|
2009
|
|
|
Hipertentsioa, kolesterola, diabetesa... gaitz usuak dira garai hauetan. Halakorik nahi ez badugu, komeni da
|
gure
bizi ohiturak aldatzea eta aldizkako proba medikoak egitea.
|
|
|
I motako diabetesak jatorri genetikoa du gure pankreasak huts egiten du bere eginkizun nagusian, beraz ezin saihestu edo prebeni daiteke. II. motako diabetea, berriz, gure bizimoduarekin,
|
gure
bizi ohitura eta estiloekin zuzenean lotua dago eta, beraz, honi bai, diabetes honi aurrea har dakioke.
|
|
2011
|
|
|
Hori, ordea, ez da guztiz egia. Egia da zenbait kasutan ezin dugula ezer egin gaixotasuna saihesteko, baina egia da baita ere,
|
gure
bizi ohiturak hobetuz, elikadura zainduz, kirola eginez, eguzkiarengatik babestuz, erretzeari utziz…, minbizia izateko aukera gutxiago izango dugula. Beste ideia nagusi bat zabaltzen ere lan handia egiten dugu elkartean:
|
|
2012
|
|
|
Gainera, guztiak ez dira seguruak, nahiz eta “natural” hitzarekin etiketatuta egon, osagai aktiboak izan baititzakete, gorputzean ondorio garrantzitsuak dituztenak eta sendagaiekin eta beste substantzia batzuekin elkarreragin dezaketenak. Ezin da ahaztu pastillak, pilulak edo antzekoak jateak sendotzen duela medikalizazioaren kontzeptua (arazo bat, pilula bat), eta horrek
|
gure
bizi ohiturak hobetzeko ahalegin txikiagoa egitea ekar dezakeela. Ura edatea.
|
|
2013
|
|
|
1
|
Gure
bizi ohiturek ba ote dute eraginik gizakion bizitzan. Bildu hirunaka eta egin ondoren zehazten diren zereginak.
|
|
|
c)
|
Gure
bizi ohiturek ba al dute eraginik?
|
|
|
2 Aurreko ariketan identifikatu dituzu gizakiaren zentzumenak.
|
Gure
bizi ohiturek zentzumen horietan izan dezaketen eraginaren adibide bat ikusteko, ikerketa txiki bat proposatzen dizugu. Bildu taldetan (3 ikasle taldeko), eta ikertu zure ingurumen hurbilean dauden jarduera zaratatsuak eta haiek entzumenari egin diezazkioketen kalteak.
|
|
|
Gainera, gauza asko ikasi dituzu: bizidunak zer diren, haien dibertsitatea, pertsonon jarduerek bizidunengan dituzten eraginak,
|
gure
bizi ohiturek guregan
|
|
|
Bide horretan, Ingurumen Sailak eta Aranzadi Zientzia Elkarteak, elkarlanean, horma irudi didaktiko batzuk egitea erabaki dute. Bizidunen ezaugarriak, bizidunen dibertsitatea, gizakion jarduerek inguruan duten eragina eta
|
gure
bizi ohituren ondorioak agertzeko egingo dira horma irudiak.
|
|
|
Ikerketa bat egitea proposatu diete ikasleei. Ikerketaren helburua ikaslearen ingurumen hurbilean gizakion eragina nolakoa den aztertzea da, ikustea gure jokaerek eta
|
gure
bizi ohiturek zer eragin duten bizidunengan eta gure bizi funtzioetan.
|
|
2015
|
|
|
eragiten dieten
|
gure
bizi ohiturek Lurreko bizidunen dibertsitateari
|
|
|
1
|
Gure
bizi ohiturek gizakion bizitzan eraginik ba ote duten aztertzen hasiko zarete, eta, era berean,
|
|
|
1 Ea
|
gure
bizi ohiturek nerbio sisteman eraginik duten aztertzen hasiko zarete, eta, era berean,
|
|
|
Gizakion funtzionamenduaren inguruan aritu zarete, eta
|
gure
bizi ohiturek osasunean duten eraginei
|
|
|
|
GURE
BIZI OHITUREK?
|
|
|
diren disfuntzioei eta gaixotasunei buruz,
|
gure
bizi ohiturei buruz eta horiei lotutako erabakien
|
|
2016
|
|
|
urreko ikasturteetan bidaia interesgarria egin zenuen unibertsoan barrena, eta, Lurrera jaitsita, hura etengabe aldatzen ari dela aztertu zenuen, eta orobat ikertu zenuen nola eragiten dieten
|
gure
bizi ohiturek Lurreko bizidunen dibertsitateari eta gizakiaren bizi funtzioei. Ikerketa ugari egin zenituen, halaber, materia eta materialen propietateen arabera egunerokoan egiten dugun erabilerari buruz.
|
|
|
1
|
Gure
bizi ohiturek gizakion bizitzan eraginik ba ote duten aztertzen hasiko zarete, eta, era berean, bizi funtzioen arabera sailkatuko dituzue eragin horiek. Horretarako, argazkiei arretaz begiratu eta egin ezazue ideien jasa.
|
|
|
1 Ea
|
gure
bizi ohiturek nerbio sisteman eraginik duten aztertzen hasiko zarete, eta, era berean, bizi funtzioen arabera eragin horiek sailkatzen. Horretarako, argazkiei arretaz begiratu eta gelakide guztien artean azter itzazue.
|
|
|
Bizidunen antolaketa mailak ezagutzen dituzu, eta, bizi funtzioak egoki betetzeko hainbat aparatu eta sistema daudela ere badakizu. Oraingoan, horiek ondo funtzionatzen ez dutenean sortzen diren disfuntzioei eta gaixotasunei buruz,
|
gure
bizi ohiturei buruz eta horiei lotutako erabakien garrantziaz jardungo zara. Abia gaitezen bada!
|
|
|
Gizakion funtzionamenduaren inguruan aritu zarete, eta
|
gure
bizi ohiturek osasunean duten eraginei buruz ere bai, hainbat jardueratan erabakiak ere hartu behar izan dituzue. Ea oraingo honetan nola moldatzen zareten!
|
|
|
ZER ONDORIO SORTZEN DITUZTE
|
GURE
BIZI OHITUREK?
|
|
2020
|
|
|
Besteak beste, gaixotasun kardiobaskularrak, minbizia, diabetea eta arnas gaixotasun kronikoak dira, hala nola BGBK. Kutsakorrak ez diren gaixotasunak, edo gaixotasun kronikoak, iraupen luzeko eta progresio moteleko gaixotasunak dira, eta, hein handi batean,
|
gure
bizi ohituretan dute jatorria. Horregatik da hain garrantzitsua arrisku faktoreak ezagutzea eta saihestea, ondoren azalduko dugun moduan.
|
|
|
Hala ere, dagoen informazio guztia ez da fidagarria, eta, horregatik, funtsezkoa da jakitea zer daturi eman behar zaion sinesgarritasuna, eta zeini ez. Kontrastatuta dagoen ideietako bat da saihets daitezkeen tumore asko daudela,
|
gure
bizi ohiturak hobetuz. Hau da, elikadura zainduz, baina eguneroko jarduera fisiko neurritsua eginez.
|
|
|
Ez didate ezer esaten. Agindu digute errotik
|
gure
bizi ohiturak aldatzea: etxetik ez ateratzea, ahal dela.
|
|
2021
|
|
|
Minbizien %30 eta %50 inguru bizi ohitura osasungarriekin saihets litezke. Horrek esan nahi du, erretzeari uzteaz gain,
|
gure
bizi ohiturak benetan aldatu behar direla, baita elikadurari eta ariketa fisikoari dagozkionak ere. Eta, noizbait denok entzun dugun arren gomendio hori, denek ez dute argi zer arrisku faktore lotzen diren minbiziarekin eta zer egin dezakegun hori prebenitzeko.
|
|
|
Hori dela eta, azken urteetan, lan zientifiko asko tumoreak agertzearekin lotutako kausa nagusiak zein diren edo izan daitezkeen aurkitzera bideratu dira, prebenitze aldera. Hala, bada, faktore genetiko garrantzitsua duten tumoreak egon arren, ehuneko handi batean eragiten dute
|
gure
bizi ohiturek. Horien artean, funtsezkoa da gure elikadura.
|
|
|
Lurrari denbora agortzen zaio, baina oraindik itxaropen pixka bat dago.
|
Gure
bizi ohiturak aldatuz, geldiarazi egin dezakegu.
|
|
|
Arrazoia aplikatu behar da: etxebizitzak maskotaren eskakizunetara egokituta egon behar du eta
|
gure
bizi ohiturak animaliaren erritmoetara egokitu behar dira. Halaber, garrantzitsua da gogoratzea espezie basatiak ez direla etxeko ingurunean sartu behar.
|
|
2023
|
|
|
Bai, eta urrutira joan gabe inguruan ere badira senidearen gibeleko transplantea egina dutenak. Badira gibeleko transplantea egin eta hil direnak ere eta horrekin zerikusi zuzena dute
|
gure
bizi ohiturek. Gibeleko arazo bat baldin baduzu, tabakoaz, alkoholaz eta bestaz atzendu behar duzu, hori garbi eduki.
|