|
2000
|
|
|
Alemaniako Erromantizismoaren baitan, herri ipuingintza eta poemagintza biltzeko xedea zuten. Hesse eta Rhin inguruak frantsesen esku zeuden garai
|
haietan
eta gizarteko klase altuek kultura frantsesa zuten gustuko eta hura lantzen zuten, alemaniar kulturaren kalterako. Erromantikoek ordea, azken hau jaso nahi izan zuten, eta horretan saiatu ziren baita ere Grimm anaiak.
|
|
|
Eliza Katolikoaren buruak, lurran Kristoren ordezkari zenak aipatutakoak ei ziren
|
haiek
eta, jakina, zentsurari ihes egiteko bazeukan zeren babesean jarri editorialgileak. Horrela, ondorio hauetara iristen zen:
|
|
2003
|
|
|
Sinesgabea naiz, familia sinestun bateko alaba, baina familia aurrerazalea izan dut. Ondo sentitu naiz
|
haien artean
eta alderdian ere bai, ez dut egozten zaion kontserbadorismo hori bizitzen. Gainera, ez naiz salbuespena, nire ingurukoak ere aurrerazaleak dira
|
|
|
«Euskaldunon Egunkaria» sortu zenetik, herri informazioa eskaintzea egunkaritik bertatik zaila izango zela ikusi zuten, nazionala izanik hainbat eta hainbat edizio lituzkeelako. Duela bi urte, ordea, herri aldizkariak kaleratzen dituzten euskara elkarteekin hitz egiten hasi ziren,
|
haien
eta «Egunkaria»ren indarrak bilduta herri egunkariak egitea posible zelakoan. Ordurarte euskarazko herri egunkari bakarra zen kalean:
|
|
|
" Izadian buru belarri murgilduta bizi ziren gizaki haiengan pentsatu beharra dugu »azaltzen du Txema Preziadok», euren bizimodua nolakoa zen ulertzeko. Izadian txertaturik zeuden
|
haiek
eta gaur egun askoz kaletartuagoak gaude guztiok, baita gaurko baserritarrak ere. Hauetako batzuek gorde dituzte lehengoen zenbait ezaugarri, baina gero eta gehiago jasaten dute egungo modernizazioaren eragina".
|
|
2004
|
|
|
" Koadrilak eta elkarteak, konpartsetan egituratuta, jaien antolakuntzari ekin zioten. Alde Zaharrean eta Areatzan izan ziren lehenengo jai
|
haiek
eta ahantzezina izan zen. Sekulako giroa piztu zen, eta berehala zabaldu zen jai horien berri.
|
|
|
Gerora, egia esan, etorri ziren/ dira beste idazle asko, euskal literatura maite dugunon egarria asetzen laguntzen dutenak. Baina, orain bere nobelak berrirakurtzean berriro bere maisutza aldarrikatu nahi dut, ikusten baitut zein garrantzizkoa izan zen hizkuntza sena ondo garatua zuen idazleen gidaritza euskal literatura modernoaren hasiera
|
haietan
eta harrituta geratzen naiz, nabaritzean orain dela 30 urte egindako hizkuntza hautapenak ez direla inolaz ere zaharkitu.
|
|
|
Sardexka baten hortzekin zulatuko ditugu alberjiniak eta labeko erretilu batean ipiniko ditugu ondoren. Gatza, azukrea eta baratxuriak gainetik hautseztatu eta gero, 6 koilarakada oliba olio isuriko dugu
|
haien gainetik
eta 200°ko tenperaturan edukiko ditugu ondoren labean, 40 bat minutuan. Denbora tarte hori igaro eta gero, zuritu eta mintz beltz hori gabe utziko ditugu alberjiniak:
|
|
|
Bilkuran zenbait herrialdetako hezkuntza ministroak ere izango dira, administrazio publikoetako ordezkariak eta abar. Ni, Euskal Herriko erakundeekin harremanetan jar daitezen saiatuko naiz, dela Jaurlaritzarekin, Nafarroako Gobernuarekin, EKErekin... dena delakoarekin, bata besteagandik ikasteko, guk
|
haiengandik
eta beraiek gugandik...
|
|
2005
|
|
|
Ni okela zalea! Halamoduan kendu nituen muskuiluak eta
|
haiek
eta, gero, txipiroiak!, gauza beltz harekin! Nik, nire lagunari:
|
|
|
Tximinoak, bakezaleak eurak, berritsukeria errefinatuko giroan bizi ziren; Neanderthala, aldiz, mundutik zehar urrats astunekin zebilen, bere inguruan makilakada izugarriak errepartitzen. Ironikoak, tximinoek txantxa egiten zuten
|
haien bizkar
eta arbolaren gainetik intxaurrak jaurtikitzen zizkieten. Beste batzuetan ikaratu egiten ziren, eurek garbi eta osasuntsu landare eta fruituak jaten zituzten bitartean gizakiek haragi gordina irensten baitzuten eta kidekoak hiltzeraino hel zitezkeen.
|
|
2006
|
|
|
Oraindik ere naturaltasunez gertatzen ez den prozesu baten seinale izango da. Ia ehun urte elkarren ondoan bizitzen portal berdinetan, eta elkarren ezezagunak gara etorri ziren
|
haiek
eta euskaldunak. Bi mundu.
|
|
|
Adiskide zaleagoa naiz. Familia emana etortzen zaigu, eta adiskideak nolerebait aukeratu egiten ditugu guk
|
haiek
eta haiek gu. Baina onartzen dut bi zaletasun horiek ez direla nahitaez bateraezinak.
|
|
|
Dena den, epaiketarik egin ez izanak ez du esan nahi fusilamenduak nola hala egin zirenik. Ikerlari batzuek diotenez ondo pentsatutako hilketak izan ziren
|
haiek
eta horregatik uste dute froga dokumentalek nonbait egon behar dutela. Tamalez, oraindik zailtasun handiak daude artxiboetako zenbait eduki arakatzeko, nahiz eta urte batzuetatik hona gauzak asko aldatu diren alde horretatik.
|
|
2008
|
|
|
Gobernuak" gerra egoera" deklaratu zuen.Langileentzako etxebizitza alta batez ere meatze inguruan eta oro har Ezkerralde osoan liskar bortitzak eta grebak eragin zituen arazo kezkagarria izan zen XIX. mendeko azken hamarkadetatik aurrera. Greba
|
haiek
eta Chicagoko sarraskiaren ondoren nazioartean berpiztu zen langile mugimendua aldi berean gertatu ziren. Urte berean, gainera, 1890ean, mundu osoan maiatzaren lehena ospatzeko deia egin zen.
|
|
|
Orain dela 15 bat urte arte ez zen horrela izaten, itsasontziak itsasoan bertan hondoratzen baitzituzten, kostaldetik 15 bat miliatara, Komandantziak agindutako tokian. Baina sarea hondo hondotik pasatzen duten arraste ontziei kalte handia egiten zieten hondoratutako barku
|
haiek
eta agindua eman zen gehiago ontzirik ez botatzeko itsas hondora.
|
|
2009
|
|
|
Gazako herritarrak txikitu ditu Israelek, Hamasen egoitzak, Palestinako Aginte Nazionala ere bai bide batez, baina gorrotoa eta erresistentziarako hazia akuilatzen jarraitzen du, arabiarrak erabat zatituta daude baina nazio bakarraren kontzientzia oso hedatua dago
|
haien artean
eta Israelek ezin dezake luzaro iraun gerra eta zanpaketaren zabuan kulunkatzen. Europako gobernuek, bitartean, hau bai, proportziorik gabeko biolentzia hau lasai irents dezakete, Israelgo armada eta gobernua inongo zerrenda terroristetan sartu barik, Gazako gerra krimenak epaitu barik, su etena bultzatu bai baina hurrengo erasoari ere ateak irekita utziz.
|
|
|
Izan ere, ontziola hori Estatuko AESAko beste batzuk baino errentagarriagoa zen, baita Sestaoko Naval baino errentagarriagoa ere. Sindikatuek erantzukizun handia izan zuten birmoldaketa
|
haietan
eta, Sestaoko Navalen nahiz AESAko beste zenbait ontziolatan UGTk eta CCOOk gehiengoa zutenez, euskal ontziolaren bat ixtekotan Euskalduna ixteko presioa egin zuten, Euskaldunan ELA baitzen nagusi. Eta horixe gertatu zen.
|
|
2010
|
|
|
Haiek dira gobernuak politika antisozialak egitera behartzen dituztenak, defizit publikoa hobetzeko. " Finantza merkatuak" guztiz babestutako bankuak dira batik bat alemaniarrak, frantziarrak eta estatubatuarrak, eta
|
haiek
eta haien aliatu politikoak dira gastu publikoaren austeritatea inposatzen dutenak, beren irabaziak ziurtatzeko. " Merkatu" horiek diru kutxa publikoetatik edaten jarraitu dutela baieztatu nahi dute.
|
|
|
Madrilen sariak noiz irabaziko zain gaude etxean ezagun egiteko? Zergatik egin behar diegu kasu
|
haiei
eta ez gure ingurukoei?
|
|
|
" Arrazoi duzu". Eta hitz egin zuen andre gizon
|
haiekin
eta aldendu ziren. Ez dut alemanekin ezer nahi, gorroto ditut.
|
|
2011
|
|
|
Pasa dira garai
|
haiek
eta bi ondorio utzi dituzte gutxienez. Bat:
|
|
|
Antzeko zerbait sumarazten digute, halaber, Miren Azkarate kultur sailburu ohiaren hitzek, salatu berri baitu oraingo Jaurlaritzaren kultur politika Madrileko ikuspegitik bideratua dagoela (batean nahiz bestean, irudipena dut politikariek ez aurrekoek ez oraingoek, ez hangoek ez hemengoek, ez legalek ez ilegalizatuek ez dutela jabetu nahi sortzaileoi
|
haiekiko
eta haien proiektuekiko sentiarazi izan diguten desatxikimenduaz).
|
|
|
Auskalo zer erantzungo lukeen ikasle batek murrizketa hitzak zer iradokitzen dion galdetuz gero.
|
Haiek
eta haien etorkizuna izanik ere murrizketek lehenik baldintzatuko dituztenak. Ondoren, hezkuntzako langileen lan baldintzak eta azkenik, eta komeni da hori ere oso gogoan izatea, jendartea eta herri honen etorkizuna.
|
|
|
" ETAren jardunaren ondorioz beren askatasuna murriztua zuten hautetsi guztiek seguruenik eta ziur sentitu zuten poza eta lasaitua partekatu nuen nire ziegatik. Biziki poztu nintzen
|
haiek
eta haien familiengatik". SER irrati kateari Otegik berriki emandako elkarrizketaz argitaratutako zatia da eta ETAk urriaren 20an egindako adierazpenarekiko sentipenetakoak azaltzen ditu zati honetan.
|
|
2012
|
|
|
1971n gehiago. Pitrau hil eta gero ere segitu zuten etortzen, Jojo Etxebarne okupatzen zelarik
|
haietaz
eta geroago Battitta Bordagarai eta Maite Tourreuil, Gisele Lougarotek Pays Basque Nord, mai 68 en memoires liburuan dioenez. Eskematikoki esaten ahal da Zuberoara hiru boluntario uhin heldu zirela:
|
|
|
Larzacen jokatzen baitzen sistemaren kontrako gazte
|
haien
eta Estatuaren arteko lehia modu nabarmenenean, gerra zikina ere erabili zen han disidentziaren kontra. Berrikitan Tous au Larzac filmak oroitarazi digu nola plastikatu [bonbaz lehertu] zuten Auguste eta Marie Rose Guirauden baserria, barruan berak eta zazpi ume lotan zeudela, 1975eko martxoan.
|
|
|
K. Osinaga: Diskoa bukatu baino hilabete lehenago ez genekien zenbat kanta izango ziren, kantek eurek esan digute nondik joan, jolas bat izan da
|
haien
eta gure artean. Korrontearen gisan, kantek bihurgune bat har dezakete, guk beste bat… eta azkenean ateratzen da atera beharrekoa.
|
|
|
Kutsu intimista eta sentimentala du filmak, barrutik kontatua dagoelako: ez da adituengana jo gaia jorratzeko, protagonisten beraien errealitatea
|
haiengandik
eta ingurukoengandik jasotzea izan baita asmoa. " Kamera beraien etxean jarri eta euren harremana, euren familia ezagutu dugu; trama bat ere sortu dugu, dokumentalgintzaren inguruan Mentxuk duen interesa baliatuz.
|
|
2013
|
|
|
Gaztetxoen artean hasten da hizkuntzaren hautua banatzen: literatura jakin bat ekoizten da
|
haientzat
eta sarri modek baldintzatzen dute irakurgaia, zer esanik ez liburu horien filma egin badute, ikusi bestela banpiroen istorioek orain duten arrakasta. Kontua da modako liburu horiek gehiago itzultzen direla gaztelaniara, euskarara baino.
|
|
|
Pasadizo hori" Esbastika bat Bidasoan" dokumentalean ere jasota dago. Labaienek kamera aurrean egindako azkenengoetako agerpen horretan, lehen eskuko testigantza eskaintzen du nazien Iparraldeko egonaldiaz, eta
|
haien
eta euskal jendearen artean egon ziren harremanez.
|
|
2015
|
|
|
Pedro Gomez Nieto guardia zibila Intxaurrondon zegoen garai
|
haietan
eta CESID Espainiako zerbitzu sekretuen buruetakoa zen Juan Alberto Peroteri zera esan zion 1985ean: " Zabalza eskuetatik joan zaie, galdeketetan geratu zaie".
|
|
|
Han jaio zen Daniel Irujo, eta Aniana Ollorekin ezkondu zen.
|
Haiek
eta Danielen ama erbesteratuta, Iparraldera ihes egin zuten. 1936an, ondasun guztiak bahituta, familiako batzuk espetxean eta besteak fusilatu zituztela, 70 urte zituela Aniana Ollok berriro alde egin behar izan zuen, oraingo honetan Amerikara, seme alabekin eta bilobekin.
|
|
|
Edward Gibbonek Decline and Fall of the Roman Empire famatuan aipatzen du kristautasunak eragin ezkorra eduki zuela, antzinako erromatarren bertute nobleak usteldu zituztela Ekialdetik iritsitako fanatiko
|
haiek
eta barbaroei aurre egiteko ahalmena galarazi zietela. Ziurrenik ados egongo zarete esaten badut mugatu samarra dirudiela esplikazio horrek, beranduago etorritako autoreenak bezala, Splenger eta Toynbee esaterako.
|
|
2016
|
|
|
Ahozkotasuna landuagoa du katalanak.
|
Haien
eta gure arteko diferentzia nabarmena da hango hiztunak normal hitz egiten duela katalan estandarizatua, edozein egoera eta erregistrotan, eta hemengoa, aldiz, ez dela horretarako gai, oraindik. Hartu Barçako futbolari katalan hiztuna:
|
|
|
Mouammar Kadhafik eta Sadam Husseinek [Libia eta Irakeko estatuburu ohiak] hesia jarri zioten salafismoari. Mendebaldarrek biak ala biak erabili zituzten,
|
haien
eta hauen interesak medio. Barack Obamak esan berri du:
|
|
|
Nire buruari libertate hori ere eman diot, euskaraz aske sentitzen direnak izatea nire xede, helburu, jomuga.
|
Haietaz
eta haientzat hitz egitea. Barkatu, ez dut euskal herritar denak konbentzitu eta denei irtenbidea emango dien diskurtso, erantzun edo planik.
|
|
2017
|
|
|
Irakasleek protestak egin zituzten landa eremuetako eskoletako baldintzak hobetzeko. Orduko gobernadoreak, Ulises Ruiz Ortizek, polizia bidali zuen
|
haien kontra
eta gatazka handitzea besterik ez zuen lortu. Handik aitzina, APPO (Oaxacako Herrien Asanblada Herrikoia) sortu eta inguruetako mugimendu sozialak eta herritar andana elkartu ziren" komuna librea" deritzon une historikoan.
|
|
|
Espedizioa irten eta urtebetera, 1526ko uztailaren 30ean hil zen Loaisa, eta handik astebetera, Elkano bera. Toribio Alonso de Salazar Enkarterrietako diruzaina izan zen
|
haien ordezko
eta irailaren 5ean Lapurren Uharteetara egungo Marianak iritsi zen. Magallanesen espedizioko kide bat topatu zuten han, ezustean.
|
|
|
Tabernak, dena den, oinarrizkoak dira oraindik ere. Batez ere
|
haiek
eta saltoki txikiek paratzen dituzte iragarkiak gurean, militantziaz. Bada jendea 30 urte daramatzana publizitatea jartzen.
|
|
|
Pertsonalki eta katalana banintz gutxiago, ez nuke itzuli nahiko" betiko bizitzara" Betiko bizitza eramateari utzi ziotenetik katalanek,
|
haiek
eta gutariko anitz sekula baino biziagoak sentitu baikara eta behin hau dastatuz gero, esperantza berrindartuz gero, betikotasunerako itzulerari kiratsa dario. Aldatzea zaila izanik ere, anitzez garestiagoa bailitzaiguke lehengora itzultzea. n
|
|
2018
|
|
|
Ez hori bakarrik, kamioietako kabinetan lo egiteagatik ere kobratzen diete hainbat enpresek. Mafia hutsak dira, bai
|
haien
eta bai gure kalterako.
|
|
2019
|
|
|
Saiatzen gara ahalik eta hobekien imitatzen Cremonan Stradivarik, Amatik, Guarnerik… bere garaian egiten zutena. Konpetentzia handia zegoen
|
haien artean
eta izugarri garatu zen teknika. Gaur egun Europan tradizio handia dago eta toki guztietan daude orain egile bikainak.
|
|
|
Beti izugarrizko jarrera positiboa izan dute,
|
haiek
eta familia osoak ere bai. Gogoratzen dut 3 urterekin Uharteko konpartsako erraldoi erreginaren jantzia nahi nuela gauza guztien gainetik eta nire izeba baten ahizpak egin zidan bat izugarri polita.
|
|
|
Bedarieuxeko Jaka Horiek esan zidaten beren artean ez zegoela laborari bakar bat ere: " Ez gara
|
haiek
eta gu nahasten". Ez zeuden ere metropolietako bazter auzuneetako (banlieu etako) beheko klaseko etorkin txiroak, 2005eko txikizioetan parte hartu zutenak.
|
|
|
Ordutik hona eta" Yasunidos" izenpean, mugimendu zabala dago antolatuta jatorrizko herri
|
haien
eta beren medioaren defentsan Ekuador osoan.
|
|
2020
|
|
|
" Gertatzen ari den guztiak balio du argi ikus dadin eskuineko hiruko honek ez duela inolako programarik. Duela lau egunera arte oso gaizki moldatzen ziren
|
haien artean
eta batu ziren aldaketari aurre egiteko. Suntsitu eta desmuntatu bai, baina ezin dute ezer eraiki.
|
|
|
Adibidez, fakultatean hiru neska ekuadortar sartu ziren lan bila eta jarleku berean eserita geunden
|
haiek
eta ni. Kitxuaz ari ziren hizketan.
|
|
|
Zurien heroiak loriatzeko Disneyland modukoa da Mount Rushmore. Bertan ikusten, entzuten, egiten, erosten eta dastatzen den guztiak egiten dio erreferentzia presidente
|
haien
eta eraiki ei zuten nazioaren ustezko handitasunari, eta ezer ez da kasualitatea edo inuzentea. Txanponak zanpatu eta itxuraldatuta itzultzen dituen makinak ere badu izaera adoktrinatzailea hemen, Amerikako jatorrizko herritarrek eta haiei dagokien ezerk ez duelako lekurik ez aipamenik kontaketa honetan, ez bada irudi oso estereotipatuen bitartez eta' zuriek salbatu eta zibilizatutako basatien' ideia hori elikatzeko.
|
|
2021
|
|
|
Ikusi nuen pertsona memoria galtzen doanean nola doan galtzen, nire ustez, baita izana ere. Hortik abiatzen da
|
haiekin
eta haien belaunaldiarekin izandako elkarrizketa bat, arakatzeko haiena den zerk egin duen nire mundu ikuskera. Hor murgildu eta odol loturaz aparte zerk batzen eta zerk bereizten ulertzea izan da ariketa, ulertzea zergatik izan den haien bizimodua izan den bezalakoa, zein harreman izan duten haien inguruarekin, zein harreman hizkuntzarekin.
|