|
2000
|
|
|
Zer uler dezakegu, euskarazkoak zirela ez bada? Zeren
|
gure
mintzairak baditu zenbait ahoskera haien latinak ez zituenak. Jarraian zioen, alde horietan, vardulli horiek nazio bakarra osatzen zutela Pirinioetaraino.
|
|
2001
|
|
|
Adibide baten premia ikusiz, hauxe eskaintzen zuen: " Eibar honetatixe radio bat edo beste egin nahiz jarri, 25en bat kilometrora euskera hiltzen zaikula esan nezake, hau da, Gasteiz alderuntz radio bat joko banu, Eskoriatzan bukatuko litzateke
|
gure
mintzairaren bizia", hori baitzen, haren iritziz," euskeraren muga. Eta nola daukagu Eskoriatzan euskera?
|
|
|
Ait’ama familiakoak, ezar barna gogoan, zuen haurreri behar duzuela eskuara irakatsi. Atchiki behar dugu
|
gure
mintzaira eder paregabea, atchiki ere gure ohidura guziak. Chede hortarat heltzen laguntzeko, esku menean ukanen duzue Petain Marechalaren bizia.
|
|
2002
|
|
|
Eta orotariko euskara, hirugarrenik,
|
gure
mintzaira aberastu nahian inolako irizpide argirik gabe euskalki guztietako hitzak eta esapideak ez bat eta ez bi denak nahasian ematen ditugunak. Adibide argigarri bat ematen du Zuazok, prentsa artikulu batetik hartua:
|
|
|
Zuazok zuzen dioenez, familietan huts egin dugu, hoben,
|
gure
mintzaira pasarazteko orduan belaunaldi batetik bestera. Eta hau ez zen gertatzen lehenago, gurasoek ohitura baitzuten beti gaizki esandako esaldiak zuzentzeko.
|
|
2004
|
|
|
Atezain txarra benetan, atari honetan daukaguna: nola zaindu behar digu ideologiak euskararen etxea
|
gure
mintzaira arma gisa erabilia ez izateko. Aipatu berri ditugun berariazko kontzeptu horiek definizio teoriko zorrotzarren argitan doituta?
|
|
|
Ahulegia dugu, hori eta horrenbestez,
|
gure
mintzaira ideologien borroka bihozgabean murgilarazteko. Ez daukagu zer irabazirik ideien esparru mikaztu horretan, eta daukaguntxoa galtzeko arriskua.
|
|
|
Ustekizun horren gibelean oinarrizko gauza bat ahantzi dugu, inondik ere, eta ahanzturak eragin duen zer hori, berriz, erabakigarria izan: egitura sozio-ekonomikoen sozializazio esparruetan errotzeko ahalmenik ez daukan
|
gure
mintzaira nazionala nola arraio utz dezakegu nazio identitateari darion ideologia gaitasunik gabe. Bat nator beraz Saizarbitoriaren ideiarekin alderdi horretatik begiratuta.
|
|
|
Giza izaeraren ehundura ideologiaren hariz josita baldin badago, ez dago zertan harritu hizkuntzaren dimentsio politikoa onartzeko orduan. Zenbait euskaltzalek, betiko leloan temati, euskararen gaia dimentsio politikoaren aurrekotzat joaz, kosta ahala kosta, izaera zatar hori erauzi nahi izaten dio
|
gure
mintzairari, kutsadura ziztrin horretatik libratzeko edo. Pare bat adibide, besterik ez, diodanaren lekuko.
|
|
|
Berriz harekin has baledi gure Biltzarra (Hendaiako biltzar famatua) eta haren pre sondegian harekin elharetara baginte, gure Herriarentzat, gure mintzairaren tzat, gure gizonentzat, euskal ortografiarentzat, zer loria!... Bai ospe eta indar berri aurki lezakeela katakunba berri horietan, hain gaitzetsia ta hain bizitorea den
|
gure
mintzaira maiteak» (152). Beraz, Euskal Pizkundearen hastapen hai etan Sabino bizkaitarrak mugaz haraindi ere izan zuen bere eragina, nahiz eta hango euskaltzale gehienak ez izan abertzaleak.
|
|
|
Hizkuntzak, ordea, ez dira berez bizi, hiztunek, era biltzaileek ematen diete bizia, eta kasu honetan euskaldunok gara euskara bi zi, prestatu, landu eta itsusten edo edertzen dugunok. Horrexegatik, euskara ez eze, baita
|
gure
mintzaira, nola edo hala, ikerketa edo literaturaren bidez lan du duten pertsonak ere gogoan izan behar ditu Euskaltzaindiak nahitaez.
|
|
|
Hauetan finkaturik, hau erabaki du Benveniste’k: " Gure ideietako kosmoa,
|
gure
mintzairak moldatu du aurrenik... adimenduaren kategoriak eta pentsamenduaren legeak ez dira, hein batean bederen, hizkuntzak berak dituen barne pleguen eta kategorien antolamenduaren eta banaketaren irudia baizik".
|
|
2005
|
|
|
duela 30 urte, euskara hil zorian zegoen. Gehienek uste zuten, euskara mintzo zutenak bizi zireno entzunen zela
|
gure
mintzaira zaharra, baina epe laburrik barne euskararenak egina zuela, lur azaletik desagertzera kondenatua zela.
|
|
2006
|
|
|
Gurekin tarte labur bat baizik ez zuen egiten, hilabetean behin. Orduan, Garrüzen biltzen zen Etxeberrirekin eta gainerako ministro euskaldunekin, Erreformaren doktrina
|
gure
mintzairan paratu beharrez. Ez zuen bi urte hartatik, baina niri aspaldiko, arras arras aspaldiko istorioa iruditzen zitzaidan hori guztia.
|
|
|
Hastingako gaskoi bat zen, trufaka.
|
Gure
mintzairan egin zidan; nik bezain ongi egiten zuen. Hogeita bortz urtetik goiti zituen eta belarri erdia falta zitzaion.
|
|
|
Egiazki, miretsirik nengoen. Inoiz ez zitzaidan gogoratu
|
gure
mintzairak balio zezakeenik halako gauzak izkribatzeko eta errateko. Zalgizek, eskola ondoko lanak manatzeko ohitura zuen.
|
|
|
Nik, bistan dena, sentimendu horri haize ematen nion. Akademian ez bezala,
|
gure
mintzairaz behin eta berriz baliatzen nintzen haiekin. Gatazka txipi hartan, gainera, gu ginen nagusi:
|
|
|
Bortu aldeko ibarretakoak baziren, Mixelek haien bonet gorriei eta galtza zabalei ohartuta erran bezala, haietariko zenbaiten belarriek ez zuten izan behar
|
gure
mintzaira arrotz. Are gehiago, sorlekua muga herria izanez gero, gu bezain euskaldunak ere suerta zitezkeen.
|
|
2007
|
|
|
Euskara ulertzen dute bainan ez mintzo edo oso guti. Eskolara sartu arte ez zuten euskararik baizik mintzo bainan aitzinago aipatu tribuko burasoak izan dituzte edo
|
gure
mintzairaren geroaz iazko haizeaz bezainbat axola zutenak. Tribu honetan jarrera ezberdinak bereiz daitezke.
|
|
|
La, ttek bazuen berak asmatua eskuarazko kurtsoa; ez zen nahi baldin baduzu hain didaktikoa, bainan eskuararen historia, Euskal Herriaren historia eta hori zuen, historiaz gehienik, eta gero
|
gure
mintzairarenaz, eta gero urtean behin egiten zigun holako konkurtso bat bezala, sariketa bat, Emile Larrerekin Baionan izandako elkarrizketa, 1997ko abuztuaren 12an.
|
|
|
Euskal Herriak hain zuzen, eta hori zebilkidan kolkoan ordu hartan, Iparraldearekin ere kontatzea premiazkoa zukeen, ez baitezpada politikoki, baina bai linguistikoki, hizkuntzaren aberastasuna bere zabaltasunik handienean gozatzeko.
|
Gure
mintzaira septentrionaleko elementu erranguratsuenak sartzekoak ziren alabaina, euskara batua deitzen genuen euskalki berri horretan. Kafe Antzokiko ikuslegoaren gehiengoak euskara, Iparraldekoa, Zuberoakoa hobetsiz, baserrietan ikasia zuen.
|
|
|
Baina, gure jakintsu handiek erranik, nehork, nehon, nehoiz ez du baieztatzen ahal emazte batek edo emazte talde batek eginik izan den arrastorik kausitu dela. Eta, beraz," gizona" hitza aipatzen dugu lehengo biztanleez mintzatzeko,... hola delako
|
gure
mintzairan..." gizona" hitz horrek gizarte osoa izendatzen duelako, bai emazteak bai gizonak hein berean. Bestalde, beti gure arduradunen arabera, pentsatzekoa da denbora basati eta bortitz heietan, emaztea gauza guti zitakela, eta orain baino zapalduagoa eta menperatuagoa zitakela hain segur...
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, askotxo dira, beren buruak profesionaltzat dauzkaten itzultzai leek egiten dituzten okerrak, eta hor argi ageri da, dirudienez, euskaraz tutik jakin gabe
|
gure
mintzairan liburuak argitaratzen dituzten argitaratzaileen kali
|
|
2009
|
|
|
lehena euskaraz, bestea hemengo jendeek balia dezaketen tresna bat. Baigorrin eta Garazin euskara mintzatzen da bainan segur da
|
gure
mintzairaren atxikitzeko mail guzietan erabili behar dela eta horietan irratian. Hortako beraz emankizun gehienak euskaraz izanen direla erabaki dugu.
|
|
|
Molde jarraikian izan diren euskarazko lehen telebista emankizunak.
|
Gure
mintzairaren historiako gertakari nagusi bat eta Maite istorioko lehen telebista emankizun egilea euskaraz. Ez zuen uste gabetarik sortu Maite Barnetxe saria ETB k 1994an.
|
|
|
edo Beck en abestiren bat bezala. Ez dakit zein neurritan hau
|
gure
mintzaira arkitektonikoan itzultzen den, eta seguru asko honetaz hitz egitea praktikatik teoria ateratzea izango litzateke, eta ez gara hau egitearen oso lagun, baina dudarik gabe, musika prozesuaren osotasunean ageri da.
|
|
|
Mintzaira, hortaz, subjektibotasuna eraiki ahal izateko esperientziaren ordenamendu plegu oinarrizkotzat jotzen du. Hitzaz jabetzen garen baino askoz ere lehenago datza
|
guregan
mintzaira bere diskurtso autonomo eta guzti: hortaz, subirano sentitzea lilura edo burugabekeria genuke.
|
|
2010
|
|
|
Eskola publikoan hasi zen erdara, pazifikoki, hala ere. Gure errejenta ez zen eskualduna baina errespetatzen zuen
|
gure
mintzaira. Oraingo kontrarioa gertatzen zen:
|
|
2011
|
|
|
Bistan da:
|
gure
mintzairak ez dakizkiten identitaterik gabeko afrikarrak. Agintari atzerritarrak dauzkagu, beste hizkuntza batzuk darabiltzatelako, beren hezkuntza sisteman gure hizkuntzak ikastea galarazten digute, sistema hori europarren uztarripekoa delako.
|
|
|
mintzaira jakin, «haiekin mintzatzeko eta haien gogoaren berri jakiteko[?] Baoule arrazakoen artean sartu nintzen puntutik mintzairaren ikasten hasi nintzen», eta, errateko maneran, haietarik izaten hasi. «Brofwè o ti baulè o!», «Zuriak
|
gure
mintzaira badaki!». Lagun batek eginak zituen hiztegia eta gramatika baliatu zituen, hasteko, baina laster zen, hitz hutsez beste, erran aldi bila, eta lagunak hainbatetan ematen zituen atsotitzak hartu zituen makila.
|
|
|
Titulazio berria eskuratu ondoren, Donibane Lohizuneko Ravel Kolegioan aritu zen urte luzez frantsesa eta espainola erakusten. Baina bere egiazko nahia euskara erakustea zenez gero, zenbait urtetan Hendaiako Irandatz Kolegioan aritu zen
|
gure
mintzaira ederra bertako gaztetxoei erakusten.
|
|
|
Esku artean daukat Joseba Sarrionandiaren Kartzelako poemak liburuaren edizio berritua. Poema batean, inoiz mundua leunagoa eginen dela gure inguruan diosku," eta nahinorantz abiatuko gara nahieran/ eta maite ditugun lagunak besarkatuko ditugu/ eta den edaririk bizigarriena edanen dugu/ eta legeaz landako
|
gure
mintzairan solastatuko gara".
|
|
2012
|
|
|
Orduan, ikusten duzu ahoskatzen ahal dela ez bada ere ontsa ematen mintzaira. Baina uste dut bakoitzak ikusi behar duela oroz gain
|
gure
mintzairaren arabera dugula pastorala, eta galduko dela euskara galtzen baldin bada. Zure ustez, pastoralak laguntzen ote du kontzientzia hartzen?
|
|
|
Zohaz ikustera, Herrian berean bizi eta xumeki euskal kultur biziaz eta horren geroaz arduratzen diren euskal alaba eta seme goresgarriak, heian atzetik ausiki egiten duten elkarri? Gure Nafarroako ipar huntan ere, Euskal Herri guziko beste lur aldetan bezala egina izan zen, aski goizik naski, elez eta hitzez
|
gure
mintzairaren ezagutza. Gero, denentzat modu berekoa izan behar lukeen mintzaira horri lur alde bakoitxak egin nahi izan badio bere gisako moldakuntza edo adierazpena, mendi artetako gurutzamendu eskasiatik zetorkeen.
|
|
2013
|
|
|
zein Baigorrin, Sestaon eta Donostian. Askotan entzun izan baitugu, harriduraz beterik, beren burua
|
gure
mintzairaren aldeko gurutzatutzat daukaten batzuen ezpainetan, nola liteke posible azken erreserbetatik hain urrun dagoen eremu honetan euskaraz egitea, euskarak daukan sostengua izatea. Harrotasunez beteriko birikak haize hustuz, urruneko hizlaria ttikiago azaltzen da benetako egoeraz ohartzean, alderatu du, nonbait, beste herri batzuetakoekin?.
|
|
|
Ni, berriz, Eliza erromatarraren jarraikitzaile baten gisara jokatzen saiatua nintzen beti, inoiz ere huts egin gabe papistakeria guztietara. Ontziko pilotuarekin
|
gure
mintzairan solastatzen aditu gintuen egunetik ninduen begitan hartua, ordea.
|
|
|
–Gipuzkoako partekoa.
|
Gure
mintzairan badaki, Lekandaren gisara bada ere. Guzmanek baino gutiago jotzen nau.
|
|
|
[?] Hoieri jarreikiz, behar gintuzke guziek gure buruak eta elgar sustatu elgarri geroago eta gehiago atchikiak izaiterat. Eta nola gure lotgarri hoberena
|
gure
mintzaira baitugu, beira dezagun arta handirekin.
|
|
|
Gure mundua, basamortutarrena, haizearen eremua da.
|
Gure
mintzaira, populu ibiltariena, tamazig deitzen da.
|
|
|
Gure mundua, basamortutarrena, haizearen eremua da,
|
gure
mintzaira, populu ibiltariena, tamazig deitzen da.
|
|
2014
|
|
|
400 urtez Baiona aldeko hizkuntza ofiziala gaskoia izan zen, euskarak ez duelarik sekula horrelako mailarik erdietsi. Itsas aldeko okzitanoaren presentzia handia izan zen Gipuzkoan eta Nafarroan ere, eta horrek maileguak sarrarazi zituen
|
gure
mintzairan: " Kadirak eta baxerak xekatzen ditut, sustut.
|
|
|
Greziera klasikoaren eredu idatzi eta hirukoitzaren bidetik, aita La rramendi jesuitak
|
gure
mintzairarako hiru euskalki zehaztu zituen (bizkaiera, gipuzkera eta lapurtera nafarrera), eta euskaldunei hi ruretan idatz zezatela proposatzen zien. sebastian Mendiburuk goi nafarrera hautatu zuen, iparraldeko euskararekin, bestalde, antz nabarmena zeukana. Bizkaian Mogelek eta Añibarrok jau rerriko euskalkia landuko zuten, baina idazkera aski bereziekin, eta batak mintzatze mailako fonetismoak (etxia, > mendija, > osua) transkribatzen bazituen, besteak, aldiz, hizkuntza biluzi eta eza guterrazagoa zerabilen (etxea, > mendia, > osoa), gaurko eredutik hurbilagoa.
|
|
|
Zuria Afrikan ala beltza Europan, misionesta misionest, legea lege. Afrikarrak honara heldu direnaz gain haiek ere
|
gure
mintzaira ikasi behar dute, guk han egin dugun bezala. Zenbat hiztegi, gramatika eta beste liburu ez dute egin misionest euskaldunek, bizi ziren herrian!
|
|
|
Gai beraz baliteke ere besterik agertzeko, bai eta euskara
|
gure
mintzairaz (irrati, irakaskuntza, politika) agertu direnetarik. Ahantzi gabe Eusko Ikaskuntza eta Euskaltzaindiaren agerkarietan agertu direnak gure hizkuntza eta historioaz.
|
|
|
Aitzinamendu inportanteak izan dira azken urtetan. Adibidez euskara mailan
|
gure
mintzairaren egoera badakigu nolakoa den baina hautetsiak engaiatu dira, Euskararen Erakunde Publikoa sortu da, hizkuntza politika ari da egituratzen. Urrun gira oraino egin behar litekeen guzitik baina eman dira urratsak.
|
|
2015
|
|
|
Iparraldean berean, bestalde, gobernu sozialistak bere eskuko dauzkan irrati telebistetan ez badio ere eman
|
gure
mintzairari aitzineko gobernuek baino leku hoberik, bere solas eder guztiengatik, legeztatu bederen ditu gobernuaren menean ez diren irrati libreak. Lege berri hori dela eta sortu zaizkigu bada Iparraldean irrati berri asko.
|
|
|
–(...) Gure hizkuntzaz ezagutzarik ez zuten erdi jakintsu batzuek euskararen ahalkea eta mesprezua sartu digute hezurretaraino. Guk ere, gehienek ez baigenekien fitsik, salbu gure ama hizkuntza zela, sinetsi ditugu, erraten zigutenean
|
gure
mintzairak etxeko baizik ez zuela balio. Helburu bakarra zutelarik euskara ahantz dezagun, frantsesa hobeki ikasteko, beren ustez.
|
|
|
eta zinezko zoin euskaltzalek erran dezake, elebidun irrati bat aski dela euskararentzat, %10 edo 20 aski duela euskarak irratian? Euskara hutsez ari den irrati bat beharrezkoa da
|
gure
mintzairarentzat. Eta egin daiteke.
|
|
|
lehena euskaraz, bestea hemengo jendeek balia dezaketen tresna bat. Baigorrin eta Garazin euskara mintzatzen da bainan segur da
|
gure
mintzairaren atxikitzeko mail guzietan erabili behar dela eta horietan irratian. Hortako beraz emankizun gehienak euskaraz izanen direla erabaki dugu.
|
|
|
errotazain edo agure zahar baten solasak, laborari baten bizia, pastoral zati bat, Axularren historia eta holako... Frantziakoadministrazioak ez du bakarrik
|
gure
mintzairaren denbora hertsiki neurtzen, baina baitagure izpirituaren hatsa gogorki tinkatzen (Gasteiz, 1979).
|
|
|
Sarrionandiak gehien gehienbat literatura akademikoan nagusitu samartua dagoen terminologia jarraitzen du: Nazioa berdin Estatua versus etnia (hala, nazio modernoek, esaten da," komunitate etnikoen existentzia eza dekretatu dute", 377); eta etnia berdin
|
gure arteko
mintzairan ohikoagoherri/ nazioa. (Inoiz, hala ere, Euskal Herria Estaturik gabeko nazio izatea proposatuko du).
|
|
|
Batek daki: izan liteke euskal estatuaren ideiarekiko mesfidantza iturria, izan liteke jendea antolatzeko eta mobilizatzeko pizgarria, izan liteke ondare komunak indartzeko bidea, izan liteke
|
gu
mintzairatik barik antolamendu sozio-politiko batetik artikulatzeko modua. Horretan, beraz, tradizioaren eskubidea eta transmisioaren erantzukizuna.
|
|
|
Hendaian, euskararen hilabetea zuten martxoan eta urrats baliosak egin dira berriz ere
|
gure
mintzairaren alde. Beroan bero, atera dituzte bi hiztegitxo, euskara aiseago baliatzeko bestetan eta aisialdietan.
|
|
|
Euskal gobernuak beti lagundu duela Seaska eta aitzina lagunduko duela, hori du argi eta garbi finkatu Patxi Baztarrika-k, euskararen alde sail premiatsua delakotz,
|
gure
mintzaira gero eta gehiagok menpera dezaten eta erabil ere egun guzietako harathunatetan. Jaz jadanik aski gora erran zena berriz bere gain hartu du, Frantzian behar litakeela lege bat ikastolak moldez babestuak izaiteko eta Frantziak behar lukeela ere onespen osoa eman Europa mailean bozkatu mintzaira guttituen karta delakoari.
|
|
|
Zein untsa ari zen!" Honarat jin aitzin ez zukeen behin ere entzuna euskara bazelakorik ere. Gure artean sartu da eta gutartekotzeko,
|
gure
mintzaira ikasi du. Gure goresmen beroenak zor dizkiogu N’Dongala Dieudonné Kongotik etorria zaikun apez kartsuari.
|
|
|
Kasu geroan Indurain iduri bat aterako ote den! Horiek oro hola, eskerrak antolaketetan lan egin duteneri eta parte hartzale guzieri,
|
gure
mintzairari amodio eta sustengu segurtatuz. P.L.
|
|
|
Baztertu
|
gure
mintzaira
|
|
|
|
Gure
mintzaira zabal dezagun.
|
|
2016
|
|
|
Gernikako arbola, gure libertatearen itxurapena, inharrosi zuen galernak, eta orai
|
gure
mintzairaren aldi.516
|
|
|
Herritarrak biltzeko tresna ezin hobea da eta euskara eta euskal kultura aitzinatzeko eta transmititzeko baliabide sendo bezain maitatua. Denok dakigu zein egoera kaxkarretan dagoen
|
gure
mintzaira Iparralde osoan. Frantses boterea, behin eta berriz, ahalegindu da gure hizkuntza eta kultura mapatik ezabatzen, eta neurri handi batean lortu duela erran daiteke, azken hamarkadetan euskararen gibelatzea izugarria izan baita.
|
|
|
Euskara herdoilduta zuten askok mintzaira zorroztu dute, horien eraginez, eta ez zekiten beste askok berreskuratu egin dute. Gainerakoek, erdaldun edota euskaldun kamutsak izaten segitzen dutenek, euskaraz horrelako ekimenak egiten direla ikusi dute eta
|
gure
mintzairarako hurbilketa bat ezagutu.
|
|
|
Badu eskuarak zonbeit ikertzaile eta so egile. Auzo herrietako jakintsunek nahi lukete
|
gure
mintzaira arras beretu, hain zakote erroz azkarra, jitez gothorra, gisa guziz maitagarria. Zertako bada batzuek gordeka bezala derabilkate arbasoen mintzaira?
|
|
|
" Eskual literaturari nahi badugu bizi berri bat eman, eta horren medioz eskuara,
|
gure
mintzaira, xutik atxiki, ez dugu lokartu behar edo gibelerat so egon. Ez du horrek erran nahi gure aintzinekoak bazterrerat utziko ditugula.
|
|
|
" Konprenitu behar ginuke zerbait gaizki badela
|
gure
mintzairan, bertzela ez laiteke hoin desberdin mintza eta izkiria herri batetik eta bertzera. Orai azkenekotz ene opinionia da gure mintzaira zuzendu beharra zen duela zonbait ehun urte, bertze mintzairak bezala, eta guretako aiseria eta atsegin izanen zen denbora huntan, bainan orai zuzentzen badugu atsegin hori bera izanen dute gure ondokoek.
|
|
|
" Konprenitu behar ginuke zerbait gaizki badela gure mintzairan, bertzela ez laiteke hoin desberdin mintza eta izkiria herri batetik eta bertzera. Orai azkenekotz ene opinionia da
|
gure
mintzaira zuzendu beharra zen duela zonbait ehun urte, bertze mintzairak bezala, eta guretako aiseria eta atsegin izanen zen denbora huntan, bainan orai zuzentzen badugu atsegin hori bera izanen dute gure ondokoek. Agian ideia hau zabalduko da eskualdun kazeta, liburu eta erakustegi guzietan".
|
|
|
Konpreni daite nonbait badela euskeran falta handia Herri batetik eta bertzera badugu diferentzia Ainitz alditan gertatzen baita elgar ez konprenitzia Abantail luke
|
gure
mintzaira orok berdin mintzatzia
|
|
|
Azken hauek euskaraz balira bezala ahoskatuz. Ondorioz luzaz uste izan dut
|
gure
mintzairan zirela, gaztelera ikasi dudanean ohartu naiz beren jatorria beste nonbait zutela, segur ere Nafarroan. Espainolez direnak:
|
|
|
latinez, gazteleraz, frantsesez, ingelesez, eta euskaraz.
|
Gure
mintzairan ez direnentzat, ez dut itzulpenik egin, baizik eta euskaraz komentatu ditut testuan. Horietan, jende eta etxe izenek ortografia aldakorrak dituzte, mota guztietako hutsak badira, baita zati ezin irakurriak edo urratuak.
|
|
|
Batetik euskara denbora osoan erabiltzea ama eskola publikoetan diren haurrekin, eta ez denboraren erdia. Bestetik gela elebidunetan euskararen oinarriak beretzen dituzten haur eta gaztetxoek, eskolatik kanpo, dela arte dela kirol aktibitateetan
|
gure
mintzaira erabiltzeko paradak ukan ditzaten. Orobat estatuko bost ikuskarientzat bidezkoa da haurrek
|
|
|
Nolaz ez oraino akordiorik sindikata guzien artean legearen aplikarazteko pundu horretan?
|
Gure
mintzairaz kalapitak sortzea baino biziki urrats baliosagoa liteke. Xipri Arbelbide
|
|
|
Argitxu Camus Etchecopar, Renoko unibersitatean historia garaikideko doktoreak zonbait hitz erran ditu euskaldun omonieren egitekoaz, apezlanaz gain, euskaldunen arteko lotura segurtatzen zutela; Baionako diozesatik, 1961 urtean lehen apezak joanik, orain segidarik ez dela, migrazioa gelditurik. Azkenik, gorago aipatu hautetsiek errepikatu dute
|
gure
mintzairaren erabilpen finkatzearen beharra. Mano Curutcharry DRAC eko delegatuaren laguntzarekin egin eliza berrituaren bisitak bururatu du elgarretaratze interesgarri hau.
|
|
|
Eskolan hemen xiria ematen omen zen euskaraz mintzo zenari eta hau ondotik zigortzen. Gure herriko eskolan, frantses kolonizazioaz geroz,
|
gure
mintzaira erabiltzean" sinboloa" deitzen duguna behar ginuen ibili lepotik zintzilik, abere buru-hezur bat, eta sinbolo hori beste hobendun bati pasatu. Eta hori batzutan eskolatik kanpo ere.
|
|
|
Aurtengo egitaraua oraino aberatsagoa da, herri batzu jokoan sartu baitira animazioen antolatzeko bai eta diruztatzeko ere. Baxe Nafarroako 16 herritan egunez egun ekitaldi desberdinak antolatuak dira,
|
gure
mintzairaren alde jokatzeko eta hizkuntza egoera akulatzeko. Urriaren 30a, azken eguna, Baigorrin iraganen da.
|
|
2017
|
|
|
oren guztiek kolpatzen dute, azkenak jotzen du. Paola Letalbergen Joy Stick nobelaren bukaera aldean kausitzen den latinezko erranaren itzulpena dela badakite
|
gure arteko
mintzaira hilen espezialista distiratsuek.
|
|
|
Jausorok bere azterketan darabiltzan hitzak
|
gure
mintzairara egokituta, jadanik hamaika aldiz esana errepikatuko genuke: hain zuzen ere, gaur egun euskararen funtzioak gehienbat etnokulturalak direla, tokian tokikoak eta ahozkoak funtsean; bien bitartean, gaztelaniarenak gizarte nazional bati dagozkion funtzio egituratzaileak direla.
|
|
|
Beharbada, amak ni alabarekin bakarka laga nahi ez horrek nire gizontasuna kilikatu egiten duelako, eta, hori apaizari dagokion sentipena ez bada ere, nire erialdian hainbestetan ezertarako gauza ez nintzela iruditu ondoren honelako zerbaiten beharra nuela aitortu behar; eta gainera, utzi nahi ez horretan, alabaganako maitasun eta ardurarekin batera, nik uste bere espa eta bekaizkeriak ere badutela zerikusia, horrekin alabak gertuago eta amak berriz urrunago baninduka bezala. Harrokeriazko usteak izan litezke hauek denak, ez oso kristauak eta guztiz desegokiak, inondik ere, elizgizon batentzat, baina aspaldi hartu nuen nire burutapen eta arrazoibideak zuri diren direnean azaltzeko asmo eta erabakia, eta horretantxe segitzen dut, nahiz eta, zuk azkenengoan gogorarazten didazun bezala, nire jardun hau ez ongi uztartu, ez
|
gure
mintzairari ohi dagokion herabetasunarekin, ez apaizak auzi hauetan gorde beharreko lotsarekin. Alabaina, nire jarreraren bultzagile bakarrak ez dira, hala irudi lezakeen arren, nire ausardia edo ausarkeria zangarra, ezta hantuste arranditsu hanpatua ere.
|
|
|
eta
|
gure
mintzaira
|
|
|
Bai egia da, baina luzaz hemen gaindi bizi izan zen, Saran eta kostaldean. Eta bertze aldeko bat konprenitzen dut, bereziki
|
gure
mintzaira menderatzen duelarik. Eta ez da nik errana bakarrik.
|
|
|
" Usuki ikusten dugu Euskal Herriko seme erdaldunak, euskararik hitzik ez dakitenek, eta bizkitartean beti ari zaizkit aitortzen zein haundia den beren amodioa
|
gure
mintzairari, goresmenik bizienak eginik bere edertasunaz. Bainan hitzak haiziak eremaiten ditu eta ele pollit horiek mihitik barne ez dira sartzen, ezpainek kartsuki erranak izanikan ere.
|
|
|
Azkon eta gezi pozoinduak gure bihotzetara jaurtikiak.
|
Gure
mintzaira maite duela erran diezaguke kasurik hobereneanbaina, mesedez, berean aritzeko deus ere ez baitu ulertu. Ageriko minik egin gabe, hizkuntza gutxiagotzen eta gutxiesten ari da.
|
|
|
Hauteskundeak Bai, badakigu geroa gazteen eskuetan utzi behar dugula, eta jada badakigu, ba Anita Lopepe eta ba Eric Etxart ez direla ttonttoak, bai eta ukan dohainak jada ongi baliatzen dituztela eta, segur, elkarte eta herri osoaren berrikuntza esku onetan izanen dela! Beraz, Eric hurbileko xoriak eta hunen gidari den Anitak badakite
|
gure
mintzairaren ongi ahozkatzen eta bai, bai eta bai, besteak mendratu gabe, duten izaiteari leial egoiten eta herritar guzien onetan lan on egiteko gai dira. Beraz, bozka, bozka EH BAI ekainaren 11n eta 18an gure bikote sano eta gaztearen alde!
|
|
|
Bi partaideak elkarlanean ari dira 2012az geroztik, euskara garatzeko kliniken hizkuntza paisaian eta eri euskaldunen artean. EEPrentzat, euskararen presentzia bizitza sozialean baitezpadakoa da eta hori nahi du gero eta gehiago sustatu,
|
gure
mintzaira erabilia, ikusia eta entzuna izan dadin bizi tokietan. Biarritze hiriak ere begi onez ikusten du desmartxa hori, hogei urte huntan ja urratsak egiten eta euskararen fagoretan.
|
|
|
Baina Iparraldeko emaitzek ez dute hainbesteko baikortasunik emaiten, aparantziarik ere. Egoera zuri beltzagoa du
|
gure
mintzairak hemen gaindi. Irek dezagun bada Iparraldeko zenbakien liburua.
|
|
2018
|
|
|
Gure herriaren bazter ederrak partekatu behar ditugu beraz? Ximiko bat egiten du bihotzean ikusteak, gero eta jende gehiago heldu zaigula gure artera...
|
gure
mintzaira itotzen dutela. Bainan lur izarbela denena da.
|
|
|
Horiek hola, euskara ezarri dute azkenean Frantziako ondareen museoan, lehengo dinosauro eskeletoen artean. Kontsola gaitezen, baitakigu horrela
|
gure
mintzaira ez dela galduko: hain zuzen gauaz museoaren ateak gakotuak dira eta egunaz badira zaindariak.
|
|
|
Gure fedea ozenki aitortzea,
|
gure
mintzairan, kasik Santxo Azkarraren gerizapean, lagun eta adiskidez inguratua: zer loria!
|
|
|
Handik bi urtera ikastola bat zabaldu zuten bere etxe aurrean, eta Satur desesperaturik ibili zen, etxetik ateratzen zen bakoitzean nonahi entzun baitzezakeen euskara madarikatua. Euskara ez da nafarron hizkuntza; espainolak gara eta espainiera da
|
gure
mintzaira. Niri ederki kostatu zitzaidan gerra garaian espainolez ikastea, eta nire guraso gaixoak (Jaungoiko handiak bere bekatua barka biezaie!) ikasi gabe joan ziren beste mundura.
|
|
|
–Batasuna, oroz gainetik eta lehendabizikorik,
|
gure
mintzaira maitean finkatu behar dugun oinarria. Batasuna izan dadila, gaur eta gero ere, gure grina, gure kezka, gure arrangura lehena.
|
|
|
...asuna egin zen. Ez zara jakin gabe, jaun lapurtarra, iberiarrek, gure aitzinekoek, Espainia, Galia eta Italia birpopulatu 8 Dirudienez, pertsonaia alegoriko hori israelita zaharren eta arabiarren Abram edo Abraham bera da(" aita goitarra"," jendetzaren aita"). dituztela, uholde handiaren ondoan 9, eta arbasoek, beren eguzki errepublika egitean, Jainkoaren iradokizunaz, euskara,
|
gure
mintzaira, asmatu zutela, zeinaren doinu bakoitza harmonia den eta hitz bakoitza, egia; azkenik, Sartaldeko populu guzietarik bereiz, euskal herritarrek, jainkozko hitza ezaguturik, beren artean euskaldun elkar deitzen dutela; halaber, erdara," hizkuntza akastuna"," erdi hizkuntza", deitzen dituztela arrotz herrietako dialekto nahasiak, mordoilo ilunak, espainola eta frantsesa...
|
|
2019
|
|
|
Euskaldunok mende luzeetan zehar, aldaketa paketa bat jasan dugun arren, euskaldun izaten jarraitzen dugu, eta hor euskarak,
|
gure
mintzairak ematen digun barne mezu horretan, hitz sakratuaren heredentzia genetiko horretan, gureganatzen dugu gure arbaso zaharrek ereindako sinesmen zahar eta berria, atzokoa eta gaurkoa, euskal sinesmen zaharra deitzen duguna.
|
|
|
Laborantzak indar handia hartu zuen arbaso zaharren bizimoduan eta uztekin edota ereiteko aroekin loturiko erritoak eta egun bereziak sortu zituzten.
|
Gure
mintzairan dugu horren adierazle diren izen ugari: jorraila, loraila, ereinaro, uztaila, garagarrila, garila, iraila, azaroa, hazila, lotazila..... eta abar.
|
|
|
Zulo haietan, mundu izoztu hartan euskara eta euskaldunok sortu baikinen.
|
Gure
mintzaira eta gure izaerarekin batera, biziari buruzko ikuspegia, gure kosmos ikuskera berezia, gure sinismen zaharra alegia, garatu genituen.
|
|
|
Garbi azaldu zuten euskaldunon egiazko borroka euskararen ingurukoa dela,
|
gure
mintzaira dagokion ohorezko tokian jartzea, alegia. Euskarak askatuko gaitu.
|
|
|
Mila esker zuri, Itxaro, egunero euskaraz idazten, pentsatzen, bizitzen, izaten... gure herriaren eta
|
gure
mintzairaren alde egiten duzun lan izugarri handi eta ederragatik, mila esker euskaldunon unibertsoari egiten diozun ekarpen baliosagatik, eta mila esker anitz Iparmin hitz ederra sortu eta niri gogoeta gai gisa eskaintzeagatik. Adiskidetasun osoz eskertzen dizut.
|
|
|
Jean Fourcade karrika, Herriko Plaza, René Soubelet plaza, Bernard de Coral karrika, Clement Laurenzena karrika, Dongaitz Anaiak karrika, Ama Sokorrikoa karrika eskolaraino eta pilota plaza gibeleko karrika ttipia. Aunitzetan etxe izenetan erabilitako grafia zaharkitua da edota frantsesa, nik lehentasuna
|
gure
mintzairari eman diot, eta beraz, izen guztiak euskaraz, gaurko grafiaz, idatzi ditut.
|
|
|
Zortziak irian, Iparraldera ekarri behar gintuen autobusera igo ginen. Alabaina, denok ulertu genuen hura ez zela bukaera, ziklo berri baten hastapena baizik, urruñarrek eta segurarrek, eta orokorrean, Seguran urtero biltzen garen Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldun guztiok aurrerantzean ere proiektuarekin jarraitzeko asmo irmoa baitaukagu,
|
gure
mintzaira eta gure kultura landuz eta indartuz, Euskal Herria eraikiz, euskal nortasuna errotuz eta finkatuz, eta nola ez, askatasunezko etorkizunera garamatzan bidea eginez eta zabalduz.
|
|
|
Batasuna, oroz gainetik eta lehendabizikorik,
|
gure
mintzaira maitean finkatu behar dugun oinarria. Batasuna izan dadila, gaur eta gero ere, gure griña, gure kezka, gure arrangura lehena.
|
|
2020
|
|
|
Hegoaldekoei ez diet nik erranen Bilbo ala Bilbao, Donosti ala Donostia erran behar duten. Gainerat" F" hori arrotza da
|
gure
mintzairan. Denek ezagutzen dugu" hil de put" kaskoina.
|
|
2021
|
|
|
" Euskararen eguna hainbeste urtez ospatzen eta
|
gure
mintzaira xaharra beti erreka zolan!" Bai, hala da, emazteen egunaren pare," emazteak martxoaren 8an goraipatuak baina urte guzian beti berdin gutietsiak". Ez gaiten lotsa.
|
|
|
Eta gero mintza giten garbiki,
|
gure
mintzairak begiratzeagatik lege nagusia behar beda kanbiatu, kanbiatua izan dadiela eta kito! Ez dela hola eta hola kanbiatzen ahal, zonbat aldiz ez da halere kanbiatua izana!
|