|
2000
|
|
|
alde batetik, esango nuke euskaldun berriak sortzen direla, baina nola halako euskal hiztunak direla,(...) EHE bezalako erakundeetan apenas hitz egiten da, EKBn ez zen hitz egiten eta Kontseiluan ez da hitz egiten hiztunaren gaitasun komunikatiboaz eta euskararen kalitateaz. Txepetxen teoriak, garai batean, euskal hiztun osoak sortu behar ditugula esaten zuen, hiztun horrek ez duela diglosikoa izan behar,
|
gure
gurasoek garai batean ziren bezala (eskolatu gabeak eta funtzio formaletarako euskara gorputzik gabekoak). Orain gertatzen zaiguna da irakaskuntzaren bidez nolabaiteko corpus formalaren jabe direla, baina asko eta asko gero ez direla gauza mundu informalean euskaraz jarduteko.(...)
|
|
|
Gero, jauregia berreraiki zutenean, espazio ilun hura birmoldatu, eta bi partetan partitu zuten: bata sototzat eta etxeko upelategitzat hartu zuten, berdintsu eta orobatsu utzi zutelarik bertzea, norat igortzen eta zigortzen baitzituen aitak —edo amak, bakanago— egun baterako, bitarako edo berak zuzen irizten zion aldirako, gaizki portatzen ziren sehiak eta zerbitzariak, haien hutsen eta falten arabera, eta
|
gure
gurasoen aldartearen. Eta, hala, egun batean, aitak astebeterako kondenatu zuen ziega itsu hartarat morroi bat, Urbiaindik mozkorturik itzuli zelako eta biharamunean bere egitekoei buru egin ahal izan ez zielako.
|
|
|
Ordea,
|
gure
guraso jaun Martin eta andere Grazianak ez zuten gogo onez hartu aitonak don Frantziskoren alde egin hautua: nola hartuko zuten, bada, erabaki hura gogo onez, baldin aitak handiki handi ezin handiago bat izaitearekin egiten bazuen amets, Parisko egonaldiaren ondotik?
|
|
|
|
Gure
gurasoen ekitateak gomendatu zigun xedapen hori aldatzeko premiarik ez dugu ikusi; hala ere, berori arriskutsu bihur dezaketen kari horien aurkako neurriak geureganatu ditugu.
|
|
2001
|
|
|
" Sugaar"," sugoi" eta" kulebroren" kontuak
|
gure
gurasoen aho mihietan sarri entzun zitezkeen. Herensugeak, berriz, toki oso zabala eta beldurgarria du euskal mitologian eta antzinateko ipuinetan.
|
|
|
"
|
Gure
gurasoek oraindik ez dute pagatu gure ahizparen dotea, urrea eta lurrak saldu arren. Gure ezkontzarako ez da deus ere gelditzen.
|
|
|
Bejondeiola, berriz ere! Begien argia galdu ez duenak ez dezake horrelako usterik izan, aski baita gogoratzea
|
gure
gurasoak zer ziren gu eta gure ondorengoen aldean, aski baita berdintzea idazle zahar bat berri batekin. Azkeneko lan hau Aita Mokoroak8 aspaldi egin zuen nik egin dezakedan baino hobekiago.
|
|
|
Euskara ere, Adunakoa gehiago dudala uste dut, Tolosakoa baino. Tolosan, izan ere,
|
gure
gurasoen gizaldiak dena euskaraz egiten zuen. Guk, berriz, dena erdaraz.
|
|
|
XX. mendeko azken urteetan zientziako hiru arlok bultzada itzela hartu dute, eta ziurrenik gizartearen bizitzan eragin ikaragarria izango dute XXI. mendean. Ez ginateke harritukoXX. mendean
|
gure
gurasoen eta aiton amonen bizitzek jasandako aldaketak baino askoz handiagoak gertatuko balira XXI. mendean. Nanoeskalako zientzia, informazio aren zientzia eta biologia molekularra oso arin garatzen ari dira ingeniaritzako diziplinatan bilakatzeko, eta hurrengo urteetan bakoitzak iraultza teknologiko garrantzitsu baten ardura izan dezake.
|
|
|
Beharrezkoa da —derrigorrezkoa— intsumisioa. Ez bakarrik gure eskubide linguistiko pertsonalak zanpatu nahi dizkigutelako;
|
gure
gurasoen memoriari lotsatu gabe begiratu nahi badiogu eta gure seme alaben aurrean geure buruaren jabe garela erakutsi nahi badugu behintzat, ez dago beste irtenbiderik. Edo bestela esanda:
|
|
2002
|
|
|
Foruak galdu berriak zituzten euskaldun askoren ihesbide, miseriari ihes egiteko soluzio, ametsetako herrira diru pixka batekin itzultzeko amesleku, iniziatiba berriak entsaiatzeko leku libre, eraikitzen ari zen herri demokratiko berria... Pello Mari Otañoren bertsoek marrazten digute gaur sinestezinezkoa eta
|
gure
gurasoei aldiz oso gertukoa zitzaien esperientzia hura.
|
|
|
Baina hori osabak kontatu zidan.
|
Gure
gurasoek ez zekiten euren sentimenduak adierazten. Izan ere, berandu hartu nuen seminariora joateko erabakia, eta gurasoentzat ustekabe handia izan zen.
|
|
|
Bai.
|
Gure
gurasoen garaian oinjoko edo ostikoketa hori zuzenean heldu zan Bilbora. Hain zuzenean, lehenengo ekipoaren izena bera be, ingelesa izan zalako, ta dalako:
|
|
|
Eta, ala Herkules, esaten da
|
gure
gurasoen garaian Klaudio zesarrak, jauregitik pasieran zebilela jende hotsa entzutean, zer ote zen galdetu zuela; Nonianoren irakurraldi bat zela esan ziotenean berehalaxe joan omen zen, irakurlaria ustekabean harrapatuz. Gaur egun astia sobera duena ere, oso aurretiaz gonbidatu arren eta behin eta berriro gogorarazi arren, ez da etortzen; edo etorriez gero, kexatu egiten da eguna (ez galtzean) galdu duelako.
|
|
|
Eta, ala Herkules, esaten da
|
gure
gurasoen garaian Klaudio zesarrak, jauregitik pasieran zebilela jende hotsa entzutean, zer ote zen galdetu zuela; Nonianoren irakurraldi bat zela esan ziotenean berehalaxe joan omen zen, irakurlaria ustekabean harrapatuz. Gaur egun astia sobera duena ere, oso aurretiaz gonbidatu arren eta behin eta berriro gogorarazi arren, ez da etortzen; edo etorriez gero, kexatu egiten da eguna (ez galtzean) galdu duelako.
|
|
|
" Gizon ederra, gizon alferra" esan ohi zuten
|
gure
gurasoek.
|
|
|
Eta
|
gure
gurasoentzat, alferkeria zen biziorik nazkagarriena. Hobe emakumezale, mozkorra, jokalari izatea, alferra baino.
|
|
|
Ni 35 urtean nabilen baserrietan Ardi zakurra esaten dute beti, salbuespenik gabe. Horrela esaten zuten
|
gure
gurasoek ere.
|
|
|
Horregatik kezkak, tesi antzera agertuak. Hau nahi izan dizut kontatu, ilusiorik ere ez baitut galdu, nire erara, nire modura, burutazioak bata bestearekin lotuz eta josiak emanez, garai hartan
|
gure
gurasoengandik hartutako altxorrari eusten saiatu baikara, ustez eta horrek segurtatzen digula gure ezaugarri nagusietako bat. Zu ere gai izango zara zure ondotik etorriko zaizkizunei altxor bera aberasturik pasatzeko?
|
|
|
Baina, zoritxarrez, zenbait alditan bederen, ez legeak segurtatzen zuen erabilera, ez diruak hedatzen euskara. Eta liburu asmatuek asmakizun munduan sartzen gintuzten, balizko euskal dermio ahulduan, lastertasuna bihurtuz abiadura, orain arte beharrezkoa izan dena derrigorrezko eginez hemendik aitzinat, oilo salda frogatzen dugula erakutsiz
|
gure
gurasoak probatzearekin bakarrik konformatu izan zirelarik gizajo haiek, edo hizkera berezitua sortuz hizkera berezia nahikoa eta aski zen tokietan, euskaldunak arras zuhurrak izan gara-eta hizkuntza kontuetan. Antza, horrek ematen zien gero edukin sendoa, eta batez ere landua, jasoa, goratua eta zaindua, hizkuntzaren inguruko eduki guztiei.
|
|
|
Familia euskaldun batean sortu nintzen, eta euskara bakarrik entzuten nuen inguramenean hazi. Herriko eskola erdaldunean, ezinbestean, egin nituen ikasketak, neskatikoetatik ongi bereizia, hori bai garai hartan mutikoak eraikin batean sartzen gintuzten, eta bestean neskatikoak, nahas mahas ibil ez gintezen, nonbait, ez baitzuten inolako aukerarik izan
|
gure
gurasoek euskara aukeratzeko hezkuntza sisteman. Hantxe, gure anaia gehienaren bigarren eskuko Alvarezen entziklopedia nuela lekuko, entzun nituen erdal hitzak lehenbiziko aldiz, nahiz euskarak, gizarte hartan, ez zuen balio gehiegi, garbi esan dezadan.
|
|
|
" Hau da modurik egokiena ikastolako nire adiskideekin hitz egiteko.
|
Gure
gurasoek erakutsi didate, eta haiekin ere euskaraz mintzo naiz. Ingelesak askoz ere hitz gehiago ditu ikasteko eta zailagoa da, baina maite dut, denetarik jakin behar delako".
|
|
2003
|
|
|
|
Gure
gurasoen familietan, 8 edo 10 edo... umeko haietan, beharrak eragingo zuen gorago aipatutako ariketa guzti horiek gauzatzea, ea nola entretenitzen dituzun bestela hainbeste haur (telebistarik gabe) barrabaskeriarik egin ez dezaten! Nik hala uste dut.
|
|
|
Baserritar, arrantzale nahiz kaletar izan, gure asaba zaharrak,
|
gure
guraso fededun sutsuak, Urkiolarako bidea erakutsi euskuen, eta hemen gatoz geu be, beste urte baten, euren atzetik, asmo bardinagaz, antzerako preminakaz, kristau fede beraren argitan, itxaropen bardinaren pozetan.
|
|
|
Heriotzea, zein, usterik ezean, etorri, zein gaixoaldi luze baten ondoren ganean dogula jakin, beti jaku, gogorra, iluna, garratza. Edozein heriotza, baina, batez be, geurea eta baita
|
gure
guraso, senide ta lagun maiteena be. Holantxe izan da beti, holantxe izango da, gizona gizon dan artean.
|
|
|
Horrek, beste gauza askotan legez, zerikusi handia dau sinismenagaz, erlijinoagaz. Eleizeak oraintxe eta hementxe zabaldu behar dau Barri Ona; eta, edozeinek ikusi lei, gure mundu hau ez da gure asabena,
|
gure
gurasoena, gaur gaurkoa da, guztiz, eta bizkor aldakorra.
|
|
|
Zer da, baina, hau? Bestelako bizimodua lehengoa,
|
gure
gurasoena, edo txikitan geuk ezagutu genduana." Eta horren antzeko beste esames negarti asko. Baina ez da hori Jaungoikoak gaur guri eskatzen deuskuna, ez da hori Loiolako Aita San Inaziok erakusten deuskuna.
|
|
|
Nik gurean euskera hutsa entzun eta egin izan dot beti.
|
Gure
gurasoak biak ziran herri eta auzo berean jaiotakoak (Iurretako Gaztañatzan), eta euren artean ez eben euskerea baino beste berbetarik erabilten. Sekula santan ez neutsen gure gurasoei alkarri erderaz berba egiten entzun; inoizkoren baten egitekotan be, euren aurrean erdaldunen bat egoanean izango zan, erdaldunak be ulertu egien.
|
|
|
Gure gurasoak biak ziran herri eta auzo berean jaiotakoak (Iurretako Gaztañatzan), eta euren artean ez eben euskerea baino beste berbetarik erabilten. Sekula santan ez neutsen
|
gure
gurasoei alkarri erderaz berba egiten entzun; inoizkoren baten egitekotan be, euren aurrean erdaldunen bat egoanean izango zan, erdaldunak be ulertu egien.
|
|
|
Teilatupe berean bizi ginan hiru familiok hirurak ginan euskaldun garbiak. Gure" handiko" familia biak, erdera kontuan,
|
gure
gurasoak baino askozaz atzerago egozan: euretariko gehienak gitxi eta txarto egiten eben erdera.
|
|
|
euskeraz errezetan be ahaztu egin jatan. Gurean egunero esaten zan errosarioa, afal aurretxuan zein afal ostean; baina etxeko umeok, nire anaieak eta biok, errosarioa zuzentzen ikasi genduanetik, erderaz egiten genduan,
|
gure
gurasoak euskeraz erantzuten ebela.
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac dira,
|
gure
guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen badira ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa da, bada, bularrarequin batean mamatu izan zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque, bada, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten diran gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
"
|
Guk
gurasoak eta gure seme alabak euskarazko egunkaria laguntzera deitu nahi ditugu. Gure seme alaben heziketarako erabiltzen den tresna bat izan behar baitu euskarazko egunkari berriak".
|
|
|
Ilunpeko gure jainko armatuari galdeak egiten dizkiogu, eta  honek, bere egiaren ekin makurra onartu nahi ez duelako, testuingurutik kanpo diren erantzunak ematen dizkigu. Ihardespenen anbiguotasunaren arabera buru belarri, sutsu, ezjakin, ezjakintzak dakarren harrotasunez,
|
gure
gurasoak berak hiltzeko prest gara. Etsai bilakatuko ditugunean, moralaz eta legeaz irri eginez, hilen ditugu segur aski, arima ikararik gabe.
|
|
|
" Guraso" terminoa zentzu zabalean erabiltzen da, dena den: " Gurasoen icenez adietan dira nagusiagoac edadean, onran ta aguintaritzan, celan  direan gurasoen gurasoac, aita ama guierrabac, eche ta errietaco buruac ta aguintariac, ugazabac, maissuac, juezac, ta batezbere Sacerdote beneragarriac,
|
gure
guraso ta arzain espiritualac" (Añibarro, ME, I: 300). Ikusi dugu jada agintari guztiei errespetua eta obedientzia zor zaiela, baina aita eta amari, gainera, maitasuna eta laguntza âmateriala zein espiritualaâ eman behar zaie; eta baita hil ondoren ere, beren arimen ongizateaz arduratuz.
|
|
|
ez Jainkoa. Dagoeneko jaiotzetik hartzen dugu denok oinordetzan Adan eta Eba
|
gure
gurasoek egindako jatorrizko  bekatua, eta beste inolako bekatu larririk egin ez badugu ere, horrek azal lezake jasaten dugun gaitzaren zergatia. Baina jasaten den gaitz fisikoa, sufrimendua, garbiketa tresna da aldi berean:
|
|
|
Inazio Astigarraga predikariaren berotasuna dela eta, Bergarako Akordioa gertatu eta berehalakoa dela pentsa daiteke, oraindik ez baitauka oso garbi hitzarmen horretako emaitza. Misiolariak garaipentzat har  tzen du foruak salbatu izana, baina batez ere erlijio kristaua gorde izana,"
|
gure
Guraso santuac gandic arturico maiorazguia". Erlijioak eta elizgizonek pairatu duten jazarpena agerian geratzen da hitzotan; eta baita" euscal errian, eta euscaldunac" egindako jazarpena ere:
|
|
|
Ez da mesederic andiena vitoria onen videz gure foru ta libertadeen goramena; orandic andiagoa, Erligiño Santua,
|
gure
Guraso santuac gandic arturico maiorazguia Eternoracoaquin gordetia gure erriac, au da orandic gucien ganian mesedegarriena ¿ Cer eguin ez dave au quentzeco. Tiroric principalenac orien contra izan dira.
|
|
2004
|
|
|
Oheratzen nintzenean okindegiarekin egiten nuen amets,
|
gure
gurasoen etxean laborariak ginelako eta etxean oratzen zen; eta lanera gindoazela amets egiten genuen, eta egiten genituen meriendekin. Gosea duenak... ogia du gogoan!, eta horrekin egiten nuen amets... tontakeria horiekin.
|
|
|
Hori da gure belaunaldia egiteko gai izan ez dena. Ez da urte haiek urte haiek zirelako, gehiago da gu
|
gure
gurasoei abestera joaten garelako. Eta gure gurasoek nahikoa egin dute gu hezten orain gu agoantatzen jarraitzeko.
|
|
|
Ez da urte haiek urte haiek zirelako, gehiago da gu gure gurasoei abestera joaten garelako. Eta
|
gure
gurasoek nahikoa egin dute gu hezten orain gu agoantatzen jarraitzeko.
|
|
|
Bada aitaren eta Jose Antonio Agirreren arteko anekdota bat. Biek Deustuko unibertsitatean ezagutu zuten elkar, eta adiskide egin ere bai, zeren eta
|
gure
gurasoen ezteietan han egon baitzen Agirre, argazkietan ageri da. Gero Montjuichen heriotzera kondenatuta zegoenean, bisitan joan zitzaion eta errietan hasita elkarri lepotik helduta aritu omen ziren," Tu esto no me lo dirias en la calle!" esan omen zion Agirrek.
|
|
|
Oso gutxi mintzatzen ginen Palestina eta familiaz.
|
Gure
gurasoek amerikar bezala hazi eta hezi gintuzten. Haien jatorrizko ohiturak edo tradizioak ezezagunak ziren guretzat anai arrebontzat.
|
|
|
Izan ere, euskararen atzerapena ere itzela izan baita euskaldun gehien gehienen ahozko gaitasun komunikatiboan: hizkuntza nagusia izatetik, hori baitzen
|
gure
gurasoen mintzaira mota, bigarren mailako mintzaira kamutsa izatera igaro da euskaldunen aho ezpainetan. Horregatik, galera honen berri eman nahi ez duen ispiluan hobe dugu ez begiratu, erdi egiak esanez zinezko egoera lakaripean gordetzen digulako delako ideologia horrek.
|
|
|
Kontsumo objektuen iraupen luzea funtsezko ezaugarria zen,
|
gure
gurasoek eta aitona amonek bereziki kontuan hartzen zutena erosi aurretik. Hala, artikulu horietako asko, hala nola erlojuak edo lumak, belaunaldi batek baino gehiagok erabiltzen zituzten.
|
|
2005
|
|
|
Euskara ona da betiko ildoari jarraitzen diona. Guk ezin dugu hitz egin
|
gure
gurasoek, eta are gutxiago, gure aiton amonek bezala, baina ildo berean segitu genuke, ez ildoz aldatu. Aldatu aldatu behar dena, baina hizkuntzaren barrutik, nolabait.
|
|
|
Erdi Arotik aztertzen hasita, festen alderdi substantziala kontuan hartuta, gure festen nortasunak ondoko kultura eta festen patroi, zeinu eta balore berberak ditu, erlijio katolikoaren tradiziotik modu berezian datozenak. Gure gaurko festa aurretik izan dugun bizimoduaren ondorio eta isla da,
|
gure
gurasoengandik eta laborariak izanak bereziki guregana etorri dena eta ezaugarriak galtzen doana.
|
|
|
Ez dugu duela 40 urte edaten genuena edaten, baina zertan aldatu da meza?
|
Gure
gurasoek egiten zuten meza eta egungoa zertan aldatu da, zein neurrian. Hori festaren alde sakratua da, liturgikoa, aldaketa oso txikia izan duena.
|
|
|
Ezer ez!
|
Gure
gurasoen garaian igandeetan modu berezian bazkaltzen genuen, arroparen estreinatzea berebiziko ekimena zen, berrikuntza ageri zen haien soinean. Ez zegoen festarik dantza eta kanturik gabe.
|
|
|
Karmelo Etxenagusia geroztik Bilboko apezpiku laguntzale izendatuak idazten zuen 1975ekotzat" Eleizeak oraintxe eta hementxe zabaldu behar dau Barri Ona eta edozeinek ikusi lei, gure mundu hau ez da gure asabena,
|
gure
gurasoena, gaur gaurkoa da, guztiz, eta bizkor aldakorra.2" (berak du azpimarratu)
|
|
|
Gurasoek diote, bertara iristean, hangoek laguntza eskainiko digutela, honela, itsasontziren batean ontziratu eta Suedian zoriontsu bizitzeko.
|
Gure
gurasoen hitz hauek nire eta ahizparen bihotzak itxaropenez leherrarazi zituen berriz ere, aspalditik ikusi gabeko esperantzaren irria azalduaz ezpainetan. Apaizek oso jatorrak dirudite eta jauregiko atzealdeko logeletan ipini gaituzte aldendurik.
|
|
|
Soluzio bat eman diezaiola lehenbailehen, zor diogulako,
|
gure
guraso eta aiton amonei.
|
|
2006
|
|
|
Gerra ez zen gerra bakarrik izan, zoritxarrez gero diktadura bat ekarri zuen, eta ez hiru urteko diktadura, berrogeikoa.
|
Gure
gurasoen belaunaldia haurtzarotik heriotzara arte harrapatua gelditu zen. Beraz, haiek, gu babeste aldera, ez ziguten hitzik egiten.
|
|
|
Nondik dator Euskal Herriak pairatzen duen egoera? Ez dator inondik ere,
|
gure
guraso, seme alaba, anaia arreba presoek edo iheslariek borrokarako jarrera bat hartu dutelako. Arazoa, oinarrian, bi estatuek herri honi ezarpen politikoa ipini izatetik dator.
|
|
|
Ama eta aita izatea baino zerbait serioagoa eta aberatsagoa zela guraso izatea esaten zuen gure osaba mutil zarrak. Bera ez dakit aita izatera iritsiko zen nik dakidala ez baina
|
gure
guraso papera bete zuen neurri handi batean, izan ere, gure aita asteko sei egunetan joaten zen goizeko zazpietako tranbian lanera eta gaututa itzuli etxera, ia urte osoan. Normala den bezala, nekeak erretxinduta iristen denari grazia gutxi egingo dio sei" baba ale", praketatik zintzilik eta argamasa betean, elkarrekin ikusteak.
|
|
|
Administrazioa ere urrun zegoen eta jendea ez zen hara mugitzen.
|
Gure
gurasoek ez zeukaten familia libururik. 56 edo 57an ezkondu ziren; lehenengo semea 58an jaio zitzaien eta 71n egin zuten azken umea.
|
|
|
Hala ere, denboraren joanean iraganari begiratzen diozunean, eta hainbat konbikzio berme desziurrean lanbropetu zirela konturatzean, zeure buruari esaten diozu agian ia dena ustekeria bat baizik ez zela, eta ustekeria bat hasieratik; eta ez
|
gure
gurasoek gezurra esan zutelako (nahiz eta egia erdizka ere sarri esaten zuten), guk geronek geure bizitza eta geure ahalegina pietatezko gezurrez jantzi beharra genuelako baizik, horrela zutik iraun ahal izateko. Eta jendeak gure jardunetik hunkipen eta kontsolamendu pixka bat jaso izana miresgarria iruditzen zait.
|
|
|
Tregua bukatu baita. Nahikoa kasuegin diegu
|
gure
gurasoei, gure aitona amonei... Jon Juaristik ez du arrazoirikdioenean «gurasoek gezur esan zigutela».
|
|
|
Hori ere egia da.
|
Gure
gurasoen bizitza sexuala imajinatu ere ez dugu egiten.
|
|
|
–Pixka bat irakurri genian hirurok, baina lotsa eman ziguan; ez zekiat nola azaldu. Oso gauza intimoak zituan,
|
gure
gurasoenak.
|
|
|
Ez dut zalantzarik: euren erara,
|
gure
gurasoek onena nahi izan zuten guretzat. Euren erak, baina, ez zitzaizkigun baliagarri.
|
|
|
Animaliek gasoliorik ez dute erretzen, baina pertsona bai. Asto lana franko egin zuten
|
gure
gurasoek. Erretzeraino.
|
|
|
Hogeita hamar urtetik gora gabiltza eta hasi gara gu ere gure artean kortesiazko zurikerietan. Beti
|
gure
gurasoen munduaren gaitzik tamalgarriena iruditu izan zaiguna ari da gutaz ere jabetzen. Horrek beldurra eta ezinegona sentiarazten dit.
|
|
|
Guk –alegia, anai arrebok– etxekotasun handia genuen izeba Matilderekin, amaren ahizpa izanik, berak hartu baikintuen
|
gure
gurasoek hegazkin istripua eduki eta umezurtz geratu ginenean. Hori gertatu eta hurrengo urtean unibertsitatera joan nintzen, beste hiri batera, eta hori zela-eta urtebete eskas baizik ez nuen egin izebaren etxean; baina nire sei anai arrebak –txikiagoak denak, ni nagusia naizenez– izebaren etxean hazi ziren.
|
|
2007
|
|
|
Baina gainontzean guk zer?
|
Gure
gurasoek zer infernu behar dute. Eta beldurra, infernuaren beldurra, gure gurasoek eduki dute!
|
|
|
Gure gurasoek zer infernu behar dute? Eta beldurra, infernuaren beldurra,
|
gure
gurasoek eduki dute! Akordatzen naiz, Teruelen, fraideek abitua hartu eta lehendabiziko promesak han egiten ditugu, eta meza hartan nire aitak ez zuen jauna hartu.
|
|
|
|
Gure
gurasoek ez zuten gerraz hitz egin nahi. Ez irabazleek, ez galtzaileek.
|
|
|
Gazteak, adibidez, Bilbo aldera ari dira, ikasi eta lanera; ez dute lurreko lanari lotuta bizi nahi, oso gogorra iruditzen baitzaie. Beldur gara
|
gure
gurasoen belaunaldiarekin batera ez ote den desagertuko hemengo paisaia bera ere, harrezkero ez ote den pinua nagusituko Karrantza Haranan".
|
|
|
|
Gure
gurasoen garaian zapalketa politikoa zen, langileak ezin ziren kexatu ere egin berehala baizuten polizia edo goardia zibila egurra ematen;" gorriak", langileen eskubideak exijitzen zituzten pertsona haiek, itzalean egon ohi ziren denbora luzez. Gure belaunaldia langabeziaren mamuaren beldur hazi zen, ezagutu izan dugu herri honek urte askotan izan duen langabezi tasarik altuena eta egoera horretan oso gutxi animatzen ziren baldintza hobeak errebindikatzera," nahikoa dugu lana izanda".
|
|
|
Neanderthal gizona gure herengusu edo laurengusua dela esan daiteke, trebeska; baina ez
|
gure
guraso edo aitona, zut joanda.
|
|
|
Sexualitateak, gaur egun,
|
gure
guraso edo aiton amonen garaietan izan zuen portaera ez bezalakoa eratzen du gizarte eta bikote jokabidea. Medikuntzari aurpegiratu zaio ez duela jakin laguntzaren gidoia osasunaren gero eta estuago dagoen gai bati egokitzen.
|
|
|
– Manfred naiz, Hamburgekoa –itzulpena egin zigun bristan Carmenek, eta estonatu nintzen lagunak, hiruzpalau urtez
|
gure
gurasoak larderiapean atxiki zituen hizkuntza arraro hori konprenitzen zuelako.
|
|
2008
|
|
|
|
Gure
gurasoak 1965ean joan ziren Australiara bizitzen. Arrantzalea zen aita, Bermeokoa.
|
|
|
Bisatuak eta gainerakoak ematen zizkien eta, ordainetan, bi urte egin behar zuen bikoteak Australian. " Proba egingo dogu!", esan zuten
|
gure
gurasoek.
|
|
|
Gure amak beti esaten zuen erdaldun lagun gehiago eduki dituztela. Lehenengo,
|
gure
gurasoak Paddington auzoan egon ziren bizitzen, jende pobrearen alderdian. Emigrante denak hantxe bizi ziren.
|
|
|
Kirol zale porrokatua naiz, izan ere. Panaman ginela, hirugarren umea izan zuten
|
gure
gurasoek: Enrike.
|
|
|
gaizki baino okerrago eraman nuen familiatik aparte egotea. Orduantxe jabetu nintzen zer hutsune zekarren distantzia horrek, eta nolakoak ikusi behar izan zituzten
|
gure
gurasoek, elkarrengandik urrun egon behar izan zuten garaian. Gainerakoan, behin ere ez nuen ikusi angolarra baino jende apal eta errespetu handiagokorik.
|
|
|
Halere, lortu dugun' arrakasta' ren erruz belaunaldi berriek ez dute euskal identitatea guk bizi genuen agoniarekin bizitzen. Ez dute bizi
|
gure
gurasoek eta geuk ere ezagutu genuen egoera larria. Horrek jendearen sentimendu nazionalista nahiz boto joera aldarazi ditu nolabait".
|
|
|
|
Gure
gurasoentzat berria da, haiek ez zuten halakorik bizi izan. Haiek izan ez zuten aukera da, nolabait.
|
|
|
Leku asko agortzeko eginda daude, ez bertan bizitzeko. ere oso desberdin ulertzen dugu guk eta
|
gure
gurasoen belaunaldiak. Denbora, erritmoa, gauzak lasai hartzearena, patxadaz egitearena...
|
|
|
" Motibapena/ halabeharra" ren dialektika sakondu daiteke. Horren adibide bat da
|
gure
gurasoek frantsesa ikasi dutela ez motibapenarengatik, bainan bai bereziki halabeharrengatik. Beraz euskara ere beharrezkoa bilakatu behar da Ipar Euskal Herrian, era batez edo bestez, frantsesarekin batera.
|
|
|
–Borrokaren arriskuak bakarrik eman dezake berdintasun sentimendu hori. Sentimendu horren bila joan ziren
|
gure
gurasoak gerrara gazteak zirenean eta joan dira mundua mundu denetik beste hainbat eta hainbat gudari ere, eta lubakietako triskantza eta hondamendi guztien gainetik bizitza bere ederrean eta handian atzeman uste zuten, kidetasun hori bizi zutelako. Gudari batek bakarrik daki hori zer den, gehitu zuen indar handiz, ni ez nintzela inoiz gudari bat izan eta ez nintzela izango aurpegiratuz bezala?.
|
|
|
Hizkuntza estandarraren eta hizkeren (edo euskalkien) artean dauden berdintzeedo nibelazio joerak aztertzea beharrezkoa zaigu herri horretako euskararen egoera eta etorkizuna zein den jakin nahi badugu. Batu edo estandarraren ezaugarriak hasi diren sartzen edo
|
gure
gurasoen berbeta magalean biltzen dugun.
|
|
|
gaztelania edo beste hizkuntzetatik mailegatutako hitzak, kontzeptuen desagerpenak? Esan beharrik ez dago
|
gure
gurasoen belaunalditik gure belaunaldira jasandako aldaketa sozialak eragina izan duela horretan. Izan ere, baserri girotik hiritarragoa den bizimodura igaro baikara.
|
|
|
Egia da, halaber, sasoi hartan langile gehienok hamabost eguneko oporrak genituela urtean eta bi aste horiek sekulako lorpena zirela
|
gure
gurasoen gazte garaiekin konparatuta. Gainera, zubien zera ez zen oraindik asmatu, ez zen bi lan egunekin aste osoa libre lortzeko trebetasuna garatu.
|
|
|
Kosta zaigu belauniko zakil janean, edo gure droga aukeraketan ari ginela
|
gure
gurasoen aurpegiak ez azaltzea, kulpa absurdoetatik libratzea, baina badirudi kulpa katolikoa berreskuratzea erabaki duela estatuak. Sentitzen dut, baina ni sinesgabea naiz.
|
|
|
Zer egingo ote genukeen gure alaba onartzeko prest egon izan ez balira? Nola jokatuko genukeen
|
gure
gurasoek" Hori ez da nire biloba izango" edota hori bezalako astakeriaren bat aurpegiratu izan baligute. Astakeria irudituko zaizue, baina horrelakoak behin baino gehiagotan gertatu dira.
|
|
|
Gertatzen dira eta gertatuko dira. Eta guri ere gerta zekigukeen nahiz eta,
|
gure
gurasoak ezagututa, ia ezinezkotzat jotzen genuen.
|
|
|
Bestetik gure harremanaz, bizimoduaz eta gure familiez. Ea noiztik geunden ezkonduta, ea zertan egiten genuen lan, ea nolakoak ziren
|
gure
gurasoak, nolakoak anai arrebak, ea non bizi ginen, nolakoa zen gure etxea, eta abar. Ordubete pasatxo egongo ginen gizarte laguntzailearen bulegoan eta handik ateratzean lasaiago geunden.
|
|
2009
|
|
|
Etxean tabua zena, ezkutuan zegoen gaia, bat batean, mahai gainera ateratzea lortu genuen.
|
Gure
gurasoak eta osaba izebak gerrako haurrak izan ziren, eta 40 urteko kalbarioa bizi izan zuten. Orain arte ez dute horri buruz hitz egin nahi izan, eta arantza hori ateratzen lagundu diegula uste dut.
|
|
|
Ttikitatik kopiatuz ikasten dugu. Jaio bezain laster
|
gure
gurasoak imitatzen hasten gara, eta erreprodukzio horretan lortzen dugu garena izatea. Kopiatuz lortzen ditugu berezitasunak ere, baina berezitasun horiek ez dute zertan norberarenak izan, posible da topatzea beste pertsona bat esperientzia diferenteetatik berezitasun berberetara iritsi dena.
|
|
|
Euskarak berak ez dauka zergatik bizirik jada.
|
Gure
gurasoen garaian ez zitzaien haiei euskararik egin, euskara debekatuta zegoen. Orduan guk bagenuen arrazoi bat euskara egiteko, gurasoak bizirik genituelako, haiekin komunikatzeko, haiei esperantza emateko.
|
|
|
seme alabak jaiotzearekin batera hasi ziren ikasten; gero neskak utzi zituen eskolak]. guk nahi genuen pixka bat euskararekin gure bidea familian aurreratzea:
|
gure
gurasoek ez zekiten, gu hasi ginen, gure seme alabek dakite oso ondo, gure bilobek...
|
|
|
|
Gure lekukoen
gurasoen garaian, ostera, XIX. gizaldiko azken hamarkadan eta XX.aren hasieran, mozorrotzeko ohitura zegoela diote hainbat lekukok. Etxekoei entzundakoaren arabera mutilak neska eta neskak mutil janzten ziren.
|
|
|
Garizumako eguazten eta zapatuetan okela jateko eskubidea erosten zuten. Gutxi balitz, bariku, zapatu eta eguaztenak kenduta, garaitiko egunetan normal jateko eskubidea erosten zuten buldaren bidez. Buldak pezeta bat balio zuen,
|
gure lekukoen
gurasoek erosten zuten sasoian.
|
|
|
Elaia hiltzea debekatzen zieten
|
gure lekukoen
gurasoek seme alabei. Erradura zaharra ipintzen zitzaien etxeko atarian elaiei, bertan habia egin zezaten.
|
|
|
Baina txoriak bakarrik ez dira sakratuak eta hiltzeko debekuaren babespekoak. Marutxeaga auzoan batua da,
|
gure lekukoen
gurasoen sasoian erlea hiltzea debekatuta zegoela. Eta hil ezin ziren animalien arteko mailakatzearen berri ematen digu.
|
|
|
Bekoki erdian begia ei zeukaten eta hankak ahuntzenak. Kobazuloetan bizi ziren, arropa modura gona luzeak eroaten zituzten, eta hain ziren handiak,
|
gure lekukoen
guraso eta arteragokoek, inor handia zenean esan ohi zuten: antzineko yentillek baiño handiagoa dok hori!
|
|
|
Zuhaitzak ez ziren inausten, ez eta mendatu ere. Baina
|
gure lekukoen
gurasoen denboran zuhaitzak mendatu eta inausi, iñustu, egiten ziren.
|
|
|
Putada bat da, esan ditzagun gauzak argi, putada bat, bai, baina azken finean, denok espero behar dugun putada.
|
Gure
gurasoak lurperatu beharra naturala da. Askoz okerragoa da kontrako formula, ezta??.
|