|
2004
|
|
|
Zientzialarien nazioarteko partzuergo batek arratoiaren genomaren %90aren zirriborroa argitaratu du gaur “Nature” aldizkarian. Aurrerapen hori giltzarritzat dute biologoek gaixotasun larrien aurkako borrokan eta
|
gure
espeziearen bilakaera ulertzeko. Arratoi arrunta (Rattus norvegicus) hirugarren ugaztuna da, eta haren “bizitzaren liburua” deszifratu egin da, gizakiaren eta saguaren ondoren.
|
|
2008
|
|
|
‘Australopithecus garhi’ hominido espezie bat izan zen eboluzioaren aldi interesgarrienetako batean —‘Australopithecus’ izatetik giza izatera pasatzea aurreikusten duena—, eta, seguru asko, haragia jaten lehena izan zen, Science n argitaratutako ikerketa baten arabera. Fruituak eta haziak jatetik sarraskia jatera pasatzea izan zitekeen
|
gure
espeziearen bilakaeraren giltzarrietako bat. ‘A. garhi’ (Tim White antropologo amerikarrak eta Berhane Asfaw paleontologo etioope etiopiarrak zuzendutako 40 zientzialarik aurkitu zuten 1996an Etiopian.
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, beti izan zen ebidentzia zientifikoa, desberdintasun horietako asko gizonen eta emakumeen artean ere bazeuden. Eta, bestalde,
|
gure
espeziearen bilakaerak bi sexuen arteko lankidetza izan du ezaugarri. Horregatik, ideia horiek, gutxienez, inkongruenteak ziren.
|
|
2020
|
|
|
Halako dinamikak beti gertatu izan dira bizitzaren historian, baina aldaketen erritmoa eta intentsitatea gako dira haien eraginarentzat. Eta azken mendeotan
|
gure
espeziearen bilakaerak ezarritako aldaketen erritmo izugarriak munduko ekosistema guztiei eragiten die; gehienei zuzeneko ekintzez, eta beste askori zeharka, kutsadura globala eta klima aldaketa bezalako fenomenoei esker. Honela, azken hamarkadetan erabat hedatu —eta indartu— da gure espeziearen presentzia planetako ekosistema guztietan, eta horrekin batera, baita bertako beste animalia guztiekin —eta haien birus, bakteria, onddo eta bestelako bizkarroiekin ere— harremanak izateko aukerak ere.
|
|
2021
|
|
|
Sukaldean aritzeak gizaki egin ginela esan ohi da. Sua menderatzeak eta elikagaiei aplikatzeak
|
gure
espeziearen bilakaera ekarri zuten. Bitxia izango litzateke milaka eta milaka urte atzera egitea, jakiteko zer pentsatuko luketen gure arbasoek gaur egun elikagai gordinen kontsumoan oinarritutako dietak daudela esango bagenie.
|
|
2022
|
|
|
Bestetik, kultura horrek, bereziki azken mendeetan Mendebaldean sortu denak, teknologiaren konplexutasuna eta globalizazioa areagotzea ekarri du, eta hori posible izan da baliabide energetikoen ustiapen gero eta intentsiboagoari esker, nahi ziren eraginkortasunak lortu gabe.
|
Gure
espeziearen bilakaerak energia iturri nagusiekin eta gero eta dentsitate energetiko handiagoarekin egindako faseak biltzen ditu, eta horrek kontsumo zoroa eragin du termino absolutuetan eta erlatiboetan. Neolitoko ehiztari biltzaile batena bere gorputzak egunero behar zituen 2,3 kWh koa bazen, europar ertain batena 74 kWh koa da egunean.
|