|
2006
|
|
|
askoz adierazkorragoa zinen idatziz, eta sueltoago aritzen zinen aurrez aurre. Zuk ere bitartekorik gabeko hizketa
|
haien
mina eta beharra sentitzen zenuen, nonbait, behin baino gehiagotan aipatu baitzenidan bazkaltzeko edo bildu egin genuela," aspaldiko garaietan bezala". Nik ez nizun ezetzik esaten, begiratuko nuela, baina asteburuak nahiko beteak izaten nituela, etxera iritsi eta konpromisoak batarekin nahiz bestearekin.
|
|
2008
|
|
|
Narratiba handien itzulera minez bukatzen zuen artikulua. Benetan, Ur,
|
haien
minez?
|
|
2010
|
|
|
Mari: Ba, gaizoa, ez zitean
|
haiek
min handirik eginen ez gu bezalakoari... Bo, ta ez gintian luzaz atxiki ere he, bestela ene senarra mesfidatuko zian ze harreman izana nuen xuxen Kuan harekin eta... nahiago nian alegia deusez pasa zadin!
|
|
|
Aukera hura ere galdua zuen orain, gordelekurako bidean Juanek pistola eskatu ziolako harri zulo batean ezkutatzeko. Antsia egin zuen berriro, pentsamendu
|
haiek
min ematen baitzioten. Ez zuen Juanen portaera ulertzen.
|
|
|
Hasieran ustekabean harrapatu zuen erasoak, baina senarra anaia baino askoz ere indartsuagoa nuen, hordituta zegoen bezala egonda ere, eta segituan hartu zuen mendean. Haiek kolpeak ematen zizkionak eta
|
haiek
min oihuak anaiarenak. Txorimalo batek bezala astintzen zituen besoak.
|
|
2011
|
|
|
BIKTIMEN gaia ondo jorratzeak baditu bi helburu giltzarri edozelako bake prozesutan: bata da biktimen alde humanoa kontuan hartzea,
|
haien
mina onartzea eta berau bideratzeko kalte ordainak zehaztea; bestea elkarbizitza da, biktimen gaia adostasunez jorratzea baita elkarbizitzaren ate nagusia.
|
|
|
Testuinguru horretan, irudi teknika berriek zeresan handia dute. Bereizmen handiko erresonantzia magnetikoaren edo izpietan oinarritutako eskanerraren (micro CT deiturikoa) teknikekin, besteak beste, animalia txikien gorputza azter daiteke
|
haiei
minik eragin gabe; horixe da, hain zuzen, tratua fintzea. Gainera, esperimentuetan animaliak hil beharrik ez dagoenez, nabarmen murriztu daiteke erabilitako animalia kopurua.
|
|
|
Une
|
haietan
minik ez sumatu arren, gerora, urteak pasatu ahala, minak agertu dira.
|
|
2012
|
|
|
Gaur egungo biktimismoa bilakatu da botere iturri nagusia, sadomaoskista faltsuaren forma boteretsuena. Biktima ugari izanik ere, guzti guztiek ez dute lortuko biktimaren estatusa eta, ondorioz, estatusa lortzen ez dutenak aitortuak ez diren neurrian,
|
haien
mina ezin da egia izan. Kontrara, biktimismoaren atzean ezkutaturik, estatusa lortzen duten biktimen mina egia bilakatzen da, egia santua; eta, ondorioz, sufritu izan dutenez gero, eskubidea osoa bermatzen zaie justizia egiteko.
|
|
|
Minaren Espainiako Elkarteko (EGS) idazkariak, José Ramón González Escalada doktoreak, zehaztu zuen pertsona horiek, tratamendua jaso arren, min neurritsua eta bizia izaten dutela urtebete geroago. Gainera, zoritxarrez, lagin horren emaitzen arabera (Europako 300 pazientek hartu dute parte (25 espainiarrek), gaixoen erdiek adierazi dute, batzuetan,
|
haien
minak oso biziak direla eta hil egin nahi dutela. Ikerketa horren arabera, 10 pertsonatik seik diote minak bere bizitza kontrolatzen duela eta, horregatik, ibiltzeko, altxatzeko, janzteko edo lo egiteko zailtasunak dituztela.
|
|
2013
|
|
|
Eta, orduan, etxeko gizonen irainak jasan behar izan zituen, baita Moshen eta Omarrenak ere. Irain
|
haiek
min egiten zioten, jakina, baina bere begi haietan beti aurki zitekeen, han edo hemen, puntu distiratsuren bat, harrotasun berreskuratuaren isla izan zitekeena: –Etxera ekarri didazue etsaia, baina, azkenean, ni neu garaile??.
|
|
|
Hezur mindu horiek besterik ez daukagu, baina hor dago haiek izan zirenaren azken oroitzapena. Denok ikusi nahi ditugu,
|
haien
mina sentitu, eta azken irria eta begirada goxoa eskaini», esan zuen senide guztien izenean Arantxa Lasak, Joxeanen arrebak.
|
|
|
Eta, orduan, etxeko gizonen irainak jasan behar izan zituen, baita Moshen eta Omarrenak ere. Irain
|
haiek
min egiten zioten, jakina, baina bere begi haietan beti aurki zitekeen, han edo hemen, puntu distiratsuren bat, harrotasun berreskuratuaren isla izan zitekeena: " Etxera ekarri didazue etsaia, baina, azkenean, ni neu garaile...".
|
|
2014
|
|
|
–Uste baino denbora gehiago kostatu zitzaigun konbentzitzea?, kontatu dit Filipek. . Izan ere, asko beldurtu zen hasieran, eta
|
haiei
min emateko inolako asmorik ez genuela ulertarazi behar izan genion?.
|
|
2015
|
|
|
askoz ere gehiago aurreratzen direla perfekzioko gauzetan, hemen uler dezakegunez. Hona, bada, urte askotako gerra hau igaro ondoren geratzen diren arima aurreratu eta hilduratuak; mundurako hilak daudenez gero, gehienetan gure Jaunak bakea ematen die, baina ez egiten dituzten hutsegiteak ez sentitzeko eta
|
haien
minik ez izateko eran.
|
|
|
Negar egiten duten subjektu gehiago bada poemarioan («emakume nigarti baten gutun amultsua», «zuhaitz bakoitzaren ondoan emakume bat/ emakume guziak nigarrez», «tristura handiegia zaien neskatxak»), emakumezkoak guztiak, baina ez zaigu
|
haien
minaren testuingururik ematen, irudi bat besterik ez dira, misteriotsua, baina arrazoimenetik apartekoa, ahotsik gabea. Salbuespen gisa agertzen da negarra begietan eutsi ezin duen Casey soldaduaren ama, zeinaren saminak iturri jakina duen:
|
|
2016
|
|
|
Abenduan, Nafarroako erabakiak estatuko kontseiluak hartuko zituela adierazi zuen, eta hura azalera eraman zuen Noticias taldeak. Laura Perezen arabera, testuingurutik kanpo ateratako esan
|
haiek
min egin zieten, eta alderdi berriak besteengan eragindako bertigoaren adierazletzat jo zuen. Buru gainean zuten PSNren sindromearen mamua.
|
|
|
Ezer eta inor gabe sentitzen zela esan zion. Gerrak eta haren ajeak ez zutela inoiz bukaerarik izango, ez zutela
|
haiek
min jarioaren iturria agortzen ikusiko.
|
|
|
|
Haien
mina.
|
|
2017
|
|
|
Behin lagun bati esan nion brometan, eta haserretu egin zitzaidan; edo hori baino okerragoa dena, mindu egin nuen. Ez dut nik justifikatuko aukera izanda euskararik ez ikastea, baina irudipena daukat eskolan euskaraz egitearren eraztuna eraman zuten
|
haien
mina ezin dugula halako adjektiboekin konpondu. Maketo hauek esaten dugun aldiro administraziora joan eta izapide orriak euskara hutsez beteko bagenitu, guk ere mesede egingo genioke euskarari.
|
|
|
Gurasoen kontra jotzea bagenuen, baina ez genuen egin nahi izan. Ez genien
|
haiei
min egin nahi, oso garbi genuelako, hasieratik, irakaslearen ardura zela. Gurasoekin harremanik, bestalde?
|
|
|
Giza gogoa bai dela gauza berezia, arakagaitz eta azterkaitza. Lehentxeago hotsak aditzeak asaldatzen eta artegatzen ninduen bezala, isiltasun hartan hotsik sumatu ezinak aztoratuko nau orain, eta
|
haien
minez egongo naiz, belarriak tente. Ez ditut nire gau ibilerak berritzen, ohetik jaikitzeko ahulegi nagoelakoan, nahiz eta azken egunotan indarberritzen ari naizela nabaritu eta horretara tentaturik egon.
|
|
|
Jendea kantuz hasi zen, kantuz orroaz. Eta, bat batean, kantu orro
|
haiek
min egin zidaten. Irudi zuen bestaburu handienaren ospatzen ari ginela eta ongi futitzen zirela denen aurrean zegoen hogeita hamar urteko hil dohakabeaz.
|
|
|
Bitartekaria, Eusko Jaurlaritzako Biktimen Aldeko Kontseiluko profesional hura, ezustean harrapatu zuela iruditu zitzaion, eta damutu egin zen ezer esan izanaz. Eta nekea nabaritu zuen, eta mina, bi min
|
haiek
min bakarra bilakatu zitzaizkiolako, eta min hura mahai haren erdian gelditu zelako trapu zikin tzar bat bezala, inor hartzeko higuingarri.
|
|
|
|
haien
minak nirea
|
|
2018
|
|
|
Askoz ilogikoagoa da M biktimak eta prostitutak alderatzea.
|
Haien
minari barre egitea. Jokaera horri ez diote jazartzen, baina.
|
|
2019
|
|
|
Hartxintxarrak oin zoletan iltzatzen zitzaizkion, baina ez zituen ia nabari. Handiagoa zen hitz ziztatzaile
|
haien
mina.
|
|
|
" Umeen gauzak" ziren, eta umeen gauzetan helduek ez zuten nahastu behar, haien egiteko bakarra errieta ematea zen gogaikarriegiak ginenean. Helduek aditzera ematen ziguten umeok ez genuela minik sufritzen eta, sufritzen bagenuen ere, huskeria zela
|
haien
minarekin alderatuta. Behin Anek teniseko erraketa bat ekarri zuen ikasgelara.
|
|
2020
|
|
|
Gero, badira urte batzuk gauzak baretu direla, baina sekula ez dut jakin nondik zetorren zera hori, kontrakotasun hori... Gaur da eguna oraindik ez dakidana nondik sortu zen kontsigna hori, baina bai dut gogoan milien zuzendaritzako ahaide horri behin baino gehiagotan entzun diodana,
|
haiei
min handia egin ziela asuntu honek...".
|
|
|
Baina oharkabean usteltzen joan zen. Aurrean jartzen zitzaion trajedun gizon bakoitza ispilu moduko bat zen,
|
haien
min guztiak bere barruan ere aurkitzen zituen Izaskunek.
|
|
|
XX. mendeko diktadura guztietako bahituak, desagerraraziak, torturatuak.
|
Haien
minak, haien barne bakarrizketak irudika ditzaket, nahiz eta ez jakin nola. Eta imajinatzen ditut haien artean bizitza hobe baten alde borrokatu zirenak, akaso haien ahaleginaren emaitza beste batzuek biziko zutelako kontziente, egunaren ertzean leihotik begira ezagutuko ez duten etorkizuna hausnartzen:
|
|
2021
|
|
|
Beren mintzaldian, aipamen berezia egin diete ETAren indarkeriak eragin zituen biktimei.
|
Haien
mina" bere" egiten dutela eta" ez zela inoiz gertatu behar" erran dute. Hasteko, ETAk indarkeria utzi zuenetik hamar urte bete direnean, engaiamendu hura osorik bete dela nabarmendu dute, prozesuaren arrakasta euskal gizarte osoarena dela azpimarratuz.
|
|
|
Gure atsekabea eta mina adierazi nahi diegu jasan duten sufrimenduagatik. Gure egiten dugu
|
haien
mina, eta sentimendu zintzo horretatik baieztatzen dugu hura ez zela inoiz gertatu behar, inork ezin du gogoko ukan hura guztia gertatu izana, ezta denboran hainbeste luzatu izana ere. Aietera lehenago iristea lortu behar genuen...
|
|
|
3 «Poliki goaz, baina pausoak ematen ari gara. Herenegun bertan ezker abertzaleak ETAren biktimei adierazi zien
|
haien
minak ez zuela inoiz gertatu behar izan. Pauso handia da elkarbizitzaren alde.
|
|
|
" Gure atsekabea eta mina adierazi nahi diegu jasan duten sufrimenduagatik. Gure egiten dugu
|
haien
mina, eta sentimendu zintzo horretatik baieztatzen dugu hura ez zela inoiz gertatu behar".
|
|
|
ETAk eragindako biktimei aipamen berezia egin diete: " Gure egiten dugu
|
haien
mina, eta sentimendu zintzo horretatik baieztatzen dugu hura ez zela inoiz gertatu behar".
|
|
|
Minaren inguruko lanketa hura egiten ari zirela hil zuten aita. Ahaztuak zituen Oihanak kontu haiek, egun
|
haietan
minaren inguruko koadro bat margotzen hasia zela ere bai. Guayasamín.
|
|
|
Txingorra hasi zuen, horixe behar nuen!, baina ez edozein modutakoa, nire herriko golf zelaiaren atzealdean sastraka artean errekuperatzen nituen bola haien tamainako aleak hasi ziren jausten zeru sabaitik! Harri koskor
|
haiek
min egiten zuten aurpegian, eta deabruzko izotz pista bihurtu zuten errepidea.
|
|
|
Bala bala zebiltzan gezur horiek egunkari batean eta bestean. Gaur egunetik begiratuta funtsik gabeak, baina urte
|
haietan
min handia egin zezaketenak.
|
|
|
Edo
|
haien
min eta zauriez?
|
|
2022
|
|
|
Testuinguru horretan, Naziometroak ezker independentistaren urriaren 18ko adierazpenaz itaundu du. Aieteko jauregian eginiko adierazpen batean, Arnaldo Otegi EH Bilduko koordinatzaileak eta Arkaitz Rodriguez Sortuko idazkari nagusiak ETAren biktimei adierazi zieten
|
haien
minak ez zuela «inoiz gertatu behar»: «Bihotzez esan nahi diegu asko sentitzen dugula jasan duten sufrimendua, eta konpromisoa hartzen dugula ahal dugun neurrian arintzeko».
|
|
|
«Gure nahigabea eta mina agertu nahi diegu, jasandako sufrimenduagatik. Sentitzen dugu
|
haien
mina, eta sentimendu zintzo horrekin adierazi nahi dugu ez zuela sekula gertatu behar, inor ezin duela poztu hura gertatu izanak, ezta hainbeste luzatu izanak ere».
|
|
|
32 urteko espetxealdi bati buruzko bertsoa «Terrorismoaren Biktimei Aitorpena eta Erreparazioa egiteko Legearen printzipioen eta artikuluen aurka» doala, eta baita «EITBk Euskadiren bizikidetzan lagundu dezakeen eragile izateko hartu duen konpromisoaren aurka ere». Herri honetako eragile politiko eta sindikalen gehiengoa bat etor daiteke espetxealdi baten gehiegizko luzeran, baina ez esan hori kanta batean, hori aipatu besterik egiten ez duen bertso batek «biktimak zauritu eta
|
haien
mina berpiztu» dezakeelako. Ez dakigu biktimak zauritu dituen, baina Aldekoak erabaki du baietz —«nik neuk hartu nuen hura erretiratzeko erabakia»—.
|
|
|
Bi anaia horien izugarrikeriak zuritu behar ez izateko, emozioak ezin duela dena zilegiztatu errepikatu diot neure buruari zinematik irtenda. Eta gogoratu dut nola esaten genien biktimei, gatazkaren gordinean,
|
haien
minak ezin zuela politika baldintzatu. Baina pentsatu dut, aldi berean, nola (eta eskerrak) badiren pertsonen zaurgarritasuna politikaren zentroan jartzen duten gero eta ahots gehiago, gogortasuna baldintza zen garaietatik ez hain urruti.
|
|
|
Azkoitiko gomazko palistek Gipuzkoako Herriarteko Txapelketaren final laurdenetako hitzordua zuten bihar, zapatua. Soraluzeren aurka ziren jokatzekoa kanporaketa, baina
|
haiek
min hartutako palistak dituztela eta, uko egin diote joaneko partida jokatzeari. Federazioak hala erabakita, eta itzulerako partidak jokatu beharrik gabe, Azkoitiko palistak finalerdietara sailkatu dira.
|
|
|
Hitz
|
haiek
min ematen zidaten, bereziki izengoiti huraxe jarri zidatelako eskolako ikaskide batzuek. Begitriste...
|
|
|
Hezur haragizkoak dira istorio hauetako pertsonaiak, ukigarriak haien arazoak, zinezkoak
|
haien
minak. Baina, aldi berean, badute mamuzko zerbait ere, alderdi ezkutu, lauso, atzemanezin bat.
|
|
|
igaro ondoan baizik ezin azaldu izan bainion amari zer gertatu zen. Ordutik aurrera amets egiten diat beti bahiturik eraman nahi nauten gizon batzuek eraso didatela, eta ni gurinezkoa naizela, biguna, haien besoetan desegingo banintz bezala, neure burua defendatzeko eta
|
haiei
min egiteko indarrik ez banu bezala.
|
|
|
Haien marmarrak aditzen ziren, haien zizpuruak; aberriaren zoritxarrengatik negar eginez, eurena ikusten zuten oraindik borrokatzen ari ziren senarren eta semeen hazpegi maiteetan.
|
Haien
mina kideena baino basatiagoa zen; sinpleagoa ere bai, eta berritsuagoa; erreportxu eta esklamazioetan arintzen zuten:
|
|
|
Lehen arretakoek, adibidez, pazienteak aurrez aurre ikusi ezin eta telefono bidez egin dituzte kontsultak. Diagnostiko jarduera murriztuta, gaixo ugari artatu gabe geratu dira eta
|
haien
mina sendagaiak errezetatuz arindu da. Haatik, askok minbizia garatu dute, hilabeteak igaro behar izan
|
|
|
Lehen arretakoek, adibidez, pazienteak aurrez aurre ikusi ezin eta telefono bidez egin dituzte kontsultak. Diagnostiko jarduera murriztuta, gaixo ugari artatu gabe geratu dira eta
|
haien
mina sendagaiak errezetatuz arindu da. Haatik, askok minbizia garatu dute, hilabeteak igaro behar izan
|
|
2023
|
|
|
bortxaketak eta sexu abusuak, baita gizonezkoei ere. Emakumeak ziren bortxatzaileak, eta
|
haiei
min gehien egingo ziena aplikatzen zieten biktimei.
|
|
|
Senide presoak bisitatzera zihoazenean edo bisitatik bueltan errepidean hildakoak ere oroitu nahi izan dituzte Funosas eta Azkarragak, eta, era berean, «Euskal Herrian izandako indarkeria guztien biktima guztiei» errespetua adierazi die
|
haien
minaren aurrean: «Biktimen auziari konponbiderik bilatzen ez diogun bitartean, gizarteak behar duten begirunea ematen ez dien bitartean, eta euskal presoen egoera konpontzen ez den bitartean, ezin izango dugu elkarbizitzaz hitz egin».
|
|
|
Jurioren ustez, gizartea aurrera egiten ari da, «aitortza batzuk» eskatzen ari da, eta politika «oztopo larri bat» da aurrerapen hori eskuratzeko. «Modu batean edo bestean, biktima batzuk edo beste batzuk geure egiten ditugu interesen arabera, baita
|
haien
mina eta sufrimendua ere», esan zuen PSNko parlamentariak.
|
|
|
Atzo, berriz, Carlos Martin Beristain mediku eta Psikologia doktoreak behin baino gehiagotan azaldu zuen eran, kontu isil eta isilaraziei begira jarduteko izan zen saioa: biktimek «bihotzean» gordetzen dituztenei erreparatzeko,
|
haien
mina arintzeko bideak zein izan daitezkeen aztertzeko, ulertzeko. Lehenbiziko hitzaldia Beristainek berak eman zuen; esperientzia zabala du Euskal Herrian motibazio politikoko biktimen artara begira egin diren hainbat esperientziatan, baita mundu zabalean ere, eta xedeen artean nabarmenetariko bat horra zein den haren ustez:
|
|
|
ETAren biktimen aitortzari dagokionez, berriz, EH Bilduko koordinatzaile nagusi Arnaldo Otegik eta Sortuko idazkari nagusi Arkaitz Rodriguezek egindako Urriaren 18ko Adierazpena izan da mugarri nagusia. Ezker abertzaleko kideek ETAren biktimei adierazi zieten
|
haien
minak ez zuela «inoiz gertatu behar»: «Bihotzez esan nahi diegu asko sentitzen dugula jasan duten sufrimendua, eta ahal dugun neurrian arintzeko konpromisoa hartzen dugula».
|
|
|
Sakeak eta errestoak bere biziko garrantzia dute lau eta erdian, eta oraingoan ere horrela izango da. Jokoaren bi alor horietan asmatu, eta
|
haiekin
min egiten duenak asko izango du irabazia.
|
|
|
Mutilek beren parekoak auzitan jarri behar dituzte, haientzat mingarria izan arren, zeren desberdintasuna mingarria baita. Mutilekin aritzen garenean, sarri min egiten digu
|
haien
minak, neurriz gain ahaldunduta egon arren, baina ez digu hainbeste min eragiten nesken desboteretzeak.
|
|
|
Gernikako bonbardaketaren herria gara eta badakigu zer gertatzen den lehergailuak herrien eta herritarren gainean zerutik modu indiskriminatuan jaisten direnean. Horregatik, oso gertu dugulako sarraski
|
haien
mina, ezin dugu gogotik urrundu ikusten ari garena: Gazako kale hondatuak, umeen azken hatsak, gurasoen oihu lazgarriak, dena galdurik ala mehatxuek bultzaturik, ihes egin behar dutenen begi umelak.
|
|
|
Bestalde, honako hau nabarmendu dute bozeramaleek: " Indarkeria guztien biktima guztiek merezi dute gure errespetua
|
haien
minaren aurrean, eta gobernuen aldetik tratu berdina jasotzea ere merezi dute". Hala bizikidetzaren aldeko urratsak emateko eta" konponbidearen parte aktiboa" izateko konpromisoa berretsi nahi izan du Sarek gaur Bilbon.
|