|
2010
|
|
|
Ebidentzia enpirikoak eta dokumentazio soziolinguistiko solbenteenak besterik dio ordea, aspaldidanik230: aho biko ezpata da goi mailako ikasbidea,
|
gurea
bezalako hiztun herrien bizi iraupenerako. Mesedegarrizko efektuez gainera kontra eraginik ere badu bide horrek.
|
|
2011
|
|
|
Berandu zen, izan ere, halako handi baterako. Berandu zen, alde batetik, munduko hiztun herri, ele anitzeko gizarte eta kontinente atal osoen hizkuntza egoera ikuspegi soziolinguistiko koherentez deskribatzeko lehen baino ondotxoz tresneria kontzeptual mugatuagoaz uzten zuelako hudson en proposamen horrek. hala uzten zituen,
|
gurea
bezalako hiztun herriez gainera, Amerikako hainbat etnia indigenen mundua, Asiako hego ekialdea edota ozeaniako hainbat gune, ginea Berri adibidez. hango hainbat egoera, europarron ikuspegi nagusitik aski diferente, ezin analiza ditzake hizkuntza soziologiak Ferguson-en eredu hutsaz. ezin ditzake eta, de facto, ez ditu analizatu. Formulazio zabalaz jardun izan da halakoetan, maiz asko34 hori ezinezkoa gertatu da, horrezaz gainera, hudson ek deitoratzen zuen uniformetasun falta edo" multiple ambiguity" haren iturrian ez zegoelako hainbat kasutan" its use with reference to quite disparate sociolinguistic situations", beste zerbait baizik. egia da" with reference to quite disparate sociolinguistic situations" erabili izan dela, azken mende erdi honetan, diglosia hitza.
|
|
|
Batzuek motibo bategatik, eta besteok beste zerbaitengatik, bat gatoz, antza, erantzunean: ez, gizarte berri modernizatuan ez da batere erraza lehengo diglosia zaharrari eustea edo diglosia molde berri bat eratu eta zabaltzea. paraje inhospitoa da modernitatea,
|
gurea
bezalako hiztun herri txikiontzat. Auzotarrek (agintari eta auzolagun) alde bagenitu ere gure indarberritze saioan, hitzez eta egitez, eta geuk ere gogotik egingo bagenu asmo horren alde, orduan ere ez litzateke erraza euskal konstelazio etnolinguistiko txiki hau diglosia giroan mantentzea edo hartara eramatea.
|
|
|
Familia har dezakegu, esan bezala, abiaburu. zentrala da familia, orain ere, hizkuntza ahulduaren geroa definitzeko orMikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka duan.
|
gurea
bezalako hiztun elkarteen ahultasunaren seinale eta eragile nagusietako bat, azken azkenean, zera da: hiztun elkarte larriki ahulduak ez direla gai, ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipenkatea indarrean mantentzeko.
|
|
|
Gizarte berrimodernizatuan ez da batere erraza lehengo diglosia zaharrari eustea edo diglosiamolde berri bat eratu eta zabaltzea. Paraje inhospitoa da modernitatea,
|
gurea
bezalako hiztun herri txikiontzat. Auzotarrek (agintari eta auzolagun) alde bagenitu ere gure indarberritzesaioan, hitzez eta egitez, eta geuk ere gogotik egingo bagenu asmo horren alde, orduan ere ez litzateke erraza euskal konstelazio etnolinguistiko txiki hau diglosia giroan mantentzea edo hartara eramatea.
|
|
|
hurrengo belaunaldik euskara ikasi izan du ama hizkuntza moduan, hori izan du bere L1, eta horri eskerrak beste belaunaldi bateko bizibidea eskaini izan zaio behin eta berriz, neurri ohargarrian (ez erabat), euskal hiztun elkarteari. gutako askok, irakurle, moldaera hartan (moldaera zaharkitu haren azken hondakinetan) ditugu iturburu familiarrak. ez genuke ahaztu behar funtsezko datu hori. Lehenak ez du geroa segurtatzen, baina lehenik gabeko geroa zail da,
|
gurea
bezalako hiztun herri txiki ahulduetan, eraikitzen. emaitza bide horiek dira beraz hiru aukera teorikoak: horiek dira hizkuntza soziologiak, hiru belaunalditik gorako perspektiban, hizkuntza kontaktuaren output gisa formulatu dituen emaitza bide posibleak.
|
|
|
Teoriatik tiraka familiako beharrak (zaharrak, haur txikiak eta gaixoak zaintzea), bertatik bertarako garraioa eta janari zerbitzuak, kirol antolamenduak eta beste asko euskaraz moldatu ezinik ez dago. horretarako ez da erdaraz jarduteko baino diru gehiago behar, alde batetik, eta bertako hainbaten diru iturri bihur liteke zerbitzugintza hori. horrek guztiak, jakina, ezinbestekoa bihurtzen du hizkuntza ahula zerbitzu esparru horretan: inor behartu gabe normal normal eratua eta aplikatua. ez dago hori baino konpartimentazio molde osasuntsuagorik,
|
gurea
bezalako hiztun elkarte ahulduen kasuan. oso kontuan hartzekoak dira konpartimentazioari eusteko neurriak, orobat, hirigintza alorrean. Arnasguneek segurtaturik izan behar dute, nabarmenki desitxuratu eta gesalduko ez badira, hirigintzaren alorreko autorregulazio maila arrazoizko bat:
|
|
|
Ahozko jarduna zeharo lehentasunezkoa izanik ere, idatzizkoa ez dago XXI. mendean bazter batera uzterik. ...rek aukera erosoa ematen digu gure arteko harreman sare" berriak", supralokalak eta birtualak, eratzeko eta probetxuz erabiltzeko. euskal eskola eta euskaltegiak beharrezkoak dira, hortaz, azken bi puntuon ildotik. hiztun herri txikion etorkizuna, ia beti, eleanitza eta kulturanitza izango da. elebakartasun territorial erabatekorik nekez, arnasgune jakinetatik kanpora bereziki oso nekez,
|
gu
bezalako hiztun herri txikiahul batek inon (europa moderno, interaktibo, supraetniko honetan inon baino gutxiago agian) eskura dezake. geure asmoak eta atseginbideak beste enfoke global gizatiarrago batean txertatzen eta aberasten ikasi behar dugu hortaz209 diglosiazko hesi mugez zurkaiztu da sarri, hortik gorako konpartimentazio fisiko territorialik eratu denez, hiztun elkarte horien bizimodua. ...
|
|
|
Hamar ondorio, gazi eta gozo – Mikel Zalbide formulatu gabe a priori. hala eskatzen du zuhurtziak eta hori gomendatzen du, bereziki, gai horretaz dagoen bibliografia zientifiko landuenak (datu kontrastez hornituenak eta onarpen akademikoz ez ahulenak):
|
gurea
bezalako hiztun herri txiki modernizatuen garapen bideak (gainerako hiztun herri ahulduenak bezala) diglosia molderen bat ezinbestekoa duela dio, aldez edo moldez, bibliografia horrek (ikus azalpen txostena). egia da ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko joera eta lehen ez bezalako ahalmena duela gizarte modernoak. ez da egia, aldiz, ahalmen hori ahalguztiduna denik. ez da egia, horrela, ohiko... Lehen baino panorama inhospitoagoa ekarri du modernitateak sozializazio gune horietara:
|
|
|
Are ezkorrago ageri da J. M. odriozola: "
|
gurea
bezalako hiztun herri menderatuen zoritxarrerako, estatu modernoaren komunikazio osaerak eta botere izaerak ez dute aukerarik ematen diglosia egonkorraren araberako baliozko glotopolitikarik eratzeko. oso oker ez banago, ustezko diglosia egonkorraren ilusioak gutxi du itxaropenetik eta gehiegi ameskeriatik". kontrako jarrera hori erabatekoa da, itxuraz. zergatik da diglosia ezinezko, orain e... erantzun labur baina kontzeptualki trinkoa, eta hizkuntza soziologiaren ikuspegitik diharduena, eman du odriozolak:
|
|
|
Motiboa bistan dago: osasunaren eta gaitzaren, azken buruan biziaren eta heriotzaren, arteko muga lerro lauso bihurri horretan doakigu guztioi bizia. horregatik da medikuntza, gaixoez eta hildakoez arduratzen delarik ere, hain garrantzitsua. horregatik da diglosia, hitz horrekin edo beste batekin, Mikel Zalbide – Hamar ondorio, gazi eta gozo
|
gurea
bezalako hiztun elkarte txiki erasanetan hain funtsezko eta hain zentral. orain arte seguru; gero ere bai, ene ustez. c) Amankomuneko kezka sorta batekin, gure herriaren eta gure hizkuntzaren geroa dugularik ipar, jardun dugu guztiok eztabaidan. Bizi eta, aldi berean, ahalik eta objektiboen. gogoeta lan aurrez aurreko horren beharra badagoela uste izan dugu gehienok. horrexegatik murgildu gara hain poz gutxi eta hain atsekabe ugari ekarri ohi duen lan honetan. ez dago zertan harritu:
|
|
2013
|
|
|
Baina orain aldarte berriz planteatu behar da. Etorkizuneko gaia da gizarte gehienetan, eta gehiago
|
gurea
bezalako hiztun komunitatean. Liburuan diozu bi alderdi abertzale nagusiek duten hegemonia lehia horren ondorioz arriskuan egon daitezkeela euskarak behar dituen estrategia edo apustu ezinbesteko horiek.
|
|
|
Kultur sorkuntza maila askotan agertzen da, auzo edo herri mailako sorkuntza kolektiboetatik hasi eta sofistikazio maila handiko sortzaile profesionaletaraino. Sorkuntzaren mailakatze eta barreiatze hori da, hain zuzen,
|
gurea
bezalako hiztun komunitate mugatuen indargunea eta legamia. Zabaltasun horren barruan, badu bere garrantzia eragin eta kalitate maila handiko sortzaileak.
|
|
|
gizartera zabaltzen den zapore eta mezuetan alderdi bloke jakin bati lotzeak euskararen aldekotasuna. Bide laburra du horrek
|
gurea
bezalako hiztun komunitate baten egoera polistikoan. Tentagarria da alderdi blokearentzat, indar metaketa praktiko, elektoral eta sinbolikoen logikan funtzionatzen baitute alderdi blokeek.
|
|
2014
|
|
|
Gizarte desoreka larrien konpontzailetzat hartu izan da eskola. 1960ko hamarkadan pentsatu genuen eskola izan zitekeela
|
gurea
bezalako hiztun elkarteek dituzten muga, eragozpen eta ezintasunen konpontzaile. Erdarak esparru zabaletan irabazitako terrenoa eskola bidez berreskuratuko genuela:
|
|
2016
|
|
|
Inportantea da euskararen etorkizunerako, hamarkada hauetan G alorrean egin den eta egunero egiten den euskalduntzeedo elebiduntze saioa. Garapenezko hiru maila horiek osasungarri sendo dira maiz,
|
gurea
bezalako hiztun herrienAplikazio moduko proposamena da hau. Asko dago hor eztabaidatzeko eta fintzeko.
|
|
|
Edozein hiztun herri osasuntsuk, edozein hiztun elkarte sendok, belaunez belaun bizirik aterako bada bere gogoetagile propioak, bere sormen eragileak, bere eliteak eta bere buruzagiak behar izaten ditu.
|
Gurea
bezalako hiztun elkarte ahulduek are beharrezkoago dute hori. Bere ekarpena egiten du eskolak esparru horretan ere.
|
|
|
Ez beti ordea: aldakortasun iturriok ez dira konstruktu teoriko huts;
|
gurea
bezalako hiztun elkarteen eguneroko mintzajardunean eragin praktiko bizia dute maiz.
|
|
|
Ez agian Quebec-en (segurtaturik zuten han transmisio hori, ia erabat, BIE EV ren formulazioa egin zenean: ikus Bourhis 2001b); bai, ordea, transmisio kontuan" herren" egiten dugun Euskal herrian (eta
|
gurea
bezalako hiztun elkarte ahuldu gehienetan).
|
|
2019
|
|
|
Neure buruaz mintzo banaiteke, urteak daramat gai hori hizkuntza soziologiaren ikuspegitik aztertzen eta, oso oker ez banabil, lehen argitze maila batera iritsia edo naiz zenbait puntutan. Jakite horren haritik badakigu
|
gurea
bezalako hiztun herrien osasuna ez duela ahuldutako hizkuntza
|
|
2020
|
|
|
H. Klossen iritziz funtsezkoa da hizkuntza gutxi asko ezagutzen dutenen eta eguneroko jardunean hizkuntza horretaz baliatzen direnen artean zorrotz bereiztea, baita
|
gurea
bezalako hiztun elkarte ahulduetan ere.
|