostian, erakunde eta ikerketa zentroetan lan egiten duten emakumezko zientzialari eta teknologoei egindako omenaldi batekin. Horrez gain, Ana Beloki, Marta Pascual eta Marina Kalashnikova zientzialariekin solasaldia izan zuten, Alaia Martin bertsotan aritu zen
|
haien
testigantzak jasotzen, eta Janus Lester artistak proiektuarentzat sortutako ereserkia aurkeztu zuten.
|
|
|
Ekainean onartu zen biktimen foru legea parlamentuan, eta urriaren 14an jarri zen martxan batzordea. Hasiak gara biktimekin aurrez aurreko elkarrizketak egiten eta
|
haien
testigantzak jasotzen. 45 eskaera jaso ditugu:
|
|
|
Comptek ondorioztatu du instituzioek izan duten jarrerak zaildu egin duela fenomenoaren norainoko osoa ulertzea: «Haurrei, nerabeei eta emakume helduei kasurik ez egiteak areagotu egin du biktimizazioa, eta, horrez gain, eragotzi egin du
|
haien
testigantzek eragindako ezagutzari esker hobeto ulertzea halako abusuen izaera, abusuei laguntzen eta iraunarazten dieten botere dinamikak, traumak eta ondorioak». Bide horretatik, prebentzioan eta erreparazioan sakontzearen garrantzia azpimarratu du Comptek:
|
|
|
Ekitaldi hunkigarria izan da, saminez betea, oraina baldintzatzen duten iraganeko oroitzapenek hartua. Hiru biktima aritu dira oholtzan,
|
haien
testigantza gordinak ematen: Lisardo Calo, 1979an Donostian bere etxera itzultzen saiatzen ari zela izandako istilu batzuetan Guardia Zibilak egindako tiro baten biktima; Luis Mari Ralla Arruti, 1972an 20 urte zituela atxilotu eta torturatutako biktima; eta Olatz Etxabe, 1975ean Kanpazarren zuen tabernan tiroz hil zuten InÌÂ  ƒaki Etxaberen alaba.
|
|
|
Hemen kontsulta ditzakezu parte hartzaileen jatorri genetikoa eta
|
haien
testigantzak.
|
|
|
Bartolina Sisa erakundeko, Boliviako Emakume Nekazari Indigenen Konfederazio Nazionaleko kide diren Marcia, Salome eta Eduarda Altsasun eta Lakuntzan egon ziren hilaren 15ean eta 16an. Bakea eta Elkartasuna fundazioaren eskutik etorri ziren
|
haien
testigantza emateko. Horretan lagundu zien aurten filmatutako Aldaketa ereiten dokumentalak, Boliviako landa eremuko emakumeen ahalduntzea azaltzen duenak.
|